ảnh hưởng của tư tưởng nho giáo về gia đình trong xã hội việt nam hiện nay

S66, 4.2015

VANH

ISSN23S4-1113

NGHIEN CUU-TRAO 0 0 1

HUdNG CUATl/Tl/dNG NHO GlAO VE GIA DINH
TRONG XA Hdi VIET NAM HIEN NAY
PGS.TS Tran Dinh Thao *

1. Nho gido thdi ky Tien Tan (tdc Nho glao
nguyen thuy - sau day gpi tat Id Nho gido) la mdt
hoc thuyit cd nhilu tU tUdng tiln bd, nhung chd
trUpng "hiiu eo" va rat bdo thu. Bdt chap nhufng su"
biln doi to Idn cda xd hdi, eae nhd Nho van col xa
hdi nhd Chu la tdt dep va ra sdc bdo vd cho su tdn
tai cua c h l dp dd. Nhdng ydu cdu khIt khe v l danh
phdn, tdn ti, trat tu ding cap, ve nghTa vu va quyen
Irf.v.v... dupc Nho giao xay dung ed hd thdng chat
ehe va ha khac td thap d i n cao, td trong gia dmh
d i n nudc vd thidn ha.
Trudc hit, can phan biet hai khai niem"gia''(nhd)
va "qudc" (nudc).
Theo nghTa hep, khai nidm "gia" cua Nho gido
dupe hieu la "gia dmh" la "nha". Cdn theo nghTa
rpng,"gia"dupe hiiu ddng nghia vdi "gia tdc"cdng
vdi cdc quan hd hp hdng, bd con h i t sdc phdc tap.
Nd cd the gdm ba hp (tam tdc) hay chfn hp (cdU
tdc) g i n bd, rang budc chat chd vdi nhau. Nhdng

gia dinh va gia tdc cd the luc rat quan tam den
vide cung cd nhd minh va gia tdc minh nhim
mue dieh trd thanh nhdng "cU that" trong vung
vd trong nude. Ngoai ra, nd edn chidu tap nhCfng
ngUdi cd tdi vdo Idm gia tudng, mdn khdeh; hoac
nhdng ngUdi tin cin lam gia nd, gia ty d l tang
thdm vdy ednh va the lUe. Vi vay, trong mdi gia tdc,
ngoai nhdng quan he gia dinh lam n i n tang edn
ed nhdng quan he bd con, hp hang tU gan den
xa; quan he gida chd nha vdi thudc khdeh, thudc
ha.v.v... Nhdng gia tdc dd deu thudc tang Idp tren
cda xd hdi va ed dnh hudng Idn, ddi khi Id quylt
djnh, d i n sU hung thjnh hay suy vong cua mdt
nude. Sach Dai hpc vilt rang: "Cd nha lam dilu
nhan thi cd nUde se ddy len khdng khf nhdn di. Cd
nhd deu le nhUdng thi ed nude se day Idn khdng
khf le nhUdng"[1]. Manh Td cung ndi: "Trj nudc
ching khd, chi can ddng de cde gia tdc Idn odn
trdch minh. Niu nhCfng gia tdc Idn ydu quy, men
md minh, thi cd nddc d i u ydu quy men md minh.

Ca nUdc ydu quy, m l n md minh, thi cd thidn ha
edng se yeu quy, m l n md minh"[2]. Nhdng ludn
diem ndy chdng minh rd vai trd quyet diinh eda
nha, gdp phan khing djnh rang nUde la gdc cda
thidn ha, nha la gdc cda nudc. Mac du ndi dan la
quy, dan cd the ehd thuyin va cd t h i Idt thuyin;
nhUng do ddng tren lap trUdng eda giai cap thdng
trj bdo ve cho Id giao va trat tu eda xa hdi phong
kiln ndn cd t h i Nho gido chua nhan thdc ddng

vai trd va sdc manh edi tao xa hpi cua nhdng con
ngUdi thudc tang Idp bj ap bdc, bdc lot. Dd la mdt
han c h l ed tfnh Ijch sdeda Nho glao.
V l khdi nidm nude, xet v l mat ngd nghTa, tu"
"nude"trong tiing Vidt dich sang tiing Han cd the
tuong dUPng vdi hai td sau:
- Mdf/d, td "qudc" da rat thdng dung d Viet Nam
nhu qudc gia, to qudc...
- Hai Id, tii "bang" ma ve mat ngd nghTa Id "nude"
khdng thdng dung d Viet Nam, trd trong mdt sd
thanh ngdva diln tfch nhU: bang giao, Idn bang...
Trong cudn "Nho giao xUa va nay", tac gia Quang
Dam da coi td "nddc" tUdng dUdng vdi td "gia".
Trong ljch sd Trung Hoa cd dai dd tdng ton tai
nhufng nude nhd do cdc quan dai phu cai trj vd
duac gpi la "gia". Neu theo nghTa nay, khai niem
"nude" vdi khai niem "gia" dupe dung gan nhu
ddng nhat. Ngodi ra, ngudi ta cdn hay dung td
ghep"qudc gia"dl chi nUde.
Xet ve mat nhan thdc, Nho giao coi nha chl la
hinh dnh thu nhd cua nudc; nudc xudt phat td nha
va cd nha la ed nUdc. Phuong phap tuduy kilu bic
cau dd dupc Nho gido sddung phd biln. Nhin vao
tam dieu kinh diln trong sach Dai hpc, thi "nudc"
la bdc thU bdy trong qua trinh Idm sang dde cda
nhdng ngUdi ed dao eao ddc trpng trong xa hpi.
Qud trinh di tu" each vat, trf tri... d i n te gia, trj
qudc la qua trinh di tU nhdn thdc d i n hanh ddng,
td ly luan d i n thdc tien, tdthuc tien hep den thiic
tien rpng. Vi vay, neu xet vephttdng phap tUduy,

" Trudng Khoa To chde vd Qudn jy Nhdn lUc, Trudng Dgi hoc Npi vu Hd Npi
Tap chi Nghien cufu Khoa hpc Npi vu

(li)


NGHIEN cuu-TRAO 001

ve diem xuat phdt la dgo dCtc hgc, thi y kiln cho
rang:"Wu'dc Id bdc thang eao han, tdbde thang nhd
I ^ | / e n vd Id phgm vi rpng han tdphgm vi nhd md
ra"[3] Id hpp ly, phdn anh ddng tinh than nhCfng
tu tudng eua Nho giao.
Quan d i l m cua Nho giao cho rang nha, nUdc va
I ^ | e n ha chi khac nhau ve pham vi va quy md td
chUe; cdn ve ban chat va each qudn ly, cai trj thi
CO bdn la gidng nhau. Phan Bdi Chdu trong cudn
"Khdng hpc dang" da khdi quat rat chfnh xac tU
tudng dd cda Nho giao rang: "Nhd td"c la cai nUdc
nhd, nude tufe ta eai nha ldn"[4];" te, tri" chi ed mdt
Id, "gia, qudc" chung nhau mdt gdc"[5]. NghTa la,
Nho giao coi nUdc chi Id hinh anh md rpng ra cda
nha, gida nha va nUde cd sU lien he rang budc lan
nhau, quy djnh lan nhau vd bo sung cho nhau.
Do dd, vide chi ra nhdng diem ddc tning eO ban
d l phdn biet "nha" vdi "nude" la h i t sdc cdn thiet
de thdy dUpc vai trd cda mdi yeu td dd trong qua
trinh thuc hidn ly tudng "thien ha binh" cda Nho
gido. Cdc sach kinh diln Nho giao ndi nhieu d i n

"nha"va nhdng mdi quan he gida cae thanh vien
trong nha, nhUng khdng dUa ra dupe mdt khai
niem" nha" cu the nao. Tuy nhidn, niu hiiu ring
nha - nude - thien ha co ban gidng nhau, chi khdc
nhau ve pham vi va quy md, thi ranh gidi phdn
bidt gida nha va nudc rat map md, khdng ed mdt
tidu chf cu the nao. Hon nda, Nho giao cung ehUa
ehi ra dupc nhCfng y l u to eau thanh nha va each
thdc td chCfc gia dinh mdt each chat che.
Nhu vdy, quan nidm nhd cua Nho gido cd mot
sUe manh khdng c h l rat to Idn ddi vdi con ngUdi,
cd mudn nghln spi day trdi budc eon ngUdi mot
each nghiet nga. Nha edn la gdc eda nUde va thien
ha. Id cai nen mdng vdng chac ma eon ngudi can
phdi dua vdo dd neu muon lam ndn nghidp Idn.
Manh Td dd khing djnh rang: 'Gdc cua thidn ha la
qudc gia, gdc cua qude gia la gia tdc va nha cda,
gdc cda gia toe va nha cda la chfnh ban than minh
vdy"E6]. Vdy thi xet den cdng, eon ngudi van la
quan trpng nhat vd ddng vai trd quylt cRnh.
Vdi luan diem "nUdc gdc d nhd", Nho giao mudn
xdy dung nhdng mdi quan he gida ngudi vdi
ngUdi trong nudc phdng theo nhCmg mdi quan
he trong gia dinh vdi day dd trdch nhiem vd nghTa
vu tUdng tu. Trong nam mdi quan he quan trpng
nhat cua con ngUdi (ngd ludn) thi gia dinh chilm
ba luan - tdc ba mdi quan hd co ban la cha con,
ehdng vp, anh em. Niu ba moi quan he do dupe
M4) Tap chi Nghien cihi Khoa hpc Ndi vu

566,4.2015

ISSN2354-1113

cdng cd, duy tri bang nhu^g chuan miic dao ddc
se gdp phan lam cho nha va nUdc on dAnh, cd trat
tu, ky cUPng va phep tic. Bdi vi, gdc cd vdng thi
cay mdi ben; ndn Nho giao rat quan tdm cham sdc
eho cdi gdc gia dmh. Van nhufng khai niem dao ddc
CO ban dupc ddng trong pham vi gia dinh lai dupc
dem van dung cho nhOng quan he xa hdi d trong
nUdc; nhUng ndi dung cua chung da dupe md
rpng, dupe bo sung nhUng y nghTa mdi vdi nhifng
sac thai mdi. Tuy nhien, thUc chat cda nhCftig khai
nidm ay khdng thay ddi, van the hien moi quan
he mat thiet gida "sii" va "xd", gida be trdn vdi ke
dudi. Diem khde nhau Idn nhat la d pham vi vd
muc dfch cda nhdng mdi quan he ay.Trong pham
vi nha, khi trd nhd da la eon hiiu, em de thi khi
Idn Idn cdng trd thanh ngudi cha td, ngudi anh
lanh, ngudi gia trUdng biet t l gia tdt.Trong pham
vi nUde, nhC^g con ngudi dUpe gido due nhuvdy
cung de trd thanh nhCfng ngudi lam ndn nghiep
Idn hoac cd nhdng edng hien Idn trong cdng cude
tri nUdc. Cd y kien cho rang: "Nha la ehd ddng
vdng chde can phdi gid vCfng trong mpi quan hd
gida eon ngUdi minh vdi dat nUdc vd thidn ha,
dd la mdt diem rat co ban eda he tU tudng Nho
gido"[7].TTieo tdi, y kiln nay da xac djnh dupe ro
rang chan ly cua dao Nho coi nhd la gdc cda nude

va thien ha. Hon nda, luan diem "nUde gdc d nha"
eua Nho giao the hien tfnh giai cap rd rang. No
khdng quan tam tdi mpi nha, mpi gia dinh trong
nudc, md chu y l u la ndi d i n nha cua nhuttig ngUdi
thudc giai cap thdng trj. Dd la nhdtig gia dinh, gia
tdc Idn, ed the lUc, cd t h i quylt dinh van mang
eda dat nudc nhU: Tdn that la gia tdc cua vua; cac
cuthat, dai gia, t h i gia, dai tdc la gia that cda eac
tang Idp quan lal va nhCfirig ngUdi gidu cd, quyen
quy. NhOng gia tdc ay cd quyen ap bdc, bdc lot
ddi vdi nhdng gia dmh, gia tdc thudc cae giai tang
bj tri. Chl cd nhdng gia dmh, gia toe cd t h i lUc do
mdi thue sii la "gdc cua nudc"; con ngUdi eua Nho
giao ludn gang h i t sdc minh d l cung vdi gia dmh
vd gia tdc xdy dUng cd do thanh nhdng "cU thdt"
hay t h i lUc gia tdc manh me. Tuy theo kha nang
va thiic luc, cac the lUc ay se phat huy anh hUdng
trong nhuftig pham vi rdng hep khac nhau. Xu
hudng chung Ide ddla nhdng gia dinh, gia tdc cd
the luc deu cd t u tudng banh trUdng, mudn phat
trien va de cao gia dmh, gia tdc minh trong xd hdi.
Xu hudng ay tat yeu dan den cupc dau tranh giufa
nha vdi nha, gida gia toe nay vdi gia toe khde de


S66. 4.2015 ISSN2354 -1113

khang dinh vj tri eua minh. Di dat duac mue dfch
dy, cd t h i phai sd dung mpi thd doan va phuong
tidn. VI vdy, cude dau tranh ndy cdng tdn khdc va

dam mau khdng kdm gl eupe dau tranh giai cap.
Tuy nd chf dien ra trong ndi bd giai cap thong trj,
nhung lai cd dnh hudng khdng nhd den toan bd
su" phat trien cda xa hdi, cd the quyet djnh chilu
hudng phdt triln eua xa hdi.
Nhu vay, each hiiu nha Id gia dmh - mdt te bao
ed bdn ciu thanh thUe t h i xa hdi cd mdt y nghia
rat quan trpng ve mat nhdn thdc ludn. Nd xdc djnh
rd ndi dung, pham vi cua nha vd phan biet nha vol
nudc. Nhung vdi y nghTa la gia tdc thi su phdn bidt
gida nhd vd nudc khdng rd rdng, ddi khi edn dupe
coi Id thdng nhat vdi nhau. Ve cd eau to ehde eda
xa hpi Trung Hoa cd dai, cd tdi lieu cho b i l t rang:
Tdt cd cdc nudc trong thidn ha deu thudc quyen
cai trj cua Thidn td, trong do cae nddc Idn hoac
tddng ddi Idn (td 50 dam d i n 100 dam) do cde
vua chu hdu gdm cdc tudc Cdng, Hau, Bd,Td, Nam
eai tri vd dupe gpi Id "qudc". Ngoai ra, cdn ed eae
nUde nhd hdn do cae quan dai phu eai tri dupc
gpi Id "gia". Vi vdy, n i u hiiu "gia" la "nha", la gia
dinh eda mpi ngUdi ndi ehung, bao gdm cd ddn
thudng, thi khdng hpp ly. "Gia" luc nay dd mang
y nghTa cda mdt gia tdc, mdt nddc. Vdi tinh than
dd, cd ngudi da djch nghTa cdu ndi cda Khong
Td: "Khdu gid vdn hdu quoc, hdu gia gid, bdt hogn
qud, nhi hogn bdt qudn; bdt hogn bdn, nhi hogn bdt
an"[S\ la: "Khdu ndy nghe: Vua chU hau hay quan
dai phu (kd ed nUdc, cd nhd) ching lo ft dan ma
chi lo khdng dong deu, ching lo nghdo, ma chl
lo khdng 6ugc an ninh". Cdch hieu nhu vdy la hpp

ly, t h i hien duac ed nghTa hep lan nghTa rdng eua
chd"gia"eda Nho giao.
2. Trong cdng cude xdy diing eon ngUdi mdi va
xa hdi mdi hien nay, vide nghidn cUu d l ke thda
nhufng y l u td tich cue trong quan nidm cda Nho
giao v l gia dinh la cin thilt. Ddng thdi, viec vach
ra nhCftig bilu hidn ehu y l u eua nhCnrig tdn tai cda
nd la rat quan trpng va ed y nghTa ve mat ly luan
vathUctidn.
Ddng ta cpi gia dmh la te bao cda xa hdi, la eai
ndi nudi dudng ed ddi ngudi. Id mdi trudng quan
trpng trong gido due n i p sdng va hinh thanh
nhan cdch. Td dd, cdc chfnh sach cda Ddng va
Nhd nudc phdi quan tdm xdy diing gia dinh dm
no, hod thuan, t i l n bd, ndng cao y thdc gia dmh
eda mpi ngddi.Trong qua trinh chuyin ddi tij"nen

NGHIEN CUU-TRAODOI

kinh t l k l hoach hda sang n i n kinh t l thi trudng
djnh hudng xd hdi chu nghTa hidn nay, sutdt hay
xau cda moi gia dmh deu cd dnh hudng nhat djnh
d i n sU on djnh cda xa hdi. Tat nhien, trong xd hpi
mdi thi gia dmh mdi ma chdng ta xdy dung edng
ddi hdi vp chdng phdi chung thuy, cha me phdi
nhdn td, con cai phai cd dde hieu kfnh, anh em
phdi cd Idng ydu thuong, nhudng nhjn lan nhau.
Ben eanh dd, ehdng ta edng can phd phdn nhUng
khiem khuyit cda Nho gido cd anh hddng tidu
cUc d i n mue tieu xay dUng gia dmh mdi hidn nay.

Thd nhdt, nhim cdng ed, xay diing va phat trien
gia dmh theo dung"ld", Nho gido dd dat ra mot he
thdng tdn ti, trat tU, trdn dUdi rd rang. Cdc quan
he trong gia dinh lam cd sd cho cae mdi quan he
xd hdi, vf du nhU "hiiu" Id cd sd cda "trung"; da la
ngUdi eon ed hieu trong gia dinh thi khdng t h i
la ngudi tdi bat trung trong xa hpi. Vdi muc dich
phat triln vd de cao gia dmh minh theo quan
niem cda Nho gido dd ddn d i n hidn tupng tinh
cam gia dmh qud nang, sii tfnh todn cho danh
lpi rieng eda gia dmh minh qua Idn. Quan niem
"nhd trudc, nudc sau" da trd thanh dao ly khdng
che tu duy vd hdnh ddng eda nhilu ngddi trong
xa hdi. Nd da ddt ldi fch cda bdn thdn va gia dinh
Idn tren hit, bat chap Ipi ich chung cda d i t nudc
va vd hinh ehung, nddatao ra mdt thd chu nghTa
gia dmh rat te hai. Vi vay, trong cude dau tranh
chdng mpi thd ehd nghTa ca nhan, chdng ta can
thiet phdi xda bd tridt de chd nghTa gia dmh dang
can trd nhCfng bUdc t i l n cua xa hdi hidn dai. Hon
nda, vide de cao gia dinh, gia tdc minh da dan d i n
su ra ddi vd tdn tai dai ding eua ehe dp gia dinh
trj. Chl dd phong kiln thiic chat la che dp thong
trj eda nhdng gia dmh, gia t^c nao dd trong giai
cap phong kien quy tdc. Viec lap gia, t l gia, hiing
gia la d l cd the diia vao sdc manh gia dinh ridng
eda minh de thdng trj ca nude va thien ha. Chl
dp gia dinh trj dupe t h i hien ddc bidt rd rdng khi
eae trieu dai Trung Hoa bien tdn trilu dai va ten
gia tdc minh thdnh tdn nude nhu Dai Hdn, Dai

DUdng, Dai Tdng.v.v... Trong tieng Viet, nhdng
tieng gpi nhU nhd Ld, nhd Trdn, nhd Nguyen da
dien dat chfnh xac c h l dp gia dinh trj. Che dp gia
dinh trj dd "de"ra sii ddc quyin, doe tai va nhieu td
nan khdc trong vide dilu hdnh dat nude. Gia Long
khdng phong vUOng eho ngUdi ngoai tdc edng la
de bao vd cho su thdng tri ddc quyen tuyet ddi
eda gia tdc hp Nguydn.

Tap chi Nghien cufu Khoa hpc Npi v u

nS)


NGHIEN CUU-TRAO 001
Ngay nay, che dp phong kiln da bi xda bd,
nhung c h l dp gia dinh trj van edn tdn tai dudi
nhieu hinh thUc bien tUdng, biln dang khac
nhau. Trong pham vi mdt to chde, mdt ca quan,
nhat la d dia phUdng va ndng thdn vdn cdn nhieu
kilu biln dang cua che dp gia dmh trj. Mdt ngUdi
cd chde cd quyen de bat vai ngUdi trong gia dinh,
hp hang vao nhCnng cuong vj dang ke tao thdnh
bd cdnh la da cd the lung doan td ehde, quylt
djnh cdng vide chung theo hUdng cd Ipi cho gia
dinh, gia tdc minh trudc hit. Hien tupng dd dd
dan d i n siivi pham quydn lam chu cda nhan dan,
bdp nghet dan chu, keo bd keo cdnh, tham d, mdc
ngodc, eda quyin gay thiet hai tai sdn ehung, can
trd va lam cham budc t i l n eua edng cude doi mdi.

Ddng va Nha nude ta khdng dung thd bat ky hinh
thdc gia dmh trj ndo, cuong quylt dau tranh trdn
mpi phUPng didn de quet sach nhdng tan d u t d
hai cda chu nghTa gia dinh.
Thd hai, tutudng va tae phong gia trudng van
tdn tai trong nhieu gia dinh vd ed nguy cd lan
rdng trong eae td ehde va cO quan Nhd nUdc. d
nhieu ndi, thu trudng dupc coi nhu ngUdi gia
trudng va eO quan dupc coi nhU Id mdt gia dmh.
Thd trudng cd t h i ban an hay qud trach tdy theo
su yeu rnin hay ghet bd cda minh. Ngudi mic
bdnh gia trudng thudng t i i coi minh la ngudi lanh
dao cao nhat trong co quan, cay quyen cdy t h i ,
quylt djnh mpi cdng vide va muon mpi ngUdi
phdi tudn theo. Hp khdng tdn trpng, bd qua mpi
y kiln eda tap the, ddng nghidp, cda ngudi dudi
quyen dilu hanh cda minh. Hp thudng Ipi dung
ehe dp thd trucflfig d l tutung t i i tac, tuquylt djnh
ra nhufng quy djnh trdi vdi nguyen tic Idnh dao, vi
pham quy che dan tdi vi pham phdp luat. NgUdi
mdc benh gia trUdng thudng thilu ban ITnh, sp
khuyit diem, thfeh thanh tich. Ddi vdi cip trdn thi
xu nmh, tao vj t h i d l leo Idn nae thang danh vpng
bing mpi gid. Ddi vdi cap dudi thi coi thudng,
hdng hdch, tac oai, tac quai, thdm chf ed \d\ ndi va
hanh dpng xuc pham d i n danh dU va pham gia
eua hp. Hp dung tdng cho nhufng ngucri cdng phe
cdnh, cat nhIc bo nhidm vao nhCfng ehde vu ed
nhilu bdng lpc; hp td coi minh nim quyen sinh,
quyin sat trong tay, ehi phdi su nghidp va tien dd

cda mdt so ngUcri.Tdc phong gia trudng b i t ngudn
tdldi sdng vd Idi lam viec gia dinh ehd nghTa da tdn

566,4.2015

ISSN2354-1113

tai tau ddi trong nhieu the ky. Hau qud cda nd la
su tri trd, bdo thd, quan lieu trong td duy vd hdnh
ddng; khdng ddng vidn dupe mpi ngudi todn tdm
toan y cho cdng vide, Idm thui chdt cdc sdng kiln
ca nhan. Bdnh gia trudng chinh Id mam mdng gay
mat dodn k i t ndi bd, lam giam sdt sdc manh tap
t h i , lam xdi mdn niem tin cda quan chdng vao
sU Idnh dao cda Ddng va Nha nude. Nd ddi ldp
vdi nhCfng gia trj dao dufe truyen thdng, vdi tac
phong ddn chd va thuc chat cung la mdt dang
"quan each mang", xa la vdi nhan dan. Vi vdy, dau
tranh d l xda bd tdc phong gia trudng la mdt yeu
eau quan trpng khdng the thilu dupe nhdm xay
dung mdt n i p song va lam vide lanh manh, dan
chd, binh ding.
Thdba, vide de eao yeu td gia dinh vd tinh cdm
gia dinh cda Nho gido hidn nay dd ddn din tinh
trang " nhd hda" cdc cP quan nha nUde, cdc doan
the xa hdi dang trd thanh pho biln. Ngudi ta da
md hinh hda tap t h i va quan he tap t h i theo md
hinh gia dinh vd quan he gia dinh. Dieu dd khdng
phu hpp vdi yeu eau va ldi fch cda cude cdch
mang xa hdi ehd nghTa. Bdi vi, niu pham vi "nhd

hda" cang rdng thi lai cang thu hep tam mit cila
eon ngudi, khiln hp quanh di quan lai chl thdy
tinh cdm gia dinh la than t h i l t vd hpp ly nhat. Chu
nghTa Mae khdng phd nhan gia dinh va tinh earn
gia dmh, nhiing C. Mae va Ph. Angghen cho ring
can phdi xda bd nhijmg hinh thdc gia dmh lac hdu,
khdng phu hpp vdi su phdt triln t i l n bd cua lich
sd. Cde dng da chi ra co sd eua gia dmh tu sdn Id
"diia tren tU bdn, tren Ipi nhuan cd nhdn"[9]. Hau
qua cda hinh thdc gia dmh tusdn la "gia dinh dudi
hinh thdc hoan todn phat triln cda nd chi tdn tai
ddi vdi giai cdp tu san md thdi, nhUng nd lai kem
theo su" b i t budc phdi thd tieu mpi gia dinh doi
vdi ngudi vd sdn ..."[10]. Theo cdc dng, "gia dinh
tusan dT nhidn la se tidu tan cdng vdi eai kdm theo
nd va cd hai eai dd d i u mat di cung vdi tU bdn"[11].
Khi dd, hinh thUc to chiic gia dmh mdi se dupe
thilt lap cdng vdi sii ra ddi cua c h l dp mdi ma
trong dd, chfnh van de lpi fch la mdt trong nhdng
ddng luc quan trpng cda sU phat triln xa hpL Vi
vdy, can phdi k i t hpp hai hda gida Ipi feh cd nhan
vdi ldi fch tap t h i vd Ipi ich xa hdi. C. Mac vd Ph.
Angghen da ndi ring: "Niu nhulpi ich, hiiu mot
each ddng din. Id nguydn t i c cda toan bd dao ddc
..jcem tiep trang 21

M6) Tap chi Nghien cufu Khoa hpc Ndi vu


566, 4.2015 ISSN2354 -1113

quyen hdnh phdp cda tU phap cdn y l u , chua thuc
sued hieu lUc, hieu qud. Hy vpng vdi vide thue hien
ddng bd nhdng gidi phdp ndu trdn, chac chin van
de kilm sodt quyen lUe nha nude eda t u phap ddi
vdi hanh phap sd dupc cdi thidn, dam bdo hoat
ddng cda cdc cd quan hanh phap tudn thd ddng
phap luat, han c h l cdc hdnh vi xdm pham quyen
vd tpi fch cua edng dan, t d dd gdp phan vdo qud
trinh xay dung nha nudc phap quyen xa hdi chd
nghia dViet Nam hien nay/

NGHIEN CUU-TRAO DOI

TAILIEUTHAIVIKHAO
[1] Hamiton, Tay and Madison (1954), The federalis papers/ On the constitution copyright.
[2] Vu ThU: "Vi kiem sodt quyin lUc hdnh phdp
trong he thong quyin lue nhd nude d Viet Nam hiin
nay", Jap ehi Nha nUde va phap ludt, so 12 nam
2006, tr.3.

...tiip theo trang 16

A N H HUdNG CdATUTUdNG NHO GlAO v i GIAOlNH
TRONG XA Hdi VI£T NAM HIEN NAY
thi dieu quan trpng la phcii ra sure l^m cho loi fch
ri^ng t u cua con ngadi phu hop vdi loi ich cCia loai
ngadi"[12]. Quan niem nhu vay hoan toan lvdi quan niem cua Nho giao Ithong thCra nhan va
i

T6m lai, vi^c dau tranh de loai bo nhufng t u
tudng bcio thD, tieu cUc va mat dan chu; viec ithUa nhOng gi^ tri luan ly tfch cue cCia Nho giao ve
gia dmh de xSy dung gia dmh mdi la hpp ly va tat
yeu hi^n nay. Chung ta da co bp Luat Hon nhan va
gia dinh, ySu cau phSI de cao y thUc trach nhiem
cda m6i thanh vien trong vi&c giU gin nen nep gia
phong, gia hu^n tot dep cOa gia dinh, d6ng toe.
Mpt gia dinh mdi tat yeu phai l<^ thira tinh hoa
cua gia dmh cu ldiic cua xa hpi mdi. Viec xiy dung thanh cong gia
dinh mdi hien nay se gdp phan vao xay dung nen
ltao dieu iphat trien l
[3] Quang Dam: Nho gido xifa vd nay, NXB Van
hda,1994,tr.205.
[4], [5] Phan Bdi Chau: Khong hoc dang, tap 9,
NXB Thuan h6a,l 990, tr.335, tr.337.
[6] DUdng Hong, VUdng Theinh Trung, Nhiem Dai
Vien, Luu Phong (chu djch):TOThiX (Iran Trpng
Sam, Kieu Bach Vu Thuan bien dich), NXB Qucin
dpi nhan dan, 2003, tr. 661
[8] Quang Dam: Nho gido xua vd nay, NXB Van
hda, 1994,tr.l66.
[9] NgOvdn Hdn Norn, tap ^,TCIThu, bJn djch Dai
hpc, NXB khoa hpc xa hdi, 2004, tr.510.
[10], [11], [12] C. Mdc - Ph. Angghen: Tuyen tap
(gdm sau tap), tap 1, NXB Suthat, Ha Ndi, 1980,

tr.563.

TAILIEUTHAMKHAO
[1] NgOvan H4n Ndm, tap 1, TiiThi/, ban djch Dai
hpc, NXB l[21 DUdng Hong, Vuong Thanh Trung, Nhiem
Dai Vien, Luu Phong(chu dich): fuT/juCTran Trong
Sam, kieu Bieh Vu Thu$n bien djch), NXB Quan
ddi nhan dan, 2003, tr. 662.
Tap chi Nghien cufu Khoa hoc Noi vu

(2l)