(TIỂU LUẬN) báo cáo CHUYÊN đề học PHẦN môn hệ CHUYÊN GIA đề tài xây DỰNG hệ CHUYÊN GIA CHUẨN đoán BỆNH PHỔI

TRƯỜNG ĐẠI HỌC ĐIỆN LỰC
KHOA CÔNG NGHỆ THÔNG TIN

BÁO CÁO CHUYÊN ĐỀ HỌC PHẦN
MÔN HỆ CHUYÊN GIA.
ĐỀ TÀI: XÂY DỰNG HỆ CHUYÊN GIA CHUẨN ĐOÁN
BỆNH PHỔI

Sinh viên thực hiện
Giảng viên hướng dẫn
Ngành
Chuyên ngành
Lớp
Khóa

Hà Nội,tháng 11 năm 2021.


MỞ ĐÂU
Hiện nay, để chọn một ngành học phù hợp mà từ đó định hướng nghề
nghiệp sau này là một điều khơng hề dễ dàng.Trên thực tế có rất nhiều người
khi ra trường thất nghiệp hoặc làm trái ngành mình học là khá phổ biến. Điều
này gây lên sự lãng phí nhân lực và phân bố nhân lực khơng hợp lý.
Vì vậy vấn đề chọn trường thi đại học đang là vấn đề rất được quan tâm.
Khi chọn đúng trường đại học phù hợp, con người sẽ có sự yên tâm trong học
tập, hoạt động tích cực, rèn luyện để đạt được kết quả làm việc tốt trong tương
lại. Nếu chọn đúng ngành phù hợp, con người càng có nhiều cơ hội để thành đạt
sau này.
Nhắm giải quyết vấn đề trên và để củng cố kiến thức môn Hệ chuyên
gia nhóm chúng em đã chọn đề tài:”Xây dựng hệ chuyên gia chuẩn đốn
bệnh phổi”.Đề tài nhằm hỗ trợ cơng tác giáo dục,giúp các em học sinh tự tin

,chủ động trong việc chọn ngành học phù hợp với năng lực của bản thân và các
phụ huynh có thể giúp con em mình chọn con đường đi đến thành đạt một cách
chính xác và phù hợp.


CHƯƠNG I: TỔNG QUAN VỀ HỆCHUYÊN GIA
1.1 Hê c ̣ huyên gia la gi ?

Hê ̣chuyên gia la môṭphần mêm may tinh co kha năng giai quyêt môṭbai
toan vơi trinh đô ̣như môṭchuyên gia
Hê ̣chuyên gia = CSTT + Đông ̣ Cơ Suy Diên.
1.2 Xây dưng Hê c ̣ huyên gia

Đê xây dưng hê ̣chuyên gia cần sư tham gia cua chuyên gia, lâp ̣ trinh viên va
kỹ sư xử ly tri thưc.
* Co 2 cach đê xây dưng hê ̣chuyên gia ưng dung:
Xây dưng hê ̣chuyên gia tư đầu : cần sư kêt hơp va nô lưc giữa cac chuyên gia,
cac kỹ sư tri thưc va cac lâp ̣ trinh viên. Ho lam viêc ̣ cung nhau va kêt qua xay
dưng 1 HCG
-

Xây dưng HCG dưa trên phần mêm sẵn co ( Shell Expert System): Trong
trương hơp nay không cân sư tham gia cua lâp ̣ trinh viên.
-

1.3. Lich sử HCG

Năm
1943
1954

1956
1957
1957
1958
1962
1965
1968
1969
1970
1973
1975
1976
1977
1979

Cac sư kiên
Dich vu bưu điên
Mô hinh neuro cua McC
Thuâṭtoan Markov điêu
Hôịthao Dartmouth; ly
tuê ̣nhân tao
Rosenblatt phat minh k
giai bai toan tông quat.
Băt đầu “ Chương trinh
Mc Carthy đê cuât ngôn
Nguyên ly Rosenblatt v
Phương phap hơp giai R
cac đôi tương mơ cua Z
DENDRAL
Mjang ngữ nghĩa, mô h

Hê ̣chuyên gia vê toan h
Ứng dung ngôn ngữ Pr
Hê ̣chuyên gia MYCIN
Ly thuyêt khung, biêu d
Ứng dung HCG PROSP
Sử dung ngôn ngữ OPS
Thuâṭtoan mang vê so k
nhân tao


1980
1982
1983
1985

Ki hiêụ hoc, xây dưng cac may LISP tư LMI
HCG vê toan hoc; mang nơ-ron Hopfiel; duej an xây dưng may tinh thông
minh thê hê ̣thư 5 ở NhâṭBan
Công cu phuc vu HCG KEE
Công cu phuc vu HCG CLIPS

1.4. Đăc ̣ trưng hê c ̣ huyên gia

Hê ̣chuyên gia gồm cac đăc ̣ trưng sau:
*

Tach tri thưc khoi điêu khiên:

HCG= CSTT + MTSD
↓

↓

Đôc ̣ lâp ̣
(GT = CSTT + GT) < phu thuôc> ̣
* Co tri thưc chuyên gia:

* Tâp ̣ trung nguồn chuyên gia:
Hầu hêt cac chuyên gia gioi giai quyêt bai toan trong lĩnh vưc cua ho.Tuy nhiên
cac chuyên gia co thê không giai quyêt đươc bai toan không thuôc ̣ lĩnh vưc vua
ho.HCG cũng tương tư như vâỵ no chỉnh tinh thân những vân đê đa huân luyên, ̣
còn cac vân đê bên ngoai no kho co kha năng giai quyêt đươc.
Môṭkho khăn chung khi phat triên hê ̣ chuyên gia khi thu nap tri thưc đê giai
quyêt bai toan kho. Cac dư an chuyên gia thanh công nhât la trưc tiêp hương tơi
cac tri thưc chuyên sâu đa biêt. Môṭphương an khac la chia cac bai toan ban đầu
thanh cac bai toan nho hơn. Tuy nhiên cac bai toan con lai kho giai quyêt vi đô
̣mở rông ̣ pham vi cua lĩnh vưc.
* Lâp ̣ luân dưa trên cac ky hiêu: ̣


HCG biêu diên tri thưc dươi dang ky hiêụ. Ta co co thê sử dung ky hiêụ đê biêu
diên nhiêu dang tri thưc khac nhau cac sư kiên hay luâṭ...
Vd:
Sư kiên: ̣ Nam bi sôt biêu diên la sôt(Nam)
Luât: ̣ Bi sôt thi uông thuôc asprin : sôt(X)uông(X,asprin)
KL:uông(Nam,asprin).
* Lâp ̣ luân may rui:
Cac chuyên gia tinh thông trong viêc ̣ sử dung kinh nghiêṃ cua minh đê giai
quyêt môṭbai toan đang xét môṭcach hiêụ qua. Băng cac kinh nghiêṃ ma ho
hiêu vân đê qua thưc tê va giữ no dươi dang may rui. Cac trương hơp may rui

điên hinh khi chuyên gia giai quyêt vân đê môṭsô trương hơp:
+

Vơi vân đê hong hoc ô tô luôn kiêm tra hê ̣thông điên đầu tiên;

+

Hiêm ngươi măc ̣ ao bông trong mua he;

+

Nêu găp ̣ ung thư thi luôn kiêm tra lich sử gia đinh ngươi bênḥ.

Hầu hêt TTNT thua ban đầu đêu ap dung cac kỹ thuâṭtim kiêm may rui khi
giai quyêt vân đê.
-

*

Kha năng giai quyêt vân đê bi han chê
-

Trươc khi HCG băt đầu ta phai xét xem bai toan co giai đươc hay

không ?
Nêu không co chuyên gia giai vân đê thi ta kho co thê hy vong HCG giai
tôt hơn. Nêu vân đê qua mơi hoăc ̣ thay đôi qua nhanh thi thưc sư không co
HCG nao giai đươc. Chỉ nên xây dưng những HCG xử ly nhưng bai toan ma
chuyên gia giai đươc.
*

Đô ̣phưc tap cua bai toan

Cac bai toan nên co lâp ̣ luân không qua dê va cũng không qua kho.Noi
chung nêu nhiêṃ vu qua dê thi HC chi chay trong vai phut se không đanh gia
công sưc cua HCG ; còn nêu qua kho tơi mưc không quan ly nôi ở tầm chuyên
gia. Nêu đô ̣phưc tap cao nên chia thanh những bai toan nho hơn, môi bai toan
con se xây dưng môṭhê ̣chuyên gia.
-

*Châp nhân sai lầm
Ngươi ta coi HCG giai vân đê như chuyên gia, tưc la châp nhân hê ̣
thông co thê co sai lầm. Khi đo ta thây răng cac chương trinh truyên thông co
-


ưu thê hơn HCG nhưng xét tông thê ngươi ta thây hê ̣chuyên gia sai co tinh
ngươi hơn, do thông tin không chinh xac hay mâu thuẫn.
Cac chương trinh truyên thông thương giai quyêt cac bai toan vơi thông tin
đầy đu va chinh xac. Nêu vơi những bai toan thiêu dữ liêụ hay không chinh xac
thi chương trinh truyên thông ra kêt qua la “ tât ca hoăc ̣ không co gi” còn đôi
vơi HCG vẫn cho cac kêt luân co ly, thâm chi la tôi ưu.
-


CHƯƠNG II: CÁC TÂP ̣ LUÂṆ SUY DIỄN
1.Thuật toán sửử̉ dụng

Sửử̉ dụng thuật toán suy diễn tiến
Tư tưởử̉ng thuật toán:

1.1 Khai niêṃ suy diên tiên:

Suy diễn tiến là quá trình suy luận xuất phát từ một số sự kiện ban đầầ̀u, xác
định các sự kiện có thể được "sinh" ra từ sự kiện này. Trong phương pháp này
người sửử̉ dụng cung cấp các sự kiện cho hệ chuyên gia để hệ thống(máy suy
diễn) tìm cách rút ra các kết luận có thể. Kết luận được xem là các thuộc tính có
thể được gán giá trị. Trong số nhữữ̃ng kết luận này có thể có nhữữ̃ng kết luận được
người sửử̉ dụng quan tâm, một số khác khơng nói lên điều gì , một số khác có thể
vắng mặt.
Ví dụ: Cho một cơ sởử̉ tri thức sau:
+

Cơ sởử̉ sự kiện: H, K

+

Tập các luật (quy

tắc): (R1): A E
(R2): B D
(R3): H A
(R4): E G C
(R5): E K B
(R6):D E K C
(R7):G K F A
CMR:H K G
Lời giải theo suy diễn tiến
Sự kiện ban đầầ̀u : H, K
Ta có: {H, K}
Từ (R3): H

A thì {A, H, K}


(R1): A
(R5): E

E
K

(R2): B

D

(R6): D

E

thì {A, E, H, K}

B thì {A, B, E, H, K}
thì {A, B, D, E, H, K}

K

C thì {A, B, C, D, E, H, K}

1.2. Các hoạt động của q trình suy diễn tiến
Thêm thơng
tin vào bộ

nhớ làm việc

Xét luật tiếp
theo

Xét luật đầu
tiên

Đúng
Còn luật và chưa gặp đích

Giả thiết khớp với bộ nhớ
Sai
Đúng
Thêm kết
luận vào bộ
nhớ làm việc

Sai
Dừng


1.3.Suy diễn lùi
-

Kỹữ̃ thuật suy diễn tiến làm việc với bài tốn bắt đầầ̀u từ các thơng tin( giả thiết )

và mởử̉ rộng dầầ̀n tập thông tin ban đầầ̀u cho đến khi tập này chứa kết luận. Trong
khi đó kỹữ̃ thuật suy diễn lùi bắt đầầ̀u từ các giả thuyết cầầ̀n chứng minh rồầ̀i tiến
hành thu thập thông tin để chứng minh giả thuyết đó. Chẳng hạn bác sỹữ̃ nghi

người bệnh bị bệnh nào đó, ơng ta tìm ra triệu chứng của bệnh này.
Hoạt động của hệ thống suy diễn lùi: Trước hết nó kiểm tra trong bộ nhớ làm
việc để xem đích cầầ̀n chứng minh đã được bổ sung trước đó chưa. Nếu có thì
dừng q trình suy diễn, ngược lại hệ tim các luật có phầầ̀n THEN chứa đích.
- Hệ thống xem phầầ̀n giả thiết của các luật này có trong bộ nhớ làm việc khơng.
Các giả thiết không được liệt kê trong bộ nhớ gọi là các đích mới cầầ̀n được
chứng minh. Các đích con này được cung cấp bằng các luật khác. Quá trình này
tiếp tục cho đến khi hệ thống tìm thấy một giả thiết không được luật nào cung
cấp. Trường hợp này hệ quay lùi sang luật khác sinh ra kết luận.

Ví dụ: Cho một cơ sởử̉ tri thức sau:
+

Cơ sởử̉ sự kiện: H, K

+

Tập các luật (quy

tắc): (R1): A E
(R2): B D
(R3): H A
(R4): E G C
(R5): E K B
(R6):D E K C
(R7):G K F A


CMR:H

K

G

Lời giải theo suy diễn lùi:

Ghi chú: H,K là giả thiết nên ta chọn H*,K* là nhữữ̃ng dữữ̃ liệu đã biết.
E được biết thông qua H ởử̉ đề bài nên ta có E*.
1.4 . Đặc điểm của suy diễn lùi

Tìm kiếm chứng minh bằng cách đệ qui theo chiều sâu: khơng gian tuyến tính
theo kích thước của chứng minh
-

+

Khơng đầầ̀y đủ do lặp vô tận
Giải pháp: Kiểm tra trạng thái hiện tại với mọi trạng thái đang có trong stack

Khơng hiệu quả do các mục tiêu con bị lặp lại (cả khi thất bại cũữ̃ng như thành
công)
-

+
-

Giải pháp: dùng bộ nhớ tạm lưu lại các mục tiêu con đã duyệt qua.

Được dùng nhiều trong lập trình logic (ngơn ngữữ̃ Prolog)
2.Xây dưng cơ sởử̉ dữữ̃ liệu của bài toán

2.1Các luật( Modun suy diên)
Tâpp̣ luâtp̣



CHƯƠNG III. THIẾT KẾ XÂY DỰNG CHƯƠNG TRÌNH
1. Thiết kế chương trình
1.1 Mơi trường cài đặt chương trình

Ngơn ngữữ̃ sửử̉ dụng: Chương trình được xây dựng bằng ngơn ngữữ̃ C#
Cơ sởử̉ dữữ̃ liệu: Cơ sởử̉ dữữ̃ liệu được xây dựng bằng SQL server
Môi trường ứng dụng: Chạy trên hệ diều hành Windows
1.2 Đối tượng sửử̉ dụng

Phầầ̀n mềm được xây dựng để dành cho bệnh viện
1.3 Phương pháp sửử̉ dụng

Người sửử̉ dụng cài đặt chương trình trên máy tính cá nhân hoặc máy tính
để bàn. Bắt đầầ̀u q trình tư vấn hệ thống sẽ đưa ra các lựa chọn ,người dùng
lựa chọn nhữữ̃ng yếu tố phù hợp nhất với bản thân. Dựa trên các lựa chọn đó
chương trình sẽ trả về kết quả tư vấn phù hợp nhất hiển thị ra màn hình.


2.Xây dựng chương trình
2.1.Code suy diễn tiến