Rối loạn điện giải, rối loạn kali máu, rối loạn natri máu và điều trị

RỐI LOẠN ĐIỆN GiẢI
ThS. Văn Hữu Tài
Bộ môn Nội
1


RỐI LOẠN
CÂN BẰNG

+
K MÁU

2


CHỨC NĂNG K+ MÁU
 Thúc đẩy dẫn truyền xung động thần

kinh và gây co cơ vân, cơ trơn và cơ
tim
 Tham gia điều hòa thẩm thấu dịch

nội bào
 Tăng cường hoạt động men lên

chuyển hóa tế bào
 Tham gia duy trì cân bằng kiềm toan


CHUYỂN HÓA K+ MÁU
 Nội bào: 97%; 140 mmol/l

Ngoại bào: 2-3%; 4,5 mmol/l
 Nhu cầu: 40-60 mmol/ngày
 Thức ăn nhiều K+: rau, hoa quả,

thịt. Thức ăn nhiều Na  đào thải K
 Bài tiết: thận 80 - 90% (20-120

mmol/ngày). Phân: 10 - 20%


CHUYỂN HÓA K+ MÁU
 Na+ và K+ hoạt động đối lập nhau:

Khi 1 loại ứ động thì loại kia bị đào
thải
 Hormon, stress, insulin làm giảm

K+ máu
 Chức năng thận duy trì cân bằng

K+ máu
 Ngưng tim: K+ <2,5 hoặc > 7,0


CHUYỂN HÓA K+ MÁU


HẠ

+
K MÁU

7


NGUYÊN NHÂN
 Chế độ ăn: Thiếu ăn, ăn kiêng,

nghiện rượu
 Tái phân bố

• Kiềm máu
• Tiêm insulin
• Kích thích β2: NMCT, CTSN,

thuốc giãn phế quản
• Ngộ độc Theophyllin
• Liệt cơ chu kỳ có tính gia đình


NGUN NHÂN
 Mất K+

• Qua đường ngồi thận: K+ niệu
< 20 mmol/24h
 Nôn
 Tiêu chảy
 Dẫn lưu
 Thụt tháo

 Thuốc nhuận tràng


NGUYÊN NHÂN

• Qua thận: K+ niệu > 20 mmol/24h

 Nhiễm toan ống thận typ 1, 2
 Nhiễm ceton do ĐTĐ
 Thuốc lợi tiểu
 Rối loạn điện giải: tăng Ca++, giảm

Mg++ và Cl Nguyên nhân khác
• Thừa corticoid: HC Cushing, cường
aldosterol
• Thuốc: Corticoid, Insulin, glucose,
nabica, kháng sinh (Aminosid, Ampi,
Peni, Rifampicin)


CHẨN ĐỐN
 Lâm sàng

• Mệt mỏi, đau cơ, co rút cơ
• Yếu cơ (cơ tứ chi, cơ hơ hấp)
• Nhịp tim nhanh, hạ HA tư thế
• Chướng bụng, táo bón, nơn
 ECG

• T dẹt, U rõ, ST , QT kéo dài

• Dấu hiệu nặng: Loạn nhịp thất (nhịp
nhanh thất, xoắn đỉnh)

 XN máu: K+ máu < 3,5 mmol/l


ĐiỀU TRỊ
 Bù K+ máu
 Điều trị nguyên nhân hạ K+ máu


CHỈ ĐỊNH ĐIỀU TRỊ
 K+ máu < 2.5 mmol/l, ngay cả

bệnh nhân không triệu chứng
 K+ máu 2.5 - 3.0 mmol/l với triệu

chứng LS và ECG đề nghị hạ K+ máu
 K+ máu 3.0 - 3.5 mmol/l với LS và

dấu hiệu giảm K máu trên ECG rõ
ràng


CHỈ ĐỊNH PHÒNG NGỪA
 Suy tim nặng điều trị lượng lớn lợi tiểu
 Bệnh nhân đang dùng Digoxin
 Bệnh nhân đang dụng corticoid
 Suy gan nặng
 Không ăn uống được

 Nuôi dưỡng đường tĩnh mạch
 Dùng chất kiềm điều trị toan hóa máu lượng

nhiều hoặc tốc độ nhanh
 Khơi phục KL tuần hồn nhanh chóng bằng

dung dịch khơng hoặc ít chứa K+


MỨC ĐỘ NHẸ
1. Biểu hiện
 K+ máu: 2.5 - <3.5 mmol/l
 Không triệu chứng

2. Điều trị
Uống hoặc truyền TM KCl: 20 - 40
mmol/4-6h


MỨC ĐỘ TRUNG BÌNH
1. Biểu hiện
 K+ máu < 2.5 (<3.0 mmol/l đối với

bệnh nhân đang dùng Digitalis)
 Không yếu cơ và không dấu hiệu nặng

trên ECG
2. Điều trị
 Uống KCL: 20-40 mmol/2-4h hoặc
 Truyền TM ngoại biên KCL: 10 mmol/h

MỨC ĐỘ NẶNG
1. Biểu hiện
 K+ máu < 2.5 (<3.0 mmol/l đối

với bệnh nhân đang dùng Digitalis)
 Yếu cơ hoặc có dấu hiệu nặng

trên ECG
2. Điều trị
Truyền TMTT KCL: 20 -30 mmol/h


CHÚ Ý
 Hạ K+ máu có biến đổi trên ECG,

cần theo dõi ECG liên tục trên máy
cho đến khi ECG trở về 
 Theo dõi K+ máu

• Nặng 3h/lần
• Vừa 6h/lần
• Nặng 24h/lần
(cho đến khi K máu trở về )


CHÚ Ý
 Lượng K+ chứa trong thuốc

• 1 viên Kaleorid 0,6g : 8 mmol
• 1 ống KCL 10% 10 ml : 13,4 mmol
 Dung dịch pha

• Tuyệt đối khơng được tiêm các dd

KCl ngun chất vào TM vì có thể
gây rung thất ngay tức khắc
• Dung dịch pha là NaCl, tránh dùng
glucose vì kích thích tiết insulin,
gây hạ thêm K máu


CHÚ Ý
 Nồng độ pha đối với truyền TMNB:

 40 mmol/l ( 3 ống/l) vì ít đau.
Nếu nồng độ > 80 mmol/l, nhất
thiết phải truyền TMTT
 Dùng KCl đường uống nên dùng

viên nén kèm với thức ăn hoặc
uống thêm ít nhất 180-240 ml dịch
để tránh kích ứng niêm mạc dạ dày


CHÚ Ý
 Tốc độ truyền: 10-20 mmol/h; > 20

mmol/h thường gây nguy hiểm và nên

theo dõi sát bằng ECG; trường hợp cấp
cứu có thể truyền 40 mmol/h
 K+ máu giảm 1 mmol/l  cơ thể thiếu

150-400 mmol/l.
 Bù K+ phải  240 mmol/ngày dù phải

truyền nhiều ngày


CHÚ Ý
Thực hành: 1 lít dịch NaCl 0.9% pha 3
ống KCl 10% 10 ml (40 mmol). Muốn
truyền 10 mmol/giờ thì phải chỉ định
truyền tốc độ bao nhiêu?
 Lượng dịch chứa 10 mmol K:

1000  10/40 = 250 ml
 Vận tốc truyền 250 ml trong 1 giờ:

250/3 = 83 giọt/phút


TĂNG

+
K MÁU

23

NGUYÊN NHÂN
1. Tăng K+ giả tạo
 Tan máu do lấy máu
 Garrot quá chặt gây thiếu máu
 Tăng bạch cầu và tiểu cầu
 Vận động quá mức


NGUYÊN NHÂN
2. Tăng K+ máu thật sự
 Tăng lấy vào

• Chế độ ăn nhiều K+
• Sai lầm điều trị: Dịch, thuốc
 Giảm bài tiết

• Suy thận: cấp, mạn giai đoạn

cuối
• Thiếu hụt Na: Bài tiết Na+ ở OLX
giảm, làm giảm bài tiết K+