TÀI LIỆU VỀ TỰ KỶ potx

TÀI LIỆU VỀ TỰ KỶ
(Trên Internet:,
/>Người biên soạn: Trần Văn Công
Hà nội, ngày 26 tháng 03 năm 2006
1. Dạy bằng hình ảnh:
- Bất cứ khi nào muốn trẻ làm điều gì, hãy dùng hình ảnh (hoặc vật thật), bởi trẻ
không hiểu lời nói.
- Trẻ có vẻ không nghe lời người lớn nhưng thực ra chúng không hiểu người
lớn nói gì.
- Bù lại, trẻ tư duy bằng hình ảnh rất tốt, nên có thể sử dụng lợi thế này.
- Phải dùng hình ảnh kèm theo thay vì chỉ nói bằng lời.
- Giúp bé biểu đạt nhu cầu của mình bằng những hình tương ứng.
- Đòi hỏi kiên trì và rất nhiều thời gian.
- Nhiều trẻ tự kỷ suốt đời không nói được câu nào hoặc không có ngôn ngữ hữu
dụng, nhưng cũng có nhiều trẻ khác nói được sau một thời gian áp dụng các
biện pháp giáo dục thích hợp.
- Tất cả sinh hoạt của trẻ được thể hiện bằng hình ảnh.
- Tập cho bé đi từ nhà đến trường: hình vẽ dán lên tường nhà gốc cây cho trẻ
nhìn theo…
2. Đi học ở trường bình thường chưa chắc là tốt cho trẻ, vì môi trường đó
không phù hợp với đặc tính của trẻ, chúng sẽ hoảng sợ.
3. Vấn đề chậm nói: trong hội chứng tự kỷ, đa số các gia dình phát hiện được
do thấy con chậm nói, vì vậy thường hay quá quan tâm, tập trung vào vấn dề
ngon ngữ của trẻ. Thực ra vấn dề lón hơn lại là vấn đề hành vi. Trẻ vẫn có thể
hòa nhập khi không biết nói (nhưng vẫn hiểu, vẫn nhận thức đước thế giới, hiểu
ngôn ngữ). Đa số các nhà khoa học qua nghiên cứu thống nhất là bộ não trẻ tiếp
tục phát triển và định hình từ 0-5 tuổi.
4. Có hai trường phái lớn giải thích nguyên nhân tự kỷ (theo Ông Nguyễn
Quỳnh Sơn): các nhà tâm lý học theo trường phái của Pháp: Tự kỷ là hậu quả
sau vài cú sốc tâm lý. Vd::sau sốt cao, sau tai nạn, chứng kiến cảnh tượng kinh
khủng, sống trong moi trường tâm lý không tốt, bố mẹ bỏ nhau,bị hành hạ, bị

lạm dụng vì vậy cách giải quyết cũng theo hướng logic đó.
Theo trường phái của Mỹ: nguyên nhân của bệnh Tự kỷ hiện vẫn chưa được
xác định nhưng người ta khẳng định rằng hoàn toàn không phải là nguyên nhân
từ việc nuôi dạy trẻ trong gia đình, từ môi trường sống, từ yếu tố tâm lý mà là
nguyên nhân xuất phát từ não bộ, tức là trẻ Tự kỷ thường gặp một số trục trặc ở
não (cụ thể như thế nào thì khoa học ngày nay vẫn chưa tìm ra được). Nhân lúc
thầy nói như vậy, mình có trình bày là ở Vn, nếu gia đình ai có con bị bệnh gì
liên quan đền thần kinh thì hay nghĩ rằng tại kiếp trước cha mẹ không ở hiền,
tại cha mẹ không quan tâm đúng mức đến con, tại cha mẹ không có cách giáo
dục đúng
5. Mọi lý thuyết và nguyên tắc vẫn là lý thuyết và nguyên tắc chung, cái chính
là áp dụng và xây dựng chương trình như thế nào cho có hiệu quả.
6. Đối với trẻ tự kỷ, điều chỉnh hành vi là thách đố lớn nhất trong việc nuôi
dạy con. Cử chỉ lạ lùng lặp đi lặp lại như đập tay, vung vẫy tay, cáu giận la hét
có thể làm bạn muốn bỏ cuộc và thấy cô lập hơn bất cứ khuyết tật nào khác.
Trong nhà, hành vi của con có thể làm bạn kiệt sức, ra ngoài xã hội bạn có thể
cảm thấy người khác xét đoán khả năng làm cha mẹ của một đứa trẻ phá phách
mà bề ngoài bình thường. Đừng để hành vi của con bạn phá rối gia đình.
Đặt ra luật lệ
Trẻ nào cũng cần có kỷ luật, kể cả con bạn. Đặt ra kỷ luật rõ ràng và cho biết
chuyện gì sẽ xảy ra nếu phá luật. Áp đặt tính kỷ luật và thông lệ này công bằng
cho tất cả mọi người trong nhà. Luật phải dễ hiểu ở mức phát triển của con bạn.
Có cha mẹ chống lại việc áp dụng kỷ luật đối với trẻ tự kỷ vì họ thấy tội nghiệp
cho trẻ, hay thấy có lỗi đã sinh ra con khuyết tật, họ cho rằng những đứa trẻ này
không thể học được hành vi tốt. Cũng có những cha mẹ khác thì xem kỷ luật là
trừng phạt thay vì hướng dẫn để trẻ học hỏi và có thể phát triển vui tươi lành
mạnh. Con bạn cần kỷ luật để cảm thấy an toàn trong thế giới của mình, y như
bạn cần chỉ dẫn để lo việc nhà hay tuân theo qui định nơi làm việc.
Nhất quán trước sau như một
Nhiều trẻ tự kỷ gặp khó khăn trong việc nhận ra các dấu hiệu tinh tế của môi

trường xung quanh. Chúng có thể học được hành vi nhưng không thể thích ứng
hay tổng quát hóa trong hoàn cảnh mới hay môi trường mới. Vậy hãy xếp đặt
các tình trạng sao cho chúng xảy ra theo dự liệu để giúp trẻ thực hành cách đáp
ứng thích hợp. Khi các thành viên trong gia đình phản ứng theo cùng một cách,
bằng cùng một chữ hay hành động thì trẻ xem đây là dấu hiệu để lặp lại một số
hành vi. Thực tập hành vi tới lúc trở thành tự động.
Người nhà mà cho phản ứng không nhất quán thì trẻ cho rằng hành vi không thể
chấp nhận được lại được phép có và hành vi không đúng này sẽ lại được củng
cố. Ví dụ khi trẻ khóc đòi sự chú ý của người lớn, trong gia đình có người lờ và
mặc kệ hành vi của trẻ, lại có người thương trẻ bế ẵm trẻ lên, như vậy sẽ củng
cố hành vi tiêu cực. Vì vậy, tuy đơn giản nhưng đòi hỏi mọi người trong gia
đình phải có hành động nhất quán.
Khích lệ con sửa đổi hành vi
Trẻ tự kỷ thường không biết chắc là nên hành xử ra sao, nhưng giống như các
trẻ khác, chúng lặp đi lặp lại hành vi nào làm chúng thấy thoải mái. Một cách để
hướng dẫn việc học tập của con là khen ngợi, hay có thưởng cho các hành vi tốt
mà bạn muốn con lặp lại. Sự thỏa mãn của con sẽ làm tăng cách cư xử này, tâm
lý gia gọi đây là sự khích lệ tích cực.
Phương pháp hữu hiệu nhất để thay đổi hành vi trong chứng tự kỷ là có kế
hoạch thứ tự để uốn nắn lối cư xử của con. Hệ thống dùng phần thưởng để cũng
cố những hành vi tốt và trừng phạt để hạn chế những hành vi không chấp nhận
được. Nguyên tắc là mọi hành vi đều dẫn đến một kết quả hay một hậu quả nào
đó. Kết quả tích cực hay hậu quả tiêu cực này sẽ dẫn đến việc hành vi có được
lặp lại nữa hay không
• Xác định hành vi bạn muốn thay đổi. Chỉ nên chọn một hay hai việc cần làm
một lúc mà thôi, có thể bạn muốn giảm hành vi lặp đi lặp lại nào đó, hãy dạy
con ngồi yên ở bàn ăn 15 phút. Giới hạn hành vi muốn sửa đổi giúp bạn làm
việc thống nhất hơn và cho con cơ hội nhiều hơn để thành công mà ko bị rối trí
hay lo quá nhiều chuyện.
• Ghi chép khi nào và hành vi xảy ra thường như thế nào. Nhờ quan sát này bạn

có thể phân tích chuyện gì gây ra hành vi của con hay mô thức mà con cư xử.
Ví dụ bạn có thể thay đổi khung cảnh như đẩy ghế ra xa khỏi bàn mà con bạn
leo lên, làm thay đổi hành vi theo cách tích cực.
• Chọn phần thưởng tích cực làm thúc đẩy con. Chuyện này có thể tế nhị đối
với chứng tự kỷ. Ban đầu con bạn có thể cần nhiều hơn là một nụ cười, giọng
nói vui vẻ hay cái ôm hôn để chịu làm theo ý bạn, vậy nên nghĩ đến phần
thưởng như xoa bóp người trẻ, vỗ đầu, hay đồ chơi không đắt tiền. Có trẻ nói
được và cho bạn biết chúng muốn gì, trẻ lớn hơn có thể thích sưu tập đồng cắc,
stickers và được miễn làm chuyện nhà chúng ko thích. Hãy nhớ rằng mục tiêu
là biến phần thưởng cụ thể thành phần thưởng có tính cách xã hội hơn như lời
khen. Theo với thời gian con sẽ cư xử một cách dễ chấp nhận hơn vì trẻ thấy
thoải mái khi làm vậy.
• Đặt ra thời biểu để thưởng. Bạn có thể thưởng con ngay khi làm xong một
chuyện, hay vào lúc đi ngủ. Giờ giấc ấn định tùy theo khả năng của con bạn
trong việc nối kết phần thưởng với hành vi đúng đắn, và thưởng con thường
hơn nếu trẻ ko hiểu được ý bạn muốn gì. Ban đầu thưởng mỗi lần trẻ làm hành
vi nên có, hay cách quãng đều đặn trong lúc hành vi xảy ra, cùng lúc ngỏ lời
khen con. Bạn muốn con hiểu là hành vi đang được thưởng.
• Soạn ra một bản ghi lại những lần trẻ được thưởng cho một hành vi nào đó.
Bảng như vậy giúp trẻ theo dõi được tiến bộ của mình, và cho bạn lượng xét là
kế hoạch có thành công hay ko. Khởi đầu thì hành vi bất hảo có thể gia tăng,
đây là cách trẻ thử thách bạn và học về luật. Trong vòng vài tuần thì hành vi sẽ
giảm xuống. Tăng dần dần khoảng cách mỗi lần bạn thưởng cho con và chuyển
từ phần thưởng cụ thể sang cái ôm hôn và lời khen.
• Làm ngơ hành động muốn được chú ý. làm ngơ là kỹ thuật khác nhầm loại trừ
hành vi muốn được chú ý của trẻ, bạn cắt đi phần thưởng là sự chú ý của bạn
đối với con bằng cách làm ngơ. Nhất định ko nhìn vào mặt con, đụng chạm hay
chiu noi mỗi lần con có hành vi mà bạn muốn loại trừ như la nu hay la hét. Ban
đầu hành vi có thể gia tăng để thử thách quyết tâm của bạn nhưng cuối cùng
hành vi sẽ chấm dứt. Khi khó mà làm ngơ hành vi thì tìm chuyện khác để chú

tâm vào, bằng không thì ra khỏi phòng.
• Giờ trống. Vài hành vi tệ hại đến mức ko thể làm ngơ được, và bạn có thể cần
phải am con lại để làm chúng yên hay để được an toàn. Theo đó bạn bình tĩnh
đem con ra khỏi nơi xáo trộn vào một phòng khác, hay cái ghế khác, hay nơi
dành riêng cho việc này. Giờ trống cho bạn lấy lại hơi sức và cho trẻ cơ hội dịu
xuống. Khi giúp con bạn cải thiện hành vi là bạn thực sư cho con cách sống
công bằng và đáng yêu hơn.
7. Nuôi dưỡng tính độc lập
Trẻ dù rất nhỏ cũng nên biết là chúng phải nhận trách nhiệm về hành vi của
mình, và chứng tự kỷ không phải là cái cớ để không học cách đóng góp vào gia
đình, nhưng chứng tự kỷ có thể có nghĩa là bạn cần xếp đặt chi tiết việc học
những công việc nhà mà đa số các gia đình thấy là tự nhiên, VD như: Đặt ra lệ
hàng ngày rửa mặt, gội đầu, đánh răng và mặc quần áo để khuyến khích việc
chăm sóc đầu tóc và tự mặc y phục. Xếp đặt một chỗ đặc biệt cho các đồ đạc
của con bạn, xem chắc là trẻ biết cách cất vật vào chỗ sau khi dùng hay chơi
xong. Tập cho con càng sớm càng tốt thói quen dọn dẹp, những thói quen này
có thể cần một thời gian dài mới thành tự động. Việc thành thạo những sinh
hoạt tự lo cho bản thân khiến con bạn thấy hài lòng về chính mình và cuối cùng
khiến bạn đỡ được trách nhiệm.
Xếp đặt những buổi sinh hoạt chung tốt đẹp
• Nên ý thức rằng bạn là thầy cô đầu tiên và quan trọng hơn hết của con. Việc
bạn nói chuyện và tương tác với con đóng một vai trò then chốt trong cách trẻ
phát triển, ngay cả khi trẻ tỏ ra dửng dưng thì trẻ cũng phấn khởi khi được bạn
ôm hôn, xoa đầu và nói năng âu yếm.
• Cách bạn chăm sóc và sự kiên trì sẽ khiến con bạn có lòng tự tin học tập, tất
nhiên đòi hỏi sự nỗ lực cố gắng nơi bạn.
• Học nhận ra những dấu hiệu riêng của con, trẻ nào dù biết nói hay không cũng
cho ra ý tưởng về cảm xúc của mình. Có thể con bạn vung vẩy tay mạnh hơn
lúc bực dọc hay khóc lúc đói. Những dấu hiệu này cho bạn biết để xếp đặt lại
sinh hoạt trước khi cử chỉ của trẻ gây ra vấn đề. Khi bạn nhận ra được nỗ lực

đơn giản muốn liên lạc của trẻ và đáp lại, bạn khiến trẻ thấy tự tin hơn để liên
lạc nhiều hơn.
• Bắt chước con bạn, chứng tự kỷ có thể phá mất khả năng tự nhiên của trẻ là
bắt chước người khác, nhưng bắt chước là đường lối chính mà thông qua đó trẻ
học hỏi. Hãy đi vào thế giới của con bạn bằng cách bắt chước âm thanh và cử
chỉ của trẻ, một khi làm con bạn chú ý thì trẻ lại có thể bắt chước lại bạn và lúc
đó bạn có thể dạy trẻ điều muốn trẻ học.
• Mở rộng tính hiếu kì của con, nếu con chú tâm quá đáng vào chuyện gì thì
biến nó thành sinh hoạt chấp nhận được về mặt xã hội. Cũng có thể trở thành
chuyện kể trước giờ đi ngủ cho con.
• Sẵn sàng làm lại hoạt động, bạn có thể cần vài buổi để khiến con bạn chú ý và
chịu học. Nhắc đi nhắc lại làm trẻ chú ý và giúp trẻ thoải mái với ý niệm hay
sinh hoạt. Tuy nhiên bạn có thể chán nản, nhưng tránh đừng thay đổi sinh hoạt
cho tới khi con tỏ dấu hiệu là tới lúc có thể thay đổi.
• Cho con có sinh hoạt đa dạng, tại nhà thì khuyến khích con khám phá hình
ảnh, mùi vị, âm thanh, xúc giác khác nhau. Tăng cường việc học hỏi bằng cách
đi chơi bên ngoài, hay đi chợ, vào các cửa hàng, sân chơi, viện bảo tàng Trẻ
tự kỷ có thể gặp khó khăn trong việc tổng quát hóa điều chúng học trong hoàn
cảnh mới, hãy nên nói chuyện trước với con về chuyện gì sẽ làm, sẽ thay đổi
trong ngày.
• Nhìn nhận rằng đôi lúc bạn thấy không muốn dạy con và nghỉ ngơi một lúc.
Đừng thấy có lỗi khi bạn cần thì giờ để tái tạo lại mình, cha mẹ nào cũng có lúc
phải làm như vậy.
• Tỏ ra tích cực khi dạy con, ý tưởng lạ khiến việc dạy dỗ trở thành trò chơi vui
vẻ và kinh nghiệm xã hội thích thú. Khuyến khích con là chuyện vui, đừng nên
coi đó là gánh nặng. Nên giữ một tập nhật ký về những thành công của con bạn,
và theo định kỳ duyệt lại sự tiến bộ của con, cùng nhau ăn mừng những thành
quả đạt được. Giúp con có cảm nghĩ tích cực về chính mình qua những thành
đạt này và dành thời giờ để nghỉ ngơi, học hỏi vui chơi với nhau.
Xác định nhu cầu của con bạn

Đặc điểm của chứng tự kỷ thay đổi khi trẻ lớn dần và trưởng thành. Mỗi giai
đoạn phát triển của trẻ dẫn tới những thách đố mới đòi hỏi các quyết định của
bố mẹ cần phải được suy nghĩ cân nhắc. Bạn sẽ phải hỏi là chương trình chữa
trị có hiệu quả không, liệu có nên thay đổi cách trị liệu hay lớp học hay có cách
nào khác để sửa đổi hành vi của con. Vì bạn là người hiểu rõ con nhất nên phần
việc của bạn là thẩm định cách trẻ đáp ứng với những điều trên để xem các đáp
ứng này có lợi cho tiến bộ chung của trẻ không.
Trước hết, quan tâm chính yếu của bạn là làm sao hiểu ra hành vi không tiên
đoán được của con, tính dửng dưng và cách liên lạc bày tỏ ý nghĩ của con. Bạn
muốn con học cách đi vệ sinh, biết nói chuyện, biết những kỹ năng mà cha mẹ
nào cũng muốn con mình biết làm. Ở mỗi giai đoạn đa số trẻ bình thường có
thêm trách nhiệm trong việc tự quyết đinh lấy một số chuyện, nhưng trẻ tự kỷ
và rồi người lớn tự kỷ có thể cần được hướng dẫn cả đời, luôn phải có hỗ trợ
cho họ không ít thì nhiều và bằng cách này hay cách kia. Quyết định của bạn
chi phối khả năng sống độc lập của con vì vậy bạn cần phải có thông tin cập
nhật chương trình nào thích hợp nhất cho cá tính và kỹ năng của con bạn.
Thêm về định bệnh
Cần tham khảo các nhà thính âm, chỉnh âm, trị liệu ngôn ngữ….
Chuyên gia này sẽ thẩm định về thính giác và xem xét coi khó khăn về giọng
nói cũng như ngôn ngữ của con bạn là do chứng tự kỷ hay tật nào khác. Điều
này có được do phân tích giọng nói và ngôn ngữ của trẻ như:
- Ngôn ngữ biểu lộ, là khả năng dùng chữ, biểu tượng cà cử chỉ để liên lạc với
người khác.
- Ngôn ngữ tiếp nhận, là khả năng hiểu được chữ biểu tượng và cử chỉ.
- Cử động miệng khi nói, là việc con bạn dùng lưỡi, môi và hàm.
- Phẩm chất giọng nói, như vâm vang, cao độ, mức lưu loát, trôi chảy hay ác
liên lạc khác bằng lời.
- Ký ức thícnh giác, là việc con bạn có khả năng nhớ tới mức nào thông tin mà
trẻ được nghe.
- Khả năng tổng quát về chơi đùa và làm việc, như mức chú ý được bao lâu, và

cách trẻ liên hệ với người khác và đồ vật.
Dạy con học nói.
Dấu hiệu chung của tự kỷ là trẻ chậm nói, hay đã biết nói ở mức bình thường
lúc 2 tuổi, đến 2 tuổi rưỡi thoái hóa chậm lại và sau một thời gian trẻ quên đi
những chữ đã học được.
Trẻ tự kỷ có thể học tên đồ vật bằng chữ viết, làm vậy là đi ngược với lợi thế
đặc trưng ngôn ngữ của trẻ bình thường là nghe người khác nói. Cha mẹ có thể
dạy con bằng cách vẽ đồ vật và ghi tên bên dưới, như vẽ cái nhà rồi vẽ chữ
NHÀ. Cách học này đáp ứng hiệu quả đối với người tự kỷ có thể vì họ đáp ứng
tốt với hình ảnh, đáp ứng mạnh với kích thích thị giác hơn là thính giác, và ta có
thể lợi dụng đặc điểm ấy trong việc huấn luyện ngôn ngữ. Lời nói không giữ lại
trong ký ức trẻ, tuy nhiên tháy chữ viết thì trẻ học và nhớ. Có vẻ như hình dáng
chữ viết làm cổ động ý niệm của các em, giúp em nghe được phát âm của chữ.
Chữ viết ra còn có công dụng là làm em chủ tâm đến với âm thanh và ý nghĩa.
Giá trị khác của việc dùng hình vẽ và chữ viết đi chung với nhau là chúng giải
thích được một số khái niệm khó có thể nắm bắt được chỉ bằng lời nói mà thôi.
Cha mẹ là thày dạy hay nhất cho con và cách mà cha mẹ nghĩ ra để giúp con
vượt qua khó khăn về ngôn ngữ thường hay nhất, cho dù có thể không hợp với
phương pháp có kiểm chứng khoa học của các chuyên gia (tâm lý, giáo dục,
điều trị…), vì nó nảy sinh do trực giác và do vậy đi thẳng vào vấn đề.
Ngôn ngữ còn có thể dùng để giảm bớt một số trở ngại rất lớn của chứng tự kỷ
là thiếu tính uyển chuyển, thích nghi. Ta đã biết là người tự kỷ thường muốn
theo sát thông lệ lặp đi lặp lại, không thích thói quen bị thay đổi, nhưng thay đổi
bất trắc là chuyện không thể tránh được trong đời sống hàng ngày.
Trẻ tự kỷ có khuynh hướng là dùng tay người khác như là dụng cụ để lấy hay
làm điều mà em muốn khi em không nói được . Chẳng hạn như trên bàn ăn
muốn gắp món gì đó em sẽ cầm tay người ngồi cạnh hất về đĩa thức ăn, đó là
dấu hiệu cho biết em muốn người này lấy món đó cho em. Để con tập nói trong
trường hợp đó, áp dụng chung một số kỷ luật để việc huấn luyện thuần nhất ở
nhà cũng như ở trường, là chỉ lấy hay làm cho em khi nào nói tên vật em muốn.

Nguyên tắc chung
Cha mẹ mà chịu nói chuyện, chơi đùa và khuyến khích con khám phá là thực sự
dạy sự phát triển của con. Những tương tác đó làm trẻ thấy rằng chúng được
thương yêu và chấp nhận, để rồi trẻ học từ những cảm xúc này và biết về chính
mình và ảnh hưởng chung có thể có trong thế giới của chúng. Ý thức lớn dần về
bản thân làm trẻ có tự tin và vươn ra ngoài, thăm dò những vật xa hơn ngoài
cha mẹ, và biết về những người khác. Trẻ cảm thấy tự nhiên với việc khả năng,
tình cảm của chúng khác biệt đối với cha mẹ. Tình thương, sự hỗ trợ và chấp
nhận của cha mẹ làm chúng có được sự độc lập ấy.
Tri Thức.
Tri thức nói tới khối thông tin tổng quát mà trẻ chứa đựng và xếp đặt hay nói
cho sát thì khả năng tri thức gồm khả năng suy nghĩ, nhớ, lý luận và giải quyết
vấn đề. Trước tiên, trẻ dùng ngữ quan để hiểu thế giới bên ngoài của chúng,
chúng đáp ứng lại tùy theo nhu cầu căn bản theo cách hết sức cụ thể. Khi trẻ lớn
dần, chúng học rằng đồ vật vẫn còn hiện hữu cho dù ta không thấy vật. Trẻ hiểu
đượcc khái niệm phức tạp hơn về nguyên nhân và hệ quả, cung cách người và
vật liên hệ với nhau. Chúng diễn dịch các nhận thức này và hiểu biết trước đó
để giải quyết những vấn đề hàng ngày. Chứng tự kỷ làm người ta không có
nhận thức chính xác nên thế giới bị đảo lộn và sự suy nghĩ bị hư hại.
Kỹ năng giao tiếp và tình cảm.
Những kỹ năng này phản ánh sự tự ý thức bản thân và khả năng tổng quát về
việc tương tác với những trẻ và người lớn khác. Chúng quan trọng cho sự phát
triển toàn vẹn của trẻ. Trẻ nhận ra được các dấu hiệu trong việc tương tác với
người khác và phát triển kỹ năng giao tiếp như biết chia sẻ, cho tới làm phiền,
cảm thấy phiền và làm bạn. Nhờ hiểu cách đối phó với người khác, trẻ học
được cách sinh hoạt như là thành viên trong cộng đồng, còn khi trẻ hiểu nhầm ý
nghĩa của sự giao tiếp như trong chứng tự kỷ thì chúng ko thể hành xử thích
hợp trong hoàn cảnh ngoài xã hội.
Dấu hiệu đáng ngại nhất về chứng tự kỷ xảy ra khi trẻ tiến triển bình thường
nay thụt lùi lại giai đoạn trước đó hay mất hẳn một kỹ năng như không nói nữa.

Nhưng mặt bị ảnh hưởng nhiều nhất là kỹ năng liên lạc và giao tiếp.
Hãy vẫn hy vọng, chú tâm vào chuyện mà bé có thể làm và từ đó khuyến khích
thêm lên, nhờ hiểu biết về chứng tự kỷ và cách nó ảnh hưởng sự phát triển, nên
soạn ra những phương thức để khắc phục được bất cứ thử thách nào mà chứng
tự kỷ sinh ra.
Triệu chứng sớm sủa về chứng tự kỷ là trẻ không nói được ngôn ngữ hữu dụng.
Khi trẻ được 1 hay 2 tuổi thì vấn đề trở nên rõ ràng hơn, vào lúc mà trẻ khác
biết tên của mình, biết đáp ứng với chữ Có và Không, hiểu được ý niệm trừu
tượng về con trai con gái, và biết làm theo những lời yêu cầu đơn giản thì trẻ tự
kỷ có thể chỉ lặp lại điều đã nói với trẻ, hay không nói chút nào, mất hẳn ngôn
ngữ. Thay vì vươn tới để lấy vật, con của bạn có thể đi lại gần đồ vật mà trẻ
muốn rồi la to, để bạn phải tự đoán ra là trẻ muốn gì. Trẻ bình thường hiểu được
ngôn ngữ và dùng nó để thõa mãn nhu cầu của mình, còn trẻ tự kỷ thì có thể
thiếu khả năng hiểu và biểu lộ chính mình. Nhiều chuyên gia cho rằng trẻ mà
không có được ngôn ngữ hữu dụng tới lúc năm tuổi thì tương lai có ít triển
vọng, tuy nhiên đây không phải là giới hạn bất di bất dịch, có trường hợp ghi
nhận là trẻ 6 tuổi bắt đầu biết nói rồi học lên ĐH đi làm sống độc lập. Hay có
trẻ bị chậm phát triển nhưng biết nói lúc 12 tuổi và sau đó phần nào khả năng
liên lạc, giao tiếp.
Bạn có thể giúp con về mặt ngôn ngữ bằng cách thường xuyên nói về sinh hoạt
của trẻ và mở rộng sinh hoạt cho con, hãy nói chuyệ với chuyên viên ngôn ngữ
để có cách cải thiện khả năng liên lạc của trẻ.
Trẻ nhỏ tự kỷ có thể ko bắt được dấu hiệu trong việc tương tác bình thường với
cha mẹ. Tới 2 tuổi, con bạn có thể không chịu giao tiếp mà thích có những cử
chỉ tự kích động như vung tay, nhìn hoài không chán máy giặt làm việc. Trẻ
không phát triển hơn mức muốn đòi hỏi được thỏa mãn ngay, và cười khóc
không rõ nguyên do rõ rệt. Nếu bạn làm gián đoạn trò chơi của trẻ thì chúng la
hét. Khả năng giao tiếp là một cách để phân biệt chứng tự kỷ với việc chậm
phát triển. Bình thường, trẻ chậm phát triển có khả năng giao tiếp tương xứng
với khả năng trí tuệ, trong khi đó, dù rằng đa số trẻ tự kỷ tới tuổi đi học biết bày

tỏ đôi chút về sự thương mến, nhưng khả năng giao tiếp thường kém so với khả
năng trí tuệ. Chẳng hạn thấy mẹ khóc thì trẻ vẫn chơi đùa thản nhiên, phải được
huấn luyện thì trẻ mới biết đưa khăn giấy cho mẹ, mà cũng chỉ biết đưa hộp
giấy mà không biết hỏi han, hay làm gì khác. Trẻ có thể cần được chỉ dạy từng
kĩ năng giao tiếp, mà trẻ em bình thường có thể tự động thâu nạp, và với kỹ
thuật can thiệp đặc biệt, con bạn có thể học cách đáp ứng về mặt giao tiếp.
Tự chăm sóc
Con bạn có thể trì hoãn trong việc học kỹ năng tự chăm sóc bản thân. Ngoài ra,
trẻ có tật né tránh không muốn có sự thay đổi, hoàn toàn không chịu sự thay đổi
thông lệ trong việc tiểu tiện, ăn uống hay mặc y phục. Bạn cần phải kiên nhẫn
để giải quyết từng nét đặc biệt của chứng tự kỷ một cách riêng rẽ. Cha mẹ cũng
phải kiên tâm thách thức con, có cha mẹ mà con bị khuyết tật tỏ ra che chở quá
đáng, hay giảm thiểu sự thay đổi trong đời sống vì sợ làm lớn chuyện, dù lý do
là gì đi nữa thì việc che chở quá đáng, giống như bất cứ khuyết tật nào khác làm
ngăn trở mức phát triển của trẻ. Hãy kiểm soát ý muốn làm mọi việc cho con,
mà thay vào đó theo dõi mức tăng trưởng của con như của bất cứ trẻ nào khác.
Cung cấp cơ hội để kích thích lòng hiếu kỳ và khuyến khích tăng trưởng. Đừng
nghĩ rằng con có tự kỷ, mà xem con là một con người sinh ra là con của bạn. Nỗ
lực thay đổi hành vi tự kỷ của con, nhưng ráng sức hơn nữa để củng cố những
ưu điểm đang phát triển nơi trẻ. Hãy tin rằng con bạn có thể tiến bộ xa hơn và
trẻ sẽ làm theo niềm tin này.
Chứng tự kỉ gồm nhiều hành vi chồng lên nhau hay có vẻ giống như các
khuyết tật khác làm ta khó nhận ra đây là chứng tự kỉ mà không phải là
chứng khác. Thường thì sẽ cần phải đi đến các chuyên viên sau: Bác sĩ nhi
khoa, bác sĩ tâm thần nhi, Nhà tâm lý học, Chuyên gia ngôn ngữ, chuyên viên
về thính giác.
Nguyên do chứng tự kỷ không phải là do tâm lý như tâm thần hay việc nuôi con
không đúng gây nên, nói khác đi cha me không có làm gì khiến con bị chứng tự
kỷ.
Một số nguyên do dẫn đến tự kỷ:

1. Não bất thường, có tiểu não nhỏ hơn một cách khác lạ, tiểu não ko phát triển
toàn vẹn. Tiến trình chung la chúng phát triển ngôn ngữ bình thường giống như
mọi trẻ khác, rồi thoái hóa và biến mất đi. Sự việc có thể là do não tăng trưởng
rồi ngừng lại.
2. Thiếu quân bình về hóa chất, gần 50% người tự kỷ cần lượng lớn sinh tố B6,
có tài liệu khác tin là tự kỷ liên quan đến việc có dị ứng với các sản phẩm của
sữa bò (bơ, cheese, sữa), bột mì, đường.
3. Di truyền, có nhiễm sắc thể X mong manh. Loại này chiếm 1/10 trường hợp
tự kỷ., hay lộ ra bất thường rất rõ về mặt thể chất như tai to, mũi dài và trán cao.
Anh chị em cũng hay có khiếm khuyết nặng về trí tuệ, có thể có tới 15% anh
chị em của trẻ tự kỷ gặp khó khăn trong việc học.
4. Những yếu tố khác, Trong lúc mang thai và sau khi trẻ sinh ra cũng như việc
nhiễm trùng trước và sau khi sinh có thể gây hư hại cho não.
5. Nhiễm độc thủy ngân trong thuốc chích ngừa. Nhiều bs điều trị bằng phương
pháp giải độc qui mô. Kiểm tra trong máu và nước tiểu cho thấy trẻ đã nhiễm
thủy ngân trong một thời gian.
6. Thiếu sinh tố, Có rối loạn trong việc hấp thụ sinh tố A.
7. Màng ruột bị hở.
8. Dị ứng
Cụ thể hơn về các nguyên nhân của tự kỷ:
Nhiễm độc thủy ngân trong thuốc chích ngừa
Người ta ý thức rằng lượng thủy ngân dùng làm chất trữ trong nhiều thuốc
chích ngừa cao hơn bội phần tiêu chuẩn cho phép. Trong năm 2000, một số bác
sĩ tại Hoa Kỳ đã tường trình nhiều kết quả hết sức tốt đẹp về việc cải thiện sức
khỏe và hành vi của trẻ tự kỷ, khi thủy ngân trong cơ thể trẻ được loại trừ bằng
phương pháp giải độc quy mô. Vài bác sỹ trong nhóm này đã chuyên điều trị
chứng tự kỷ từ nhiều năm cho hàng trăm trẻ tự kỷ, họ ghi nhận rằng không có
lối điều trị nào khác đã mang lại cải thiện đáng kể như họ đã thấy trong nhiều
trường hợp giải độc thủy ngân. Tuy nhiên việc giải độc không đơn giản và có
nhiều cách thực hiện khác nhau. Phương thức gồm việc sử dụng vài chất giải

độc một loạt nhiều vòng thường là 3-4 ngày, sau đó là thời gian nghỉ ngơi
chừng 10-11 ngày. Có trẻ bắt đầu biết nói nhưng chỉ trong chu kỳ có việc giải
độc mạnh mẽ. Mọi đặc tính quan trọng của chứng tự kỷ đều lộ ra trong một số
trường hợp bị nhiễm độc thủy ngân. Thời điểm thủy ngân đi vào người do việc
chích ngừa trùng hợp với việc phát sinh chứng tự kỷ ở trẻ. Chất thiomersal chứa
thủy ngân và là một thành phần của thuốc chích ngừa có thể dẫn tới chứng tự
kỷ. Bởi trẻ nhỏ được chích ngừa nhiều chứng bệnh cùng lúc, mức thủy ngân
hàng ngày trong cơ thể trẻ vượt quá mức cho phép.
Thiếu sinh tố
Có rối loạn trong việc hấp thu sinh tố A. Một cuộc nghiên cứu trên 60 trẻ
tự kỷ và gia đình các em thấy rằng độc chất pertussis trong thuốc chích ngừa ho
gà, bạch hầu, uốn ván (DPT) có thể gây ra chứng tự kỷ nơi trẻ có khiếm khuyết
về di truyền. Độc chất này tách rời loại G alpha protein khỏi vòng mỡ, và trẻ dễ
bị rủi ro nhất là trẻ có ít nhất một trong hai bố mẹ có khiếm khuyết di truyền
này, sinh ra tật quáng gà hay có triệu chứng giống như sưng phô giáp tràng
(parathyroid). Khi được chữa bằng cách cho dùng sinh tố A tự nhiên trong dầu
gan cá thì có cải thiện lạ lùng ngay tức khắc về ngôn ngữ, thị giác, sự chú ý và
khả năng giao tiếp trong một số trẻ (5000 IU, 2500 IU hai lần một ngày).
Dị ứng
Các chất bị nghi ngờ nhiều nhất là gluten, sản phẩm của sữa bò, có cha
mẹ tin rằng ăn những chất này khiến con họ bị tự kỷ và tìm cách chữa trị bằng
việc tránh hẳn chúng, thay thế bằng những sản phẩm khác như gạo, sữa đậu
nành, sữa gạo… Sau khi theo lối dinh dưỡng trên họ tường thuật rằng con khó
hẳn, trẻ khi trước tỏ ra hung hăng đập phá thì nay thuần tính lại, biết nghe lời và
có trường hợp cha mẹ nói là con lành bệnh hẳn, không còn chứng tự kỷ mà biết
nói và tăng trưởng bình thường.
Nhưng trước khi khoa học làm sáng tỏ nguyên nhân để có thể điều trị
nguyên nhân thì chúng ta vân cần làm ngay việc can thiệp (kể cả có biết rõ
nguyên nhân thì triệu chứng vẫn còn đó và phải được can thiệp để cắt bỏ hoặc
giảm bớt), vì thế các nhà lâm sàng đến lúc đó vẫn không lo thất nghiệp… Tựa

như thấy ai đó đang chảy máu thì việc cần làm ngay là lo cầm máu chứ đừng
quá quan tâm anh ta bị chảy máu do xe đụng hay đao cắt vì nếu chò làm rõ thì
có thể quá muộn -mất máu có thể ngất thậm chí chết.Từ đó chương trình can
thiệp hành vi được các nhà khoa học đề xướng và nghiên cứu, hoàn thiện.
Nhưng áp dụng chương trình đó như thế nào thì lại là cả một vấn đề.tựa như
môn tập khí công vậy: ai cũng biết là việc thở và tập trunh tinh thần là hầu hết
công việc cần làm nhưng không phải ai cũng thành công, thậm chí có người còn
gây tác dụng ngược… Vấn đề trẻ tự kỷ, các nước phát triển họ nghiên cứu trước
ta và vì thế họ có nhiều kinh nghiệm, nhiều nghiên cứu hơn ta,…
Bảng kiểm tra tự kỷ ở trẻ tuổi vườn trẻ (làm lúc 18 tháng tuổi và làm lại
lúc 3 tuổi)
Phần A: cho cha mẹ
1. Trẻ có thích được đung đưa trên đầu gối, hay nắm tay xoay vòng như chơi đu
quay, làm máy bay không?
2. Trẻ có thích chơi với / hay quan tâm tới các trẻ khác không?
3. Trẻ có thích leo trèo lên bàn ghế/ cầu thang không?
4. Trẻ có thích chơi "ú à", chơi trốn tìm không?
5.***Trẻ có bao giờ chơi giả bộ, như rót trà từ bộ đồ chơi, rót sữa, cho búp bê
ngủ v.v ? (quan trọng)
6. Trẻ có bao giờ dùng ngón trỏ để chỉ vào vật bé muốn lấy không?
7.***Trẻ có bao giờ dùng ngón trỏ chỉ cho cha mẹ, người khác vật làm bé thích
thú, quan tâm tới không? (quan trọng)
8. Trẻ có biết chơi với các đồ chơi nhỏ như xe, thỏi gỗ đúng cách (cho xe chạy,
xếp gỗ, vân vân…) chứ không chỉ cho vô miệng gặm hay ném đi?
9. Trẻ có bao giờ mang món đồ gì tới khoe với cha mẹ không?
Phần B: cho người khám
i. Trẻ có nhìn vào mắt người khám không?
ii. *****Người khám gây sự chú ý của trẻ, rồi chỉ cho trẻ vật gì ở xa và reo lên
"Nhìn kìa, bong bóng!" (hoặc tên của vật mình đang chỉ vào ), trẻ có nhìn theo
không? Để trả lời có, phải chắc chắn trẻ nhìn vào vật được chỉ chứ không phải

nhìn vào ngón tay.
iii. *****Bảo trẻ chơi giả bộ, thí dụ như "Con pha trà đi!" Trẻ có biết giả bộ đổ
trà ra chén rồi mang lên uống không?
iv. *****Hỏi trẻ "Đèn đâu? Chỉ cho bác cái đèn nào!" (Hay vật gì mà trẻ biết
tên gọi" Trẻ có dùng ngón trỏ chỉ vào vật không? (phải chắc trẻ nhìn vào mặt
người khám khi chỉ)
v. trẻ xếp được bao nhiêu khối gỗ chồng lên nhau?

Test trên thực hiện lúc trẻ 18 tháng và làm lại lúc 3 tuổi
Nhóm bình thường: Trẻ làm được phần A-5, A-7, B-ii
Nhóm có nguy cơ tự kỷ : Không làm được toàn bộ các phần có đánh dấu ***
Nhóm có nguy cơ chậm phát triển- nhưng không bị tự kỷ : Không làm được (A-
7 VÀ Biv ) và/hoặc (A-5 VÀ Biii)
Lúc 3 tuổi:
83% trẻ thuộc nhóm nguy cơ tự kỷ được chẩn đoán tự kỷ lúc 3.5 tuổi, số còn lại
chậm phát triển. Không có em nào bình thường (trên nghiên cứu)
68% trẻ thuộc nhóm nguy cơ chậm phát triển thực sự chậm phát triển, 32% còn
lại thì bình thường. Không có em nào tự kỷ.
(Theo Dr. Simon Baren-Cohen)
Để có được chẩn đoán về một trẻ có bệnh về tâm lý, tâm thần và thần
kinh, thì cần phải mất rất nhiều thời gian. Nói ngắn gọn thì phải qua thăm
khám tìm hiểu về :
- Thăm khám đứa trẻ: qua thăm khám và quan sát chính bản thân đứa trẻ một
cách tỉ mí, cẩn thận, có thể phải nhiều lần. Phối hợp một số bài test về tâm lý,
trí tuệ Người làm test bao giờ cũng phải là một nhà tâm lý lâm sàng, đã được
đào tạo bài bản về các loại tesrt họ sử dụng. làm test cũng không phải chỉ một
lần mà có thể kết luận được, có thể phải làm mấy test phối hợp và nhiều lần
khác nhau. Phối hợp bác sĩ Nhi và một số chuyên khoa khác.
- Gia đình: qua trò chuyện với cha mẹ, có thể cả ông bà, anh chị em của trẻ
trong nhà nhiều lần

- Môi trường sống : bao gồm môi trường gia đình, trường học, nhóm xã hội
Sau đó còn phải họp bàn trong cả nhóm làm việc, và bác sĩ tâm thần nhi chịu
trách nhiệm chính về đưa ra một kết luận cụ thể về bệnh và đưa ra hướng hành
động.
Tôi biết ở nhà mình ngành tâm lý lâm sàng và ngành tâm bệnh lý trẻ em còn
chưa phát triển. Vì vậy lẽ đương nhiên là ở ta chưa thế làm được bài bản như
họ. Tuy nhiên tôi vẫn viết ra một chu trình khám bệnh của họ để các bố mẹ có
con có vấn đề gì đó tham khảo thêm. Bản thân tôi thấy giật mình khi đọc bài
của một số mẹ trong mục này nói rằng "hôm nay em cho cháu đi khám ở bác
sĩ nói cháu bị tự kỷ dạng hoặc "bác sĩ nói cháu không bị tự kỷ, chỉ bị rối
loạn ". bản thân tôi thấy mới qua một lần khám mà có thể đưa ra kết luận như
vậy thì chưa thực sự tâm phục khẩu phục và chưa thể hiện được hết trách nhiệm
của người thầy thuốc.
Đứng trước một đứa trẻ chậm nói theo tôi có nhiều vấn đề cần xem xét cụ thể.
Tôi có một người quen là bác sĩ tâm thần nhi tại Pháp, chị đó thỉnh thoảng có về
Việt Nam làm việc tại một số phòng khám tâm lý, chị hay kể cho tôi nghe về
một số ca lâm sàng mà chị gặp, chị thường bảo "ở Việt Nam nhà bạn, các bác sĩ
thường đưa ra chẩn đoán vội vã quá, kết luận một đứa trẻ tự kỷ đâu có phải
chuyện đùa với cả cuộc đời của đứa bé và hạnh phúc của cha mẹ nó"???

Theo kinh nghiệm của trường Đại học John Hopkin Bantimo và của cá
nhân tôi việc can thiệp với trẻ tự kỷ và trẻ chậm nói các dạng khác khi kết hợp
xử dụng với một số thuốc tăng cường dinh dưỡng cho não thì cho kết quả nhanh
hơn (lưu ý: thuốc chỉ hỗ trợ chứ không chữa).
Có thể giải thích như sau:
- Khi bạn học thi chẳng hạn, nếu đầu óc bạn tập trung không tốt, lơ mơ có thể
bạn đọc rất nhiều trang sách mà rốt cuộc bạn chẳng nhớ được mình đã đọc
gì,nôi dung những trang vừa đọc ra sao.
- Nếu bạn uống cà phê và học trong trạng thái tỉnh táo,thần kinh tập trung thì rất
mau thuộc bài.(ở đây cà phê không nâng được sự hiểu biết của bạn mà giúp não

bạn hoạt động có hiệu quả hơn,cà phê không chữa việc bài học đó có trong đầu
bạn không.muốn có bài học đó trong đầu, hoạt động HỌC mới là quyết định)
- Nếu điện não đồ phát hiện trẻ có sóng động kinh thì không dùng một vài loại
thuốc đó để tăng hiệu quả của việc can thiệp được vì khi thuốc kích thích tế bào
não hoạt đọng tốt lên thì lại đồng thời kích thích ổ động kinh cũng làm việc (rất
dở phải không bạn?) Nếu các bác sĩ chưa hiểu nhiều về vấn đề này thì chẳng
biết điện não đồ để làm gì (điện não đồ có trong khoa thăm dò chức năng của
các bệnh viện).
Để kể nguyên nhân gây ra hội chứng tự kỷ thì rất nhiều, nhưng cũng
giống như bệnh ung thư, các nguyên nhân được đưa ra mang ý nghĩa dịch tễ
học chứ không phải như nhiều người hình dung và mong muốn là “bắt tận
tay,day tận trán” ví dụ:hút thuốc lá dễ bị ung thư. Nhưng chưa thể nói hút thuốc
lá sẽ bị ung thư hoặc cứ ung thư là do hút thuốc lá.
Như tôi đã nói:việc tìm nguyên nhân là công việc của các nhà nghiên cứu
và nơi tiến hành là trong các viên nghiên cứu. Nhưng trước khi sáng tỏ được
điều gì đấy thì chúng ta phải làm gì đó chứ? Giả định 20 năm nữa mới có câu
trả lời thì sao? Mà cứ cho là biết được nguyên nhân nhưng nguyên nhân lại nằm
trong quá khứ thì ta sẽ làm gì với cái gọi là ng nhân? Có chăng chỉ là để rút ra
bài học cho lần sau! Còn CÁI hoàn cảnh mà chúng ta có trong tay thì không thể
chờ được. “chờ được vạ thì má đã sưng”. Việc mà chúng ta cần làm ngay là tiến
hành can thiệp trên lâm sàng. Trên lâm sàng với một trẻ tự kỷ nổi bật nhất là
vấn đề hành vi, vậy chúng ta can thiệp vào hành vi của trẻ tự kỷ.
- Hành vi nào đúng (như trẻ bình thường) thì khuyến khích để trẻ hiểu là
nên tiếp tục như vậy.
- Hành vi nào sai thì dạy trẻ một hành vi đúng chèn vào (dạy đi dạy lại rất
nhiều lần - tạo phản xạ có điều kiện).
- Hành vi sai sẽ giảm dần ,hành vi đúng sẽ tăng dần khi ta cắt được vòng
soắn bệnh lý: tăng động-giảm tập trung-khó học-nhận thức thấp-ý thức thấp-
tăng động.
Và để tiến hành công việc này thì có nhưng phương pháp, nguyên tắc bắt

buộc.
- Trong quá trình can thiệp thì việc dạy ngôn ngữ được lồng ghép vào.
- Thời gian các nhà khoa học Mỹ gợi ý là 2 năm để có 1 đứa trẻ gần như
bình thường cả về ngôn ngx và hành vi (với điều kiện can thiệp sớm, liên tục,
đúng phương pháp và đứa trẻ đáp ứng với chương trình).
- Thiếu ôxy não sơ sinh thường gây bại não
- Nhiễm trùng sơ sinh cũng từng được coi là một trong những nguyên
nhân

1. Đại cương
* Định nghĩa: Tự kỷ là một dạng bệnh trong nhóm rối loạn phát triển xâm nhập
ảnh hưởng đến nhiều mặt của sự phát triển nhưng nhiều nhất là về kỹ năng giao
tiếp và quan hệ xã hội.
* Tỷ lệ mắc: 2 - 5‰
- Giới tính: Nam gặp nhiều hơn nữ, với tỷ lệ nam/nữ = 4/1.
* Nguyên nhân:
- Tổn thuơng não
- Di truyền
- Môi trường
* Phân loại tự kỷ:
- Theo thời điểm mắc tự kỷ:
+ Tự kỷ điển hình - Tự kỷ bẩm sinh: Triệu trứng tự kỷ xuất hiện dần dần trong
3 năm đầu.
+ Tự kỷ không điển hình - Tự kỷ mắc phải: Trẻ phát triển về ngôn ngữ và giao
tiếp bình thường trong 3 năm đầu, sau đó triệu trứng tự kỷ xuất hiện dần dần, có
sự thoái triển về ngôn ngữ-giao tiếp.
+ Theo chỉ số thông minh (IQ):
° Tự kỷ có chỉ số thông minh cao và nói được :
Trẻ không có những hành vi tiêu cực song rất thụ động,
Có hành vi bất thường trong tình huống xã hội.

Có thể biết đọc sớm (2-3 tuổi).
Kỹ năng nhìn tốt.
Có xu hướng bị ám ảnh,
Nhận thức tốt hơn về hành vi khi trưởng thành.
° Trẻ tự kỷ có IQ cao và không nói được :
Trẻ có sự khác biệt giữa kỹ năng nói và kỹ năng vận động, cử động, thực hiện.
Trẻ có thể quá nhậy cảm khi kích thích thính giác.
Hành vi có thể bất thường ở mức độ nhẹ.
Kỹ năng nhìn tốt (có thể nhìn đồ vật một cách chăm chú).
Có thể giữ yên lặng hoặc tự cô lập một cách dễ dàng, có thể buớng bỉnh.
Là những trẻ có thể giao tiếp luân phiên hoặc thích giao tiếp.
° Trẻ tự kỷ có IQ thấp và nói được :
Trẻ có hành vi kém nhất trong các dạng tự kỷ ( thường xuyên la hét to, có thể
trở nên hung hãn khi tuổi lớn hơn ).
Có hành vi tự kích thích.
Trí nhớ kém.
Nói lặp lại (lời nói không có nghĩa đầy đủ).
Khả năng tập trung kém.
Trẻ tự kỷ có IQ thấp và không nói được :
Trẻ thường xuyên im lặng.
Biết dùng một ít từ hoặc ít cử chỉ.
Có sự quan tâm đặc biệt đến máy móc.
Nhạy cảm với các âm thanh/ tiếng động.
Kỹ năng xã hội không thích hợp.
Không có mối quan hệ với người khác.
+ Theo mức độ nặng, nhẹ
Tự kỷ mức độ nhẹ - trung bình: Theo 31-36 điểm CARS
Tự kỷ mức độ nặng: Theo 37-60 điểm CARS
2. Phát hiện sớm
2.1. Dấu hiệu nhận biết sớm tự kỷ

- Các dấu hiệu không đặc hiệu trước 12 tháng tuổi:
+ Trẻ kích động khó ngủ, khóc nhiều, khó dỗ dành,hay bị “cơn đau quặn” bụng
do đầy hơi ? khó chịu không lý do.
+ Hoặc trẻ thờ ơ, yên lặng, dường như thích ở một mình, ít đòi hỏi cha mẹ chăm
sóc.
+ Không chú ý hoặc tập trung như các trẻ cùng tuổi khác.
+ Ít hoặc không cười trong giao tiếp
+ Mất đáp ứng với âm thanh (có thể bị điếc hoặc bị khiếm thính).
+ Không có hoặc giảm kỹ năng giao tiếp không lời (không hoặc ít bập bẹ).
+ Khó tham gia vào các trò chơi.
+ Giảm các tác động qua lại bằng phát âm, hoạt động.
+ Hành vi quan sát bằng mắt đặc biệt: có thể quay đi, tránh không nhìn mắt, ánh
mắt đờ đẫn trống vắng hoặc chán không nhìn
+ Giọng nói với âm thanh lặp đi lặp lại đơn điệu.
+ Bị cuốn hút mạnh mẽ với một vật nhất định.
+ Tham gia kém vào những hoạt động thông thường mang tính xã hội.
Tương tác xã hội:
+ Trẻ không nhìn vào mắt người khác khi giao tiếp
+ Nét mặt thờ ơ, vô cảm
+ Không thích khoe những thứ mìnhh thích với mọi người.
+ Một số trẻ lại gắn bó lệ thuộc với 1-2 người thân, thường là mẹ hoặc người
trực tiếp chăm sóc.
+ Khi cần một đồ vật ở cao hoặc xa, trẻ cầm tay người thân đến chỗ đồ vật và
xem đó là “công cụ để nối dài tay” cho mình.
+ Trẻ chỉ biết đến nhu cầu bản thân mà không quan tâm đến người xung quanh.
+ Chỉ chơi tha thẩn một mình, không chơi với các trẻ khác
+ Trong khi chơi đùa, trẻ không biết chơi tương tác, không biết luật của trò
chơi, không biết chơi “giả vờ” mang tính xã hội.
Ngôn ngữ:
- Trẻ chậm nói

- Chỉ nói một số từ đơn điệu, không nói được câu dài hoàn chỉnh.
- Một số trẻ không nói được từ nào rõ ràng mà chỉ nói những từ, những âm vô
nghĩa, người khác nghe không hiểu.
- Một số trẻ còn nói lắp, nói định hình một vài câu từ hoặc nói nhại người khác.
- Trẻ không hiểu ý nghĩa của từ, của lời nói
- Thường không biết bắt đầu câu chuyện với người khác thế nào và cũng không
biết duy trì cuộc nói chuyện. Vì vậy, nhiều người cho rằng trẻ như một người từ
hành tinh khác đến và xa lạ với thực tại.
Hành vi:
- Trẻ có những hành vi định hình lặp lại vô nghĩa, nhiều khi làm rất lâu một
cách thích thú những việc như : giơ tay nhìn bàn tay, ngắm sàn nhà, vỗ tay, vò
hoặc xoắn vặn tay, quay tròn, lắc lư người, cười một mình
- Trẻ thích chơi với một số đồ vật trong nhiều giờ như: giở xem tranh ảnh ở tạp
chí, tháo các đồ vật nhỏ ra rồi tự lắp lại, cầm chong chúng quay, xoay tròn một
đồ vật, lăn búng qua lại
- Trẻ không biết dựng đồ chơi theo đúng chức năng của nó.
- Một số trẻ có trí nhớ ( về? ) máy móc rất tốt, biết điều khiển tivi, đài, video rất
thành thạo, do vậy bố mẹ lại cho rằng con mình “thông minh”.
- Có trẻ thích ăn những món nhất định
- Một số cảm thấy bứt rứt, khó chịu nếu trật tự trong phòng bị thay đổi.
- Nhiều trẻ rất nhạy cảm với âm nhạc, thích nghe nhạc và nhún nhảy theo, hoặc
chăm chú theo dõi các chương trình quảng cáo
Khoảng 50% trẻ tự kỷ bị chậm phát triển trí tuệ
20-25% bị động kinh kèm theo.
Số khác có thể tăng hoạt động, hung tính
Bệnh nhi có thể lực bìnhh thường nhưng hay bối rối, lo lắng, bi quan.
Nguyên nhân gây chứng tự kỷ đến nay vẫn chưa được xác định đầy đủ.
Qua các nghiên cứu, nhiều nhà khoa học cho rằng tự kỷ là do di truyền bởi
nhiều gien. Bên cạnh đó có những yếu tố khác như mẹ bị bệnh rubella khi mang
thai, trẻ bị sang chấn não khi sinh, Xem xét não của trẻ, các nhà nghiên cứu

nhận thấy có một số bất thường ở bán cầu não trái, thuỳ thái dương, hệ Limbic
và tiểu não. Nếu gia đình ít cho trẻ giao tiếp với bên ngoài thì mức độ tự kỷ của
trẻ càng nặng hơn.

Trẻ tự kỷ cần được điều trị sớm ngay từ khi phát hiện bệnh, như cần được
đánh giá, hướng dẫn tập luyện bởi đội ngũ nhiều chuyên gia như bác sĩ nhi khoa
hoặc bác sĩ tâm thần nhi, nhà tâm lý, còn bộ phục hồi chức năng, nhà trị liệu
ngôn ngữ, giáo viên giáo dục đặc biệt. Bố mẹ trẻ cần kết hợp chặt chẽ với các
nhà chuyên môn để tạo hiệu quả tốt trong việc tập luyện.
Trong chương trình giáo dục đặc biệt, trẻ được huấn luyện các kỹ năng
giao tiếp (như chú ý, bắt chước, tiếp nhận và thể hiện ngôn ngữ, tự chăm sóc,
kỹ năng xã hội, kỹ năng trước khi đến trường ). Các chuyên gia cũng giúp
bệnh nhi huấn luyện hành vi (tìm nguyên nhân để giảm bớt hoặc làm mất đi
những hành vi không thích hợp, dạy trẻ kỹ năng học tập), huấn luyện điều hoà
các giác quan. Đặc biệt, họ dạy trẻ tập trung nhìn vào vật và vào mắt người giao
tiếp, chơi các trò chơi trị liệu
Bố mẹ nên cho trẻ theo học các lớp đặc biệt (ở Hà Nội đó có một số lớp
nằm trong chương trình giáo dục hoà nhập) hoặc các trung tâm phục hồi chức
năng, song song với tập luyện tại nhà. Chương trình dạy phải phù hợp với mỗi
trẻ và tạo được sự hứng thú. Những trẻ có hành vi tăng động, hung tính hoặc có
cơn động kinh , cần được điều trị bằng thuốc hướng thần.
Ở tuổi đến trường, một số trẻ tự kỷ có sự cải thiện nhất định. Với trường hợp
nhẹ, việc điều trị sớm và tích cực sẽ giúp trẻ có được những kỹ năng xã hội và
thích nghi dần dần, sau này cú thể học tập và có nghề nghiệp, sống đỡ phụ
thuộc vào người thân.
* Các dấu hiệu cờ đỏ (báo động):
Theo Viện quốc gia về sức khỏe trẻ em và phát triển con người Hoa Kỳ
có 5 dấu hiệu cờ đỏ của tự kỷ như sau:
+ Không bập bẹ khi 12 tháng tuổi.
+ Không biết ra hiệu (chỉ tay, vẫy tay, bắt tay ) khi 12 tháng tuổi.

+ Không nói từ đơn khi 16 tháng tuổi.
+ Không tự nói câu hai từ khi 24 tháng tuổi (không tính việc trẻ lặp lại lời
nói).

Trẻ chậm nói do :
- khiếm thính:đeo máy trợ thính
- tổn thương cơ quan phát âm:can thiệp ngoại khoa
- chậm nói đơn thuần
sau các can thiệp trên càn can thiệp hành vi:
vì đã có quá trình chậm hơn sovowis trẻ cùng tuổi,nencos hàng loạt hành vi sai
so với trẻ thường hoặc thiếu hụt hàng loạt hành vi đúng mà trẻ thường làm rất
tốt
ví dụ: -hành vi phát âm
-hành vi đẩy hơi qua khoang miệng
-hành vi sử dụng lưỡi,răng,môi chuwa biết các hoặc chưa đúng
*. Hiện nay tại những nước mà trẻ em tự kỷ được chăm chữa cẩn thận
nhất cũng chỉ trở thành người bình thuờng, thành công trong cuộc sống khoảng
20%.
Những việc cần làm với trẻ chậm nói đơn thuần, tự kỷ, tổn thương hoặc
dị dạng cơ quan phát âm – đã can thiệp ngoại khoa, khiếm thính – đã đeo máy
nghe…
Vào những giai đoạn trước có những trẻ chậm nói. Một phần trong số họ
dần dần nói được và phát triển bình thường khi 4 –5 tuổi (mặc dù không cần sự
trợ giúp đặc biệt nào). Điều này trở thành một kinh nghiệm trong dân gian.
Nhưng nếu áp dụng máy móc kinh nghiệm này trong giai đoạn hiện nay, vô tình
chúng ta bỏ sót yếu tố thời gian khi xem xét vấn đề. Vẫn trẻ chậm nói ngày nào
đó, nếu sinh ra trong giai đoạn hiện nay sẽ bị nhiều yếu tố (mà ngày trước
không có) tác động và rất có thể bị đẩy tới ngưỡng rơi vào những vấn đề trầm
trọng. Đây là lời giải thích: không nên bàng quan hay chí ít chủ quan với hiện
tượng chậm nói của trẻ.

Chậm nói là biểu hiện bên ngoài của những vấn đề khác nữa, nếu không
tại sao chậm nói? Để tránh những rắc rối có thể xảy ra, hãy làm gì đó cho đứa
con của bạn khi những việc làm đó còn có hiệu quả. Tại sao không, khi chính
bạn và đứa con thân yêu của bạn hưởng những thành quả đó nhiều nhất chứ
không phải tôi hay bất kỳ ai khác.
Sau đây là những việc làm thiết thực, hiệu quả, khoa học mà mỗi gia đình
có thể thực hiện (có thể song song với những sự trợ giúp khác tuỳ mức độ vấn
đề của trẻ)
- Giảm thời lượng xem TV - Mối giao tiếp không gồm: tiếp nhận thông
tin > xử lý > phản hồi trên trẻ nhỏ
Việc này giúp trẻ để tâm (tập trung) hơn vào thế giới thực để học hỏi
- Trẻ muốn nói được nhiều thì trẻ cần có nhận thức tốt hơn, kiến thức
nhiều hơn vậy cần bổ sung kiến thức cho trẻ: cho trẻ đi chơi nhiều, tiếp xúc
nhiều với thế giới xung quanh (sự vật, sự việc, con người) như nhà văn đi thực
tế lấy tư liệu
- Tăng khả năng hiểu ngôn ngữ cho trẻ: tận dụng mọi cơ hội cho trẻ tiếp
xúc với ngôn ngữ một cách thích hợp với khả năng, tốc độ hiểu của trẻ. Làm
việc gì với trẻ cũng nói thành lời (như thuyết minh) những từ trẻ hiểu và cả
những từ trẻ chưa hiểu
Nhưng:
- Nói chậm
- Ngắn (chỉ dùng những từ 1,2 âm, cùng lắm là 3 âm)số từ tăng dần theo
sự tiến bộ của trẻ, bỏ hết từ đệm, từ láy…chỉ giữ lại từ chính trong câu nói (việc
từ bỏ thói quen này tương đối khó)
- Nói đi, nói lại nhiều lần, rất nhiều lần
- Sử dụng từ thống nhất trong cùng một tình huống, cùng một sự vật, sự
việc (không nên lúc thì nói là đi dép, lúc thì nói là mang dép) và thống nhất
cách nói giữa các thành viên trong gia đình
- Dạy, luyện tập cho trẻ kỹ năng sử dụng lưỡi, răng, môi, hơi đến thuần
thục: hướng dẫn bằng lời, làm mẫu, trợ giúp:

+ Đẩy hơi qua khoang miệng bằng các trò chơi có hứng thú: xé giấy nhỏ
cùng thổi với trẻ cho bay đi, thổi bóng xà phòng, thổi kèn, bóng bay
+ Răng: dạy trẻ đánh đàn răng
+ Lưỡi: dạy trẻ liếm lưỡi phía bên ngoài môi trên, ngoài môi dưới, sang
bên mép (làm đi làm lại nhiều lần); Cho món ăn trẻ thích vào cốc sâu, có miệng
nhỏ, hướng dẫn cho trẻ liếm (mứt hoa quả, sữa, bơ, kem…); Bôi, phết những
món trẻ thích lên mặt đĩa, dạy trẻ liếm
+ Dạy trẻ há miệng, ngậm miệng, nhe răng, mím môi
Nhưng lúc thường nên cất giữ những món trên không cho trẻ (giữ làm phần
thưởng, tạo hứng thú cho trẻ khi luyện tập)
- Nếu trẻ biết nói một vài từ, chỉ nhắc hỏi trẻ nói từ đó khi có ngữ cảnh
phù hợp (ví dụ, nếu trẻ nói được từ “bà” thì đừng vì muốn nghe trẻ nói hoặc
khoe trẻ nói mà nhắc trẻ nói từ “bà” khi không chỉ vào bà - việc này có thể
khiến trẻ không hiểu “bà” là bà hay là chiếc mũ, cái cửa (nghĩa của từ)…
- Củng cố hành vi đúng:
Dùng phần thưởng (những cái, những điều mà trẻ thích) làm phần thưởng
cho trẻ khi trẻ làm đúng, làm theo…
Tuyệt đối không cho phần thưởng khi trẻ làm sai hoặc khi trẻ không hợp
tác.

Tại Mỹ, một nhóm cha mẹ có thực hiện việc hạn chế cho con uống sữa,
nhưng vẫn chỉ là tự phát, chưa được những cơ quan chức năng nào của Mỹ
khuyến cáo hay đưa ra luật.
- Kinh nghiệm cá nhân tôi: có rất nhiều trẻ vẫn uống sữa như trẻ bình thường
khác và việc can thiệp vẫn đạt kết quả rất tốt để sau thời gian can thiệp đã đi
học trường bình thường như trẻ ko tự kỷ.
- Có trẻ gia đình thực hiện việc cắt ko cho uống sữa, các sản phẩm từ sữa,sản
phẩm từ ngũ cốc v v. nhưng quá trình can thiệp trẻ tiến bộ vẫn chậm, kết quả
đạt được thấp (cũng có trẻ vẫn uống sữa bình thường cũng chỉ đạt mức tiến bộ
chậm như thế này).

- Để có kết quả nghiên cứu về việc này, cần làm nghiên cứu: cần lập nhóm
chứng, cần những gia đình tình nguyện và cần rất nhiều thời gian, v v. nên lúc
này chưa có thông tin trong nước để các bạn tham khảo. Các bạn tìm đọc tài
liệu nước ngoài vậy.
- Đừng cho con đi điện não đồ làm gì cho mất công (kể cả chụp NT) vì tôi đã
cho con làm tất cả các xét nghiệm đó nhưng không mang lại kết quả gì. Điều
cốt yếu để trẻ tự kỷ tiến bộ hơn là phải can thiệp bằng việc dạy dỗ, yêu thương
và đặc biệt là phải kiên nhẫn với trẻ
Vấn đề ăn kiêng, dùng thực phẩm bổ sung (dietary/biomedical
intervention) này là một chuyên dài của Mỹ, có lồng cả vấn đề thương mại
trong đó. Mình thấy nó giống như người VN nói "có bệnh thì vái tứ phương".
Nếu bạn có sức thì cứ thử. Cũng có trẻ dáp ứng tốt, có trẻ chẳng thay đổi gì.
Nếu ban theo đến cùng thì cũng nhiêu khê lắm, mà kết quả thì chẳng biết đạt
được tới đâu. Trong cái đám biomed này thì ăn kiêng là dễ nhất nên bạn thử vài
tháng thì cũng không sao, tốt thì tiếp tục, không tốt thì ngưng. Bỏ sữa vài tháng
cũng không ảnh hưởng nhiều đến sự phát triển của trẻ đâu (có điều theo kinh
nghiệm của mình thì mình chắng thấy bé nào tiến bộ như các website & sách
mô tả, con mình cũng chẳng tiến bộ).