CHƯƠNG 1
ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP
NGHIÊN CỨU LỊCH SỬ CÁC HỌC THUYẾT
KINH TẾ
1.1. Đối tượng nghiên cứu
Lịch các học thuyết kinh tế là mơn khoa học
nghiên cứu q trình hình thành, phát triển,
phê phán và thay thế lẫn nhau của các học
thuyết kinh tế (các trường phái)
Phân biệt lịch sử học thuyết kinh tế và
lịch sử tư tưởng kinh tế
Đối tượng nghiên cứu
Các học thuyết kinh tế từ giữa thế kỉ XV đến nay
1.2. Phương pháp nghiên cứu
Duy
Duy vật
vật biện
biện chứng
chứng
Trừu
Trừutượng
tượnghóa
hóakhoa
khoahọc
học
Đối
Đốichiếu,
chiếu,so
so sánh
sánh
Phân
Phân tích
tích tổng
tổnghợp
hợp
6
phương
pháp
Hệ
Hệ thống
thống hóa
hóa
Logic
Logic –– lịch
lịch sử
sử
1.3. Chức năng của môn học
1.4. Ý nghĩa của việc học tập môn học
1
2
3
Tổng quan môn học
C1: Đối tượng và phương pháp nghiên cứu
C2: Trường phái Trọng thương
C3: Kinh tế chính trị tư sản cổ điển và Cổ điển mới
C4: Học thuyết kinh tế K.Marx và V.I. Lenin
C5: Trường phái Tân Cổ điển
C6: Học thuyết Keynes và trường phái Keynes
C7: Lý thuyết kinh tế của “Chủ nghĩa tự do mới”
C8: Học thuyết kinh tế của trường phái “Chính hiện đại”
C9: Các lý thuyết tăng trưởng kinh tế và thương mại quốc tế
Các chủ đề thảo luận
1. Lý luận thương mại quốc tế của trường phái trọng thương và ý
nghĩa của nó đối với hoạt động kinh tế đối ngoại của VN hiện nay.
2. Lý thuyết tiền tệ và ý nghĩa thực tiễn của lý thuyết đối với VN
hiện nay.
3. Lý luận giá trị qua các trường phái trong lịch sử các học thuyết
kinh tế.
4. Lý luận vai trò kinh tế của Nhà nước qua các trường phái trong
lịch sử các học thuyết kinh tế.
5. Vận dụng các mơ hình tăng trưởng kinh tế vào Việt Nam hiện
nay
Tài liệu học tập
Tài liệu bắt buộc:
1. Vũ Văn Hùng, Võ Tá Tri (2018), Lịch sử các học thuyết kinh tế, Nxb Hà nội
(Thư viện Trường ĐH Thương mại)
Tài liệu tham khảo:
2. Mai Ngọc Cường (1995), Các học thuyết kinh tế - Lịch sử phát triển, tác giả
và tác phẩm, Nxb Thống kê, Hà Nội.
3. Mai Quế Anh, Phạm Văn Chiến, Nguyễn Ngọc Thanh (1990), Lịch sử tư
tưởng kinh tế, Nxb Khoa học kỹ thuật, Hà Nội.
4. Hà Quý Tình, Trần Hậu Hùng (2008), Giáo trình lịch sử các học thuyết
kinh tế, Nxb Tài chính, Hà Nội.
5. An Như Hải (2007), Phương cách làm bài Lịch sử các học thuyết kinh tế (lý
thuyết – bài tập tự luận – bài tập trắc nghiệm), Nxb Đại học kinh tế quốc
dân, Hà Nội.
CẤU TRÚC BÀI GIẢNG
2.1. HOÀN CẢNH RA ĐỜI
2.2. QUAN ĐIỂM KINH TẾ CƠ BẢN
2.3. CÁC GIAI ĐOẠN PHÁT TRIỂN
2.4. CHỦ NGHĨA TRỌNG THƯƠNG Ở MỘT SỐ
NƯỚC TRÊN THẾ GIỚI
12
HOÀN CẢNH RA ĐỜI
Thế kỷ 15,16,17 – phong kiến tan rã, chủ nghĩa tư bản hình
thành, đây cũng là thời kỳ tích lũy nguyên thủy của chủ
nghĩa tư bản
HỒN CẢNH RA ĐỜI
COLOMBO TÌM RA CHÂU MỸ
Columbo tỚI San Salvado
HOÀN CẢNH RA ĐỜI
SÁNG CHẾ DỤNG CỤ ĐI
BIỂN CỦA NGƯỜI ITALIA
COLOMBO TÌM RA CHÂU MỸ
Sáng chế đồng hồ mặt trời & la bàn
HỒN CẢNH RA ĐỜI
Sản xuất hàng hóa giản đơn chuyển mạnh sang kinh tế thị
trường, quan hệ trao đổi hàng hóa đã trở thành thường
xuyên,ổn định và vững chắc
Thương nghiệp và ngoại thương đóng vai trị quan trọng
trong việc làm giàu của giai cấp tư sản
QUAN ĐIỂM KINH TẾ CƠ BẢN
Quan điểm về của cải
Đồng nhất tiền với của cải, coi tiền là tiêu chuẩn cơ bản
của của cải, quốc gia càng nhiều tiền càng giàu có
Đánh đồng của cải của một dân tộc với lượng kim loại quý
dự trữ ở trong nước
ĐẶC ĐIỂM TƯ TƯỞNG KINH TẾ CỦA
CHỦ NGHĨA TRỌNG THƯƠNG
Quan điểm về thương mại
Thương mại trở thành đối tượng
nghiên cứu trực tiếp
Thương mại là nguồn gốc tạo ra của
cải và khả năng tăng trưởng của một
nền kinh tế
Đưa ra các chính sách điều tiết lưu
thơng, xây dựng bảng cán cân đối
thương mại xuất siêu
ĐẶC ĐIỂM TƯ TƯỞNG KINH TẾ CỦA
CHỦ NGHĨA TRỌNG THƯƠNG
Quan điểm về vai trò kinh tế của nhà nước
Đề cao vai trò của nhà nước đối với
kinh tế, là công cụ vạn năng để gia tăng
của cải quốc gia
Ban hành các chính sách kinh tế nhằm
tạo ra đặc quyền, độc quyền ngoại
thương: hạn ngạch, trợ cấp, giấy phép
kinh doanh, bằng sáng chế…
Hạn chế sự can thiệp sâu của Nhà
nước vào nền kinh tế
CÁC GIAI ĐOẠN PHÁT TRIỂN
GIAI ĐOẠN TP
TRỌNG
THƯƠNG
THỰC THỤ
GIAI ĐOẠN GIỮA XVI – GiỮA XVII
GIAI ĐOẠN
SƠ KỲ CỦA
CN TRỌNG
THƯƠNG
GIAI ĐOẠN TỪ THẾ KỶ XV - XVI
20
THỜI KỲ ĐẦU (THẾ KỶ 15 - 16)
GIAI ĐOẠN SƠ KỲ
Đại biểu tiêu biểu: W.Staford (Anh), Skanrula và Serra (Ý)…
“Bảng cân đối tiền tệ”
William Stafford (1554-1612)
THỜI KỲ ĐẦU (THẾ KỶ 15 - 16)
GIAI ĐOẠN SƠ KỲ
Đồng nhất của cải với tiền tệ nói
chung
Sử dụng các biện pháp: cấm xuất
khẩu tiền, tích lũy tiền, hạn chế
nhập khẩu hàng hóa
Ủng hộ tuyệt đối sự can thiệp
của nhà nước
William Stafford (1554-1612)
THỜI KỲ SAU (THẾ KỶ 16 - 17)
CHỦ NGHĨA TRỌNG THƯƠNG THỰC SỰ
Đại biểu: A. Montchrestien (1575 – 1622), J.B. Collbert (1618 –
1683), Thomas Mun (1571 – 1641)
Bảng cân đối thương mại
A. Montchrestien
J.B. Collbert
Thomas Mun
THỜI KỲ SAU (THẾ KỶ 16 - 17)
CHỦ NGHĨA TRỌNG THƯƠNG THỰC SỰ
Của cải là tiền thu được do bán số sản phẩm dư thừa được
sản xuất ra thông qua ngoại thương sau khi đã thỏa mãn nhu
cầu trong nước
Đưa ra các biện pháp mới: phát triển nội thương, mở rộng
xuất khẩu, khuyến khích phát triển sản xuất xuất khẩu, tán
thành nhập khẩu, lên án tích trữ tiền, …
Khẳng định vai trò của nhà nước đối với việc điều tiết các
hoạt động kinh tế
TRƯỜNG PHÁI TRỌNG THƯƠNG Ở MỘT
SÓ NƯỚC TRÊN THẾ GIỚI
Trường phái Trọng thương ở Ý
Trường phái Trọng thương ở Tây Ban Nha
Trường phái Trọng thương ở Hà Lan
Trường phái Trọng thương ở Pháp
Trường phái Trọng thương ở Anh