Người công nhân thành đạt dưới góc nhìn của người công nhân

NGUOI CONG NHAN THANH DAT
DUOI GOC NHIN
CUA NGUOI CONG NHAN
TS. La Thi Thu Thuy
Phd Vien irifdng Vien Tdm ly hoc.

'*

TOM

TAT

Khdo sdt khocing 800 cong nhdn dang ldm viec tgi mgi sdxi nghiep, nhd mdy
dong Ireii dia hdn cdc thihlthdnh phd. Hd Not, Ho Chi Minh, Bien Hda vci I-fifng Yen
nam 2011 cho thdy, khi ddnh gid ve ngifdi cong nlidn ilidnh dgi da sd cong nhdn nifdc
la nhin nhgn sif lhanh dat nghieng ve ye'u td ndng life (co ndng life chuyen man, co
nhieu sdng kie'n Irong cong viec, lay nghe vt'fng, cd frach nhiem ddi vdi cong viec, yeu
nghe, .-iieng ndng. ddi vdi cong viec...); xem nhe ye'u id ky lug! lao dgng; diing tluyi
chifa CO sif lien ke't mol cdch thifc tint giCfa yeu td tiianh dgt trong cong viec vdi ye'u td
hanh phiic gia dinh vd chifa coi yeu id gia dinh Id mat irong nhifng tieu ehi ddnh gia
vc ngifdi cong nhdn thanh dgi. Mol sd mdu hinh thdnh dgt md cong nhdn hifdng den
Ur mdu hinh cang nhdn vifa hoc vi'fa ldm; mdu hinh eong nhdn gidi lay nghe, ed .sdng
kien trong cong viee; man hinh cong nhdn nS life nham thay ddi sdphdn.
Tii khoa: Cong nhdn; Thdnh dat; Quan mem ve sif thdnh dgt; Ndng life ldm
viec, Trdeh nhiem vdi eong viec.
Ngdy nhgn hdi: 1/2/2013; Ngdy duyel ddng hdi: 25/2/2013.

1. Dat van de
Nghi quyet sd 20-NQ/T.U' "Ve tie'p tuc xdy dung giai cdp cong nhdn Viet
Nam thdi ky ddy mgnh cong nghiep hoa, hien dgi hoa ddt nude" da nhan manh
den vai trd ciia giai cap cdng nhan la mdi luc lugng xa hdi to Idn bao gdm

nhiing ngudi lao ddng chan lay va trf dc, lam cdng hudng luong trong cac loai
hinh san xuat kinh doanh va dich vu cdng nghidp hoac san xua't kinh doanh va
djch vu ed tinh cha't cdng nghiep. Giai ea'p cdng nhan ed su menh lieh su lo ldn
la lanh dao each mang.
Vd sd lugng, sd lieu di^u tra den nam 2008 cho tha'y, ddi ngu cdng nhan
tren pham vi ca nude cd khoang 9,5 trieu ngudi/12,5 tridu lao dgng lam cdng an
luong. Du kid'n dd'n nam 2020 luc lugng edng nhan chiem khoang 20,5 tneu

TAP CHf TAM L t HOC. Sd 3 (168), 3 - 2013

27


ngu6i/27,.'j trieu lao ddng lam cdng an luong. Dieu nay dat ra van dd lam the
nao dd phat tridn dpi ngu ePng nhan manh ea ve sd lupng va cha't luong.
Trong pham vi bai vie't nay, ching tdi de cap den quan niem vd ngudi
cdng nhan thanh diit dudi gdc nhin eua ngudi edng nhan. Muc dich ciia nghien
cuu nay nhiim lam rd suy nghT danh gia cua ngudi cdng nhan vd mau hinh mpt
ngudi edng nhan thanh diil la gi? .So lieu bai viei dupe la'y t i sd lieu khao sat
eua de tai: "Nghien i ifii ddng ca thdnh dgt trong hogt ddng nghe ciia ngudi lao
ddng d nude ta hien nav vd mol sd nhdn id lac dgng" do Quy Phat tnen khoa
hpc va Cdng nghe Qudc gia - Bp Khoa hoc va Cong nghe tai trp, PGS.TS. Le
Thi Thanh Hupng lam chi nhipm de lai, Vien Tam ly hoc chu tri thue hien.
2. Phuong phap va khach the nghien ciru
Nghien ciu duoc tie'n hanh trdn 800 cdng nhin dang lam viec tai cac xi
nghiep, nha may ddng trdn dia ban cac u'nh/lhanh phd: Ha Ndi, Hd Chi Minh,
Bidn Hda va Hung Yen. Khao sat dupe lien hanh nam 2011.
Phuong phap nghien euu chi yeu dupe su dung la bang hdi va phdng va'n
sau. Vdi va'n de nghien ciu nay, chung tdi su dung eau hdi md yeu c^u cdng
nhan ndu 3 dac diem quan trpng nha't cia mpt ngudi cPng nhin thanh dill va

xep theo mic dp quan trong eua dae didm dd (trong dd 1 la quan trpng nha't).
Sd lieu khao siil Ihu duoc dupe xu ly biing each ma hda cac cau tra loi theo
nhdm eae van de cd dac diem tuong ddng.
3. Ke't quii nghien curu
3.1. Quan niem ciia cdng nhdn ve ngudi cdng nhdn thdnh dgt
MOi ITnh vuc hoiit dpng khac nhau, mdi hoiit dpng nghe nghiep khac
nhau cd nhung yeu eSu nghe nghidp khac nhau. Viec diinh gia mdt ngudi thanh
diit trong ITnh vuc nghd nghiep nao dd cung phai dua vao yeu cau nghe nghiep
ciia hp. Tuy nhien, cd hai khia canh khdng the thie'u khi xem xet mpt ngudi
thanh dat hay khong la dua trdn nhttng thanh cdng trong sir nghiep (cdng viec,
nghe nghiep) vii cudc sd'ng (gia dinh, cac mdi quan he xa hpi).
Ket quii khao sat quan niem cua cdng nhan ve miu hinh ngudi ePng
nhan thanh dat cho Ihay cd 8 nhdm dac didm duoc edng nhan de cap de'n. Cu
thd la:
1) Nhdm mpt sd dae didm lien quan de'n ndng life vd kdt qud Idm viee:
Cd nang lire, cd chuyen mdn, cd kien thic, thdng minh. hoan thanh lot edng
viee, thich nghi td't vdi cdng vide, nim bjl dupe co hdi, cd nhieu sang kie'n sang
tao, cd kha nang lam td't cdng viec cua minh, mim vung tinh hinh cdng vide, tu
tin, tay nghe eao...

28

TAP CHiTAM Lf HOC, Sd 3 (168), 3 - 2013


2) Nhdm mdi so phdm chdi nhdn cdch cdn thiet cho cong viec: That tha,
cham ehi, yeu nghe, c^n cii, ehju khd, hiing thii vdi edng vide, sidng nang, thich
lao ddng, tan tuy, cd y thiic vdi edng vide, cd irach nhidm vdi cdng viee...
3) Nhdm dac di^m lidn quan den thit nhgp: Luong cao, thu nhap tuong
xiing vdi kha nang, dugc nang bac luong, dugc thudrtg dinh ky, cd nhieu ti^n.

4) Nhdm dac diem lidn quan dd'n dia vijvi the xa h()i: Cd dia vj, duge
mgi ngudi cdng nhan, gal hai dugc nhieu thanh cdng, cd dieu kidn phat trien,
dugc thang ehiie, duge lanh dao quan tam...
5) Nhdm dac diem lidn quan den tinh dn dinh cua cdng viec vd cupc
sdng; Cdng vide dn dinh, cudc sd'ng dn dinh, edng vide phu hgp, lam theo gid
hanh chinh...
6) Nhdm dac didm lidn quan den mdi quan he ddng nghiep: Bid't hgp tac
vdi dong nghidp, quan he vdi ddng nghidp td't, hoa ddng, quan tam giiip dd
ddng nghidp, duge ddng nghidp giiip do...
7) Nhdm dae didm lidn quan den cugc sdng gia dinh: Gia dinh hanh
phiic, cudc sdng yen vui, ed trach nhidm vdi gia dinh, cd nha de d, nha ciia dn
dinh.
8) Nhdm dac diem lien quan dd'n ky lugt lao dpng: Cd ky luat tdt, cha'p
hanh ndi qui ciia don vi, khdng bi kidm diem, nhae nhd...
Trong sd 8 nhdm dac didm ma cdng nhan dua ra, hau hd'l cdng nhan thiia
nhan nhGng dac didm lidn quan dd'n nang luc ciia ea nhan la quan trgng nhat de
nhin nhan mdt ngudi cdng nhan thanh dat.
Kd't qua khao sal cho thay, hau hdt cdng nhan deu cho rang ngudi edng
nhan thanh dai la ngudi cd nang luc, ed chuyen mdn, cd kid'n thiic, thdng minh,
hoan thanh tdi cdng viee, Ihich nghi td't, nam bat dugc co hdi, cd nhidu sang
kid'n, sang tao, ed kha nang lam td't cdng viec cua minh, ndm viing tinh hinh
cdng viec, tu tin, tay nghe cao (99,7% sd lugt cdng nhan lua chgn va 64,4% sd
cdng nhan cho rang dd la gia tri quan trgng nhai).
Ben canh dd, ngudi edng nhan thanh dat phai ed trach nhiem ddi vdi
edng vide, that tha, eham ehi, yeu nghe, can cii, ehju khd, hiing thii vdi cdng
vide, sieng nang, thieh lao ddng, tan luy, cd y thiic vdi cdng viec, ed trach
nhiem vol cdng viec... (duge 48,7% sd lugt edng nhan lua chgn va 16,1% sd
cdng nhan eho rang dd la dac didm quan trong nha't, xe'p vi Iri thii hai).
Nhiing gia tri lien quan den vai chat, thu nhap nhu luong thudng cao, thu
nhap luong xiing vdi kha nang, dugc nang bac luong, duge thudng dinh ky, cd

nhieu lien... duge gan 1/3 sd lugt cdng nhan lua chgn.

TAPCHITAMLYHOCSd 3 (168), 3-2013

29


Bdng 1: Quan niem ciia cdng nhdn ve ngudi cdng nhdn thdnh dgt

Stt

Quan niem ve ngudi cong nhdn
thanh dat

% theo miic do quan
trong
Quan
Quan
Quan
trong
trong
trong
thur
thii hai
nhdt
ba

% theo tong
% Iheo
so cau

tra loi

Ndng life va ket qud ldm viec: C6
nang lire, co chuydn mOn, c6 kie'n
thiic, thOng minh, ho^n thSnh tdt
cOng viec, thfch nghi tdt v6i c6ng
viec, nam bat dugc co hOi, c6
nhi^u sang kie'n sang tao, c6 kha
nang lam tdt cOng viec ciia minh,
nam vQng tinh hinh cOng viec, tir
tin, tay ngh^ cao
Phdm dial nhdn cdch cdn ihiet
cho cdng vice ThSt tha. cham chi,
yfiu nghe, c^n cu, chiu kho. hiing
thii v6i c6ng viec, sieng nang,
thich lao ddng. tan tuy. co y thiic
vdi c6ng viec, co trach nhiSm v6i
cOng viec...

64,4

26.8

22.6

41,5

% (heo
so lird
nguoi

lira chon
99,7

16.1

26.5

17.6

20.3

48,7

3

Thil nhdp Luang cao, thu nhap
tuong xiing v6i kha nang, dugc
nang bSc luong, dugc thudng dinh
kv, co.nhi^u ti^n

5,7

15.5

14.1

11.1

26,7

4

Dia vilvi tlie xa hgi: Co dia vi,
dugc moi ngudi c6ng nhan, gat hai
dugc nhi^u thanh cOng, co di^u
kien phat irie'n, dugc thang chiic,
duoc lanh dao quan tam

4,4

10,2

14.6

8.7

21,0

5

Tinh on dinh: COng viec 6n dinh,
cuOc sdng 6n djnh, cflng viec phu
hop, lam theo gid hanh chi'nh

6,0

4,1

8.0

5,7

13,7

6

Quan he dong ngluep. Biei hop lac
voi d6ng nghiep, quan he v6i dOng
nghiep tdt, hoa d6ng. quan lam
giiip dg dOng nghiep, duoc ddng
nghiep giup do...

1.3

10,5

14.1

7.4

17,9

7

Cugc sdng gia dinh: Gia dinh hanh
phuc, cu6c sdng yen vui, co trach
nhiem vdi gia dinh, co nha d^ d,
nha ciia 6n dinh

0.8

4,1

6.5

3,3

7.8

1

2

TAP CHI TAM LV HOC, Sd 3 (168), 3 - 2013


Ky ludt lao ddng: C6 ky luat tdt,
cha'p hanh nOi qui cua don vi,
khong bi ki^m di^m, nhSc nhd
Ghi chii: Sd lieu bdng tren dlta tren kei qua khdo sdt linh Inidng cdng nhdn tu liel ke 3 dgc
diem quan ngng nhdl ciia ngudi cong nhdn thdnh dat vd xep didlu 3 ddc diem do theo mite
do quan trong, Irong do I Id quan trong nhdt.

Nhiing dac di^m lien quan dSn dia vi/vi the' xa hOi, duoc mpi ngu&i c6ng
nhan, gat hai duoc nhi^u thanh c6ng, co di^u kien phat tridn, dupe thang chiic,
duoc lanh dao quan tam... cung dupe 1/5 cpng nhan lira chpn (chiem 21% so
lupt cong nhan lira chpn).
Mot dac didm cung kha quan trpng, ngucti cOng nhSn thanh dat la ngu6i
CO quan \\t d6ng nghidp tO't, bidt hpp tac, hoa d6ng v6i d6ng nghiep, quan tam
giup do dong nghiep... cung dupe mpt s6' cOng nhan quan tam, nhung ty le nay

khong cao (chi ehie'm 17,9% s6' lupt cpng nhan lira chpn).
Didu dang noi cs day la gia tri thanh dat gSn vdi hanh phiie gia dinh
khpng dupe nhieu cpng nhan de cap ddn (chi khoang 7,8% stf lupt cOng nhan
lira chon).
Nhiing ye'u tp' lien quan de'n ky luat lao dpng, cha'p hanh tot npi quy ciia
CO quan, khong bi nhae nh6, kidm didm... ducmg nhu it dupe eong nhan quan
tam (ehi khoang 4,7% s6' lupt eong nhan lira chpn).
Nhu vay, trong each nhin nhan eiia cOng nhan nu6c ta, ngudi eong nhan
thanh dat la nguoi co nang lire chuyen mOn, co nhidu sang kie'n trong eong
viec, tay nghe viing, co trach nhiem dp'i vdi cong viec, yeu nghd, sieng nang,
do'i vdi eong viec... Quan niem nay eung kha phil hgp vdi quan niem truydn
thp'ng cia ngudi Viet Nam khi danh gia nhan each ca nhan bao gdm ea pham
,chat dao diic va nang lire chuyen mdn. Tuy nhien, eong nhan nhin nhan sir
thanh dat nghieng vd ye'u td nang luc.
Y nghia cia nang lue chuyen mdn dupe edng nhan nhin nhan nhu mdt
thudc do chu^n dd danh gia mdt ngudi edng nhan thanh dat. Tuy nhien, didu
quan trpng eSn cd ciia mdt ngudi cdng nhan la y thiic ky luat trong qua trinh
lao dpng lai chua dupe cdng nhan nhin nhan. Va'n dd ky luat lao ddng duoc thd
hien kha ro net trong Bp luat Lao dpng. Trong Luat Lao dpng cd neu, ky luat
lao dpng la nhirng quy dinh vd viec tuan theo thdi gian, cong nghe va didu hanh
san xuait, kinh doanh thd hien trong nOi quy lao dpng. Ben canh dd, Luat Lao
ddng edn quy dinh, cac doanh nghiep sir diing til 10 lao ddng trd len phai cd
ndi quy lao ddng bang van ban. Trong npi quy lao dpng phai cd nhiing ndi
dung ehi yeu nhu: thdi gian lam viec va thdi gian nghi ngoi; trat tu trong doanh
nghiep; an loan lao ddng, ve sinh lao ddng d noi lam viec; bao ve tai san va bi

TAP CHI'TAM Lt HOC, Sd 3 (168), 3 - 2013


mat cdng nghe, kinh doanh eia doanh nghiep; cac hanh vi vi pham ky luat lao

dpng, eac hinh thire xir ly ky luat lao ddng va trach nhiem vat chat. Ky luat lao
dpng ddi vdi ngudi cdng nhan lii Ihirdc do tinh thSn trach nhiem, y thilc nghd
nghiep... cua ngudi cdng nhan.
Kel quii nghien ciru nay cung kha tuong ddng vdi mpt nghidn ciiu duoc
Vien Tam ly hpc thirc hien nam 2008 tren hon 800 edng nhan tai 3 thanh phd
Ha Ndi, Da Nang, Bien Hda. Dd lim hidu nhan thire cua ngudi cdng nhan vd y
nghia cua ky luat lao ddng ddi vdi hoat ddng cua doanh nghiep, nghidn citu nay
da dua ra 5 phfim chat ciin thie't trong hoat ddng nghe nghidp: Hpc va'n cao; Tay
nghd vung; Ky luat lao ddng tdt; Yeu nghd; Sang tao Irong cdng viec va yeu
cau cdng nhan diinh giii mirc dp uu lien cia lirng phiim chat ddi vdi ngudi cdng
nhan. Ket qua nghien ciru cho tha'y, ky luat lao dpng chua phai lii yeu td quan
trong nha't ma ngudi cdng nhan hudng tdi (xep vi tri thi 4/5) (La Thj Thu Thiy,
2008).
Nhttng diinh gia vd thi ty quan trpng cia cae phiim chat cSn thiet ddi vdi
ngudi cPng nhan d tren cho tha'y. phan dPng cdng nhan da chiu anh hudng cia
quan niem chung eua xa hpi ve vai trd cua hpc va'n va tn thirc trong sir phai
trien xa hpi. Khdng thd phii nhan, d mpi lie, moi noi, hpc va'n cao va tri thiic cd
y nghia het sue quan trong trong sir nghiep phat trien xa hdi. Tuy nhien. trong
ting ITnh virc hoat ddng khac nhau thi sir uu tien cua hpc va'n cao eung nen
dupe nhin nhan iheo eae mic dp khac nhau.
Theo ching Idi, ddi vdi cdng nhan lam viee till cac doanh nghiep, hoc
van cao khdng phai la yeu eau quan trpng sd 1. Phdng van sau nhung ngudi lam
cdng tac quan ly tai cae doanh nghiep, phiin ddng ho ddu cho rSng va'n dd ma
ho quan tam nha't la ky luilt lao ddng va tay nghd cia ngudi cdng nhan, cdn cac
yeu td khac xep vi tri sau nd.
Tham khiio ydu cau tuydn dung edng nhan tai mpt sd doanh nghiep,
chung tdi nhan Ihay, hiiu lict cac doanh nghiep trong thdng bao tuyen dung chi
ydu cau trinh dp hpc van Irung hpc phd Ihdng, thiim chi mpi sd linh vuc lao
ddng (hoc vac, thp Ihu cdng...) chi ciin hpc vfin Irung hpc co sd la cung cd the
duoc tuydn viio liim viec.

Nhu vay. hoe va'n cao khdng phiii la yeu td ciin Ihiet nha't cia ngudi edng
nhan dudi con mjl eia ciic nhii quiin ly, mil tay nghe vung, ky luat lao dpng,
Ihuc hien lot ndi quy, quy dinh eia doanh nghiep mdi la viin de quan trpng ma
ngudi s i dung lao ddng quan tam. Didu dd eho tha'y. ky luat lao ddng ed y
nghia vd eung quan trpng trong mpi linh vuc hoiit ddng va nd cdn dac biet cd y
nghia Irong viec lao ra hidu quii hoai dpng Siin xufit kinh doanh.
Hau het cac doanh nghiep sau khi tuydn dung lao ddng deu cd hudng
dan cdng nhan hpc tap ndi quy va ky luat lao dpng. Dieu dd duge khang djnh

32

TAP CHITAM LY HOC, Sd 3 (168), 3 - 2013


qua phdng va'n cac nha quan ly doanh nghiep, ddng thdi cung dupe khang dinh
thdng qua khao sat ngudi cdng nhan, phan ddng (85,3%) cho ring, trudc khi
lam viec tai doanh nghiep, hp da dugc hudng dSn ndi quy va bao hd lao ddng.
Tuy nhidn, vide nhan thie cua thanh nien cdng nhan vd va'n dd nay chua
thllc su sat thue, dan dd'n tac phong lao dpng va j thie ky luat eia mdt sd thanh
nien cdng nhan ehua eao. Hay ndi each khae, cpng nhan khd thich nghi vdi tac
phong lam vide cdng nghidp.
Ben canh dd, viec danh gia mdt con ngudi cd thanh diit hay khdng khdng
ehi dua vao ke't qua cia hoat ddng chuydn mdn, nghd nghidp ma cdn cSn phai
dua trdn thanh cdng trong cudc sd'ng xa hdi va cudc sd'ng gia dinh. Ngudi cdng
nhan thanh dat ciing khdng nSm ngoai quan niem dd. Nhung trong mau khao
sat nay, phSn ldn cdng nhan chua gSn kdt ydu td thanh diit trong edng viec vdi
yeu td hirnh phic gia dinh va chua coi yeu td gia dinh la mdt trong nhiing tieu
chi danh gia vd ngudi cdng nhan Ihanh diil.
So sanh quan niem cua cdng nhan va doanh nhan ve ngudi thanh dat cho
tha'y, cd sir khac biet dang kd trong quan niem vd sir thanh dirt. Ne'u nhu quan

niem cia cdng nhan vd ngudi cdng nhan thanh dat chi chi trpng den ydu td
nang lue ea nhan thi quan nidm eua doanh nhan vd ngudi doanh nhan thanh diit
cho tha'y cd su hai hda giua die va tai, giua yen td ea nhan, yeu td gia dinh va
xa hpi, giGa eai chung va eai rieng. Ndi mdt each cu thd hon, doanh nhan cho
rang, ngudi doanh nhan thanh dat trudc he't phai la ngudi cd hieu qua kinh
doanh td't; Thi hai, cd nhung pham chat nhan each nhu quyet doan; nang ddng,
sang tao, dam mao hiem; bie't nam bat thdi cp, nhan bie't thdi cudc, nhiiy ben,
ban linh, cd chie'n lupc kinh doanh rd rang; Thi ba, cd trinh dp chuyen mdn, cd
trinh dp quan ly, cd kinh nghidm, cd kie'n thic... Thi tu, bidt pha'n da'u vi cdng
ddng, VI xa hdi, bie't dat Igi ich cdng ddng, Ipi ich xa hdi len Ipi ich ca nhan va
Ipi ich doanh nghiep; ed ddng gdp nhidu cho xa hdi, ed anh hudng tdi xa hdi,..;
Thi nam, bie't tdn trpng moi ngudi, biet cham lo cho ngudi lao ddng, tao cdng
an viec lam cho hp, biet s i dung ngudi dudi quydn, hoa ddng cung cap dudi...;
Thi sau, duoc xa hdi Ihia nhan: cd dao die, cd ldi sd'ng lanh mjinh, cd luong
tam, cd uy tin ca nhan, dupe xa hdi kinh trpng, duoc nhieu ngudi biel den, duge
can bd nhan vidn ing hd... Thi bay, cd gia dinh hanh phuc (Le Thi Thanh
Huong, 2012). Trong khi dd, ddi vdi cdng nhan, dai da sd nhung ngudi duge
khiio sat ddu cho rSng, nang lire chuyen mdn ehie'm vi tri quan trpng bac nha't
dd danh gia mdt ngudi cdng nhSn thanh dat. Chi'nh vi the, mdt sd miu hinh
cdng nhan thanh dirt dupe nhidu cdng nhan hudng de'n la:
1. Miu hinh edng nhan via hpc via lam.
2. Miu hinh cdng nhan nd lire cd gang dd thay ddi sd phan.
3. Miu hinh cdng nhan nang ddng, gioi cdng vide chuyen mdn.

TAP CHi TAM LY HOC, Sd 3 (168), 3 - 2013

33


Ve mau hinh eong nhdn viia hgc vita Idm: Cd the noi, via hoc via lam

hien nay dang dupe mpt bd phan cdng nhan thuc hien. Nhung cdng nhan nay
khdng cam chiu sd phan eua minh ma ludn ed y thic pha'n da'u, hpc tap dd nang
eao Irinh dp cia ban than, cd biing cii'p dd mong mud'n cd thd Ihay ddi dupe sd
phiin. Cd Ihd ndu ra mdt vai Irudng hpp didn hinh sau day:
Truilng hgp 1: N.T.P.D que d Thiii Nguyen. Do gia dinh khd khan ndn
sau khi lot nghiep Irung hpc CO .sd. D. rdi que huong vao thanh phd Hd Chi
Minh Iim vide. Mdi 17 ludi, ehua du dd cd the trd thiinh lao ddng chi'nh thic
nen D. lam thdi vu trong mdt eo s6 may. Mpt nam sau, D. nop hd so vao lam
eho Cdng Iy TNHH Juki Viet Nam. Lic nay, y nghi di hpc bat dau nhen nhdm
trong diiu D.
Mpi nam sau, D. xin hpc bd tic van hda. C i 5 gid 30 sang vao ca, de'n
17 gid 30 tan ca, D. tai tii diip xe di hpc den 21 gid 45 mdi tan Idp. Vdi mic
luong chua de'n 1,5 IriSu ddng/Ihang, D. phai chat chiu ling dong dd cd lien
hpc, tien chi lieu ca nhan va gii ve chil it eho gia dinh.
Sau khi Id'l nghiep Irung hpc phd Ihdng, D. Iie'p tuc Ihi vao trudng Cao
dang Kinh Ie ddi ngofii thanh phd Hd Chi Minh. Trd Ihanh sinh vien, D. hpc
kha, ma'y hpc ky lidn dupe nhan hoc bdng cua Quy Hd Iro cdng nhan. D. cdn
duge sir hd trg t i phi'a cdng ty, dugc tiio moi didu kien vd thdi gian dd ed thd
de'n trudng ddu dan (ngudn Bao Tudi tre).
Trudng hpp 2: N.V.K, que Hung Yen. cdng nhin van hanh may cua
mdt cdng Iy san xua't gia'y b quan Tan Binh, Ihanh phd Hd Chi Minh. K. nung
na'u udc mo di hoc l i lau nhung mai de'n tudi 30 mdi thuc hien dugc. K Ihi dd
vao Irudng Cao diing Kinh tc Hdng Bang va trd Ihanh sinh vien. Thdi gian lam
vi^c cua K. Ii 6 gid sang de'n 18 gid, Irong khi dd gid hgc la t i 18 gid. Vi the,
mdi lan tan ca^ K. khdng kip an udng ma vdi va de'n tru&ng. Di cd cd gang lim
anh cung bj tri it nhiit la 20 phit. Ban dau eung bi khidn trach nhung khi hidu
rd cdng viec cia K.. thiiy cd thdng eiim cho anh dugc phdp di trd ma khong cin
phai Irinh bay ly do (ngudn Biio Tudi Ire).
Ve mdu hinh cdng nhdn ludn nd life cd gdng nhdm thay ddi sdphdn: vdi
mau hinh nay, mpt sd ngudi co xuiit than Ii cdng nhan da nd luc, cd ging via

liim via hpc, ke't quii la cd ngudi da trd Ihanh chu doanh nghiep, mdt sd khac
trd Ihiinh giao vien di day hpc cho cdng nhan. Tuy nhien, nhung tim gugng nay
ciing khdng nhidu. Dudi day la mdt sd truong hgp didn hinh.
Trudng hgp 1: P.T.M Ii mdt cd cdng nhiin trd thanh cd giao. Que d
Long An. len Ihinh phd Hd Chi Minh hoc Irung cip tin hpc ke toiin nam 2003.
Nha ngheo lai ddng anh em nen M. via hoc via di diiy kem kiem sd'ng. Nam
2004, sau khi tdt nghiep M. xin vao lam cdng nhan tiii bd phan xuat nhap kho
cua Cdng ty Pou Yuen, M. tam sir: "Mol hdm Idi thdy mgt cdng nhdn gdn ludi

^4

TAP CHI'TAM Lf HOC, Sd 3 (168), 3 - 2013


chil minh bi ngudi qudn ly nude ngodi la mdng trong rdt tdi nghiep. TudUng tdi
hinh dung: ngdy ndo dd gid di 161 se Id ehii edng nhdn tgi nghiep kia. Vdy nen
toi quyet tdm di hgc tiep"
M. thi vao he eao ding Tru6ng dai hpc Marketing, via lam ePng nhan
via hpc. Td't nghidp, M. xin dupe viec ke loan trong Cdng ty vang bac dii quy
An Phi Ddng. Via lam M. via hpc tiep dd la'y bing diii hoe. Sau khi idl nghidp
vao nam 2008, M. dugc nhan vao lam ke loan trudng cia Trudng Irung cap
Kinh te' ky thuat Phugng Ddng.
Ddn 2009, cd chuydn sang lam giao vidn Trudng trung ciip Kinh Ie Viin
Tu&ng. Vi cung li niim diu tien M. ding trdn buc giing day hpc cho cac ban
cdng nhin d cac lap ban dem. M. tam su: "Minh thudng tdm su vdi cde hgn
cdng nhdn di hgc rdng neu di hoc ndng cao, cd them kien thilc, ed dugc nhieu
mdi quan he .vo hgi sedd ddng kiem sdng han khi gap su thay ddi ndo dd".
Nhidu edng nhan di hpc ban ddm xem cd giio P.T.M via la thiy via la
ban. Vdi cac ban edng nhan di hpc, ed M. ludn danh cho hp mdi quan tam die
biet. Cd tim sir: "Minh trudc ddy cimg eanh cdng nhdn vdi ede bgn nen hitfu

nhftng khd khdn eiia mdt cdng nhdn di hgc. Thd nen cd khd ndng giup duge ai
thi minh giup" (ngudn: Bao Tudi Ire).
Trudng hgp 2: Cdng nhan N.Q.V.H trd Ihanh giam ddc. Hgc hel Irung
hpc phd thdng, N.Q.V.H (que An Giang) len Ihanh phd Hd Chi Minh theo hoc
trung ea'p thuy sin. Nha ngheo nen via hgc H. via di giao hang d chg, rdi lam
cdng nhan kiem tidn trang trii cudc sd'ng. Tdt nghiep trung ci'p, H. vd que lim
cdng nhin ky thuat trong mpt nha may ddng lanh thuy sin. Tha'y canh mdt sd
nguoi khdng gidi chuydn mdn nhu minh nhung lai dupe cit nhic lim quan ly,
H. nhan ra canh cua dd minh vuon len hep qua va quye't tam di hoc tie'p.
H. thi vio nginh cdng nghe nhiet liinh Trudng Djii hpc Thiy sin Nha
Trang (eP sd thanh phd Hd Chi Minh). Thdi gian nay H. Iy lam thp lip diit dien
lanh va thiet bi gia dung. H. tim sir: "Nhieu hom di hgc xong Id chgy ngay den
cong trinh Idm dem cho kip Uen dp, ve den nhd dd 3 gid sdng. Cd lite ciing
mudn dirng hgc, tap trung ldm vi nghT vdt vd nhu vdy khdng biel sau ndy cd
duge gi khdng, nhung suy xet ky thi sdng mai lai di hgc tidp".
Ra trudng, H. mdt lan nua lim edng nhan ky thuat d Cdng ty Dich vu dia
dc Sai Gdn. Trong qua trinh lam viee tai day, H. hpc dupe them nhidu kinh
nghiem vd xir ly he thdng nude thai, chieu sang, dien knh... Thing 4/2008, khi
tha'y minh da cing cap vdi nghd, H. cing nhdm ban lap Cdng ty An Hung Phat.
T i siu ngudi ban diu, den nay cdng ty da md them duge hai chi nhinh nua vdi
dpi ngu nhin viSn gan 50 ngu&i (ngudn Bao Tudi Ire ngay 11/12/2009).

TAP CHI TAM L? HOC, Sd 3 (168), 3 - 2013

35


Bdn canh miu hinh edng nhin via hoc via lim, nd lire cd ging dd thay
ddi sd phan thi mdt hp phdn khdng nho cdng nhdn nang dpng, sang tao, cd
tay nghe cao. Day chinh la miu hinh cdng nhan thinh dat nia nhidu ngudi

hudng de'n. Hang nam, cac doanh nghidp, cie td chic, doan thd deu cd nhitag
cupc thi tay nghd danh cho cdng nhan. Ciic cupe thi niy thu hit dugc ddng dao
cdng nhan Iham gia. Nhidu cdng nhin khdng chi dat thanh tich cao trong eac
cudc thi trong nude, ma cdn dat thinh ti'ch eao trong pham vi khu vuc Ddng
Nam A, dua vi the cdng nhin Viet Nam sinh kjp vdi cac nude trong khu vyc vi
the gidi.
Nhieu cOng nhan Ihd hien ldng ydu nghd, cham chit vdi nghd, cd nhidu
sing kidn cai tie'n ky thuill, lam tang doanh thu, dem lai Igi ich cho doanh
nghiep. Don ci, trudng hpp cia D.V.S, cPng nhin xi nghiep xep dd hang hda
tai Hai Phdng, nam nao cung cd sing kidn eai tie'n ky thuat hgp ly hda sin xuit
nhu: Giii phip nhim tang tudi thp va tiet kiem cip; Giii phap trong sia ehua
true truyen ddng cua khung ciu container bin Iy ddng bj gay. Didu ding trin
Irpng hon la Irong qua trinh lim viec, anh da khdng giir "bi quyet" thinh edng
rieng cho minh, ma ludn giip do anh em ddng nghidp cing tie'n bp (ngudn
/>Nhu vay ed the Ihay, khi dinh gia vd ngudi cdng nhin thanh diit, da sd
edng nhan nha'n manh nhidu den cic ye'u td ning lyc lam vide, trach nhiem ddi
vdl cdng viec, kien thic, thdng minh, hoan Ihanh td't cdng viec, sing kidn, sing
tao, lay nghd cao, yeu nghd, can ci, ehju khd, hung thu vdi cdng viec, sidng
nang, tan tuy, cd y Ihuc vdi cdng viec... Ve eo ban quan nidm nay khi phu hpp
vdi quan niem truyen Ihdng cia ngudi din Viet Nam khi xem xet yeu td die va
tai khi danh gii vd nhin each cia mpt con ngu&i. Tuy nhien, neu trong quan
niem vd su thinh dat cin nhin mirnh them ydu to trich nhiem ddi vdi gia dinh,
xi hdi vi ye'u td ky luit lao dpng thi quan niem dd mdi diy du vi trpn ven.
Cd mdt sd miu hinh cdng nhan thanh dirt dupe nhidu edng nhan ung hd
dd la miu hinh cdng nhan via hpc via lam, miu hinh cdng nhan nd lue cd
ging, sang tiio trong cdng viec va miu hinh cdng nhin mudn vuon ldn lim thay
ddi sd phan cia ban than. Rit tide, nhttng miu hinh edng nhan thanh dat nhu
vay con kha khidm ton so vdi dpi ngu gin mudi trieu edng nhin lao ddng d
nude ta hien nay. Ne'u nhttng miu hinh niiy dupe nhan rdng, dugc phit huy 6
ddng dao cdng nhin se tiio dieu kien tdt dd xay dung dpi ngu cong nhan manh

vd sd luong, dam biio vd chit lugng. Nam 2010, Quy Hd trp Cdng nhin thanh
phd Hd Chi Minh da cho iii ddi Can lac bd Cdng nhin giip nhau thinh dirt.
Mue dich cua ciu lac bd la td chic cic budi gap go cdng nhan nhim chia se
kinh nghiem, cich lim viec hudng den thanh diit theo phuong thic "ban giip
birin". Cau lire bd nay cung cd ging hd tip cdng nhan ed eg hdi di hpc, ning cao

36

TAPCHITAM LYHOC, Sd 3 (168), 3 - 2013


tay ngh^. Thie't nghT neu m6 hinh nay duoc nhan r6ng se tao dieu kien d^ co
nhigu hon niia c6ng nhfln pha'n da'u de tr6 thanh ngucfi thanh dat.
Tai lieu tham khao

1. Bao cao tong ket de tai nghiSn ciiu khoa hoc cft'p B6; "NhCfng thay ddi ve mgi idni ly
ci^a llianh nien cong nhdn cd xua't thdn lif ndng than dang Idm viec tgi ede khu edn
nghiep ddng tren dia hdn thdnh phd', do TS. La Thi Thu Thuy lam chu nhiem, Vjcn
Tam ly hpc chii tri thuc hien nam 2008,
2. Bao cao tdng ket d^ tai nghiSn ciiu khoa hpc ea'p Bo: "Nhifng van de cei hdn eiia
thanh nien tri thifc" do TS. La Thi Thu ThiJy va ThS. Nguyin Thi Phifong Hoa d6ng
chii nhiem, Vien Tam ly hpc chu tii thuc hifin nam 2011 - 2012.
3. Bao Tuoi tre so ra ngay 11/12/2009.
4.
/>5. />
6. Le Thi Thanh Hucfng, TtfOng c/iian giffa mgi sd ddc diem nhdn each eita doanh
nhdn vd dong ea thdnh dgt ctia hg. Tap chi Tam ly hpc, so 10/2012.

7. Nghi quyet so 20-NQ/TL)', "Ve liep tuc xdy difng giai edp cong nhdn Viet Nam thd
ky ddy mgnh cdng nghiep hda, hien dgi hda ddt nicdc".

TAPCHf TAM LV HOC. S5' 3 (168), 3-2013

37