Xử lí khi Mac OS
khởi động chậm
Một ngày đẹp trời chiếc máy Mac của bạn bỗng trở nên ì
ạch, mặc dù bạn không nhận thấy bất cứ dấu hiệu bất
thường nào từ phần cứng. Đây chính là lúc bạn nên bắt
đầu tìm hiểu nguyên nhân. Vấn đề chính ở đây là hệ điều
hành Mac OS X trên máy.
Thực tế, có nhiều nguyên nhân ảnh hưởng tới tốc độ khởi
động của hệ điều hành Mac. Tuy nhiên, phần lớn chúng
không hẳn liên quan tới tốc độ hay tài nguyên của máy. Nếu
một ngày nào đó bạn cảm thấy máy mình khởi động chậm
một cách bất thường, hãy thử kiểm tra lần lượt những yếu tố
được đề cập tới trong bài viết này để khắc phục vấn đề.
Khôi phục mặc định PRAM, thay pin hệ thống
Trên nhiều máy
Mac (nhất là các
phiên bản đã
qua sử dụng lâu
năm), thông số
PRAM sai lệch hoặc đơn giản hơn là pin PRAM (gần giống
pin BIOS trên PC) bị hết và có thể khiến quá trình khởi động
lại kéo dài. Lý do là bởi hệ thống sẽ thường xuyên phải kiểm
tra lại một lượt tất cả các thiết bị kết nối cũng như phần cứng
máy – những thông tin thường được lưu trữ trong PRAM.
Điều trước tiên bạn nên thử là khôi phục lại trạng thái mặc
định cho PRAM (gần tương tự với việc Clear BIOS trên PC).
Để làm điều này, bạn tắt máy sau đó giữ tổ hợp phím
Command + Option + P + R khi nhấn công tắc nguồn khởi
động. Tiếp đó, bạn chờ cho tới khi âm thanh khởi động quen
thuộc của Mac vang lên hai lần rồi thả tổ hợp phím ra trước
khi quy trình khởi động thông thường được tiến hành.
Nếu việc khôi phục thông số mặc định cho PRAM không giải
Giữ tổ hợp phím Command +
Option + P + R khi nhấn công tắc
nguồn khởi động để khôi phục lại
trạng thái mặc định cho PRAM
quyết được tình trạng khởi động chậm, bạn có thể sẽ phải
thay thế pin cho PRAM. Thực tế đây không phải là thao tác
kĩ thuật khó, tuy nhiên nếu không rành về việc tháo lắp máy
tính Mac, cách tốt nhất là bạn viện tới sự trợ giúp từ các
chuyên gia hoặc dịch vụ.
Ngắt toàn bộ các cáp nối mạng
Một số vấn đề trong mạng nội bộ cũng có thể khiến máy Mac
bị trì hoãn quá trình khởi động. Việc kết nối chập chờn (dù là
qua cáp Ethernet, đường tín hiệu điện thoại hay qua Wifi với
Airport) sẽ đều gây mất thời gian. Chính vì thế, bạn nên thử
ngắt toàn bộ các kết nối mạng vào máy của mình rồi khởi
động lại để kiểm tra tình hình. Sau khi quá trình khởi động
hoàn tất, nếu tốc độ như ý muốn, bạn có thể cắm lại cáp và
tìm giải pháp khắc phục.
Kiểm tra dây cáp lỏng của thiết bị ngoại vi
Các jack cắm
lỏng lẻo hoặc
dây bị đứt lỗi
(chuột gặm, cũ
nát…) cũng là
nguyên nhân gây
ra sự trì hoãn
trong quá trình
khởi động do hệ thống bị rơi vào vòng lặp vô tận của việc
nhận diện thiết bị mới (chập chờn). Trên thực tế, nhiều
trường hợp máy khởi động chậm hoặc lỗi khởi động kể cả
khi jack… âm thanh bị chập chờn bởi hệ thống liên tục cố
gắng kết nối với bộ loa ngoài mà không được. Sau nhiều lần
thử, máy mới chịu bỏ qua và tiếp tục quá trình khởi động –
gây mất nhiều thời gian.
Chính vì thế, bạn nên đảm bảo mọi thiết bị ngoại vi cũng như
cáp nối phải thật hoàn hảo. Cách tốt nhất để loại trừ lỗi là
tháo toàn bộ các thiết bị ra rồi cắm thử lại lần lượt.
Kiểm tra mọi cáp nối tới máy Mac
của bạn – kể cả điện nguồn
Kiểm tra các ứng dụng chạy lúc khởi động
Những ứng dụng nằm trong
danh sách khởi động cùng
với hệ điều hành (cả của hệ
thống lẫn riêng trong tài
khoản người dùng của bạn)
đều có thể kéo dài thời gian
khởi động nếu gặp trục trặc.
Do đó việc kiểm tra là rất
cần thiết. Để làm điều này,
bạn mở System Preferences
> Accounts rồi nhấn chọn tab Login Items. Hãy thử loại bỏ
dần các mục bằng cách bỏ đánh dấu hộp kiểm trước tên
chúng. Hãy kiểm nghiệm bằng cách khởi động lại để xác
định “thủ phạm”.
Ngoài ra, bạn cũng nên vô hiệu hoá tính năng tự động gán
các ổ đĩa mạng vào hệ điều hành (Network Volume
Ứng dụng chạy cùng
hệ điều hành sẽ làm
tăng đáng kể thời gian
khởi động – nhất là khi
bị lỗi
Automounts). Trong trường hợp ổ đĩa chưa thể khởi động kịp
hoặc đang tắt (Offline), máy sẽ mất nhiều thời gian để cố tìm
kiếm chúng – thậm chí là cả những ổ đã bị xoá từ lâu. Danh
sách các ổ cứng mạng có thể được tự động gán cũng nằm
trong bảng Login Items và bạn có thể bật / tắt như mọi đối
tượng khác.
Các tập tin tham chiếu bị
lỗi
Tương tự như các yếu tố
chạy cùng quá trình khởi
động và đăng nhập, những
tập tin tham chiếu chứa
thông số ứng dụng hay hệ
điều hành có thể sẽ gây ra
chậm trễ trong việc khởi
động máy Mac nếu chúng bị lỗi. Những tập tin này được Mac
OS X lưu trong thư mục ~/Library/Preferences. Tuy nhiên,
Các tập tin tham chiếu
có thể coi như
“Registry” của Mac
OS X
thay vì mò từng đối tượng một trong hàng ngàn tập tin ở đây,
cách tốt nhất để thử xem đây có phải nguyên nhân gây rắc rối
hay không là bạn khởi động máy Mac từ một ổ cứng / phiên
bản Mac OS X khác. Sau đó di chuyển toàn bộ thư mục
Preferences của hệ điều hành đang muốn kiểm tra ra một khu
vực khác. Cuối cùng, bạn khởi động lại máy về hệ điều hành
muốn kiểm tra để xem tình trạng có khá hơn hay không.
Trong trường hợp tốc độ khởi động nhanh trở lại, bạn hãy lần
lượt chuyển các tập tin về vị trí cũ nhưng theo từng lượt ít
một để xác định chính xác lỗi nằm ở tập tin nào và loại bỏ
chúng.
Thư viện phông chữ có vấn đề
Font Book sẽ cho phép
Nếu bạn sử dụng máy Mac
của mình cho công việc văn
phòng hoặc thiết kế, nhiều
khả năng bạn “tích” vô số
các bộ phông chữ đẹp để tiện cho việc sử dụng. Tuy nhiên,
nếu một trong số các bộ này gặp trục trặc – đặc biệt là việc
bộ đệm phông có vấn đề, thời gian khởi động máy có thể kéo
dài… vô tận. Thực tế, nhiều người dùng đã cải thiện được
tương đối thời gian khởi động khi họ dọn sạch bộ đệm phông
chữ cũng như cơ cấu lại toàn bộ hệ thống phông của mình.
Trên Mac, một trong những công cụ được ưa chuộng là Font
Finagle nhưng dĩ nhiên bạn có thể dùng bất cứ thứ nào mình
quen thuộc. Theo ý kiến từ phía cộng đồng, cách hợp lý hơn
cả là dùng chính Font Book của Apple để xoá bớt những bộ
phông không cần thiết khỏi hệ thống. Trong tiện ích này, bạn
chỉ việc chọn những bộ phông không cần dùng nữa rồi nhấn
Remove Font từ thanh công cụ là xong (chủ yếu là trong mục
User như hình dưới). Tuy nhiên cần lưu ý rằng những bộ
người dùng dễ dàng cơ
cấu lại toàn bộ phông
chữ
phông chữ mặc định của Mac OS X phải được bảo toàn để
tránh rắc rối có thể xảy ra.
Sai sót trong hệ thống quyền sử dụng hoặc thư mục
Nếu các
thủ
thuật
trong
bài viết
chưa thể
giải
quyết
dứt
điểm
vấn đề,
có thể
hệ điều
hành
của máy
bạn đã
gặp trục
trặc ở
mức
sâu. Một
thủ
thuật có
thể xem
như
“nước
cuối” là
cài đặt
lại toàn
bộ hệ
điều
hành.
Điều
này sẽ
giải
quyết
triệt để
mọi rắc
rối có
thể xảy
ra. Bạn
có thể
sao lưu
lại các
ứng
Nếu máy Mac của bạn không chỉ khởi động
chậm mà thậm chí còn treo hoặc báo lỗi, vấn
đề có thể nằm ở một add-on ứng dụng thứ ba
không tương thích: hệ thống quyền sử dụng
hoặc hệ thống thư mục có vấn đề. Đôi khi,
những lỗi nhóm này có thể phát sinh khi bạn
cài đặt các ứng dụng không tương thích, cập
nhật hệ điều hành không “chuẩn” hoặc đơn
giản là tắt/bật máy hoặc ổ đĩa không theo
quy trình an toàn (bất chợt mất điện chẳng
hạn). Hiện tượng thường thấy nhất là việc
máy Mac không thể hoàn tất quá trình nạp
ban đầu (thanh trạng thái chạy không hết) và
người dùng không thể đăng nhập vào Desktop.
Nếu lỗi thực sự nằm ở cấu trúc thư mục hoặc hệ thống quyền
sử dụng, bạn có thể khắc phục khá dễ dàng bằng tiện ích
Disk Utility tích hợp sẵn trong Mac OS X (tại Applications >
Utilities). Trong cửa sổ của ứng dụng, bạn chỉ định ổ đĩa hệ
dụng và
tài liệu
của
mình
qua cơ
chế
Time
Machine
và phục
hồi lại
tuỳ theo
ý muốn.
thống và chọn Repair Disk và Repair Disk Permissions. Với
những hệ thống lỗi không thể khởi động, bạn có thể chạy
Disk Utility từ đĩa cài đặt Mac OS X (thường được kèm theo
các máy Mac xuất xưởng).
Bạn có vừa cài bản cập nhật cho Mac OS X hay không?
Một lưu ý quan trọng là việc
máy khởi động chậm sau khi
bạn cập nhật hệ điều hành
lên phiên bản mới (trừ
trường hợp lỗi đề cập ở trên)
là điều hoàn toàn bình
thường. Lý do là hệ thống
phải thay đổi các tập tin,
điều chỉnh thông số và thực
hiện các tác vụ dọn dẹp trong một (hoặc vài) lần khởi động
đầu. Thời gian kéo dài có thể lên tới vài phút tuỳ thuộc vào
Disk Utility sẽ giúp
giải quyết các trục trặc
liên quan tới hệ thống
lưu trữ
từng hệ thống. Tuy nhiên tình trạng này sẽ không lặp lại
nhiều lần. Nếu có, bạn hãy tiến hành kiểm tra theo bước trên.
Bạn có vừa dọn sạch các loại bộ đệm dữ liệu trong hệ
thống?
Ngoài việc cài cập nhật mới cho hệ điều hành, nếu bạn mới
sử dụng các công cụ dọn dẹp bộ đệm hệ thống, lần khởi động
tiếp theo sẽ có thể rất chậm do Mac OS X buộc phải khởi tạo
lại toàn bộ thông tin mặc định. Tuy nhiên, cũng giống như
trên, hiện tượng này chỉ được phép xảy ra trong 1 hoặc 2 lần
khởi động tiếp theo chứ không kéo dài. Ngoài ra, bạn cũng
cần lưu ý luôn dành đủ bộ nhớ trống để máy có thể đăng
nhập vào bình thường. Với các hệ thống Mac, bạn nên dành
khoảng 20% dung lượng đĩa cứng trống. Nếu mức này tụt
thấp hơn 10%, việc dọn dẹp là cực kì cần thiết. Nếu ổ cứng
quá đầy, Mac OS X thậm chí có thể không khởi động nổi.