Xây dựng tình huống hướng nghiệp về nghề điện thông qua khái niệm trong tâm lí học lao động

NGHIEN cuu & UNG DUNG

XAY DUNG TINH HUONG HUOMG NGHIEP vt N G H £ DIEN
THONG OUA KHAI NIEM TRONG TAM LY HOC LAO DONG

But Vin Hung
lyuang CD Nghe Ky thudt Cong ngh4, TP. Ho Chi Min
1. Dat van de
Dimg trudc rigudng cira
cupc ddi vdi thl gidi nghi
nghiep ngay cing phong phii,
da dang, HS (HS) THPT se
chpn cho minh mgt nghe thich
hpp vdi ning lye, sd thich bin
thin vi dip iing nhu ciu xa
hgi?. Diy li mpt dieu khdng
de ding vi nhieu khi vugt ra
ngoii khi ning ciia HS. Do
dd^ viec td chiic hudng nghiep
nham giiip HS dinh hudng vi
lua chpn nghe nghiep tuang
lai phil hgp vdi nang lye, tinh
cich, sd thich ciia minh va
phu hgp vdi yeu cau ciia xa
hdi chinh li nhiem vy khdng
the thieu cua cic ca sd dio tao
nghe, ciia gia dinh vi xa hdi,
trong do nhi trudng ddng vai
trd true tiep va het sire quan
trpng. Do vay, trong bii viet
nay tic gii xin gidi thi^u mpt

so tmh hudng hudng nghiep
xuat phit tir nhirng dir lieu
thyc te nhu: lam vdi ai? lim
bang edng cy gi? trong nhirng
bdi canh nio? cd nhung nii ro
nao?...) de giiip HS hieu rd vl
nghe, giy hiing thii vi dinh
hudng cho HS lua chgn nghe
thich hgp.
2. Myc dich, n$i dung
hu-dug nghidp nghe di^n
1.1. Muc dich
Xiy dyng tinh hudng
hudng nghipp nham giiip HS
tim hieu cdng viee ciia ngudi
thp lam vifc thyc tl tai bien
trudng de cic em hieu biit
han ve n^he dien, nim dugc
nhung van de trpng tim cua

nghe di?n vi tich cyc chu trong qui trinh thuc hifn gan
dpng kham phi thdng tin nghi tii dipn cua ngudi thp, lien hf
dipn vdi thl gidi nghe.
kiln thiic da hpc vdi thl gidi
2.2. Ngi dung cdc tinh huong lao dpng nhu sau:
Nhifm vy/cdng vifc dirgnc
huang nghidp vi nghi dien
- Tinh huong 1: Chieu mgt quy d|nh tnnic (Tacbe prescrile)
dogn phim do thg di^n thuc
Dd li nhihig cdng vifc/

hifn gdn cot vdo day cdp cho nhifm vu dugc md ti, dupe
HSxem.
lift ke, dugc giao mpt each
Tinh hudng dugc xiy dyng rit chinh thiic. Hay con gpi
nhim cung cap thdng tin cho li nhirng cdng viec/ nhifm vy
HS biet dugc qua trinh gan quy dinh trudc. Ndi cich khac
cdt vio day cip. HS xem doan dd li nhung muc tieu, phuomg
phim thiy dugc cich thiic, phip vi phuang tien cin dung
phuang phip thuc hien cua de dat den mue dich do co
thp dieri trong qui trinh thyc quan dinh ra trudc.
hien, biet dugc nhiem vy quy
Cong vifc thyx hifn
dinh trudc.
t h ^ te/ nhifm vy t h ^ hifn
Diy li mpt tinh hudng (Tache effective)
mang tinh dai dien eho nghe
Diy li tir diing de chi
dien, tinh hudng thg dipn thuc nhirng cdng vifc thyc sy dupe
hipn lap tu dien ciing dugc thyc hien. Trong thuc te lao
giing day d trudng nen xay dpng, cd nhtrng cdng vifc
dyng tinh hudng niy de giiip khdng dugc giao trudc (lift
HS khim phi kien thirc dugc ke) nhung khi thyc hien chung
hpc d trudng cd gi khic vdi ta vin phii lam. Nhiing vife
kien thiic lao dpng thyc tl de dd lien quan den cdng vifc
tir dd giilp HS lien h? kien dugc giao. Ndi each khic, do
thiic dugc hpc d trudng, vdi la nhirng cdng vifc mi myc
kien thiic d cdng vi?c lao dpng tieu ciia chiing do chmh nguoi
thyc te.
lao dpng ty dat ra va thyc
- Tinh huong 2: Khdm phd bifn. Cdng vifc nay tiiy thupc

cdc hogt dgng ngtrdi thgr difn vio miic dp thiu hieu cua
da dirgfc phan tich thdng qua ngudi lao dpng doi vdi quy
khdi nifm trong tdm ly lao dinh da dat ra trudc do. Tuy
dgng
thugc vio bdi cinh lim viee
Sau khi quan sit hai thp cy ihd. Dd cung chinh la mue
dipn thye hipn gin cot vao day dich, phuang phip do ngucri
eip giio vien phan tich boat lao dpng hogc do tap the djnh
dpng dd eho HS xem de xac nghia Iai
dinh cic nhipm vy dugc giao,
Vi dy: Thg dien thyc hifn
nguyen vgt lipu, cong cy, vgt nhifm vy dugc quy dinh
thay thl, nhifm vy hipu qui trudc: quan bang keo vio

Ngay nhgn bai 05/01/2013; Ngdy duyfl ddng 25/4/2013
18

• TAP CHI THIET BI GIAO DUC

5093-05/2013


NGHIEN cuu & UNG DUNG
dau cot.
* Bb v | t (Artefact)
Trong md t i cdng vifc bao
gid ciing ndi din dd vit d l
thuc hien cdng vifc do, do vit
la tat c i nhung vat the do con
ngudi che tao ra vdi mdt muc

dich xic dinh.
Vl du: Ddng hd VOM
l i mpt a6 vat su dung trong
nginh dien
* Cong cu (Instrument)
L i mpt cdng cu dugc sir
dung trong mdt hoin cinh cy
the. Ndi cich khic trong mpt
hoin cinh bit budc, ngudi ta
phii tao ra su kien (do vit) cd
k h i ning xir ly d i p img, cac
van de trong hoin cinh dd.
Thudng thi trong cic tii lieu,
van bin chinh thiic ndi rat
nliieu ve do vit - cdng cu sir
dyng tren ly thuyet m i khdng
ndi nhieu ve cdng cu

cua ngudi lao dgng ddi vdi cic
cdng cu mang tinh nhin tao.
Vi du: Thp di^n dung biia v i
dye de ddng cdt thay the kim
* Thirc te hoat dpng (Le
reel de Tactivite)
Theo Clot (2000) thuc t l
boat dgng "la nhirng viic gi
(hay cdi gi) dinh ldm, muon
ldm md khong ldm dugc hay
khong nen ldm. Co the hieu
cdch khde, thuc te hogt dgng

la su that bgi edi md minh
mong muon, hy vgng co le hay
CO the ldm dugc. Ngugc lgi.
do cdng Id nhimg gi dugc ldm
di khoi phdi ldm cdi viec phdi
ldm, ldm lgi, ldm la, ldm mgt
cdch vo tinh" Vi dy: Ngudi
thp dien dua tren cdng cu biia
v i due de xiy dung cdng viec
rdi dung chiing de ddng cdt
nhung thuc te thi chiing khdng
cd chiic nang dd.

Vi du: Thg dien sir dung cong
cu VOM de kiem tra dien ip
* Vat thay the (Catachrese)
Day la mpt tir mang tinh
sing tao cua cic n h i ngdn ngii
hpc, khi khdng cd tu tuomg
ling de dien ti, ngudi ta diing
nhiing tir cd tinh hinh tugng
de bieu dgt.
Theo ngdn ngii ciia tim ly
hgc lao dgng, catachrese dugc
chl nhiing vat dyng/dyng cu/
do nghe dugc diing de thay the
trong nhiing trudng hgp khi
bi thieu hay khdng cd nhiing
dung cy phii hgp (cdng cy dd
ding le ra khdng phii de dinh

cho nhiing cdng viec niy). Su
cd mat ciia cic dd vit thay the
(catachrese) giiip cho ngudi
lao dgng hoin thinh cdng viec
cua minh. Viec sir dung vat
thay the the hien su sing tao

* Kieu cich/ the loai van
hoa nghe nghiep (Genre
professionnel)
Giiia cdng viec theo quy
dinh va cdng viec trong thuc
te cd mpt van de mang tinh
chit phan dinh. Su phan dinh
ngim i n trong the gidi nghe
nghiep/ cdng viec niy gidng
nhu su phan dinh cac nhdm,
cic loai hinh (the loai) trong
xa hpi. Cii do dugc ggi li
kilu cich hay the loai van hoa
nghi nghiep, Noi mgt each
khic, van boa nghe nghiep li
mpt kilu cich hanh nghe, coi
nhu la nhijng "su bit bupc"
m i trong nghe ai cung biet khi
nio phii lam neu mudn thuc
bifn dupe tdt cdng viec, mac
dil kilu cich lim niy doi khi
trii bin vdi quy dinh.

Bernard
Bernard
Bernard
Bernard

Vi du: Khi thyc hien gan

cdt vio day cip each thuc hifn
ciia hai thp dien gidng nhau
trong Cling cdng viec: thg dien
1 dung biia ddng cdt vio day
cap, thg dien 2 ciing diing biia
de ddng cdt vao cip, day chinh
li ciing vin hda nghe nghiep
trong ciing mdt tip the.
* Phong each boat dpng
(Styles d'activite)
Phong cich boat ddng cua
mdi c i nhan chinh li cdng viec
do kieu cich van hda nghe
nghiep tao ra. Ndi dung ban,
dd chinh li sy bien hda cua
the loai (genre) trong mpt moi
trudng hay trong mgt hoan
canh cy thl nio do. Va cung
chinh VI the, trong liic dang
hanh dpng, ngudi ta bit bugc
phai "kheo leo, nhanh tay"j
linh hoat, biet cich lam the
nio cho phu hgp vdi nhirng

kieu tuy "bien dang", cd khac
han mgt it nhung ciing nam
chung trong mot "kieu each
nghe nghiep".
Vi du: Thp dien 1, 2 cung
mgt cdng viec dong cdt nhung
each ddng khac nhau: Thp
dien 2 _ thi dung due dong tir
tren thang xuong, thp dien 1
dung due dong nghieng qua.
Do la phong each thuc hien
ciia mdi ngudi. Do chinh la
phong cich lam viec ciia thg
dien lip tu dien dieu khien cho
cac may sin xuat.
Dua tren cac dii lieu da
phan tich cin bp hudng nghiep
giiipHS khim p h i su khic biet
giiia kien thiic dugc hpc d nha
trudng, kien thirc lao dpng,
trong the gidi lao ddng cd su
sing tao trong q u i trinh thyc
hien. Day li tinh hudng giiip
HS hieu dugc nhiem vu quy

Prol, 2008, Tam ly hgc lao dpng, bai liijiS Th&c Sl chuyen nganh tam ly hpc va thi;c hinh hucmg nghi?p
Prot. Tki li$u dS din
Prot. Tai li;u da dan
Prot. TM li?u dS dan

(.. Xem liep trang 22)

TAP CHI THIET BI GIAO DUC-SO 93-05/2013

- 1 9


NGHIEN cuu & UNG DUNG
ldi sdng linh mgnh, tu hoin
thien b i n thin, hinh thinh
nen mpt n h i n cich cua ngudi
CBCC N h i nude.
T i i lifu tham khao
1. Nghi dinh so 63/2010/
ND- CP ngdy 08/6/2010 ve
Kiim sodt thu tuc hdnh chinh
ciia Chinh phii, nam 2010.
2. Nghi quyet so 30c/NQCP ngdy 08/11/2011 ban hdnh
Chucmg trinh tong the edi

cdch hdnh chinh nhd nu&c
giai dogn 2011-2020
cua
Chinh phu nam 2011.
3. Quyit dinh so 129/2007/
QD-TTg ngdy^02/8/2007 ban
hdnh Quy ehe vdn hoa eong
sa tgi cdc ca quan hdnh chinh
nhd nu&c kem theo ciia Thii
tudng Chinh phii, nam 2007.

4. Quyit dinh so 4014/QDBGDDT ngdy 27/9/2012 vi
Quy chi vdn hoa cong s& ea
quan Bg Gido due vd Ddo tgo,

nam 2012.
Summary
Work culture is understood
as the rules and standards of
conduct among civil servants
(who represent the state
administrative agencies) and
between civil servants and
citizens in order to maximize
the capacity to achieve the
highest efficiency in public
service activities.

XAY DUNG TINH HUONG HUOMG NGHIEP.
dinh trudc ciia nghe dien. Tinh
budng nay giiip HS biet dugc
trong boat ddng lao dgng cd
nhiing cdng cy do ngudi thg
sang tao, sau tinh hudng niy
HS nhin thuc dupe ring, de
sir dung dd ^ vit trong nghe
dien tdt thi can phai ren luyen
cic ky ning, nhtrng do vat
mang tmh sang tgo ciia ngudi
lao ddng.
- Tinh huong 3: To chuc

cho HS thdo lugn cong viee
gdn cot vdo ddy cdp md thg
dien da thuc kien
Tinh hudng niy giup HS
tu xiy dyng dugc phieu thdng
tin nghe difn thdng qua boat
ddng nhdm. D i y li tinh hudng
de thio luin tdng hpp cic kien
thiic eiia tinh hudng 1, tinh
hudng 2, giiip HS ty khim p h i
nghe difn thdng qua bdn cau
hdi nhu sau:
/. Ldm cong viic ndy cho
ai?
2 Ldm eong viee ndy di
ldm gi?
3. Ldm cong viic ndy v&i
cdi gi?
4. Ldm cong viic ndy v&i
ai?
3. K i t luan
Bii vilt da xiy dung mpt

so tinh hudng hudng nghifp
de cung cip thdng tin vl nghe
difn thdng qua cac khii niem
trong t i m ly hge lao ddng
nhu: cdng cu, vit chit, nhiem
vu, nhifm vu quy djnh trudc,
nhiem vu hifu qui, kieu cich

hogt ddng, thuc te ciia boat
dong. Day li nhiing khii nifm
rit quan trgng trong viec xiy
dung tai lifu cung cip thdng
tin budng nghiep v l nghi dien
ndi rieng, thdng tin hudng
nghifj) noi chung.
De td chiic tdt hudng
nghifp cho HS cin phii d i m
b i o tinh khoa hpc, sii dung
cic phuang phip hgp ly, cin
bd hudng nghiep can phii
thuc hien diing qui trinh d l
dgt dugc nhiing ket qua nhit
dinh trong cdng tic hudng
nghifp. Ddng thai cin bp
hudng nghifp cin cd sy linh
boat trong q u i trinh thyc hien,
khdng nen rip khudn, cung
nhic. Can bd hudng nghiep
phii hieu diing vai trd cua
minh trong q u i trinh thuc hifn
hudng nghiep cho HS, chii y
gitr diing chiic nang, nhiem
vu ciia minh trong q u i trinh
hudng nghiep trinh su nhim
lin giira vai trd cua ngudi lim

2 2 • TAP CHI THIET BI GIAO DUC-SO 93-05/2013

(tiep tt

?m

cdng tic budng nghifp, vai tro
giio vien trong td chiic hudng
nghifp cho HS.
Tai lifu tham k h i o
1. Ding Danh Anh, Nhiing
neo du&ng lap nghiip, NXB Van
hda Thdng tin. H i Npi. 2003.
2. Dgng Danh Anh, Mo td
nghe & Viet Nam, Bdi gidng
Thgc sT chuyin ngdnh tdm
ly hgc vd thuc hdnh hu&ng
nghiep, Khoa Su phgm Dai
hpc Qudc gia H i Npi. 2007.
3. Prot Bernard, Tdm ly
hge lao dgng. Bdi gidng Thgc
si ehuyen ngdnh tdm ly hgc vd
thu chdnh huang nghifp, Vien
INETOP - CNAM, Phap. 2007.
4. Pham T i t Dong, Tu van
hu&ng nghiep, NXB Giao due.
2007.
5. Pham Van Som, Tu van
hu&ng nghiep- chgn nghe.
NXB Giio dye. H i Ndi. 2009.
6. Trung tim Lao dpng Hudng nghifp. So toy tu vdn
hu&ng nghigp, NXB Giio due.

2007.