ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH cá

Đề bài: Phân tích nét mới mẻ trong bài thơ “ Đoàn thuyền đánh cá” của Huy Cận?
Bài làm
Huy Cận là nhà thơ tiêu biểu của nền thơ hiện đại Việt Nam- một hồn thơ dạt
dào cảm hứng lãng mạn về thiên nhiên đất nước, con người trong thời đại mới. Bài
thơ “ Đoàn thuyền đánh cá” được sáng tác năm 1958 khi miền Bắc đi lên xây dựng
chủ nghĩa xã hội. Bằng tâm hồn lãng mạn cùng với trí tưởng tượng phong phú, Huy
Cận đã làm nên “ Đoàn thuyền đánh cá” với những nét mới mẻ rất độc đáo. Vậy nét
mới mẻ ấy được thể hiện như thế nào?
Có nhận định cho rằng “ Nghệ thuật là lĩnh vực của cái độc đáo,vì vậy nó địi
hỏi người viết phải có phong cách nổi bật tức là phải có nét gì đó rất riêng, mới lạ
thể hiện trong tác phẩm của mình”. Thật vậy, mỗt tác phẩm phải là một nét mới in
đậm dấu ấn cá nhân của người nghệ sĩ thì mới là tác phẩm chân chính đích thực. Bài
thơ “ Đoàn thuyền đánh cá” là một tác phẩm thể hiện rõ những khám phá sáng tạo
mới mẻ của Huy Cận.
Nét mới mẻ của bài thơ trước hết được thể hiện ở đề tài. Bài thơ nằm trong
đề tài quen thuộc của văn học Việt Nam lúc bấy giờ. Viết về những người lao động
mới trong thời kì xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc nhưng tác phẩm lại khơng
viết về những lao động trí thức nơi miền non cao như “ Lặng lẽ Sa Pa” của Nguyễn
Thành Long mà lại tập trung khắc họa những ngư dân đánh cá ngồi khơi xa.
Nét mới mẻ cịn được thể hiện ở hồn thơ, ở nội dung tư tưởng tình cảm của
tác phẩm. Bài thơ khơng cịn là tiếng thơ ảo não mà ngập tràn niềm vui tươi, tin yêu
của thi nhân trước con người, cuộc sống mới. Bài thơ là sự kết hợp hài hòa của hai
nguồn cảm hứng: cảm hứng về thiên nhiên vũ trụ rộng lớn và cảm hứng về con
người lao động. Thiên nhiên vũ trụ không gợi cảm giác về sự rợn ngợp trước cảnh
mênh mông vô tận tách biệt với con người mà rộng lớn, kì vĩ, khống đạt, gần gũi
với con người. Đó là cảnh biển lúc hồng hơn rực rỡ tráng lệ như một bức tranh sơn
mài tuyệt đẹp.
“ Mặt trời xuống biển như hịn lửa
Sóng đã cài then đêm sập cửa”
Hình ảnh so sánh vừa độc đáo lại vừa gần gũi, mặt trời được ví như hịn lửa
khổng lồ đang từ từ lặn sâu xuống đáy biển. Bầu trời và mặt biển bao la như ngôi

nhà vũ trụ trong khoảnh khắc bóng tối bao trùm những con sóng như những “ chiếc
then cài cửa”. Biển cả vốn chứa đựng biết bao điều bí hiểm thế nhưng qua ngịi bút
sáng tạo của Huy Cận, biển khơng cịn xa lạ, khơng cịn bí hiểm mà trở nên gần gũi
thân thuộc khiến cho con người có cảm giác đi ra biển khơi mà giống như trở về
ngơi nhà thân u của mình. “Cài” và “sập” là hai động từ mạnh diễn tả màn đêm
buông xuống rất nhanh gợi ra khung cảnh kết thúc một ngày trong thơ Huy Cận thật
là tráng lệ biết bao!
Đó là cảnh biển về đêm huyền ảo thơ mộng tràn ngập ánh sáng màu sắc:
“ Thuyền ta lái gió với buồm trăng
Lướt giữa mấy cao với biển bằng”
Đây là hình ảnh thơ đẹp, lãng mạn được tạo nên từ trí tưởng tượng phong phú của
thi nhân. Thuyền ra khơi có gió làm lái, có trăng làm buồm. “ Buồm trăng” là cánh
buồm no gió, căng phồng, cong cong như vầng trăng khuyết trên bầu trời cao xanh
hay thuyền đi vào khoảng sáng của trăng, ánh trăng thấm đẫm cột buồm giống như


đi vào buồm trăng. Con thuyền nhờ buồm trăng và gió “ lái” thênh thênh giữa mây
cao biển lớn. Thuyền và người hòa nhập vào thiên nhiên lâng lâng trong cái thơ
mộng của gió, trăng, trời, biển, khung cảnh thật thơ mộng hữu tình!
Đó là cảnh bình minh rực rỡ tươi sáng:
“ Mặt trời đội biển nhô màu mới
Mắt cá huy hồng mn dặm phơi”
Cảnh biển một ngày mới được mở rộng đến muôn dặm và tràn ngập ánh sáng. Hình
ảnh nhân hóa “ Mặt trời đội biển” mở ra một ngày mới tốt đẹp, ánh sáng của mặt
trời không chỉ mang đến màu cho cảnh vật mà còn mang “ màu mới” cho cuộc sống
mà những người lao động đang từng ngày từng giờ cống hiến. “ Mắt cá huy hoàng”
được mặt trời mới mọc phản chiểu ánh sáng trở nên long lanh, lấp lánh niềm vui
trong mắt người lao động.
Nếu như thiên nhiên trong bài thơ mang vẻ đẹp hùng vĩ tráng lệ, khống
đạt…thì con người lao động cần cù, lạc quan, khỏe khoắn, tự tin, tràn đầy sức mạnh

trong cuộc chạy đua với thiên nhiên. Họ là những người lạc quan, yêu đời, lao động
hăng say, sôi nổi trong tư thế làm chủ:
“ Câu hát căng buồm cùng gió khơi”
“ Hát rằng: cá bạc biển Đơng lặng
Cá thu biển Đơng như đồn thoi”
“ Ta hát bài ca gọi cá vào”
“ Câu hát căng buồm với gió khơi”
Trong công việc lao động mệt nhọc, những người lao động vẫn cất cao những lời ca
tiếng hát. Tiếng hát ca ngợi sự giàu có của biển, mời gọi cá vào. Tiếng hát cùng với
nhiệt huyết căng tràn khí thế sơi nổi của dân chài khi “ Gõ thuyền đã có nhịp trăng
cao”, khi “ Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời”. Chạy đua với mặt trời là chạy đua
với thời gian. Con người đang giữ lấy từng giây, từng phút, đang vượt lên trên cả
thời gian để tạo của cải cho cuộc sống mới để xây dựng và cống hiến.
Chúng ta cịn thấy được trong bài thơ xuất hiện hình ảnh con người khỏe
khoắn, tự tin, lớn lao, kì vĩ, sánh ngang tầm vũ trụ:
“ Lướt giữa mây cao với biển bằng
Ra đậu dặm xa dò bụng biển
Dàn đan thế trận lưới vây giăng”
Đồn thuyền lướt đi trong đêm khơng phải bằng sức mạnh con người mà là sức
mạnh của câu hát cùng với gió, trăng. Bởi vậy mà thuyền “ lướt” thật nhẹ, thật êm.
Con thuyền vốn nhỏ bé qua cảm hứng vũ trụ đã trở nên kì vĩ, khổng lồ, sánh ngang
tầm vũ trụ. Và trên con thuyền ấy, con người hiện lên trong tư thế làm chủ, biển thu
hẹp lại để con người “ ra đậu dặm xa”, “ dàn đan thế trận” và “ dò bụng biển” để
con người tìm tịi khám phá thế giới bí hiểm của thiên nhiên. Việc đánh bắt ấy như
một trận chiến mà mỗi người lao động như một người chiến sĩ.
Con người hòa hợp với thiên nhiên, nhịp điệu vận hành của thiên nhiên vũ trụ
song song với trình tự của cơng việc lao động, của đồn thuyền đánh cá. Khi hồng
hơn bng xuống, đồn thuyền bắt đầu ra khơi. Trăng lên cao, đoàn thuyền gõ
thuyễn đuổi cá vào lưới. Sao mờ, trời sắp sáng, đoàn thuyền kéo lưới. Mặt trời mọc,
bình minh lên, đồn thuyền thu xếp lưới trở về. Con người và thiên nhiên cùng một

nhịp lao động. Con người cùng với gió biển thổi căng cánh buồm ra khơi đưa thuyền
ra khơi, đưa thuyền về bến:


“ Câu hát căng buồm cùng gió khơi”
“ Câu hát căng buồm với gió khơi”
Con người cùng gió trăng đẩy thuyền ra xa:
“ Thuyền ta lái gió với buồm trăng”
Rồi con người lại cùng trăng gõ thuyền đuổi cá:
“ Gõ thuyền đã có nhịp trăng cao”
Trăng lên cao giữ nhịp cho con người gõ thuyền, in bóng dưới mặt nước theo làn
sóng vỗ vào mạn thuyền giúp dân chài đuổi cá vào lưới.
Con người biết ơn gắn bó với biển cả:
“ Biển cho ta cá như lịng mẹ
Ni lớn đời ta tự buổi nào”
Xưa nay, người ta thường ví lịng mẹ như biển cả mênh mông vô bờ vô bến “
lịng mẹ bao la như biển Thái Bình”. Nhưng Huy Cận lại so sánh ngược lại, ví biển
như lịng mẹ, nhà thơ đã nói lên tầm quan trọng của biển. Biển như tấm lịng bao
dung, hào phóng của mẹ ban tặng cho con người biết bao thứ quý giá, cho đi mà
không hề nhận lại. Biển đã nuôi lớn con người để mỗi ngư dân và biết bao thế hệ
lớn lên cả về thể xác lẫn tinh thần. So sánh biển với mẹ, Huy Cận đã thay lời cho
những ngư dân nói lên niềm tự hào và biết ơn chân thành với biển quê hương. Ân
tình này một lần nữa nói lên sự hịa hợp tuyệt đẹp giữa con người với thiên nhiên.
Bài thơ “ Đồn thuyền đánh cá” cịn thể hiện nét mới mẻ ở nghệ thuật. Bằng
sự kết hợp hài hòa giữa hiện thực và lãng mạn, cổ điển và hiện đại, giữa cảm hứng
thiên nhiên vũ trụ và cảm hứng con người lao động, Huy Cận đã xây dựng những
hình ảnh thơ vừa thực vừa ảo về thiên nhiên, lao động và con người. Hiện thực được
nối dài, chắp cánh bởi trí tưởng tượng bay bổng của thi nhân kết hợp với những hình
ảnh so sánh “ Mặt trời xuống biển như hịn lửa”…, nhân hóa “ Cái đi em quẫy
trăng vàng chóe”…độc đáo đã tái hiện sinh động bức tranh thiên nhiên, những hình

ảnh ẩn dụ liên tưởng “ dàn đan thế trận lưới vây giăng”…hiện lên tư thế hào hùng,
sức mạnh lớn lao của những con người lao động mới. Cùng với bút pháp lãng mạn
là thể thơ bảy chữ và điệu thơ như khúc hát, âm hưởng sôi nổi, hào hùng, lạc quan
vui tươi khỏe khoắn; cách gieo vần linh hoạt; lời thơ dõng dạc với các thanh trắc tạo
sức dội sức mạnh, thanh bằng tạo sự vang ngân xa dài; nhịp thơ khỏe khoắn gấp gáp
như cái gấp gáp của tay chèo khua nước đẩy thuyền đi.
Như vậy, bài thơ “ Đoàn thuyền đánh cá” đã khắc họa vẻ đẹp thiên nhiên
trong sự hòa hợp với vẻ đẹp của con người lao động. Đây là tác phẩm thể hiện rõ nét
mới mẻ sáng tạo từ nội dung đến nghệ thuật. Nét mới ấy đã tạo nên sức hấp dẫn, sức
sống lâu bền cho tác phẩm, nói lên tài năng của Huy Cận cũng như phong cách sáng
tác của ơng.
“ Đồn thuyền đánh cá” mãi là bài ca tươi xanh, gieo vào lòng bạn đọc
những ấn tượng khó phai mờ. Nửa thế kỉ trơi qua, lớp bụi thời gian đã phủ mờ trên
những trang thơ nhưng bài thơ vẫn giữ nguyên giá trị đích thực của nó. Phần nào bài
thơ cũng giúp ta hiểu được chân dung tinh thần mới của Huy Cận sau bao biến cố
lịch sử trọng đại của đất nước, của dân tộc- một tác phẩm trữ tình cách mạng.