6 kiểu chiếu sáng (lighting pattern) trong chụp ảnh chân dung potx

6 kiểu chiếu sáng (lighting pattern) trong chụp ảnh chân dung
Trong chụp ảnh chân dung, có một vài điều bạn cần lưu ý và suy
nghĩ để làm cho bức chân dung tăng thêm vẻ đẹp cho đối tượng của
bạn. Đó là: tỉ lệ chiếu sáng, kiểu chiếu sáng, hướng xoay của gương
mặt, góc nhìn vào gương mặt (góc chụp). Nếu nắm được các
nguyên tắc này, bạn sẽ có được những bức ảnh chân dung đẹp.
Trong bài viết dưới đây do VnReview tổng hợp từ trang Digital
Photography School, bạn sẽ được giới thiệu các các kiểu chiếu sáng
- thuật ngữ nhiếp ảnh gọi là lighting pattern, để hiểu lighting
pattern là gì, tại sao nó quan trọng, và làm thế nào để sử dụng nó
khi chụp ảnh chân dung.
Lighting pattern (tạm dịch là kiểu chiếu sáng hoặc định dạng ánh sáng)
được định nghĩa là cách mà ánh sáng thể hiện và đổ bóng trên khuôn
mặt đối tượng chụp để tạo ra hiệu ứng ánh sáng theo các hình dạng
(pattern) khác nhau. Nói một cách đơn giản, nó là các dạng bóng đổ thể
hiện trên khuôn mặt nhân vật khi chụp ảnh chân dung.

Có 4 dạng ánh sáng thường thấy trong chụp ảnh chân dung, đó là: Split
lighting, Loop lighting, Rembrandt lighting, Butterfly lighting. Ngoài
ra còn có Broad lighting và Short lighting được sử dụng kết hợp với 4
dạng trên. Chúng ta sẽ cùng xem xét các dạng ánh sáng này.
1. Split lighting
Split lighting có thể dịch nghĩa là kiểu ánh sáng chia tách, nó chia tách
khuôn mặt một cách chính xác thành hai nửa bằng nhau với một bên
mặt được chiếu sáng còn bên kia thì tối. Nó thường được sử dụng để
tạo ra hình ảnh ấn tượng cho những nhân vật như là một nhạc sĩ hay
một nghệ sĩ. Kiểu chiếu sáng tách có xu hướng phù hợp với nhân vật
nam hơn là nhân vật nữ. Mặc dù vậy, không có quy tắc cứng nhắc nào
trong việc này.

Để đạt được hiệu ứng ánh sáng tách, bạn chỉ đơn giản là đặt nguồn

sáng nằm ở góc 90 độ phía bên trái hoặc bên phải của chủ thể, và thậm
chí có thể để phía sau đầu một chút. Nơi bạn đặt nguồn sáng phụ thuộc
vào khuôn mặt của người được chụp. Hãy thử xem ánh sáng chiếu trên
mặt họ thể hiện như thế nào và điều chỉnh cho phù hợp. Nếu thực hiện
đúng kỹ thuật ánh sáng tách thì chỉ có mắt của đối tượng ở bên phần tối
bắt được ánh sáng, còn toàn bộ các phần khác của nửa khuôn mặt đó sẽ
tối. Nếu gương mặt của đối tượng chỉ hơi xoay nhẹ mà ánh sáng đã rơi
trên má của người đó thì có lẽ khuôn mặt của nhân vật không phải lý
tưởng cho kiểu chụp với ánh sáng tách.

Chú ý: bất kỳ kiểu ánh sáng nào cũng có thể tạo ra trên bất kỳ hướng
xoay nào của gương mặt (facial view), như là hướng nhìn thẳng thấy rõ
cả hai tai hay hướng nhìn thấy ¾ mặt. Chỉ cần ghi nhớ rằng nguồn sáng
của bạn phải tùy biến theo khuôn mặt nhân vật để duy trì các kiểu chiếu
sáng. Nếu nhân vật xoay đầu thì kiểu chiếu sáng sẽ thay đổi. Vì vậy,
bạn có thể yêu cầu đối tượng xoay đầu của họ một chút để tìm được
kiểu chiếu sáng mong muốn.

Một chú ý khác về khả năng bắt sáng (catchlight) trong mắt của nhân
vật. Trong bức ảnh chụp em bé trên đây, đôi mắt của em bé đã phản
chiếu nguồn ánh sáng trong thực tế. Bạn có thể thấy một điểm nhỏ màu
trắng trong mỗi bên mắt, nhưng nếu nhìn gần hơn một chút, bạn có thể
thấy hình dạng của ánh sáng được sử dụng trong bức chân dung này.

Bạn có nhìn thấy điểm sáng đó bao gồm một hình lục giác có một chấm
đen ở giữa? Đó là do nguồn sáng mà tác giả sử dụng là một hộp softbox
hình lục giác nhỏ trên chiếc đèn Canon Speedlight.
Như vậy, mắt của đối tượng đã "bắt sáng", mà nếu không có hiện tượng
bắt sáng này, thì mắt sẽ bị tối và thiếu sức sống. Bạn cần đảm bảo rằng
mắt của đối tượng đều bắt sáng để thể hiện sự sinh động của cuộc sống

và làm cho nó lấp lánh. Mống mắt và tổng thể đôi mắt cũng phải sáng.
2. Loop lighting
Từ "loop" trong thuật ngữ loop lighting chưa có dịch nghĩa nào chuẩn
xác, chúng tôi tạm dịch là kiểu chiếu sáng hình khuyên, được tạo ra khi
có một chút bóng nhỏ hình khuyên của mũi nhân vật đổ trên má phía
bên kia so với nguồn sáng. Để tạo được hiệu ứng chiếu sáng hình
khuyên, nguồn sáng phải hơi cao hơn tầm mắt khoảng 30-45 độ từ máy
ảnh (tùy thuộc đối tượng chụp, bạn phải tìm cách đọc được khuôn mặt
của nhân vật).

Hãy nhìn vào bức ảnh dưới đây để xem bóng rơi ở đâu. Bạn sẽ thấy bên
trái khuôn mặt của hai người trong ảnh có một chút bóng nhỏ (một
vùng tối nhỏ) của mũi họ. Lưu ý là vùng bóng đổ này nằm ngay bên
sườn mũi và không chạm vào vùng gò má. Hãy giữ cho vùng bóng này
nhỏ thôi và hơi hướng xuống phía dưới, đồng thời luôn nhớ rằng nếu
nguồn sáng quá cao thì sẽ gây đổ bóng không đều và có thể làm mất
khả năng bắt sáng của mắt đối tượng.

Kiểu chiếu sáng này được dùng khá phổ biến trong chụp ảnh chân dung
vì dễ thực hiện và hầu như phù hợp với tất cả mọi người.

Sơ đồ này mô tả lại bức ảnh chân dung ở trên, trong đó phần bối cảnh
đen thể hiện hàng cây phía sau lưng hai nhân vật. Mặt trời ở phía trên
hàng cây nhưng hai nhân vật ở hoàn toàn trong bóng râm. Một tấm hắt
sáng màu trắng được đặt bên trái máy ảnh để hắt ánh sáng lên khuôn
mặt của đối tượng. Tấm hắt sáng này có thể hoặc không nằm dưới ánh
mặt trời, nhưng dù không nằm dưới ánh mặt trời thì nó vẫn có tác dụng
kích sáng trên gương mặt đối tượng. Bạn hãy thử các góc chụp khác
nhau, bằng cách thay đổi vị trí của tấm hắt sáng bạn sẽ thay đổi được
kiểu chiếu sáng và tìm được cách thể hiện tốt nhất.

Đối với kiểu chiếu sáng hình khuyên, tấm hắt sáng nên đặt ở một nơi
cách máy ảnh khoảng 30-45 độ. Nó cũng cần ở cao hơn một chút so với
tầm mắt nhân vật để vùng bóng đổ của mũi tạo thành một góc hướng
xuống phía dưới khóe miệng. Một số người mới chụp ảnh thường để
tấm hắt sáng phía dưới thấp và hắt từ dưới lên, như thế sẽ làm phần đáy
mũi được chiếu sáng và không tạo đúng kiểu chiếu sáng này.
Rembrandt lighting
Kiểu chiếu sáng Rembrandt được đặt theo tên của danh họa Rembrandt
người Hà Lan, do ông thường dùng kiểu chiếu sáng này trong các bức
họa của ông, như bạn thấy trong bức chân dung tự họa của Rembrandt
dưới đây:

Kiểu chiếu sáng Rembrandt sẽ tạo ra một vùng sáng có hình tam giác
trên má. Không giống như kiểu chiếu sáng hình khuyên có bóng của
mũi không chạm vào vùng gò má, kiểu Rembrandt lighting sẽ cho bóng
của mũi gặp vùng má và tạo ra một vùng sáng nhỏ hình tam giác ở giữa
gò má. Để tạo đúng kiểu ánh sáng Rembrandt, cần đảm bảo rằng con
mắt ở vùng tối của khuôn mặt vẫn bắt được ánh sáng, nếu không mắt sẽ
"chết" và không lấp lánh.

Kiểu chiếu sáng Rembrandt tạo ấn tượng khá mạnh, nên cũng giống
kiểu ánh sáng tách ở trên, nó dễ tạo tâm trạng và cảm nhận sẫm màu
hơn cho bức ảnh của bạn. Hãy sử dụng nó một cách thích hợp.

Để tạo hiệu ứng chiếu sáng Rembrandt, đối tượng của bạn phải hơi
xoay mặt một chút khỏi nguồn sáng. Ánh sáng phải chiếu từ trên đỉnh
đầu để bóng từ mũi của họ rơi xuống về phía má.
Không phải mọi người đều có khuôn mặt lý tưởng cho kiểu chiếu sáng
này. Nó phù hợp với những người có xương gò má cao và nổi rõ,
nhưng nó không hợp với ai có mũi nhỏ hoặc sống mũi tẹt. Tuy nhiên,

bạn cũng có thể ứng dụng một cách linh hoạt, miễn là nó phù hợp với
tâm trạng mà bạn muốn tạo cho bức ảnh. Nếu bạn sử dụng ánh sáng của
cửa sổ mà bậu cửa sổ lại thấp, thì bạn cần lấy tấm bìa hay vật gì đó để
che bớt phần dưới chân cửa sổ khi muốn chụp kiểu Rembrandt.
4. Butterfly lighting
Kiểu chiếu sáng này được đặt tên cho hiệu ứng ánh sáng tạo ra một
hình bóng đổ giống như cánh bướm nằm bên dưới mũi đối tượng, được
hình thành khi đặt nguồn sáng chính ở trên và ngay phía sau máy ảnh.
Người chụp ảnh nói chung là đứng chụp ngay bên dưới nguồn sáng
trong kiểu chiếu sáng này. Nó thường được sử dụng cho các bức ảnh
phong cách quyến rũ và tạo ra bóng tối dưới má và cằm. Kiểu chiếu
sáng này cũng thường được dùng để chụp các đối tượng lớn tuổi vì các
nếp nhăn trên khuôn mặt sẽ ít thấy rõ hơn so với kiểu chiếu sáng bên.

Để tạo được kiểu chiếu sáng cánh bướm, bạn cần một nguồn sáng trực
tiếp phía sau máy ảnh và cao hơn một chút so với tầm mắt hoặc đỉnh
đầu của chủ thể (tùy thuộc từng đối tượng chụp). Đôi khi bạn sẽ cần bổ
sung thêm một tấm hắt sáng đặt trực tiếp phía dưới cằm của đối tượng,
thậm chí có thể để đối tượng tự giữ tấm hắt sáng đó. Kiểu chiếu sáng
này sẽ khó thực hiện nếu chỉ có ánh sáng từ cửa sổ hoặc chỉ dùng tấm
hắt sáng. Bạn cần tới những nguồn sáng mạnh hơn như mặt trời hoặc
đèn flash để tạo đường vùng bóng đổ dưới mũi rõ rệt hơn.

Kiểu chiếu sáng này thích hợp với những người có xương gò má nổi rõ
và một khuôn mặt gọn. Những người có khuôn mặt tròn rộng sỡ hợp
với kiểu chiếu sáng hình khuyên hoặc kiểu chiếu sáng tách hơn vì
chúng sẽ giúp thu gọn khuôn mặt.
5. Broad lighting
Broad lighting – kiểu chiếu sáng một vùng rộng thực ra không phải là
một lighting pattern cụ thể, mà thực ra nó là một phong cách chiếu

sáng. Nó là sự kết hợp và tùy biến của các kiểu chiếu sáng hình
khuyên, chia tách và Rembrandt.

Chiếu sáng rộng là khi khuôn mặt của đối tượng hơi xoay khỏi vị trí
trung tâm, tức là hơi lệch so với góc nhìn trực diện, và bên khuôn mặt
hướng về phía máy ảnh sẽ được chiếu sáng. Điều này sẽ tạo ra một khu
vực lớn hơn của khuôn mặt được chiếu sáng, còn phần nhỏ hơn sẽ nằm
trong vùng tối.
Chiếu sáng rộng đôi khi được sử dụng cho bức chân dung phong cách
"High key" - ảnh có độ phơi sáng lệch nhiều về phía vùng sáng và
không nhấn mạnh độ tương phản. Kiểu chiếu sáng này tạo cảm giác
gương mặt trông đầy đặn hơn và do đó thích hợp với người có khuôn
mặt gầy. Tuy nhiên, hầu hết mọi người đều muốn trông mình thanh
mảnh hơn nên kiểu chiếu sáng này không phù hợp với người mập và có
khuôn mặt tròn đầy.

Để tạo được kiểu chiếu sáng rộng, khuôn mặt đối tượng hơi quay đi
khỏi nguồn sáng. Chú ý phần bên khuôn mặt hướng về phía máy ảnh
được chiếu sáng toàn bộ và bên khuôn mặt ở xa máy ảnh thì nằm trong
vùng tối.
6. Short lighting
Chiếu sáng hẹp là kiểu ngược lại với chiếu sáng rộng. Như trong hình
minh họa, bạn có thể thấy phần khuôn mặt hướng về phía máy ảnh
(phần lớn hơn) nằm ở trong vùng tối, còn phần được chiếu sáng hẹp
hơn.

Kiểu chiếu sáng này thường được sử dụng trong chụp ảnh phong cách
"Low key" – ảnh có độ phơi sáng lệch nhiều về phía vùng tối và có độ
tương phản cao. Nó đặt khuôn mặt nhiều hơn trong vùng tối và tạo hiệu
ứng giống như là điêu khắc và thêm cảm giác 3D, giúp làm giảm béo

cho khuôn mặt và tôn khuôn mặt của hầu hết mọi người.

Trong chiếu sáng hẹp, khuôn mặt đối tượng hơi quay về phía nguồn
sáng. Chú ý làm sao để phần khuôn mặt phía xa máy ảnh được chiếu
sáng nhiều nhất, còn phần tối thì gần máy ảnh. Bạn đơn giản chỉ cần
làm thế nào để vùng tối trên mặt lớn hơn vùng sáng là được.
Kết hợp các kiểu chiếu sáng
Một khi bạn đã biết cách làm thế nào để nhận biết và tạo ra các kiểu
chiếu sáng khác nhau trên ảnh, bạn cần tìm hiểu thêm làm thế nào để
thực hiện và khi nào thì áp dụng kiểu chiếu sáng nào.
Bằng cách nghiên cứu khuôn mặt của đối tượng chụp, bạn sẽ tìm ra
kiểu chiếu sáng tốt nhất cho họ và cho các loại hình chân dung và tâm
trạng mong muốn. Một người có khuôn mặt tròn sẽ rất muốn có bức
ảnh chân dung trông gọn gàng hơn và kiểu ánh sáng dùng cho họ sẽ rất
khác với chụp một ai đó trong một shot quảng cáo.
Một cách dễ dàng để thay đổi kiểu chiếu sáng là di chuyển nguồn sáng.
Tuy nhiên, nếu nguồn sáng là mặt trời, hay một cửa sổ thì bạn không di
chuyển chúng được, khi đó bạn cần yêu cầu đối tượng thay đổi hướng
mặt của họ so với ánh sáng, hoặc bạn thay đổi vị trí đặt máy ảnh, hoặc
di chuyển đối tượng tới vị trí thích hợp.
Bạn nên thử thực hành với từng kiểu chiếu sáng để hiểu rõ chúng, đồng
thời nắm được cách thức ánh sáng thể hiện trên khuôn mặt như thế nào.
Nên thử thực hành trước với các nguồn sáng đơn giản như đèn bàn, cửa
sổ để xem ánh sáng rơi trên khuôn mặt thế nào thay vì vội dùng đèn
flash. Đèn flash là một nguồn sáng mạnh, dễ tạo bóng nhưng thực hành
với đèn flash khó hơn và thường bạn sẽ chỉ nhận thấy hiệu ứng ánh
sáng mà nó tạo ra sau khi ảnh được chụp.