SKKN LỚP 11 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM TÍCH HỢP KIẾN THỨC ĐỘNG CƠ HIỆN ĐẠI VÀO CÔNG NGHỆ LỚP 11 NĂM 2022 - 2023

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO SẦM SƠN
TRƯỜNG THPT CHU VĂN AN

SÁNG KIẾN
TÍCH HỢP KIẾN THỨC ĐỘNG CƠ HIỆN ĐẠI VÀO
CƠNG NGHỆ LỚP 11

Lĩnh vực: Cơng Nghệ Cơng Nghiệp
Tên tác giả:
Chức vụ: Giáo viên tổ Vật Lí - CNCN
Đơn vị công tác:

Năm học: 2022 - 2023

1


I. PHẦN MỞ ĐẦU
Kiến thức phần ba: Động cơ đốt trong là một trong những phần nội dung
chính của chương trình sách giáo khoa Cơng nghệ 11.
Về mặt lí luận: Động cơ đốt trong gồm 2 cơ cấu và 4 hệ thống chính. Nó là
nội dung kiến thức khoa học và chuyên ngành về máy móc rất phức tạp với
nhiều chi tiết máy đa dạng…rất khó hình dung nếu chỉ đơn thuần nội dung và
hình ảnh của sách giáo khoa khá cũ so với hiện tại. Vì vậy quá trình giảng dạy
bộ mơn này, với phần tìm hiểu cấu tạo và nguyên lý làm việc các hệ thống của
động cơ đốt trong cịn có nhiều khó khăn cả về vấn đề giảng dạy của người thầy,
sự tiếp thu của học trò.
Về thực tiễn: Động cơ đốt trong là nguồn động lực được sử dụng phổ biến
trong các lĩnh vực: công nghiệp, nông nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp, giao thông
vận tải, quân sự….rất gần gủi với đời sống hằng ngày của chúng ta. Nhưng đang
có một thực tế các em học sinh ln nhìn nhận đây là một mơn học phụ nên các

em chỉ học một cách qua loa đại khái, chính vì vậy mà các giáo viên dạy bộ mơn
này ln gặp khó khăn và bế tắc trong việc truyền cảm hứng học tập cho các em.
Có tính cấp thiết như vậy, trên cơ sở chương trình sách giáo khoa và các
thiết bị ứng dụng công nghệ thông tin hiện có tơi đã định hướng học sinh tìm tịi
kiến thức động cơ hiện đại phù hợp với từng bài học giúp học sinh hiểu và nắm
bài nhanh nhất, tạo hứng thú cho học sinh trong học tập bộ môn Công nghệ ,
đồng thời giúp học sinh tiếp cận với những tiến bộ của khoa học kĩ thuật ngày
nay.
Với những lí do trên tơi đã chọn đề tài “Tích hợp kiến thức Động cơ hiện
đại vào Công nghệ lớp 11” để làm nội dung sáng kiến kinh nghiệm của mình.

2


II. PHẦN NỘI DUNG
1. Thực trạng của vấn đề:
Việc đổi mới trong dạy học là một khâu rất quan trọng để phát triển tư duy
sáng tạo của học sinh. Ngày nay chủ trương của bộ GD – ĐT là quá trình dạy
học phải lấy học sinh làm trung tâm, học sinh phải là người chủ động tiếp thu
kiến thức, giáo viên đóng vai trị định hướng dẫn dắt để các em chủ động tiếp
thu kiến thức. Với sự phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ, một trong
những nhiệm vụ quan trọng đối với các thầy cơ đó là phải cập nhật được những
kiến thức mới phù hợp với nội dung bài học để truyền đạt đến học sinh, nếu giáo
viên chỉ sử dụng kiến thức trong sách giáo khoa thì chưa đủ thuyết phục học
sinh, bởi vì một số kiến thức trong sách giáo khoa đã lạc hậu so với sự phát triển
hiện tại của khoa học công nghệ. Đặc biệt với phần động cơ trong công nghệ lớp
11 có rất nhiều kiến thức gắn liền với thực tế rất hữu ích cho học sinh, bên cạnh
đó mơn cơng nghệ cũng góp phần định hướng nghề nghiệp, rèn luyện kỹ năng
thực hành và kĩ năng sống cho học sinh. Nguyên nhân của vấn đề không chỉ nằm
ở ý thức học tập của các em với bộ môn này mà cịn ở nơi giáo viên chưa tìm ra

được giải pháp giảng dạy phù hợp để tạo ra sự sinh động trong các tiết dạy và
cảm hứng học tập cho các em.
Vấn đề mà tôi nghiên cứu, đưa ra làm đề tài sáng kiến kinh nghiệm là tích hợp
kiến thức động cơ hiện đại vào dạy phần cấu tạo và nguyên lý hoạt động của
một số hệ thống của động cơ đốt trong phạm vi từ Bài 25 đến Bài 30 Môn
Công nghệlớp 11. Các bài này thuộc Chương 6 “Cấu tạo động cơ đốt trong ”.
Trong quá trình giảng dạy tơi thấy học sinh rất khó hình dung về nguyên lý hoạt
động của các hệ thống ở động cơ đốt trong vì nó rất trìu tượng và khó khơng
nhìn thấy được. Trong phần này nếu chỉ dùng nội dung và hình vẽ SGK sẽ
khơng có hiệu quả cao trong việc lĩnh hội kiến thức, không tạo ra sự hứng thú
cho các em, dễ gây ra sự nhàm chán và các em tiếp thu kiến thức một cách thụ

3


động làm cho tiết học công nghệ buồn tẻ không sinh động. Khi giảng dạy bài
này giáo viên cần dạy theo phương pháp dạy học như thế nào để:
+ Học sinh nắm được cấu tạo chung của hệ thống, hiểu được các sơ đồ khối của
các hệ thống, từ đó tìm hiểu được nguyên lý hoạt động của các hệ thống.
+ Học sinh hiểu bài, vận dụng kiến thức của để khảo sát thực tế.
2. Thực tiễn dạy học:
Bài 29: Hệ thống đánh lửa
Sách giáo khoa chỉ giới thiệu hệ thống đánh lửa không tiếp điểm:

Hệ thống đánh lửa điện tử không tiếp điểm
Giáo viên định hướng học sinh cập nht nhng kin thc hin i ngy nay:
Giáo viên dùng hiệu ứng để đa ra cấu tạo của từng chi tiết
trong hệ thống và giải thích rõ cụm bán dẫn CDI. Giáo viên giới thiệu
sự thay thế của bánh đà từ tính cho Ma nhê tô. (Dùng liên kết giới
thiệu qua cấu tạo của các chi tiết của hệ thống đánh lửa trên xe

máy. Chụp chi tiết thật chiếu trên POWERPOINT)

4


Cun dõy ngun

Cun dõy
in chiu
sỏng
Nam châm
vĩnh cửu
Cun dõy
iu khin

Hình 1. Cấu tạo của bánh đà từ tính trên xe máy thay
thế cho Ma nhê tô

Hình 2. Biến áp đánh lửa

a/ Hình dáng vỏ bên
b/ Cấu tạo bên
ngoài
trong
Hình 3. Cấu tạo của CDI ( Cụm bán
dẫn đánh lửa)

5

6


Bài 29: Hệ thống cung cấp nhiên liệu và không khí trong động cơ xăng
Với bài này SGK chỉ giới thiệu sơ đồ khối về hệ thống nhiên liệu dùng bộ chế
hịa khí và hệ thống phun xăng

Các cảm
biến

Thùng
xăng

Bầu
lọc
xăng

Bầu lọc khí

Bộ điều
Khiển phun

Bơm
xăng

Bộ điều
chỉnh P

Vịi
phun

Đường xăng chính

Đường khơng khí

Đường xăng hồi

Đường hồ khí

Đường ống
hút

Đường điều khiển tín hiệu

Nhưng hiện nay hệ thống phun xăng được cải tiến nhiều và có rất nhiều loại:
7

Xi lanh
Động cơ


8


3. Quá trình thực hiện:
Năm học 2021 - 2022 bản thân tôi được giao nhiệm vụ giảng dạy Công nghệ 5
lớp 11: 11B1, 11B2, 11B4, 11B6, 11B7. Do tình hình dịch bệnh Covid 19 nên
phân phối chương trình có thay đổi sau thời gian học online và học sinh đã tới
trường trở lại vào đầu tháng 5 năm 2022. Để tránh sự thụ động và nhàm chán
trong học tập sau một thời gian nghỉ học dài tôi đã định hướng học sinh tự tìm

hiểu kiến thức hiện đại của động cơ trên cơ sở các tiết lí thuyết trên lớp. Giáo
viên phân cơng hai em một nhóm tìm hiểu quan sát động cơ ôtô, xe máy hiện
nay và tham khảo internet kết hợp nội dung kiến thức sách giáo khoa tạo ra các
sản phẩm là hình ảnh, là đoạn phim trình chiếu cho các bạn xem tại lớp. Cụ thể
như sau:
Lớp 11B1. Bài hệ thống đánh lửa: nhóm thuyết trình (Trương Công Tuấn
Kiệt – Nguyễn Thị Thúy Hà) ngày 20/5/2022. Các em dùng điện thoại thông
minh cá nhân để truy cập thông tin và kết hợp với tivi tại lớp học để trình chiếu.

9


Tại lớp 11 B2. Bài: Ơn tập. Nhóm thuyết trình( Nguyễn Khánh HuyềnPhan Trịnh Diệm) vào ngày 27/5/2022 đã làm video về Động cơ đốt trong đăng
lên youtube. Sau đó kết hợp với tivi tại phịng học trình chiếu và thuyết trình .

10


Hiện tại với năm học 2022-2023 tôi cũng đang hướng dẫn các em ở khối
11sử dụng những thiết bị công nghệ hiện đại để truy cập những kiến thức mới
nhất vào các tiết học ở các lớp 11A1, 11A2, 11A3, 11A4, 11B1, 11B2:
Tại lớp 11A1. Bài: Tự động hóa trong chế tạo cơ khí. Nhóm thuyết trình
(Lê Thị Thạnh - Nguyễn Thế Huy) vào ngày 26/02/2023. Các em giới thiệu dây
chuyền sản xuất tự động và tích hợp bảo vệ mơi trường trong sản xuất cơ khí.

11


Tại lớp 11B1. Chuyên đề : Tổng quan về động cơ đốt trong. Nhóm thuyết
trình (Lê Đức Bảo – Dương Thị Bích Ngọc) vào ngày 25/02/2023. Các em giới

thiệu về động cơ 4 kì và những ứng dụng của nó trong những phương tiện giao
thông.

12


4. Kết quả thực hiện:
Qua q trình triển khai tích hợp kiến thức động cơ hiện đại vào bài học
thông qua định hướng và giao nhiệm vụ về nhà của giáo viên ; học sinh các lớp
yêu thích hơn với mơn học. Các em có sự so sánh trong các bài thuyết trình của
các nhóm, của bản thân để hồn thiện mình cũng như muốn thể hiện mình trước
tập thể nhằm tạo ra những tiết học sôi nổi và bổ ích.
13


Qua trao đổi với giáo viên cùng khối 11 của các trường THPT trên địa bàn
tỉnh SẦM SƠN, tôi nhận thấy rằng phương pháp mới này có nhiều ứng dụng
tích cực và đạt được hiệu quả cao. Cụ thể ở bảng đánh giá trước và sau tác động
của phương pháp mới dưới đây.
Năm học 2018 – 2021
( sử dụng phương pháp thường)
Khá
Tốt
11B3
22/40 (55%) 18/40 (45%)
11B4
20/39 (51%) 19/39 (49%)
11B5
25/41 (61%) 16/41 (39%)
11B6

18/40 (45%) 22/40 (55%)

Năm học 2021 – 2022
( sử dụng phương pháp mới)
Khá
Tốt
11A1
8/35 (23%)
27/35 (77%)
11A3
11/38 (30%)
27/38 (70%)
11B1
11/38 (28%)
27/38 (72%)
11B2
15/41 (36% )
26/41 (64%)

III . KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ĐỀ XUẤT
Sau khi hình thành ý tưởng và bắt tay vào thực hiện đề tài sáng kiến kinh
nghiệm, bản thân tôi thấy giảng dạy là tập hợp nhiều phương pháp và nhiều
cách thức đổi mới sáng tạo không ngừng của giáo viên. Với những thành công
bước đầu như là học sinh được tiếp cận những thành tựu khoa học kĩ thuật hiện
đại ngày nay, rèn luyện cho các em được rất nhiều kĩ năng. Bên cạnh đó giáo
viên và học sinh khơng chỉ soạn bài giảng trên máy tính hay copy bài trên USB
14


mà nay các em đã có những sản phẩm trên chiếc điện thoại cầm tay, hay những

bài tải lên trang youtube để đóng dấu sản phẩm mang tên mình……. cùng với
đó là những em hăng say hứng thú với bộ môn Công nghệ. Tôi hi vọng sáng
kiến kinh nghiệm của mình góp phần nhỏ bé vào cơng việc giảng dạy. Tơi mong
được sự đóng góp ý kiến của anh chị em đồng nghiệp để đề tài này thêm phong
phú và hồn thiện hơn.
Tơi xin chân thành cảm ơn!

XÁC NHẬN
CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ

SẦM SƠN, ngày 07 tháng 03 năm 2023
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết,
khơng sao chép nội dung của người khác.
Người viết

Nguyễn Thi Mai Nhung

15