Canxi là “chiếc gậy của người cao tuổi”? pdf

Canxi là “chiếc gậy của người cao tuổi”?
Trước đây vì ngộ nhận dùng canxi sẽ cải thiện được bệnh loãng xương tuổi
già, do đó cổ vũ việc tăng cường canxi cho người cao tuổi theo kiểu coi
“canxi là chiếc gậy của người cao tuổi”. Quan niệm này nay không còn đúng
nữa.
Canxi cho sức khỏe xương
Vitamin D dưới dạng hoạt tính kích thích ruột giúp cho quá trình hấp thu
canxi và phospho từ thức ăn, đồng thời sẽ giữ cho tỉ lệ canxi/phosphor dạng
hòa tan trong máu ở mức hằng định, giúp tạo ra canxiphosphat dạng không
tan, bám vào khung xương, tạo ra mật độ chất khoáng xương (BMD= bone
materical density).
Ngược lại, quá trình canxi dạng không tan ở xương tạo thành dạng hòa tan
chuyển vào máu để nồng độ canxi hòa tan trong máu ổn định đảm bảo cho
các hoạt động khác hay thải ra ngoài gọi là sự mất canxi xương, làm giảm
BMD. Ví dụ: khi mang thai, nếu cung cấp canxi từ thức ăn không đủ thì cơ
thể tự điều chỉnh bằng cách lấy canxi từ xương theo cách này để nuôi thai.

Một bộ xương khỏe mạnh phải có mô hình tốt (không bị cong vẹo, xô lệch),
có BMD tối ưu (chắc, dẻo dai, đủ sức nâng đỡ cơ thể, chịu được lực tác
động bên ngoài, không dễ bị gãy). Theo đó, canxi là nguyên liệu không thể
thiếu cho quá trình tạo xương, giữ BMD tối ưu, đảm bảo cho sức khỏe của
xương.
Quá trình hủy xương cũ tạo ra xương mới diễn ra suốt đời; với vận tốc tùy
độ tuổi. Tuổi nhỏ, đang trưởng thành quá trình tạo xương cao hơn quá trình
hủy xương; xương to lên, dài ra. Tuổi trưởng thành, tuổi trung niên, hai quá
trình này cân bằng. Tuổi già, quá trình hủy xương cao hơn tạo xương; xương
vẫn giữ thể tích cũ song BMD giảm.
Về tuổi già, do quá trình sinh lý hủy xương cao hơn quá trình tạo xương nên
có sự giảm BMD; khi BMD giảm đến ngưỡng nào đó thì coi là bị loãng
xương.
Lúc già các yếu tố liên quan đến quá trình sinh lý hủy xương và tạo xương bị

rối loạn dẫn đến loãng xương. Nếu chỉ thuần túy tăng lượng canxi, vitamin
lên cao thì một mình chúng cũng không đủ điều kiện làm làm đảo ngược
được quá trình hủy xương tạo xương, chống lại được loãng xương.
Nghiên cứu Mỹ trên 36.000 người mãn kinh (50 – 70 tuổi) thấy: dùng mỗi
ngày 1.000mg canxi và 400IU vitamin D có làm tăng BMD chút ít so với
nhóm chứng, song không giảm nguy cơ gãy xương. Theo đó, trong loãng
xương tuổi già dùng canxi không có thêm lợi ích.
Mặt trái đáng lo
Dùng canxi liều cao hoặc dùng vitaminD làm tăng sự hấp thu canxi quá mức
sẽ dẫn đến ngộ độc do tăng canxi máu. Ngộ độc này có triệu chứng yếu mệt,
ngủ gà, đau đầu, chóng mặt, chán ăn, khô miệng, buồn nôn, nôn, táo bón,
chuột rút ở bụng, ù tai, giảm trương lực cơ, đau cơ, đau xương, dễ bị kích
thích; hoặc có một số triệu chứng hiếm gặp khác như giảm tình dục, rối loạn
chức năng sinh dục, nhiễm canxi thận, rối loạn chức năng thận dẫn tới rối
loạn tiểu, rối loạn nhịp tim, tăng canxi phosphor niệu, tăng albumin nitơ
huyết. Những triệu chứng này thường không rõ, một số lại giống với triệu
chứng thiếu canxi, thiếu vitamin D, nếu không biết lại tăng cường dùng hai
chất này sẽ làm nặng thêm. Với người già, tăng canxi máu dẫn đến làm tích
tụ canxi trong một số cơ quan tổ chức gây nhiễm canxi thận, sỏi thận niệu
quản, quan trọng nhất là gây ra bệnh tim mạch. Canxi trong thành mạch máu
tăng là nguyên nhân quan trọng hình thành các “đốm dạng cháo”, xơ vữa
động mạch, dẫn đến nhồi máu cơ tim, đột quỵ.