Giáo trình trồng rừng doc

1
ĈҤI HӐC THÁI NGUYÊN
TRѬӠNG ĈҤI HӐC NÔNG LÂM
ThS. MAI QUANG TRѬӠNG - ThS. LѬѪNG THӎ ANH
Giáo trình
TRӖNG RӮNG
NHÀ XUҨT BҦN NÔNG NGHIӊP
HÀ NӜI - 2007

2
LӠI NÓI ĈҪU
Tr͛ng rͳng là công vi͏c quan tr͕ng b̵c nh̭t hi͏n nay trong ngành lâm nghi͏p.
Tr͛ng rͳng chính là công vi͏c tái s̫n xṷt nh̹m làm cho v͙n rͳng ÿ˱ͫc duy trì và
phát tri͋n, b̫o v͏ môi tr˱ͥng s͙ng.
Nh̹m ÿáp ͱng nhu c̯u h͕c t̵p cͯa sinh viên các tr˱ͥng ÿ̩i h͕c và cao ÿ̻ng
chuyên ngành lâm nghi͏p, thu͡c khu v͹c trung du mi͉n núi phía b̷c. D͹a theo mͭc
tiêu ÿào t̩o mͣi ÿã ÿ˱ͫ
c b
͡ giáo dͭc phê duy͏t và ch˱˯ng trình ÿã ÿ˱ͫc thông qua.
Ĉ˱ͫc s͹ phân công cͯa b͡ môn nhóm biên so̩n chúng tôi g͛m:
ThS. Mai Quang Tr˱ͥng vi͇t:
- Ch˱˯ng 1: Bài mͧÿ̯u
- Ch˱˯ng 3: KͿ thu̵t s̫n xṷt cây con
- Ch˱˯ng 4: KͿ thu̵t tr͛ng rͳng
- Ch˱˯ng 5: KͿ thu̵t tr͛ng rͳng thâm canh và thâm canh rͳng tr͛ng
THS. L˱˯ng Th͓ Anh vi͇t:
- Ch˱˯ng 2: KͿ thu̵t s̫n xṷt h̩t gi͙ng cây rͳng
-Ch
˱˯ng 6: KͿ thu̵
t gây tr͛ng m͡t s͙ loài cây lâm nghi͏p

Trong quá trình biên so̩n chúng tôi ÿã ÿ˱ͫc s͹ giúp ÿӥ cͯa các ÿ͛ng chí lãnh
ÿ̩o nhà tr˱ͥng, các b̩n ÿ͛ng nghi͏p trong và ngoài tr˱ͥng, m̿c dù ÿã có nhi͉u c͙
g̷ng, song khó tránh kh͗i nhͷng thi͇u sót v͉ nhi͉u m̿t, chúng tôi r̭t mong nh̵n
ÿ˱ͫc nhͷng ý ki͇n nh̵n xét cͯa b̩n ÿ͕c ÿ͋ gzáo trình này ÿ˱ͫc hoàn thi͏n hѫn.
Chӫ biên
Mai Quang Trѭӡ
ng

3
Chѭѫng I
BÀI MӢĈҪU
1.1. THӴC TRҤNG TÀI NGUYÊN RӮNG VIӊT NAM
Vӕn ÿѭӧc mӋnh danh là "lá phәi" cӫa trái ÿҩt, rӯng có vai trò rҩt quan trӑng trong
viӋc duy trì cân bҵng sinh thái và sӵÿa dҥng sinh hӑc trên hành tinh chúng ta. Bӣi vұy,
bҧo vӋ rӯng và nguӗn tài nguyên rӯng luôn trӣ thành mӝt nӝi dung, mӝt yêu cҫu không
thӇ trì hoãn ÿӕi vӟi tҩt cҧ các quӕc gia trên thӃ giӟi trong cuӝc chiӃn ÿҫy gian khó hiӋn
nay nhҵm bҧo vӋ môi trѭӡng s
ӕng ÿ
ang bӏ huӹ hoҥi ӣ mӭc báo ÿӝng mà nguyên nhân
chӫ yӃu là do chính hoҥt ÿӝng cӫa con ngѭӡi gây ra.
Trên phҥm vi toàn thӃ giӟi, chӍ tính riêng trong vòng 4 thұp niên trӣ lҥi ÿây, 50%
diӋn tích rӯng ÿã bӏ biӃn mҩt do nhiӅu nguyên nhân khác nhau. Theo tính toán cӫa các
chuyên gia cӫa Tә chӭc nông - lѭѫng thӃ giӟi (FAO) thì hàng năm có tӟi 11,5 triӋu
hecta rӯng bӏ chһt phá và bӏ hoҧ hoҥn thiêu trөi trên toàn cҫu, trong khi di
Ӌn tích rӯng
tr
ӗng mӟi chӍ vӓn vҽn 1,5 triӋu hecta. Rӯng nguyên sinh bӏ tàn phá, ÿҩt ÿai bӏ xói mòn
dүn tӟi tình trҥng sa mҥc hoá ngày càng gia tăng. NhiӅu loài ÿӝng - thӵc vұt, lâm sҧn
quý bӏ biӃn mҩt trong danh mөc các loài quý hiӃm, sӕ còn lҥi ÿang phҧi ÿӕi mһt vӟi
nguy cѫ dҫn dҫn bӏ tuyӋt chӫng. Nghiêm trӑng hѫn, diӋn tích rӯng thu hҽp trên quy mô

lӟn ÿã làm t
әn thѭѫng "lá phә
i" cӫa tӵ /thiên, khiӃn bҫu khí quyӇn bӏ ô nhiӉm nһng,
mҩt cân bҵng, ҧnh hѭӣng xҩu ÿӃn sӭc khoҿ con ngѭӡi và ÿӡi sӕng ÿӝng, thӵc vұt.v.v
Tàn phá rӯng là mӕi ÿe doҥÿӕi vӟi cuӝc sӕng cӫa 30 triӋu ngѭӡi ViӋt Nam hiӋn sӕng
trong cҧnh nghèo khó vì hӑ thѭӡng xuyên phө thuӝc vào rӯng ÿӇ kiӃm thӭc ăn, thu
nhұp và nhiên liӋu. Mӝt trong các gi
ҧi pháp là khuyӃn khích tái trӗng rӯng, tuy nhiên
các cӝng ÿӗng ÿӏa phѭѫng sӁ không muӕn ÿҫu tu tiӅn cӫa vào hoҥt ÿӝng này nӃu
quyӅn sӣ hӳu ÿҩt cӫa hӑ không ÿѭӧc ÿҧm bҧo. Phҫn lӟn rӯng tҥi ViӋt Nam hiӋn vүn
thuӝc sӣ hӳu cӫa nhà nѭӟc, do vұy ngѭӡi dân ÿӏa phѭѫng không ÿѭӧc ÿҧm bҧo chҳc
ch
ҳn rҵng viӋc ÿҫ
u tu cӫa hӑ sӁ mang lҥi lӧi ích lâu dài.
Là mӝt quӕc gia ÿҩt hҽp ngѭӡi ÿông, ViӋt Nam hiӋn nay có chӍ tiêu rӯng vào loҥi
thҩp, chӍÿҥt mӭc bình quân khoҧng 0,14 ha rӯng/ngѭӡi, trong khi mӭc bình quân cӫa
thӃ giӟi là 0,97 ha/ngѭӡi. Các sӕ liӋu thӕng kê cho thҩy, ÿӃn năm 2000 nѭӟc ta có
khoҧng gҫn 11 triӋu hecta rӯng, trong ÿó rӯng tӵ nhiên chiӃm khoҧng 9,4 tri
Ӌu hecta
và khoҧng 1,6 triӋu hecta rӯng trӗ
ng; Tuy nhiên, nhӡ có nhӳng nӛ lӵc trong viӋc thӵc
hiӋn các chӫ trѭѫng chính sách cӫa Nhà nѭӟc vӅ bҧo vӋ và phát triӇn tài nguyên rӯng,
"phӫ xanh ÿҩt trӕng ÿӗi núi trӑc" nên nhiӅu năm gҫn ÿây diӋn tích rӯng ӣ nѭӟc ta ÿã
tăng 1,6 triӋu hecta so vӟi năm 1995, trong ÿó rӯng tӵ nhiên tăng 1,2 triӋu hecta, rӯng
trӗng tăng 0,4 triӋu hecta.
Theo ÿánh giá cӫa cөc Lâm nghiӋp, mһ
c dù ngành lâm nghiӋp nѭӟc ta ÿã ngăn

4
chһn ÿѭӧc sӵ suy thoái diӋn tích rӯng, ÿѭa ÿӝ che phӫ hàng năm tăng khoҧng 1%, vӟi

ÿӝ che phӫ toàn quӕc hiӋn nay là trên 36,7%, nhӳng ngành lâm nghiӋp mӟi chӍÿóng
góp khoҧng 1% GDP quӕc gia. Bên cҥnh ÿó, năng suҩt rӯng, lӧi nhuұn sҧn xuҩt lâm
nghiӋp chѭa ÿӫ sӭc cҥnh tranh trên thӏ trѭӡng và chѭa khai thác hӃt tiӅm lӵc; tác ÿӝng
ÿӃn xóa ÿói, giҧm nghèo hҥn chӃ; n
ăng l
ӵc cӫa hӋ thӕng các lâm trѭӡng quӕc doanh
còn yӃu. Ngoài ra, ngành lâm nghiӋp ÿang ÿӭng trѭӟc rҩt nhiӅu thách thӭc nhѭ: Nguy
cѫ mҩt rӯng do sӭc ép dân sӕ tăng; nhu cҫu lâm sҧn ngày càng tăng ÿang tҥo ra sӭc ép
lên thѭѫng mҥi và môi trѭӡng; Xuҩt khҭu lâm sҧn bӏ cҥnh tranh gay gҳt trên thӏ trѭӡng
quӕc tӃ; Ĉҫu tѭ cho ngành hiӋn nay không ÿӫ ÿҧm bҧo cho viӋc tă
ng tӕc và phát triӇ
n
bӅn vӳng
Công tác quҧn lý, quy hoҥch tài nguyên rӯng cNJng có nhӳng chuyӇn ÿӝng tích
cӵc.
Trên phҥm vi cҧ nѭӟc ÿã và ÿang hình thành các vùng trӗng rӯng tұp trung nhҵm
cung cҩp nguyên liӋu cho sҧn xuҩt. Chҷng hҥn, vùng Ĉông bҳc và Trung du Bҳc bӝÿã
trӗng 300 nghìn hecta rӯng nguyên liӋu công nghiӋp, Bҳc Trung bӝ có 70 nghìn hecta
rӯng thông. Ngoài ra, hѫn 6 triӋu hecta rӯng phòng hӝ và 2 triӋu hecta rӯng ÿһ
c dөng
ÿѭӧc quy hoҥch, ÿҫ
u tѭ phát triӇn nhҵm bҧo vӋ môi trѭӡng, bҧo vӋ tính ÿa dҥng sinh
hӑc; Có tӟi 15 vѭӡn quӕc gia và hѫn 50 khu bҧo tӗn thiên nhiên ÿѭӧc xây dӵng, quy
hoҥch và quҧn lý Trong 10 năm qua, hàng năm giá trӏ sҧn xuҩt lâm nghiӋp ÿҥt xҩp xӍ 6
nghìn tӹÿӗng, chiӃm 5-7% giá trӏ sҧn lѭӧng nông, lâm thuӹ sҧn.
Mһc dù có nhӳng kӃt quҧ tích cӵc trong quy hoҥ
ch, sҧn xuҩt cNJng nhѭ trong bҧo
vӋ và phát triӇn nguӗn tài nguyên rӯng, song nhìn chung chҩt lѭӧng rӯng ӣ nѭӟc ta
hiӋn nay vүn còn rҩt thҩp, rӯng nѭӟc ta ÿã ít mà trong ÿó có tӟi hѫn 6 triӋu hecta tung
nghèo kiӋt, năng suҩt rӯng trӗng còn thҩp. Ĉһc biӋt, nguӗn tài nguyên rӯng nѭӟc ta

vүn tiӃp tөc ÿӭng trѭӟc nhӳng nguy cѫ nghiêm trӑng nhѭ bӏ huӹ hoҥi, suy thoái, gi
ҧm
sút và mҩt dҫn tính ÿa dҥng sinh h
ӑc cӫa rӯng. Hұu quҧ khôn lѭӡng cӫa nhӳng vө tàn
phá rӯng trѭӟc ÿây và gҫn ÿây nhҩt là thҧm hӑa cháy rӯng U Minh (3/2002), ÿã khiӃn
cho gҫn 8 nghìn hecta rӯng U Minh Thѭӧng và U Minh Hҥ bӛng chӕc trӣ thành ÿӕng
tro tàn, ÿã thӵc sӵ là nhӳng lӡi cҧnh báo nghiêm khҳc ÿӕi vӟi chúng ta trong "sӭ
mӋnh" bҧo vӋ và phát triӇn tài nguyên rӯng nói riêng và b
ҧo vӋ môi trѭӡng sӕng -
chiӃc nôi dung dѭӥ
ng sӵ sӕng cӫa con ngѭӡi - nói chung.
Thҧm hoҥ cháy rӯng U Minh vӯa qua càng ÿһt ra nhӳng yêu cҫu cҩp bách ÿӕi vӟi
công tác quy hoҥch, sҧn xuҩt, quҧn lý, bҧo vӋ và phát triӇn nguӗn tài nguyên rӯng ӣ
nѭӟc ta hiӋn nay. Trѭӟc hӃt, cҫn khҭn trѭѫng ÿӅ ra nhӳng biӋn pháp tăng cѭӡng sӵ
quҧn lý nâng cao trách nhiӋm cӫa các cѫ quan chӭ
c năng vӅ quҧn lý - bҧo vӋ tài
nguyên rӯng. Tinh thҫ
n trách nhiӋm, ý thӭc cҧnh giác cao và năng lӵc thӵc thi chӭc
trách cӫa các cá nhân và cѫ quan quҧn lý chuyên ngành là nhӳng yӃu tӕ tӕi cҫn thiӃt
góp phҫn ngăn chһn nhӳng tai hӑa, bҧo vӋ nguӗn tài nguyên rӯng. Hѫn nӳa, trên thӵc
tӃ, các khu rӯng hiӋn nay ÿӅu có sӵ phân công quҧn lý cӫa các lâm, ngѭ trѭӡng và các

5
hҥt kiӇm lâm, nhӳng phҫn lӟn các vө cháy rӯng tӯ trѭӟc ÿӃn nay ÿӅu chѭa thӇ xác
ÿӏnh nguyên nhân rõ ràng và truy cӭu trách nhiӋm cө thӇ. Nhӳng sӵ viӋc nêu trên cho
thҩy nhӳng hҥn chӃ và sӵ lѫi lӓng trong công tác quҧn lý, kiӇm tra, kiӇm soát thѭӡng
xuyên cNJng nhѭ tinh thҫn thiӃu cҧnh giác cӫa các cá nhân và cѫ quan hӳu trách.
Thӵc tiӉn ӣ U Minh cho thҩy, bҧo vӋ và phát triӇn tài nguyên r
ӯng cҫ
n phҧi ÿѭӧc

tiӃp cұn và tiӃn hành gҳn liӅn vӟi các biӋn pháp quy hoҥch phát triӇn kinh tӃ - xã hӝi
ÿӇ ngѭӡi dân có thӇ dӵa ÿѭӧc vào rӯng ÿӇ sӕng, nhѭng cNJng có biӋn pháp bҧo vӋ và
phát triӇn rӯng có hiӋu quҧ nhҩt" nhѭ tinh thҫn ý kiӃn chӍÿҥo cӫa Thӫ tѭӟng Chính
phӫ thӡi gian gҫn ÿây. Quy hoҥch, sҧn xuҩt, khai thác tài nguyên rӯng ph
ҧi ÿi ÿ
ôi vӟi
bҧo vӋ, bӗi ÿҳp tài nguyên rӯng. Ĉӕi vӟi nhӳng vùng rӯng núi còn gһp nhiӅu khó khăn
vӅ mӑi mһt, cҫn có giҧi pháp chuyӇn ÿәi cѫ cҩu kinh tӃ thích hӧp, giҧm sӭc ép ÿӕi vӟi
rӯng tӯ các hoҥt ÿӝng khai thác thái quá có tính huӹ hoҥi. Có mӝt vҩn ÿӅ tӗn tҥi lӟn
nhҩt hiӋn nay.ӣ nѭӟc ta là tình trҥng nghèo
ÿói cӫa cѭ dân vùng r
ӯng núi và vùng cұn
rӯng. Cho ÿӃn nay, dân cѭ vùng lâm nghiӋp ÿã tăng lên chiӃm tӟi 1/3 tәng dân sӕ cӫa
nѭӟc ta. Trong sӕ 2,8 triӋu hӝ nông dân nghèo ӣ nѭӟc ta thì hѫn 80% sinh sӕng trong
các vùng rӯng núi, cuӝc sӕng hàng ngày cӫa hӑ phҧi dӵa vào rӯng. Chҷng hҥn, tҥi khu
rӯng xã ChӃ Tҥo (Mù Càng Chҧi - Yên Bái), nѫi vӯa phát hiӋn quҫn thӇ loài vѭӧn ÿen
tuyӅn (Nomascus concolor) l
ӟn nhҩt ӣ n
ѭӟc ta, các hoҥt ÿӝng khai thác rӯng ӣÿây
ÿang là mӕi ÿe dӑa ÿӕi vӟi sӵ tӗn tҥi cӫa loài vѭӧn quý hiӃm này. Xã ChӃ Tҥo có 192
hӝ dân ngѭӡi Mông vӟi 1438 nhân khҭu nhѭng chӍ có 487,7 ha ÿҩt nông nghiӋp, trong
ÿó 76,1 ha ruӝng nѭӟc mӝt vө, ngѭӡi dân sӕng chӫ yӃu dӵa vào nѭѫng rүy. Hàng năm,
nhân dân xã ChӃ Tҥo thiӃu ăn khoҧng 3 tháng, do vұ
y ÿӇ có lѭѫng thӵc, hӑÿ
ã phá
rӯng làm rүy khiӃn cho diӋn tích rӯng nhiӅu năm qua bӏ thu hҽp, thêm vào ÿó là nҥn
săn bҳn, buôn bán thú rӯng, vì vұy nhӳng loài thú quý hiӃm, nhҩt là loài vѭӧn ÿen
tuyӅn ÿang ÿӭng trѭӟc nguy cѫ tuyӋt diӋt. Rõ ràng là, viӋc bҧo vӋ tài nguyên rӯng ӣ
ÿây chӍ thӵc sӵ có hiӋu quҧ nӃu có nhӳng biӋn pháp tháo gӥ kӏp thӡ
i nhӳng khó khăn

trong ÿӡi sӕng ngѭӡ
i dân, kӃt hӧp vӟi công tác tuyên truyӅn giáo dөc và xӱ lý nghiêm
nhӳng hành vi vi phҥm Luұt bҧo vӋ rӯng.
Nói tóm lҥi, ÿӇ bҧo vӋ, khai thác và phát triӇn tài nguyên rӯng - món quà cӫa sӵ
cҩu thành chӭc năng tө nhiên cӫa thiên nhiên ban tăng - rҩt cҫn thiӃt phҧi hoàn chӍnh
và thӵc thi ngay mӝt chiӃn lѭӧc ÿӗng bӝ, có tính khҧ thi vӅ tài nguyên rӯng. Song
hành vӟi viӋ
c nâng cao nhұn thӭc thông qua công tác thông tin, tuyên truyӅn, giáo dөc
thiӃt thӵ
c, ÿòi hӓi phҧi có mӝt khung khә pháp lý cө thӇ cho các khâu trong quy trình
bҧo vӋ và phát triӇn tài nguyên rӯng; Ĉӗng thӡi cҫn phҧi ÿào tҥo, bӗi dѭӥng và nâng
cao trình ÿӝ cӫa ÿӝi ngNJ cán bӝ chuyên trách ÿӫ mҥnh, có tinh thҫn trách ÿӋm và khҧ
năng tác nghiӋp cao, ÿѭӧc.ÿҫu tu thoҧÿáng và trang bӏ phѭѫng tiӋn kӻ thuұt chuyên
ngành hiӋn
ÿҥi Vҩn ÿӅ có ý nghƭa mҩu chӕt trong viӋc thӵc hiӋ
n ChiӃn lѭӧc phát triӇn
lâm nghiӋp giai ÿoҥn 2001 - 2010 nhҵm ÿҥt ÿѭӧc mөc tiêu ÿӅ ra là nâng ÿӝ che phӫ
cӫa rӯng ӣ nѭӟc ta lên 43%, bҧo vӋ tính ÿa dҥng sinh hӑc và tính әn ÿӏnh, bӅn vӳng
cӫa quá trình phát triӇn tài nguyên rӯng thì nhҩt thiӃt phҧi ÿһt sӵ nghiӋp bҧo vӋ, phát

6
triӇn tài nguyên rӯng, bҧo vӋ môi trѭӡng sӕng là bӝ phұn cҩu thành hӳu cѫ không thӇ
thiӃu cӫa chiӃnlѭӧc phát triӇn kinh tӃ - xã hӝi, cӫa chiӃn lѭӧc công nghiӋp hoá - hiӋn
ÿҥi hoá ÿҩt nѭӟc.
Trong ÿó, cҫn chú trӑng hѫn nӳa ÿӃn ÿәi mӟi cѫ chӃ chính sách nhҵm chuyӇn
mҥnh mӝt cách hiӋu quҧ ngành lâm nghiӋp theo hѭӟng lâm nghiӋp xã hӝi - lâm nghi
Ӌp
cӝ
ng ÿӗng, huy ÿӝng ÿѭӧc mӑi nguӗn lӵc và lӵc lѭӧng xã hӝi tham gia quҧn lý, bҧo vӋ
rӯng vì lӧi ích trӵc tiӃp cӫa cӝng ÿӗng.

1.2. MӨC TIÊU VÀ CÁC GIҦI PHÁP XÂY DӨING VÀ PHÁT TRIӆN RӮNG
Ngày 24/1 l/2005 tҥi Hà Nӝi, Cөc Lâm nghiӋp (Bӝ Nông nghiӋp và Phát triӇn
nông thôn) ÿã tә chӭc Hӝi thҧo Xây dӵng ChiӃn lѭӧc lâm nghiӋp quӕc gia giai ÿoҥn
2006- 2020 khu vӵc miӅn B
ҳc gӗm các tӍnh t
ӯ Thanh Hóa trӣ ra.
Hӝi thҧo tұp trung thҧo luұn: Dӵ thҧo ChiӃn lѭӧc lâm nghiӋp quӕc gia giai ÿoҥn
2006-2020; ChiӃn lѭӧc phát triӇn lâm nghiӋp vùng Ĉông Bҳc, Tây Bҳc; các nhiӋm vө
ÿҧm bҧo ngành lâm nghiӋp phát triӇn trong khu vӵc và ÿóng góp cӫa ngành vào tăng
trѭӣng kinh tӃ quӕc gia; Xây dӵng các cѫ sӣ hoàn thiӋn dӵ thҧo ChiӃn lѭӧc trình
Chính phӫ phê duyӋt cu
ӕi tháng 12/2005 .
Mөc tiêu trӑng tâm cӫ
a dӵ thҧo ChiӃn lѭӧc giai ÿoҥn 2006-2020 là ÿҧm bҧo hài
hòa nguӗn tài trӧ cӫa các nhà ÿҫu tѭ, các ÿӕi tác quӕc tӃ tӟi ngành lâm nghiӋp quӕc
gia; Phát huy nhӳng kӃt quҧÿҥt ÿѭӧc cӫa ChiӃn lѭӧc phát triӇn lâm nghiӋp giai ÿoҥn
2001 - 2010; Ĉӗng thӡi giúp các cѫ quan liên quan ӣ Trung ѭѫng hoҥch ÿӏnh chính
sách quҧn lý bҧo vӋ và phát triӇn rӯng trong tӯ
ng giai ÿoҥn cө thӇ. ĈӇ ÿáp
ӭng các
nguӗn lӵc phát triӇn rӯng, theo dӵ thҧo, riêng giai ÿoҥn 2006-2010, tәng nhu cҫu vӕn
cho các chѭѫng trình lâm nghiӋp nhѭ: Dӵ án trӗng mӟi 5 triӋu ha rӯng, khuyӃn lâm,
phòng cháy chӳa cháy rӯng, giӕng cây lâm nghiӋp, công nghiӋp chӃ biӃn lâm sҧn
khoҧng gҫn 6.400 tӹÿӗng.
Vӟi nguӗn lӵc ÿҫu tѭ trên, ÿӃn năm 2010, ngành lâm nghiӋp ph
ҩn ÿҩu ÿѭa tӕc ÿӝ
tăng trѭӣng sҧn xu
ҩt cӫa ngành ÿҥt tӯ 1,5-2% trên năm, ÿҥt ÿӝ che phӫ tҥng toàn quӕc
43% và tҥo viӋc làm cho 1 triӋu lao ÿӝng sӕng bҵng nghӅ tung.
Các giҧi pháp ÿӝt phá thӵc hiӋn chiӃn lѭӧc:

+ Cѫ chӃ, chính sách ÿӝt phá vӅ chӫ sӱ dөng tài nguyên ѭng: Cҫn xây dӵng chính
sách tҥo ra ÿӝt phá trong giao ÿҩt lâm nghiӋp trong ÿó cҧ
ÿҩt có rӯng, chú ý tӟi ÿӗng
bào các dân tӝc sau khi quy hoҥch và cân ÿӕi quӻÿҩt, vӕn r
ӯng trong khoҧng 20 ÿӃn
50 năm. Nghiên cӭu vӅ cѫ cҩu vӕn rӯng theo các chӫ sӣ hӳu ӣ hai quӕc gia là Nhұt
Bҧn và Thay ĈiӇn cho thҩy rӯng do tѭ nhân, cӝng ÿӗng, các công ty quҧn lý chính,
trong khi Nhà nѭӟc chӍ quҧn lý khoҧng dѭӟi 20%, ViӋt Nam không thӇ áp dөng
nguyên nhѭ vұy nhѭng cҫn ÿ
i theo xu hѭӟng này vì sӁ huy ÿӝng ÿѭӧc nguӗn lӵc cӫa
mӑi thành phҫn, tҥo nên
ÿӝng lӵc mӟi ÿӇ phát triӇn lâm nghiӋp và xoá ÿói giҧm nghèo.

7
+ Ĉәi mӟi hӋ thӕng tә chӭc ngành lâm nghiӋp gҳn chһt vӟi cҧi cách hành chính:
HӋ thӕng tә chӭc hành chính cӫa ngành lâm nghiӋp chѭa ÿѭӧc hoàn thiӋn nên chѭa
phát huy tӕt ÿѭӧc vai trò cӫa mình. HӋ thӕng quҧn lý Nhà nѭӟc cӫa ngành lâm nghiӋp
nên theo mô hình mӛi cҩp mӝt ÿҫu mӕi: Trung ѭѫng (cѫ quan lâm nghiӋp trung ѭѫng),
cҩp tӍnh (cѫ quan lâm nghiӋp tӍnh), cҩp huyӋn (cѫ quan lâm nghi
Ӌp huy
Ӌn) và cҩp xã
(xã có rӯng) có cán bӝ lâm nghiӋp huyӋn) và cҩp xã (xã có rӯng) có cán bӝ lâm
nghiӋp. HiӋn nay, quҧn lý lâm nghiӋp Nhà nѭӟc chѭa tách ra khӓi khӕi kinh doanh sҧn
xuҩt lâm nghiӋp. Ĉây là khâu then chӕt trong quá trình cҧi cách hành chính mà ngành
lâm nghiӋp cҫn kiên quyӃt tiӃn hành.
+ Ĉәi mӟi chính sách, cѫ chӃ thu hút ÿҫu tѭ: NӃu không có tiӅn sӁ không làm
ÿѭӧc ÿiӅu gì mà cách làm cө thӇ là hoàn thiӋn hӋ thӕng thuӃ theo cách tiӃp cұ
n tәng
thӇ nhѭng rҩt cө thӇ. Tính tәng thó thӇ hiӋn ӣ chӛ thuӃ phҧi tính cho cҧ hai loҥi hàng
hoá lâm sҧn (truyӅn thӕng và mӟi), theo xu thӃ hӝi nhұp và ôn ÿӏnh trong thӃ vұn ÿӝng

ÿi lên. Cө thӇÿѭӧc thӇ hiӋn ӣ chӛ có loҥi cҫn tính ÿúng, tính ÿӫ nhѭng có loҥi do
nhiӅu nguyên nhân cҫn có nhӳng ѭu ÿãi. Ví dөÿӕi vӟi hàng hoá lâm sҧ
n ÿӗ gӛ xuҩt
khҭu, Chính phӫÿã ÿѭa ra chính sách thuӃ hӧp lý hiӋn nay nên ÿã khuyӃn khích sҧn
xuҩt phát triӇn. Mһt khác cҫn hҥ thҩp mӭc lãi xuҩt ÿӕi vӟi các chѭѫng trình dӵ án xây
dӵng vùng nguyên liӋu hay ѭu ÿãi ÿӕi vӟi nghiên cӭu vӅ giӕng, hàng hoá lâm sҧn
mӟi ѭu tiên phát triӇn 3 vùng ÿӝng lӵc ÿã nêu nhҵm ÿҭy mҥnh hѫn nӳa sҧn xuҩt
hàng hoá lâm sҧn xuҩt khҭu
+ Ĉә
i mӟi khoa hӑc công nghӋ và ÿào tҥo: Theo ý kiӃn cӫa mӝt sӕ chuyên gia có
kinh nghiӋm (ViӋt Nam và quӕc tӃ) thì chúng ta cҫn phҧi xây dӵng nӅn khoa hӑc lâm
nghiӋp hàn lâm. Nguyên nhân do chu kǤ kinh doanh dài, diӉn ra trên ÿiӅu kiӋn khó
khăn và viӋc thu hút nguӗn lӵc vào phát triӇn rҩt khó. Ngành lâm nghiӋp cҫn nghiên
cӭu, dӵ báo xu thӃ phát triӇn quӕc gia phù hӧp vӟi xu thӃ phát triӇn cӫa lâm nghiӋ
p thӃ
giӟi và ÿiӅu kiӋn
ÿһc thù cӫa mình. Trên cѫ sӣ này sӁ xây dӵng, thҭm ÿӏnh và thӵc thi,
giám sát các chѭѫng trình khoa hӑc, công nghӋ lâm nghiӋp và chѭѫng trình ÿào tҥo
tiên tiӃn. Cҫn khҭn trѭѫng ÿәi mӟi toàn diӋn khâu ÿào tҥo ÿӇ phát triӇn bӅn vӳng lâm
nghiӋp. Hӛ trӧÿӇ tiӃn hành công tác chuyӇn giao công nghӋ sinh hӑc, thӵc hiӋn công
tác khuyӃn lâm và ӭng dөng công nghӋ
tin hӑc vào phát triӇn lâm nghiӋp hiӋu quҧ, bӅn
v
ӳng.
+ Hӛ trӧÿӗng bào các dân tӝc sinh sӕng ӣ miӅn núi: HiӋn tҥi chúng ta có khoҧng
20 triӋu ÿӗng bào các dân tӝc ӣ ViӋt Nam có cuӝc sӕng liên quan ÿӃn rӯng và nghӅ
rӯng mà ÿa sӕ hӑÿӅu nghèo lҥi sӕng trong ÿiӅu kiӋn khó khăn. Cҫn tiӃp tөc hӛ trӧ
ÿӗng bào các dân tӝc nhѭ chúng ta ÿã làm vì hi
Ӌu quҧ cӫa chúng không nhӳng ngѭӡi
ViӋt Nam mà cҧ ngѭӡi nѭӟc ngoài ÿӅu công nh

ұn. Nên chăng bҵng chính sách cө thӇ
và sӵ phӕi hӧp giӳa các ngành, các cҩp chúng ta nên hӛ trӧ cө thӇÿӇ ngѭӡi nghèo
sӕng trong và gҫn rӯng giҧi quyӃt vҩn ÿӅ ÿҩt và làm nhà ӣ. Sau ÿó chúng ta sӁ cùng hӑ
giҧi quyӃt nhӳng vҩn ÿӅ khác nhѭ khuyӃn lâm, nguӗn vӕn ѭu ÿ
ãi, tiӃp tөc xây dӵng cѫ

8
sӣ hҥ tҫng, sҧn xuҩt ra nhiӅu hàng hoá lâm sҧn, tìm kiӃm thӏ trѭӡng tiêu thô và giҧi
quyӃt vҩn ÿӅ sӭc khoҿ và tҥo cѫ hӝi ÿӇ hӑÿѭӧc hѭӣng thө tӯ sӵ phát triӇn kinh tӃ - xã
hӝi cӫa quӕc gia.
Các chѭѫng trình lӟn ÿӇ thӵc hiӋn ÿӝt phá chiӃn lѭӧc phát triӇn
+ Chѭѫng trình xây dӵng lâm phұn quӕc gia (ÿәi mӟi cѫ
cҩu chiӅ
u sâu): Mөc tiêu
là xây dӵng lâm phұn quӕc gia әn ÿӏnh nhҵm phát triӇn ÿҩt nѭӟc bӅn vӳng - ÿҧm bҧo
an ninh lâm nghiӋp. Nӝi dung chính cӫa nó là xây dӵng lâm phұn quӕc gia әn ÿӏnh
trên 16 triӋu ha vӟi cѫ cҩu cө thӇ nhѭ sau: HӋ thӕng rӯng sҧn xuҩt là 8 triӋu ha, trong
ÿó có 4 triӋu ha tung thâm canh vӟi khoҧng 1,5 triӋu ha rӯng trӗng; hӋ thӕng rӯng
phòng hӝ là 6 tri
Ӌu ha, trong ÿó có 3 tri
Ӌu ha rӯng phòng hӝ trӑng ÿiӇm; hӋ thӕng rӯng
ÿһc dөng là 2 triӋu ha, trong ÿó có 1 triӋu ha rӯng ÿһc dөng trӑng ÿiӇm. Theo dõi, ÿánh
giá ÿѭӧc thӵc hiӋn theo các chӍ tiêu sӕ lѭӧng và chҩt lѭӧng cө thӇ khi xây dӵng lâm
phұn quӕc gia.
+ Chѭѫng trình giӕng lâm nghiӋp quӕc gia (Công nghӋ sinh hӑc): Mөc tiêu là tҥo
ra bӝ giӕng lâm.nghiӋp ÿҥt tiêu chu
ҭn quèc gia ÿӇ t
ҥo ÿӝt phá năng suҩt và chҩt lѭӧng
rӯng trӑng ÿiӇm. Nӝi dung chính cӫa chѭѫng trình là: Xây dӵng hӋ thӕng tiêu chuҭn
quӕc gia vӅ giӕng lâm nghiӋp và trên cѫ sӣÿó tuyӇn chӑn bӝ giӕng lâm nghiӋp quӕc

gia; Quy hoҥch, xây dӵng và quҧn lý hӋ thӕng rӯng giӕng quӕc gia theo tiêu chuҭn nêu
trên; áp dөng công nghӋ mӟi nhҵm lai tҥo ra bӝ giӕng lâm nghiӋ
p ÿáp ӭng mө
c ÿích
xây dӵng rӯng trӑng ÿiӇm quӕc gia; Xây dӵng hӋ thӕng hành lang pháp lý và cѫ sӣ
dӏch vө giӕng trѭӟc hӃt ÿӇ phөc vө phát triӇn sҧn phҭm lâm sҧn trӑng ÿiӇm.
+ Chѭѫng trình thâm canh rӯng nguyên liӋu quӕc gia (công nghiӋp hoá (CNH),
hiӋn ÿҥi hoá (HĈH) và tҥo tích tө khoa hӑc công nghӋ cao trên ÿѫn vӏ sҧn phҭm): Mөc
tiêu chѭѫng trình.là tҥo ra bѭӟc ÿӝ
t phá, ÿáp ӭng nhu cҫu tăng mҥnh cӫa quӕc gia vӅ
nguyên liӋu trѭӟc hӃt là nguyên liӋu gӛ, tre và ÿһc sҧn ÿӇ sҧn xuҩt hàng hoá lâm sҧn,
ѭu tiên mһt hàng lâm sҧn ÿӃ xuҩt khҭu. Nӝi dung chính là: Quy hoҥch xác ÿӏnh vi trí,
quy mô và cѫ cҩu hӧp lý vӅ 4 triӋu ha rӯng nguyên liӋu thâm canh (cө thӇ nhѭ phҫn
trên ÿã nêu); Ti^n hành xây dӵng hӋ thӕng rӯng nguyên liӋ
u thâm canh trӑng ÿiӇm
quèc gia bҵ
ng giӕng mӟi, công nghӋ lâm sinh hiӋn ÿҥi và hoàn thiӋn cҧ cѫ sӣ hҥ tҫng
nhѭ hӋ thӕng ÿѭӡng lâm nghiӋp, bӃn bãi gҳn liӅn xây dӵng khu lâm công nông nghiӋp
tәng hӧp trӑng ÿiӇm; Xây dӵng hӋ thӕng tiêu chuҭn quӕc gia ÿӗng bӝ phù hӧp vӟi tiêu
chuҭn quӕc tӃ vӅ tiêu chuҭn rӯng nguyên liӋu bӅn vӳng và tiêu chu
ҭn nguyên liӋu thô.
+ Chѭѫng trình hàng hoá lâm sҧ
n truyӅn thӕng chӫ lӵc quӕc gia (ÿәi mӟi cѫ cҩu,
CNH, HĈH, cҧi cách hành chính và hӝi nhұp quӕc tӃ): Mөc tiêu cө thӇ là ÿáp ӭng nhu
cҫu tăng mҥnh cӫa quӕc gia vӅ hàng hoá lâm sҧn, tҥo dӵng ÿѭӧc các mһt hàng lâm sҧn
xuҩt khҭu mang thѭѫng hiӋu ViӋt Nam có uy tín, cҥnh tranh tӕt trên thӏ trѭӡng quӕc tӃ,
tr
ӑng tâm là Hoa KǤ, EU và Nhұt Bҧn Nӝi dung chính là: Quy ho
ҥch cѫ cҩu, chӫng
loҥi và quy mô sҧn xuҩt hàng hoá lâm sҧn trӑng ÿiӇm quӕc gia, trӑng tâm vào mһt

hàng phát triӇn thành thѭѫng hiӋu uy tín, cҥnh tranh tӕt trên thӏ trѭӡng quӕc tӃ trên 3

9
vùng ÿӝng lӵc ÿã nêu ÿӇ sҧn xuҩt ÿӗ gӛ và ÿӗ tre nӭa xuҩt khҭu, ÿӗ gӛ và tre nӭa mӻ
nghӋ xuҩt khҭu; trѭӟc mҳt cҫn có bѭӟc ÿi hӧp lý ÿӇ xác ÿӏnh nѫi và khӕi lѭӧng gӛ
nhұp khҭu ÿӇ sҧn xuҩt ra ÿӗ gӛ xuҩt khҭu nhҵm ÿáp ӭng thӡi cѫ và giӳ vӳng nhӏp ÿӝ
tăng tr
ѭӣng cao nhѭ hiӋn nay; xây dӵng.c3c nhà máy, xí nghiӋp gҳn liӅn khu nguyên
liӋu ÿӗng bӝ vӟi cѫ sӣ hҥ tҫng ӣ miӅn Bҳc, miӅn Trung, Ĉông Nam Bӝ và Tây Nguyên
có quy mô hӧp lý ÿӇ sҧn xuҩt ra ván nhân tҥo, sҧn phҭm chӃ biӃn tӯ nó và bӝt, dҫm,
giҩy và xây dӵng hӋ thӕng tiêu chuҭn sҧn phҭm quӕc gia bao gӗm cҧ hàng hoá lâm
sҧn mӟi và hàng hoá lâm sҧn truyӅn th
ӕng, chú trӑ
ng sҧn phҭm lâm sҧn xuҩt khҭu theo
tѭ duy ÿӗng bӝ cҧ vӅ môi trѭӡng và phù hӧp tiêu chuҭn quӕc tӃ (ISO).
+ Chѭѫng trình xây dӵng rӯng phòng hӝ và rӯng ÿһc dөng trӑng ÿiӇm quӕc gia (ÿәi
mӟi cѫ cҩu theo chiӅu sâu, CNH, HĈH và phát triӇn sҧn phҭm lâm sҧn mӟi): Mөc tiêu
cӫa nó là tҥo dӵng có kӃt quҧ cao hӋ thӕng rӯ
ng phòng hӝ và rӯ
ng ÿһc dөng quӕc gia,
trѭӟc hӃt ӣ các khu trӑng ÿiӇm nhҵm mang lҥi hiӋu quҧ thiӃt thӵc. Nӝi dung chính
chѭѫng trình là: Quy hoҥch xác ÿӏnh hӋ thӕng rӯng phòng hӝ quӕc gia, xác ÿӏnh hӋ
thӕng rӯng phòng hӝ trӑng ÿiӇm quӕc gia; quy hoҥch xác ÿӏnh hӋ thӕng rӯng ÿһc dөng
quӕc gia, xác ÿӏnh hӋ thӕng rӯng ÿһc d
өng trӑng ÿ
iӇm quӕc gia; nghiên cӭu xác ÿӏnh giá
trӏ sҧn phҭm lâm sҧn mӟi; ѭu tiên tҥo dӵng hӋ thӕng rӯng phòng hӝ trӑng ÿiӇm gӗm
rӯng phòng hӝÿҫu nguӗn, phòng hӝ môi trѭӡng và phòng hӝ ven biӇn; ѭu tiên tҥo dӵng
hӋ thӕng Vѭӡn quӕc gia và Khu Bҧo tӗn trӑng ÿiӇm, Khu Di tích lӏch sӱ trӑng ÿiӇm.
+

Chѭѫng trình giao rӯng, khoán tung (cách mҥng vӅÿҩ
t rӯng): Mөc tiêu là tҥo
ÿӝng lӵc phát triӇn lâm nghiӋp và xoá ÿói, giҧm nghèo và nâng cao mӭc sӕng cho nhân
dân thông qua kinh doanh sҧn xuҩt và quҧn lý, bҧo vӋ cNJng nhѭ xây dӵng rӯng ӣ ViӋt
Nam, ÿһc biӋt là khu vӵc trung du, miӅn núi, vùng xa và biên giӟi, hҧi ÿҧo. Nӝi dung
chính cӫa chѭѫng trình là: Phӕi hӧp vӟi các ngành ÿánh giá lҥi tình hình phát triӇn sҧn
xuҩt lâm nghiӋp, tình hình ÿói nghèo và khҧ n
ăng phát triӇn sҧn xuҩt ӣ vùng trung du,
miӅn núi, vùng xa và biên giӟi, hҧi ÿҧo; ÿánh giá lҥi tình hình tài nguyên, cө thӇ là tài
nguyên rӯng và tình hình các thành phҫn tham gia sҧn xuҩt lâm nghiӋp và quҧn lý, bҧo
vӋ sӱ dөng cNJng nhѭ phát triӇn tài nguyên rӯng; ÿánh giá tình hình vӅ chӫ sӱ dөng, quҧn
lý tài nguyên rӯng và tình hình giao ÿҩt, thuê ÿҩt lâm nghiӋp, khoán rӯng ÿӇ phát triӇn
kinh tӃ - xã hӝi, phát triӇn lâm nghiӋp; ÿánh giá tình hình phát triӇn sҧn xuҩt lâm nghi
Ӌp
và công tác khuyӃn nông, khuyӃn lâm và khuyӃn ngѭ
, khuyӃn thuӹ lӧi, tín dөng nhҵm
ÿѭa ra giҧi pháp sӱ dөng bӅn vӳng nguӗn tài nguyên; tҥo ra cuӝc cách mҥng trong sҧn
xuҩt kinh doanh lâm nghiӋp bҵng cách giao rӯng, cho thuê ÿҩt và nâng cao mӭc khoán
bҧo vӋ rӯng, ÿҭy mҥnh phә cұp, ѭu ÿãi vay ngân hàng và phӕi hӧp giӳa chính quyӅn,
doanh nghiӋp, ngѭӡi dân làm lâm nghiӋp ÿӅ phát triӇn kinh tӃ - xã hӝi và xoá ÿói giҧ
m
nghèo, giӳ vӳng әn ÿӏnh chính tr
ӏ, xã hӝi. Khi ÿӅ xuҩt các chѭѫng trình này không ít
ngѭӡi sӁÿһt ra câu hӓi tҥi sao không có chѭѫng trình phát triӇn nguӗn nhân lӵc lâm
nghiӋp. ĈiӅu này ÿѭӧc giҧi thích là nhӳng chѭѫng trình này bҧn thân nó ÿã chӭa ÿӵng
nӝi dung phát triӇn nguӗn nhân lӵc. Mһt khác, phát triӇn nguӗn nhân lӵc là viӋc làm cӫa
toàn xã hӝi mà trѭӟc hӃt là cӫa ngành giáo dөc và ÿào tҥo.

10
Chѭѫng II

KӺ THUҰT SҦN XUҨT HҤT GIӔNG CÂY RӮNG
2.1. TҪM QUAN TRӐNG CӪA HҤT GIÓNG CÂY RӮNG
Nѭӟc ta, rӯng trӗng trҧi ra trên diӋn tích rӝng lӟn, cây rӯng sӕng lâu năm, trình ÿӝ
cѫ giӟi hoá trong sҧn xuҩt còn thҩp, nhân lӵc, vӕn ÿҫu tѭ có hҥn. Rӯng sau khi trӗng ít
có ÿiӅu kiӋn chăm sóc, do ÿó công tác giӕng có tҫm quan trӑng ÿһc biӋt. Có thӇ nói,
giӕng là mӝt trong nhӳng khâu quan trӑng nhҩt, có ý nghƭa quyӃt ÿӏnh ÿӃ
n sҧ
n lѭӧng,
chҩt lѭӧng rӯng trӗng.
Nhӳng năm trѭӟc thӡi kǤÿәi mӟi, chúng ta chѭa ÿánh giá ÿúng tҫm quan trӑng và
vai trò to lӟn cӫa công tác giӕng trong sҧn xuҩt lâm nghiӋp. Sӵ quan tâm cӫa công tác
giӕng lúc bҩy giӡ chӫ yӃu là làm sao có ÿӫ sӕ lѭӧng giӕng cho trӗng rӯng, hҫu nhѭ
chѭa coi trӑng ÿӃn chҩt lѭӧng giӕng.
Sӱ d
өng giӕng không rõ nguӗn gӕ
c, xuҩt xӭ, thu hái xô bӗ, dүn ÿӃn rӯng trӗng có
chҩt lѭӧng kém, năng suҩt thҩp phә biӃn chӍÿҥt 5-10m
3
/ha/năm. Trong khi ÿó ӣ nhiӅu
nѭӟc trên thӃ giӟi sӱ dөng giӕng có chӑn lӑc, năng suҩt ÿҥt 30-70m
3
/ha/năm.
Nhӳng năm gҫn ÿây, công tác giӕng ÿã có nhӳng chuyӇn biӃn căn bҧn theo hѭӟng
sҧn xuҩt kinh doanh sӱ dөng giӕng tӕt, ÿã ÿѭӧc cҧi thiӋn tӯ các cѫ quan chuyên môn.
Cҫn nhҩn mҥnh rҵng "Hҥt giӕng tӕt" bao gӗm cҧ sӭc sӕng cao, khoҿ mҥnh và có chҩt
lѭӧng di truyӅn. Khҧ năng cӫa chúng có thӇ sҧn sinh ra nhӳng cây thích nghi tӕ
t v
ӟi
ÿiӅu kiӋn cӫa môi trѭӡng nѫi trӗng và cung cҩp nhӳng sҧn phҭm theo mong muӕn cӫa
con ngѭӡi.

Cҧ sӕ lѭӧng và chҩt lѭӧng cӫa hҥt giӕng ÿӅu bӏҧnh hѭӣng bӣi rҩt nhiӅu yӃu tӕ
bên ngoài nhѭÿiӅu kiӋn khí hұu, thӡi tiӃt trong năm và phө thuӝc vào loài cây, tuәi
cây mҽ và cѭӡng ÿӝ chăm sóc cây lҩ
y giӕng, phө thuӝc vào vi
Ӌc thu hái, xӱ lý và bҧo
quҧn hҥt giӕng, Do ÿó viӋc sҧn xuҩt hҥt giӕng cây rӯng cҫn thҩy rõ nhӳng ÿһc ÿiӇm
này ÿӇ lӵa chӑn và áp dөng các biӋn pháp kӻ thuұt sao cho có hiӋu quҧ nhҵm ÿҧm bҧo
vӅ chҩt lѭӧng, thoҧ mãn cҧ vӅ sӕ lѭӧng, chӫng loҥi giӕng, ÿáp ӭng cao nhҩt nhu cҫ
u
sҧn xuҩt cây con phө
c vө cho trӗng rӯng ӣ nѭӟc ta.
2.2. KHҦ NĂNG RA HOA KӂT QUҦ VÀ CÁC NHÂN TÓ ҦNH HѬӢNG ĈӂN
SҦN LѬӦNG HҤT GIÓNG CÂY RӮNG
2.2.1. Khҧ năng ra hoa kӃt quҧ cӫa cây rӯng
Cây rӯng là thӵc vұt thân gӛ sӕng lâu năm, có khҧ năng ra hoa kӃt quҧ nhiӅu lҫn.
Ra hoa kӃt quҧ là ÿһc trѭng quan trӑng, là sӵ biӃn ÿәi vӅ
chҩt cӫa thӵc vұt. Các loài
cây r
ӯng có nguӗn gӕc tӯ hҥt trong nhӳng năm ÿҫu (thѭӡng tӯ 3-4 năm hoһc lâu hѫn)
chѭacó khҧ năng ra hoa kӃt quҧ. HiӋn tѭӧng này gӑi là "tính chín muӝn" cӫa cây thân

11
gӛ.Khҧ năng ra hoa kӃt quҧ cӫa cây rӯng phө thuӝc vào loài, tuәi, ÿiӅu kiӋn sӕng. Quá
trình sinh trѭӣng phát triӇn cӫa cá thӇ cây rӯng ÿѭӧc chia thành các giai ÿoҥn sau:
+ Giai ÿoҥn non trҿ
Tính tӯ khi hҥt nҧy mҫm ÿӃn trѭӟc khi cây ra hoa kӃt quҧ lҫn ÿҫu. Ӣ giai ÿoҥn này
khҧ năng thích ӭng cӫa cây rӯng rҩt cao, nhѭng khҧ nă
ng chӕng ch
ӏu vӟi ÿiӅu kiӋn bҩt
lӧi cӫa môi trѭӡng thҩp. Các cѫ quan sinh dѭӥng sinh trѭӣng mҥnh, cây chѭa có khҧ

năng ra hoa kӃt quҧ. Vì vұy khi cây ra hoa kӃt quҧ thì kӃt thúc giai ÿoҥn này.
+ Giai ÿoҥn gҫn thành thөc
Tính tӯ khi cây bҳt ÿҫu ra hoa kӃt quҧ lҫn ÿҫu cho tӟi sau ÿó 3 - 5 năm, giai ÿoҥn
này cѫ quan sinh dѭӥng sinh trѭӣng mҥnh, l
ѭӧng hoa quҧ tăng d
ҫn, tán cây dҫn hình
thành, sӭc ÿӅ kháng vӟi nhӳng bҩt lӧi cӫa môi trѭӡng cao hѫn giai ÿoҥn non trҿ.
+ Giai ÿoҥn thành thөc
Hình dҥng cӫa cây ÿã ÿӏnh hình, cѫ quan sinh dѭӥng sinh trѭӣng chұm lҥi, cây
rӯng ra hoa kӃt quҧ mҥnh nhҩt, sҧn lѭӧng hҥt giӕng әn ÿӏnh trong mӝt thӡi gian dài,
các ÿһc tính di truyӅn әn ÿӏnh. Ĉ
ây là giai ÿoҥn thành thөc tái sinh, có thӇ
kinh doanh
hҥt giӕng tӕt nhҩt.
+ Giai ÿoҥn già cӛi
Lѭӧng tăng trѭӣng hàng năm cӫa các cѫ quan sinh dѭӥng giҧm thҩp, dҫn ÿi ÿӃn
ngang trӋ. Các quá trình trao ÿәi chҩt chұm và yӃu, khҧ năng ra hoa kӃt quҧ cӫa cây
rӯng giҧm dҫn chҩt lѭӧng hҥt giӕng kém, sӭc ÿӅ kháng vӟi nhӳng ÿiӅu ki
Ӌn bҩt lӧi cӫa
môi trѭӡ
ng kém, cây dӉ bӏ sâu bӋnh, tán lá bӏ phá vӥ, cây rӛng ruӝt và chӃt.
Khҧ năng ra hoa kӃt quҧ cӫa các cá thӇ cây rӯng thay ÿәi theo tính giai ÿoҥn và
theo tính chu kǤ hàng năm. Sӵ phân chia các giai ÿoҥn trên chӍ là tѭѫng ÿӕi và ranh
giӟi giӳa các giai ÿoҥn không phҧi là cӕÿӏnh mà tuǤ thuӝc loài cây và ÿiӅu kiӋn hoàn
cҧnh. Trong kinh doanh tăng có thӇ tác ÿӝng vào ÿ
iӅu kiӋn hoàn cҧnh ÿӇ rút ngҳn giai
ÿo
ҥn non trҿ và kéo dài giai ÿoҥn thành thөc ÿӇ lӧi dөng tӕt hѫn.
Quá trình sinh trѭӣng và phát triӇn cӫa thӵc vұt có mӕi quan hӋ thӕng nhҩt biӋn
chӭng: Sӵ hình thành các cѫ quan sinh sҧn ÿӅu phҧi dӵa trên cѫ sӣ sinh trѭӣng và tích

luӻ vұt chҩt dinh dѭӥng cӫa các cѫ quan dinh dѭӥng - ngѭӧc lҥi cây ra hoa kӃt quҧ
nhiӅ
u cNJng hҥn chӃ nhҩt ÿӏnh ÿӃn sinh trѭӣng c
ӫa bҧn thân nó.
Vӟi các loài cây khác nhau, tuәi ra hoa kӃt quҧ và khҧ năng kéo dài giai ÿoҥn ra
hoa kӃt quҧ là khác nhau. Phҫn lӟn ӣ cây mӑc nhanh, ѭa sáng và cây ӣ tӯng tái sinh
chӗi sӟm ra hoa kӃt quҧ song cNJng sӟm già cӛi. Ngѭӧc lҥi ӣ cây mӑc chұm, chӏu bóng
và cây có nguӗn gӕc tӯ hҥt ra hoa kӃt quҧ muӝn hѫn nhѭ
ng giai ÿoҥn cây có khҧ năng
ra hoa kӃt quҧ dài hѫn. Nguyên nhân là do
ÿһc tính di truyӅn và do tác ÿӝng cӫa ÿiӅu
kiӋn hoàn cҧnh ҧnh hѭӣng rõ rӋt ÿӃn quá trình ra hoa quҧ.

12
Mӛi loài cây tuәi ra hoa kӃt quҧ sӟm muӝn là do tính di truyӅn quyӃt ÿӏnh, nhѭng
trong cùng mӝt loài cây tuәi ra hoa kӃt quҧ và giai ÿoҥn ra hoa kӃt quҧ dài ngҳn cNJng
không phҧi là cӕÿӏnh mà có sӵ chi phӕi cӫa các nhân tӕ hoàn cҧnh. Nhӳng cây mӑc
ÿѫn lҿ ra hoa kӃt quҧ sӟm hѫn cây trong tӯng, cây ӣ rӯng nhân tҥo ra hoa kӃt quҧ sӟm
hѫn cây ӣ rӯng tӵ nhiên, vì ÿiӅ
u kiӋ
n ánh sáng và dinh dѭӥng tӕt hѫn, sinh trѭӣng
mҥnh hѫn nên ra hoa kӃt quҧ sӟm hѫn.
Khҧ năng ra hoa kӃt quҧ cӫa cây rӯng thay ÿәi theo tӯng giai ÿoҥn. TuǤ tӯng giai
ÿoҥn mà khҧ năng có xuҩt hiӋn hay không, xuҩt hiӋn nhiӅu hay ít. Song ngay trong cùng
giai ÿoҥn ra hoa kӃt quҧ cӫa cây rӯng nhiӅu nhҩt thì sҧn lѭӧng hàng năm cNJng không
ÿӗng ÿӅu, có năm quҧ nhi
Ӆu, nă
m quҧ ít, cách mҩy năm lҥi có mӝt năm sai quҧ. HiӋn
tѭӧng ÿó gӑi là tính chu kǤ sai quҧ (giãn cách) cӫa cây rӯng. Hҫu hӃt các loài cây sau
mӝt năm sai quҧ (ÿѭӧc mùa) phҧi mҩt mӝt thӡi gian tuǤ theo loài cây và ÿiӅu kiӋn ngoҥi

cҧnh, thѭӡng là tӯ 1 -3 năm hoһc nhiӅu hѫn nӳa mӟi lҥi có mӝt năm ÿѭӧc mùa. Nhӳng
năm mà sҧn lѭӧ
ng ÿҥt trên 60% s
ӕ cây có quҧ thì gӑi là năm ÿѭӧc mùa hҥt giӕng, tӯ 40
- 60% là khá, tӯ 20 -40% là trung bình và nhӳng năm mà ÿҥt thҩp hѫn 20% sӕ cây có
quҧ thì gӑi là năm mҩt mùa hҥt giӕng. Thông thѭӡng nhӳng năm ÿѭӧc mùa thì không
nhӳng sҧn lѭӧng hҥt giӕng nhiӅu mà chҩt lѭӧng hҥt giӕng cNJng cao và ngѭӧc lҥi.
NhiӅu loài cây rӯng ra hoa quҧ không uluullg xuyên, mӝt năm có thӇÿѭӧc mùa
tiӃp theo là m
ӝt hay vài năm mùa kém hay hoàn toàn mҩt mùa. Tính chu k
Ǥ cӫa sӵ ra
hoa quҧÿã ÿѭӧc nghiên cӭu kӻÿӕi vӟi nhiӅu loài cây lá kim ôn ÿӟi. Ví dөӣ Anh loài
Thông Pinus sylvestris trung bình cӭ 2-3 năm sai quҧ mӝt lҫn. Tính chu kǤ cӫa nhӳng
loài cây nhiӋt ÿӟi còn ít ÿѭӧc nghiên cӭu hѫn. Sӵ ra hoa quҧ không thѭӡng xuyên cӫa
cӫa cây ÿã có ҧnh hѭӣng lӟn ÿӃn sӵ tái sinh, hoһc không tái sinh cӫa loài ÿó. TӃch
Tectona grandis thѭӡng sai hoa hàng nă
m mһc dù ӣ mӝt sӕ nѫi có ngoҥ
i lӋ là cӭ 3-4
năm mӟi có mӝt vөÿѭӧc mùa hҥt giӕng (Murthy 1973 - trong Phҥm Hoài Ĉӭc 1992).
Chu kǤ sai quҧ cӫa cây rӯng còn phө thuӝc vào ÿһc ÿiӇm cӫa quҧ - hҥt và ÿiӅu kiӋn
sinh trѭӣng, thѭӡng nhӳng loài cây hҥt nhӓ ra hoa kӃt quҧÿӅu ÿһn hàng năm, nhӳng
loài cây có hҥt to thѭӡng thӡi gian giãn cách (năm m
ҩt mùa) dài hѫn. Nguyên nhân là
do năm ra hoa kӃt quҧ nhiӅu, tiêu hao nhiӅu chҩt dinh d
ѭӥng ҧnh hѭӣng tӟi sinh
trѭӣng cNJng tӭc là ҧnh hѭӣng ÿӃn khҧ năng ra hoa kӃt quҧ cӫa năm sau. Thӵc tiӉn ÿã
chӭng minh rҵng cҧi thiӋn ÿiӅu kiӋn dinh dѭӥng có thӇ rút ngҳn hoһc kéo dài giai ÿoҥn
ra hoa kӃt quҧ cӫa cây rӯng và rút ngҳn chu kǤ sai quҧ. Nҳm vӳ
ng chu kǤ sai quҧ cӫa
cây rӯng không nhӳng có ý nghƭa trong nghiên cӭu mà còn trong thӵ

c tӃ sҧn xuҩt, dӵ
tính ÿѭӧc sҧn lѭӧng hҥt giӗng, có kӃ hoҥch thu hái, cҩt trӳ dùng cho nhӳng năm mҩt
mùa hҥt giӕng.
2.2.2. Các nhân tӕҧnh hѭӣng ÿӃn quá trình ra hoa kӃt quҧ, sҧn lѭӧng hҥt giӕng
cây rӯng
Có nhiӅu nhân tӕҧnh hѭӣng ÿӃn sӵ ra hoa kӃt quҧ và sҧn l
ѭӧng hҥt giӕng cây
rӯng. Các nhân tӕ này ÿӅu có liên quan chһt chӁÿӃn quá trình sinh trѭӣng phát triӇn,

13
do vұy quá trình ra hoa kӃt quҧ cӫa cây rӯng chӏu ҧnh hѭӣng tәng hӧp cӫa nhiӅu nhân
tӕ sinh thái nhѭ: Khí hұu - thӡi tiӃt, chҩt dinh dѭӥng,
2.2.2.1. Nhân t͙ khí h̵u - thͥi ti͇t.
x Khí hұu
Cҧ sӕ lѭӧng và chҩt lѭӧng cӫa hҥt giӕng ÿӅu chӏu ҧnh hѭӣng rҩt nhiӅu cӫa yӃu tӕ
bên ngoài. Nhӳng yӃu tӕ khí h
ұu có thӇ tác ÿӝng ÿӃ
n sӵ ra hoa và gián tiӃp ҧnh hѭӣng
ÿӃn sҧn lѭӧng hҥt. Khí hұu thích hӧp vӟi sӵ sinh trѭӣng và phát triӇn cӫa loài cây thì
sҧn lѭӧng hҥt giӕng cao, chҩt lѭӧng tӕt và thӡi gian gián cách giӳa các năm ÿѭӧc mùa
càng ngҳn và ngѭӧc lҥi.
Trong cùng mӝt loài cây, nӃu sӕng trong ÿiӅu kiӋn khí hұu có ánh sáng, nhiӋt ÿӝ -
ҭm ÿӝ và lѭӧng mѭa thích hӧp ra hoa kӃt quҧ
sӟm hѫn, chu kǤ sai quҧ
ngҳn hѫn và
chҩt lѭӧng hoa quҧ cao hѫn so vӟi vùng có ÿiӅu kiӋn ngѭӧc lҥi.
Ví dө: Cây keo Tai Tѭӧng (Acacia mangium), keo Lá Tràm (Acacia auriculiformis)
ӣ MiӅn Nam sinh trѭӣng tӕt ra hoa kӃt quҧ nhiӅu - chҩt lѭӧng hҥt tӕt. Song ӣ MiӅn
Bҳc cây ra hoa kӃt quҧ kém, quҧ - hҥt lép nhiӅu, chҩt lѭӧng gieo ѭѫm kém hѫn.
Mӛi loài cây ÿӅu ÿòi hӓi mӝ

t nhiӋt ÿӝ nhҩt ÿӏnh mӟ
i ra hoa kӃt quҧ bình thѭӡng.
Nguyên nhân: ĈӍnh sinh trѭӣng cӫa các chӗi sҧn sinh ra các tӃ bào mӟi - trong
quá trình sҧn sinh ÿó nӃu nhiӋt ÿӝ thích hӧp cho quá trình ra hoa kӃt quҧ thì tӃ bào ÿó
sӁ hình thành mҫm hoa, nӃu nhiӋt ÿӝ không thích hӧp sӁ hình thành mҫm lá, tuǤ theo
tӯng loҥi cây tính thích ӭng vӟi nhiӋt ÿӝ khác nhau.
Theo tài liӋu cӫa M. Slee (1978), vӟi loài Thông caribê (Pinus Caribeae) ranh giӟi
nhiӋt
ÿӝ ÿӇ cây ra hoa là: NӃu 26
0
C cây không ra hoa, trên 27
0
C trong 2 tháng cây ra
hoa tӕt, nӃu trên 28
0
C ra hoa liên tөc trong năm nhѭng ÿӅu là hoa ÿӵc.
Ӣ vùng núi do ÿӝ cao so vӟi mһt nѭӟc biӇn khác nhau dүn ÿӃn ÿiӅu kiӋn nhiӋt ÿӝ,
ҭm ÿӝ khác nhau cNJng ҧnh hѭӣng ÿӃn khҧ năng ra hoa kӃt quҧ cӫa cây rӯng. Vì thӃ
cây ÿѭa tӯ vùng núi cao xuӕng vùng thҩp nó có thê chӏu ÿѭӧc nhiӋt ÿӝ cao, song khó
thích ӭng ÿѭӧc vӟi ÿiӅu kiӋn khô hҥn ngѭӧc lҥi ÿѭ
a cây tӯ
vùng thҩp lên vùng cao có
thӇ thích ӭng vӟi ҭm ÿӝ cao song lҥi không chӏu ÿѭӧc nhiӋt ÿӝ thҩp, nhìn chung cây ӣ
vùng núi cao mùa sinh trѭӣng ngҳn nên ra hoa kӃt quҧ kém.
x Nhân tӕ thӡi tiӃt
Thӡi tiӃt là nhân tӕ khí tѭӧng diӉn ra trong năm và hàng ngày nhѭ: Mѭa - nҳng -
nóng - lҥnh - gió - bão. Nhӳng thái quá cӫa thӡi tiӃt thѭӡng làm giҧm sӵ ra hoa kӃt
quҧ, gió quá to hay nhӳng cѫn giông cNJng có thӇ làm hӓng hoa qu
ҧ. Nhӳng trұn m
ѭa

kéo dài trong thӡi gian thө phҩn có ҧnh hѭӣng ÿһc biӋt xҩu ÿӃn sҧn lѭӧng hҥt dù là
trѭӡng hӧp thө phҩn nhӡ gió hay côn trùng. Mѭa thѭӡng hҥn chӃ sӵ hoҥt ÿӝng cӫa côn
trùng thө phҩn cNJng nhѭ rӱa trôi nhӳng hҥt phҩn bám ӣÿҫu nhөy. Thӡi tiӃt ҭm thҩp

14
kéo dài trong mùa thө phҩn là yӃu tӕ chӫ yӃu làm giҧm sҧn lѭӧng hҥt Thông Nhӵa
(Pinus merkusii) ӣ Inÿônêxia và Malaysia.
Sҧn lѭӧng hҥt giӕng cӫa mӝt năm cө thӇ nào ÿó là do thӡi tiӃt năm trѭӟc ÿó và
ngay trong năm ÿó quyӃt ÿӏnh. Nguyên nhân là sӵ hình thành mҫm hoa ӣ cây thân gӛ
diӉn ra tӯ năm trѭӟc, còn thӡi tiӃt ngay trong năm ÿó nó ҧnh hѭӣng trӵc tiӃ
p ÿӃ
n quá
trình nӣ hoa, thө phҩn và phát triӇn cӫa hoa,…
Thӡi tiӃt thѭӡng ҧnh hѭӣng ÿӃn cҧ quá trình ra hoa và phát triӇn cӫa quҧ, cho nên
không thӇ khҷng ÿӏnh rҵng: Hoa nhiӅu thì quҧ- hҥt cNJng nhiӅu. Trong cùng mӝt loài
cây, cùng mӝt lâm phҫn, chӏu ҧnh hѭӣng nһng nhҩt cӫa thӡi tiӃt xҩu trѭӟc hӃt là nhӳng
cây, nhӳng lâm phҫn sinh trѭӣng kém, thӇ lӵc yӃu. Do ÿó c
ҫn tă
ng cѭӡng các biӋn
pháp chăm sóc, cho cây khoҿ mҥnh, có sӭc ÿӅ kháng cao ÿӇ giҧm nhҽ tác hҥi cӫa thӡi
tiӃt xҩu gây ra.
x Nhân tӕ ánh sáng
Ánh sáng là mӝt trong nhӳng nhân tӕ cѫ bҧn cӫa hoҥt ÿӝng sӕng ӣ thӵc vұt nói
chung và cây rӯng nói riêng. ánh sáng cNJng là nhân tӕ chӫ yӃu ҧnh hѭӣng ÿӃn ra hoa
kӃt quҧ cӫa cây rӯng.
NhiӅu kӃt quҧ
nghiên cӭu cho thҩy trong nhӳng
ÿiӅu kiӋn sinh trѭӣng khác gҫn
tѭѫng tӵ nhau, nhѭng sӵ thay ÿәi ánh sáng, giӡ chiӃu sáng, chҩt lѭӧng ánh sáng, có
ҧnh hѭӣng rõ rӋt ÿӃn ra hoa kӃt quҧ cӫa cây rӯng. '

Thӵc tӃ cho thҩy nhӳng cây mӑc ÿѫn lҿ (cùng loài, cùng tuәi và ÿiӅu kiӋn dinh
dѭӥng) so vӟi cây mӑc trong rӯng thѭӡng cho sҧn lѭӧng và chҩt lѭӧng hҥt giӕng cao
hѫ
n. Trong cùng mӝt cây phҫn tán nhұn ÿѭӧ
c nhiӅu ánh sáng cNJng cho nhiӅu hoa quҧ
hѫn phҫn bӏ che khuҩt.
2.2.2.2. Nhân t͙ÿ̭t ÿai
Ĉҩt là giá thӇ môi trѭӡng sinh sӕng trӵc tiӃp cӫa bӝ rӉ và là nguӗn cung cҩp nѭӟc,
chҩt dinh dѭӥng cho cây. Ĉҩt tӕt cây ra hoa kӃt quҧ sӟm, sҧn lѭӧng - chҩt lѭӧng quҧ, hҥt
cao, chu kǤ sai quҧ ngҳn và ngѭӧc lҥi. Ĉҩt tӕt là
ÿҩt giàu dinh dѭӥng chӫ yӃu là N - P - K
và các nguyên tӕ vi lѭӧng c
ҫn thiӃt ÿӗng thӡi các thành phҫn ÿó có mӝt tӹ lӋ thích hӧp.
Nѭӟc trong ÿҩt có ҧnh hѭӣng rҩt lӟn ra hoa kӃt quҧ cӫa cây rӯng vì nѭӟc ҧnh
hѭӣng trөc tiӃp ÿӃn các quá trình hҩp thө chҩt dinh dѭӥng, ÿӃn quá trình ÿӗng hoá và
dӏ hoá cӫa cây.
Do vұy muӕn rút ngҳn ÿѭӧc chu kǤ sai quҧ, nâng cao ÿѭӧc sҧ
n lѭӧng, chҩt lѭӧng
hҥt giӕng cҫn thông qua tác
ÿӝng cӫa con ngѭӡi nhѭ làm ÿҩt, bón phân, tѭӟi nѭӟc,
2.2.2.3. Nhân t͙ sinh v̵t
Nhân tӕ sinh vұt có thӇ gây ҧnh hѭӣng trӵc tiӃp hoһc gián tiӃp, có lӧi hoһc có hҥi
tӟi quá trình ra hoa kӃt quҧ cӫa cây rӯng.

15
Các loài chim, ÿӝng vұt, côn trùng, nҩm, vi khuҭn có thӇ gây hҥi trong thӡi gian ra
hoa kӃt quҧ cӫa cây rӯng. Côn trùng có lӁ gây ra sӵ tәn thҩt lӟn hѫn cho phҫn lӟn các
loài cây.
Ví dөҩu trùng Pagyda salvaris có thӇ phá huӹ tӟi 90% hoa và nө TӃch Tectona
grandis trong mӝt sӕ năm (Hedegart 1975 - trong Phҥm Hoài Ĉӭc 1992). Sâu hҥi nón

Thông thuӝc chi Dioryctria phá huӹ tӟi 60% nón ÿang chín và hҥt Thông (Pinus
eliouii và Pinus palustris) ӣ miӅn Nam Hoa KǤ (Krugmen ҽt ai. 1974 - trong Phҥm
Hoài Ĉӭc 1992) và c
NJng chính giӕng sâu này có thӇ gây hҥi rҩt lӟn cho hҥt Thông
Nhӵa (Pinus merkusii) ӣ Philipin (Gordon ҽt ai 1972 - trong Phҥm Hoài Ĉӭc 1992).
Hҥt cӫa nhiӅu loài Keo nhѭ keo Tai tѭӧng (Acacia mangium), keo Lá Tràm
(Acacia auriculiformis) ӣ vùng khô hҥn cNJng bӏ hҥi rҩt lӟn do ҩu trùng Bruchid gây ra
(Armitage et al. 1980 - trong Phҥm Hoài Ĉӭc 1992). Chim, ÿӝng vұt, ÿһc biӋt là Sóc,
có thӇăn mӝt lѭӧng hҥt rҩt lӟn mһc dù chúng cNJng có ích trong viӋc phát tán hҥt.
Sӵ
thiӋt hҥi do côn trùng và bӋnh th
ѭӡng không nghiêm trӑng trong nhӳng năm
ÿѭӧc mùa hҥt, nhѭng trong nhӳng năm ra hoa kém do ÿiӅu kiӋn thӡi tiӃt thì sâu bӋnh
có thӇ làm cho mҩt mùa hoàn toàn.
Vұt liӋu (chӗi - lá - hoa - quҧ - hҥt ) cӫa cây rӯng là thӭc ăn cho nhiӅu loài chim -
thú - sâu do ÿó làm ҧnh hѭӣng ÿӃn sinh trѭӣng cӫa cây vì thӃҧnh hѭӣng ÿӃn quá trình
ra hoa kӃt quҧ và làm giҧm sҧn lѭӧng và chҩt lѭӧng hҥ
t giӕng.
Ngѭӧc lҥi, mӝt s
ӕ cây khi ra hoa nӃu không có sӵ tham gia thө phҩn hoa cӫa các
loҥi côn trùng (ong, bѭӟm, ) thì tӹ lӋ kӃt quҧ giҧm nhiӅu.
Con ngѭӡi là nhân tӕ quan trӑng nhҩt ҧnh hѭӣng ÿӃn sҧn lѭӧng và chҩt lѭӧng hoa
quҧ Có thӇ bҵng các hoҥt ÿӝng tích cӵc tҥo ra ÿҫy ÿӫ các yӃu tӕ cҫn thiӃt cho cây sinh
trѭӣng tӕt ÿӇ cây ra hoa kӃt quҧ
nhiӅu, chҩt lѭӧng tӕt, rút ngҳn ÿѭӧ
c chu kǤ sai quҧ
thông qua các biӋn pháp chӑn giӕng - lai tҥo, ÿiӅu tiӃt quá trình trao ÿәi chҩt, làm cӓ,
bón phân, tѭӟi nѭӟc, ÿiӅu tiӃt ánh sáng, nhiӋt ÿӝ, tҥo ÿiӅu kiӋn cho cây ra hoa kӃt
quҧ tӕt nâng cao chҩt lѭӧng sҧn lѭӧng hҥt giӕng.
2.3. ĈIӄU TRA DӴ TÍNH SҦN LѬӦNG HҤT GIÓNG

CNJng nhѭ phҫ
n lӟn các loài cây ăn quҧ, cây rӯng có nhӳng loài cây năm nào cNJng
sai quҧ nhѭ Phi Lao (Casuariana equisetifotia) hoһc ÿa sӕ các cây thuӝc hӑÿұu. Song
cNJng có các loài cây khác tính chu kǤ sai quҧ thӇ hiӋn rҩt rõ nhѭ: QuӃ (Cinnamomun
cassia blum), Mӥ (Manglietia glauca BL), Thông nhӵa (Pinus merkusii J.et De
Vries),, Vì vұy ÿӇ nҳm ÿѭӧc chu kǤ sai quҧ cӫa cây rӯng, dӵ tính ÿѭӧc sҧn lѭӧng
hҥt giӕng cho tӯng vùng, tӯng vө thì phҧi có quá trình ÿ
iӅu tra theo dõi thѭӡng xuyên.
Nhҵm làm cѫ sӣÿӇ lұp kӃ hoҥch thu hái, bӕ
trí kho tàng, nhân lao, lên phѭѫng án ÿiӅu
hoà và sӱ dөng hӧp lý hҥt giӕng theo kӃ hoҥch trӗng rӯng. Giúp con ngѭӡi tìm hiӇu
quy luұt ra hoa kӃt quҧ cӫa cây rӯng, ÿӇ có biӋn pháp tác ÿӝng nhҵm nâng cao sҧn
lѭӧng và chҩt lѭӧng hҥt giӕng.

16
TuǤ theo mөc ÿích ÿiӅu tra và yêu cҫu ÿӝ chính xác mà áp dөng các phѭѫng pháp
ÿiӅu tra khác nhau:
2.3.1. Phѭѫng pháp cây tiêu chuҭn trung bình
x Thӡi gian và sӕ lҫn ÿiӅu tra, quan sát
Sӵ ra hoa, kӃt quҧ và sҧn lѭӧng hҥt giӕng cӫa cây rӯng phө thuӝc vào nhiӅu yӃu
tӕ, trong ÿó sӵ diӉn biӃn cӫa thӡi tiӃt có ҧnh hѭӣng rҩt lӟn. Vì vұy ÿӇ ÿ
ánh giá chính
xác sҧn lѭӧng hàng n
ăm cҫn tiӃn hành ÿiӅu tra, quan sát vào các thӡi ÿiӇm:
Thӡi kǤ cây rӯng ra hoa: Quan sát tình hình ra hoa, sѫ bӝѭӟc tính tӹ lӋ cây có
hoa, mӭc ÿӝ nhiӅu ít cӫa hoa trên cây.
Thӡi kǤ kӃt quҧ: Sѫ bӝÿánh giá tình hình kӃt quҧ và ҧnh hѭӣng cӫa các yӃu tӕ khí
tѭӧng trong năm.
Trѭӟc thӡi gian thu hái mӝt tháng: ĈiӅu tra chi tiӃt dӵ tính sҧ
n lѭӧng thu hoҥch

x Ĉӕi vӟi cây trӗng ven ÿѭӡ
ng, ven bӡ kênh hoһc trӗng thành ÿám
Cҫn ÿiӅu tra ÿo ÿӃm ÿӇ nҳm ÿѭӧc: Tәng sӕ cây; Tӹ lӋ cây ra hoa kӃt quҧ Các chӍ
tiêu vӅ sinh trѭӣng: ChiӅu cao thân cây, chiӅu cao dѭӟi cành, ÿѭӡng kính 1m
3
, ÿѭӡng
kính tán.
Sӕ lѭӧng quҧ trên cây tiêu chuҭn (cây tiêu chuҭn là cây có quҧ và các chӍ tiêu vӅ
sinh trѭӣng ÿҥt trӏ sӕ trung bình so vӟi toàn bӝ sӕ cây). Công viӋc ÿӃm sӕ lѭӧng quҧ
trên cây tiêu chuҭn có thӇ dùng ӕng nhòm quan sát, trèo trӵc tiӃp lên cây tiêu chuҭn
hoһc quan sát tӯ nhӳng cây khác. Sӕ lѭӧng cây tiêu chuҭn phө thuӝc vào sӕ lѭӧng cây
có quҧ tӯ 15% so vӟi tәng sӕ cây có quҧ.
x ĈiӅu tra s
ҧn lѭӧng hҥ
t giӕng trong quҫn thө
Ĉo ÿӃm ÿӇ nҳm ÿѭӧc các nhân tӕ sau: DiӋn tích khu rӯng; Mұt ÿӝ rӯng (sӕ
cây/ha); Tә thành rӯng (nӃu là rӯng hӛn giao); Tӹ lӋ cây ra hoa kӃt quҧ; Các chӍ tiêu
bình quân vӅ sinh trѭӣng; Sӕ lѭӧng quҧ trên cây tiêu chuҭn
ViӋc ÿo ÿӃm các chӍ tiêu trên ÿѭӧc tiӃn hành trong các ô tiêu chuҭn ÿiӇn hình có
diӋn tích 500 - 1000m
2
, phân bӕÿӅu, ÿҥi diӋn cho các trҥng thái rӯng trong khu vӵc.
Sau khi ÿo tính ÿѭӧc các chӍ tiêu cҫn thiӃt trong ô tiêu chuҭn, tiӃn hành ÿӃm sӕ lѭӧng
quҧ trên nhӳng cây tiêu chuҭn. Dӵa vào ÿó tính toán ÿѭӧc sҧn lѭӧng quҧ trong các ô
tiêu chuҭn, tӹ lӋ chӃ biӃn hҥt quҧ theo tӯng loài cây và tӯÿó quy ra sҧn lѭӧng hҥt
giӕng thu hoҥch trên mӝt ÿѫn vӏ diӋn tích rӯng.
Vӟi cây lá kim, r
ӯng ÿӗng tuә
i
Chӑn lұp ô tiêu chuҭn có diӋn tích 0,25 - 0,5 ha.

- Tính H, D bình quân các cây trong ô tiêu chuҭn.
- Chӑn 5 cây có ChiӅu cao và Ĉѭӡng kính trung bình trong ô tiêu chuҭn, thu hái toàn

17
bӝ quҧ trên 5 cây tiêu chuҭn ÿӇ tính sҧn lѭӧng bình quân cӫa 1 cây tiêu chuҭn sau ÿó suy
ra sҧn lѭӧng cӫa cҧ ô tiêu chuҭn và toàn bӝ khu rӯng giӕng, có thӇ dùng công thӭc:
Z: sҧn lѭӧng hҥt giӕng trên 1 ha (kg/ ha)
N: Sӕ cây trên 1 ha
B: Tәng sӕ quҧ cӫa 5 cây tiêu chuҭn
C: Sӕ hҥt bình quân cӫa 1 quҧ
F: Ĉӝ thuҫn cӫa hҥt (%)
P: Trӑng lѭӧng 1000 hҥt (gr)
2.3.2. Phѭѫng pháp ô tiêu chuҭn
Chӑn ô tiêu chuҭn ÿҥi diӋn trong rӯng giӕng có diӋn tích 0,25 - 0,5 ha.
Thu hái toàn bӝ quҧ trong ô tiêu chuҭn tính sҧn lѭӧng trong ô tiêu chuҭn sau ÿó
suy ra sҧn lѭӧng toàn lâm phҫn.
Phѭѫ
ng pháp này có ÿӝ chính xác cao, thѭӡng ÿѭӧc áp dөng trong nghiên cӭ
u quy
luұt ra hoa kӃt quҧ nhѭng tӕn công, làm tәn thѭѫng rӯng giӕng, chӍ nên áp dөng vӟi
tӯng sҳp khai thác gӛ.
2.3.3. Phѭѫng pháp thu nhһt hҥt trên mһt ÿҩt
Lұp ô tiêu chuҭn ÿҥi diӋn, dùng thùng hӭng có kích thѭӟc quy ÿӏnh ÿһt cách ÿӅu
trong ô tiêu chuҭn, 2 ÿӃn 3 ngày thu nhһt quҧ 1 lҫn, căn cӭ vào sӕ lѭӧng quҧ trong
thung thùng trên ô tiêu chuҭn ÿӇ tìm ra s
ҧn lѭӧng cӫa toàn khu rӯng.
ChӍ thích hӧ
p vӟi nhӳng loài cây quҧ to, nһng khi chín rөng ngay, phѭѫng pháp
này áp dөng trong nghiên cӭu quan hӋ giӳa quy luұt rѫi rөng và thӡi tiӃt. Không có giá
trӏ dӵ tính ngay trong năm ÿó.

2.4. THU HÁI HҤT GIӔNG CÂY RӮNG
2.4.1. Ĉһc trѭng chín cӫa hҥt
Quá trình chín cӫa hҥt là quá trình phát triӇn hoàn thiӋn cӫa phôi, nӝi nhNJ và vӓ
hҥt. Khi các cѫ quan cӫa phôi (rӉ, thân, lá) ÿѭӧc hình thành thì các chҩt dinh dѭӥng
trong hҥt không ngӯng ÿѭӧc tích luӻ hҥt, vӓ h
ҥt dҫn dҫn thay ÿәi màu sҳc và có khҧ
năng bҧo vӋ phôi.
Trong quá trình chín ӣ hҥt, các chҩt hӳu cѫ và chҩt khoáng ÿѭӧc chuyӇn vào trong hҥt,
các chҩt Gluxit, Lipít, Prôtít ÿѭӧc hình thành, thông qua các biӃn ÿәi hoá hӑc phӭc tҥp.
x Loҥi hҥt có bӝt thì ÿѭӡng ÿѫn sӁ tҥo thành bӝt khi chín hoàn toàn lѭӧng ÿѭӡng
trong hҥt sӁ
giҧm tӟi mӭc thҩp nhҩt.

18
x Vӟi loҥi hҥt có tinh dҫu: Quá trình biӃn ÿәi phӭc tҥp hѫn - thӡi kǤÿҫu trong hҥt
vӯa có ÿѭӡng ÿѫn vӯa có bӝt, ӣ thӡi kǤ hҥt chia thành phҫn chӫ yӃu là dҫu.
Ĉi ÿôi vӟi nhӳng biӃn ÿәi vӅ hoá hӑc, vӅ hình thái: Trӑng lѭӧng khô tăng lên,
lѭӧng nѭӟc giҧm tӟi mӭc thҩp nhҩt, hҥt dҫn cùng và mұp, v
ӓ hҥ
t ÿѭӧc hình thành nên
thӇ tích quҧ tăng lên, mҫu sҳc thay ÿәi, phôi ngày càng phát triӇn hoàn thiӋn và có khҧ
năng nҧy mҫm.
Quá trình c̫m cͯa hai ÿ˱ͫc chia làm 2 giai ÿo̩n:
+ Giai ÿoҥn chín sinh lý:
Là lúc phôi dã phát triӇn ÿҫy ÿӫ và có năng lӵc nҧy mҫm. Giai ÿoҥn này lѭӧng
nѭӟc trong hҥt còn nhiӅu, chҩt khô tích luӻ chѭa ÿҫy ÿӫ, vӓ hҥt chѭa có khҧ năng bҧ
o
vӋ, các hoҥt ÿӝ
ng sinh lý trong nӝi bӝ hҥt vүn còn mҥnh. Hҥt ӣ giai ÿoҥn này tӹ lӋ nҧy
mҫm thҩp cây non mӑc yӃu ӟt, hҥt khó bҧo quҧn, nên trong sҧn xuҩt kinh doanh không

nên thu hái hҥt trong giai ÿoҥn này.
+ Giai ÿoҥn chín hình thái (chín thu hoҥch):
Giai ÿoҥn này hҥt ÿã chín hoàn toàn, chҩt hӳu cѫ tích luӻ trong hҥt ÿҥt tӟi mӭc
cao nhҩt vұt chҩ
t khô không tăng lên nӳa, lѭӧng nѭӟc gi
ҧm thҩp dҫn, vӓ hҥt cӭng dҫy,
có mҫu sҳc, vӓ hҥt có tác dөng bҧo vӋ phôi, qua cҩt trӳ hҥt vүn giӳÿѭӧc sӭc nҧy mҫm
mҥnh ÿӇ vào ÿiӅu kiӋn thích hӧp hҥt nҧy màn bình thѭӡng và phát triӇn thành cây con
khoҿ mҥnh. Trong sҧn xuҩt kinh doanh nên thu hoҥch hҥt ӣ giai ÿoҥn này.
2.4.2. Nhұn biӃ
t hҥt chín
ĈӇ thu hái hҥt ÿҧm bҧo chҩ
t lѭӧng và sӕ lѭӧng cҫn phҧi nhұn biӃt và phân biӋt
ÿѭӧc hҥt chín và chѭa chín. HiӋn nay có mӝt sӕ phѭѫng pháp xác ÿӏnh ÿӝ chín cӫa hҥt,
nhѭng không có phѭѫng pháp nào là thích hӧp cho tҩt cҧ các loài. Ĉӕi vӟi nhӳng loài
chѭa quen biӃt thì cҫn phҧi nghiên cӭu ÿӇ tìm ra phѭѫng pháp tӕt nhҩt hoһc kӃt hӧp
nhiӅu phѭѫng pháp. Mӝt s
ӕ phѭѫng pháp ÿѭӧc dùng ÿӇ xác ÿӏnh trӵc tiӃ
p ngoài hiӋn
trѭӡng, mӝt sӕ khác dùng trong phòng thí nghiӋm thì cҫn nhӳng sӱ dөng thiӃt bӏ.
Nhӳng phѭѫng pháp trong phòng thí nghiӋm
+ Hàm lѭӧng nѭӟc cӫa quҧ, hҥt:
Ӣ nhiӅu loài cây khi quҧ bҳt ÿҫu chín thì hàm lѭӧng nѭӟc cӫa quҧ giҧm dҫn và
tѭѫng quan chһt chӁ vӟi mӭc ÿӝ chín cӱa hҥt. Hҥt cӫa Picea gtauca ÿѭӧc coi là ÿã
chín nӃu hàm lѭӧng nѭӟc cӱa chúng giҧ
m xuӕng dѭӟi 48% (Chim và Worden 1957)
và cӫa Thông Pinus sylvestris 43-45% (theo trӑng lѭӧng tѭѫi) (Schmidt và Vѭӧt 1962,
Rcmrod và Alforden 1973 - trong Phҥm Hoài Ĉӭc 1992). Tuy nhiên viӋc xác ÿӏnh hàm
lѭӧng nѭӟc bҵng cách sҩy khô trong tӫ sҩy ÿòi hӓi nhiӅu thӡi gian.
+ Dùng tia X. quang:

Dùng tia X. quang ÿӇ kiӇm tra sӵ phát triӇn cӫa phôi và nӝi nhNJ cӫa hҥt là mӝt

19
phѭѫng pháp ÿánh giá sӵ chín cӫa hҥt mӝt cách nhanh chóng và tѭѫng ÿӕi dӉ, tuy
nhiên cҫn có nhӳng thiӃt bӏ thích hӧp và có nhӳng cán bӝ thông thҥo, phѭѫng pháp
này ÿòi hӓi nhӳng thiӃt bӏÿҳt tiӅn và kӃt quҧ chӏu ҧnh hѭӣng nhiӅu theo nhұn xét chӫ
quan cӫa cán bӝ phân tích.
+ Thí nghiӋm nҧy mҫm:
Lҩy hҥt ӣ các thӡi kǤ chín khác nhau ÿem thí nghiӋm nҧy m
ҫm, thӡi kǤ
nào hҥt
nҧy mҫm tӹ lӋ cao nhҩt là thӡi ÿiӇm hҥt chín rӝ.
Phѭѫng pháp này không có ý nghƭa chӍÿҥo sҧn xuҩt ngay trong năm ÿó, thѭӡng
ÿѭӧc áp dөng trong nghiên cӭu ÿӇ tìm hiӇu quy luұt chín cӫa hҥt và quan hӋ giӳa hҥt
chín và hình thái cӫa quҧ.
Nhӳng phѭѫng pháp ngoài hiӋn trѭӡng
+ Phѭѫng pháp tӹ trӑng:
Khi quҧ chín thì hàm lѭӧng nѭӟc cӫa chúng giҧm, tӹ trӑng cӫ
a chúng cNJng giҧm,
tӹ lӋ cӫa mӝt ÿѫn vӏ trӑng lѭӧng trên mӝt ÿѫn vӏ thӇ tích giҧm. Không nhѭ phѭѫng
pháp xác ÿӏnh hàm lѭӧng nѭӟc, viӋc xác ÿӏnh tӹ trӑng cӫa quҧ bҵng cách thҧ chúng
vào mӝt dung dӏch có tӹ trӑng ÿã biӃt tѭѫng ÿӕi dӉ thӵc hiӋn trong ÿiӅu kiӋn hiӋn
trѭӡng. Có thӇ dùng mӝt sӕ dҥng dung d
ӏch: Bùn loãng, nѭӟc muӕi, dung dӏch sun
phát muôn, ). Phѭѫng pháp này khó áp dөng vӟi nhӳng loҥi quҧ, hҥt có tӹ trӑng rҩt ít
thay ÿәi trong quá trình chín.
+ Phѭѫng pháp mә hҥt xem phôi và nӝi nhNJ:
KiӇm tra ÿӝ chín cӫa hҥt bҵng cách bә dӑc hҥt ra ÿӇ quan sát cNJng có thӇ là mӝt
phѭѫng pháp ÿѫn giҧn và ÿáng tin cұy, nhѭng nhӳng ngѭӡi làm công viӋc này
ÿòi hӓi

có nhiӅu kinh nghiӋm. Ĉa sӕ phôi và n
ӝi nhNJ cӫa các hҥt khi còn xanh thѭӡng giӕng
nhѭ "sӳa" sau ÿó ÿһc lҥi nhѭ bӝt nhào, khi hҥt chín thì nӝi nhNJ rҳn lҥi và có mҫu trҳng,
phôi phát triӇn ÿҫy ÿӫ và cNJng rҳn chҳc, ÿӝ lӟn tӕi ÿa, chiӃm ÿҫy khoang trong hҥt.
+ Phѭѫng pháp quan sát mҫu sҳc:
Giӳa hҥt và quҧ khi chín thѭӡng có mӕ
i tѭѫng quan nhҩt ÿӏnh do ÿó có thӇ nhұn
biӃ
t hҥt chín thông qua hình thái ÿһc trѭng cӫa quҧ. Mӛi loҥi quҧ khi chín có nhӳng
biӇu hiӋn riêng qua màu sҳc, ÿӝ cӭng, ÿӝ mұp, ÿӝ nӭt nҿ cӫa Vӓ quҧ, có thӇ phân
thành mҩy dҥng sau:
Ĉӕi vӟi loҥi quҧ khô:
Khi chín Vӓ quҧ thѭӡng có màu xám, nâu xám, vàng nâu, màu tro, vӓ khô cӭng,
nhăn nheo hoһc nӭt nҿ.
Lo̩i qu̫ th͓t: Khi chín vӓ mӅn, mӓng có màu sҳc sһc sӥ (xanh,
ÿӓ, tím, vàng )
Loҥi quҧ nón:

20
Khi chín Vӓ quҧ khô cӭng màu chuyӇn tӯ màu xanh sang màu cánh dán, vàng
nhҥt, vàng nâu… vҭy quҧ hѫi mӣ.
Bҧng 2.1. Ĉһc ÿiӇm nhұn biӃt và thӡi gian thu hái quҧ/hҥt cӫa mӝt sӕ loài cây rӯng
TT Loài cây Ĉһc ÿiӇm nhұn biӃt quҧ thұt chín Tháng thu hoҥch
1 Thông mã vƭ Vӓ quҧ màu vàng mѫ, cánh gián. Hҥt có nhân chҳc, thѫm 11-12
2 Xoan ta Vӓ quҧ màu vàng. Hҥt có nhân màu trҳng 12-2
3 Bҥch ÿàn trҳng Vӓ quҧ màu nâu thүm cuӕng quҧ mӕc trҳng, hҥt màu nâu
thүm, mày màu nâu nhҥt
7-8:MB
5-6:MN
4 Sa mӝc Vӓ quҧ màu vàng nhҥt, hҥt màu xám, nhân trҳng 10-12

5 Phi lao Vӓ quҧ màu vàng nhҥt, hҥt màu cánh gián, nhân trҳng 8- 10
6 Trám ÿen Vӓ quҧ màu ÿen. hҥt màu nâu nhân trҳng 9-10
7 Xà cӯ Vӓ quҧ màu mӕc trҳng, xám mӕc. hҥt màu nâu nhҥt, nhân
trҳng
5-6
8 Lim xanh Vӓ quҧ màu nâu thүm. hҥt màu ÿen, vӓ cӭng 10-12
9 Long não Vӓ quҧ màu tim thүm, mӅm, thѫm, hҥt màu xám 11
10 Mѭӡng ÿen Vӓ quҧ màu nâu thүm. hҥt màu nâu, bóng, vӓ hҥt cӭng 2-4
11 TӃch Vӓ quҧ màu vàng, vӓ hҥt cӭng 12-3
12 Keo lá năm Vӓ quҧ màu nâu nhҥt, hҥt màu ÿen, rӕn vàng
4-6:MB
1-3:MN
13 sao ÿen Vӓ quҧ màu nâu, hҥt màu vàng nhҥt 4-5
14 Kim giao Vӓ quҧ màu vàng sáng sүm, phӫ lӟp phҩn trҳng 10-11
15 Tông dù Vӓ quҧ màu nâu, hҥt màu cánh gián 11-1
16 Lát hoa Vӓ quҧ màu nâu, hҥt màu cánh gián 11-1
17 NghiӃn Vӓ quҧ màu vàng cánh gián 9-10
18 Lim xҽt Vӓ quҧ màu nâu hoһc xám ÿen. hҥt màu cánh dán 8-9
19 Trҫu lá xҿ Vӓ quҧ màu vàng nhҥt, nhân hҥt màu trҳng, chҳc 10-12
20 Thông ba lá Vӓ quҧ màu vàng mѫ, cánh gián, hҥt thѫm 12-2
21 Trám trҳng Vӓ quҧ mà vàng mѫ, có vӏ chua ngӑt, hҥt có nhân màu
t
r
ҳ
n
g
9-10
22 Vӕi thuӕc Vӓ quҧ màu nâu vàng, hҥt màu nâu xám 2-3
23 Hӗi Vӓ quҧ màu vàng nhѭ, hҥt màu nâu ÿұm 5,6,10,11
24 BәÿӅ Vӓ quҧ màu vàng nhҥt, mӕc trҳng, hҥt màu ÿen 8-9

25 Mӥ Vӓ quҧ màu nâu xám vӟi các ÿӕm trҳng, hҥt màu ÿen 8-9
2.4.3. Thӡi kǤ hҥt rѫi rөng
Ĉa sӕ các loài cây khi quҧ chín hình thái thì dҫn dҫn rѫi rөng tө nhiên và các loài
khác nhau thì phѭѫng thӭc rѫi rөng cӫa quҧ, hҥt cNJng khác nhau.
Loҥi quҧ khô nӭt (Thông, Phi lao, Bҥch ÿàn, Sa mӝc, ) khi chín Vӓ quҧ hoһc vҧy
quҧ nӭt, mӣ ra làm cho hҥt rѫi hay bay ra ngoài.
Loҥi quҧ thӏt, quҧ hҥch (Trám, TӃch, Long não, QuӃ, Mӥ, ) khi chín thì rѫi rөng
c
ҧ quҧ
.

21
Mӝt sӕ loài cây khác thӡi kǤ rѫi rөng tѭѫng ÿӕi kéo dài (Phѭӧng vƭ), hҥt quҧ
thѭӡng hay bӏ chim thú ăn (Dҿ).
Tuy nhiên thӡi kǤ rѫi rөng cӫa quҧ (hҥt) dài ngҳn còn chӏu ҧnh hѭӣng rҩt lӟn cӫa
ÿiӅu kiӋn thӡi tiӃt. Cho nên thӡi kǤ rѫi rөng và phѭѫng thӭc rѫi rөng cӫa quҧ (hҥt) là
mӝt yӃu t
ӕ c
ҫn thiӃt ÿӇ xác ÿӏnh thӡi kǤ thu hoҥch hҥt giӕng hӧp lý.
2.4.4. Các phѭѫng pháp thu hái hҥt giӕng
Căn cӭ vào ÿӝ chín cӫa quҧ (hҥt), thӡi tiӃt và thӡi kǤ rѫi rөng ÿӇ xác ÿӏnh thӡi
ÿiӇm thu hoҥch hҥt giӕng cho phù hӧp. Quá trình chín cӫa hҥt phө thuӝc lӟn vào ÿiӅu
kiӋn thӡi tiӃt vì thӃ cҫn phҧi quan sát v
ұt hұu hàng n
ăm ÿӇ xác ÿӏnh thӡi ÿiӇm thu hái
chính xác Mӝt sӕ loài thu hái quҧ muӝn sӁҧnh hѭӣng ÿӃn sӕ lѭӧng hҥt (Thông, Bҥch
ÿàn, Phi lao, Xà cӯ ), ÿӕi vӟi nhӳng loài này khi có 5 - 10% quҧ chín hình thái thì có
thӇ thu hoҥch ÿѭӧc và nên thu hoҥch nhanh gӑn vì thѭӡng tӯ khi quҧ chín ÿӃn khi nӭt
trong mӝt khoҧng thӡi gian ngҳn, hҥt rѫi rөng ra ngoài.
Ngoài nhân tӕ thӡi tiӃt, quá trình chín cӫa hҥt còn ph

ө thuӝc vào ÿiӅ
u kiӋn khí
hұu, ÿҩt ÿai. Cùng mӝt loài cây ӣ nhӳng vùng khác nhau thì thӡi kǤ chín cӫa quҧ cNJng
khác nhau, nhѭӣ Bҳc bán cҫu thì cây ӣ vƭ tuyӃn thҩp chín sӟm hѫn cây ӣ vƭ tuyӃn cao.
Nѫi ÿҩt cát hoһc cát pha chín sӟm hѫn nѫi ÿҩt sét, ÿҩt ҭm ѭӟt.
x Phѭѫng pháp thu hoҥch hҥt giӕng:
Có nhiӅu phѭѫng pháp cNJng nh
ѭ thiӃt bӏ thu hái khác nhau và viӋc lӵa chӑn chúng
tuǤ thuӝc vào nhiӅu yӃu tӕÿó là:
Ĉһc tính cӫa quҧ: Kích thѭӟc, sӕ lѭӧng, vӏ trí, sӵ phân bӕ cӫa quҧ và khҧ năng
rөng do rung, ngҳt, ÿұp hoһc cҳt, khoҧng thӡi gian tӯ khi chín ÿӃn khi quҧ mӣ.
Ĉһc tính cӫa cây: ChiӅu cao, ÿѭӡng kính, ÿӝ dài thân, ÿӝ dày cӫa vӓ, hình dҥng tán,
kích thѭӟc tán, góc và ÿӝ dҫy phân cành, tính d
Ӊ gãy cӫa cành ÿӝ rұm và sâu cӫa tán lá.
Nhӳng ÿһc ÿ
iӇm cӫa lâm phҫn: Phân bӕ và mұt ÿӝ cây (cây phân tán, rӯng thѭa
hoһc rұm), ÿӝ rұm rҥp cӫa tҫng cây bөi, cây cӓ.
Ĉһc ÿiӇm ÿӏa hình: Ĉӝ dӕc, thuұn tiӋn ÿi lҥi.
- Phѭѫng pháp thu nhһt quҧ (hҥt) rѫi xuӕng ÿҩt,
Rөng tӵ nhiên: Thu hái quҧ rөng tө
nhiên sau khi chín là phѭѫng pháp ÿѭӧc sӱ
dөng rӝng rãi ÿӕi vӟi nhӳng loài có quҧ, hҥ
t to, nһng, thӡi gian rѫi rөng ngҳn, ít bӏ
chim thú ăn (ví dө: Trҫu, Sӣ, Trò, TӃch, ). TiӃn hành dӑn sҥch cӓ rác, dѭӟi xung
quanh gӕc cây, có thӇ rҧi vҧi bҥt ÿӇ quҧ hҥt rѫi xuӕng và thu nhһt ngay.
Rөng do rung thӫ công: NӃu nhѭ quҧ dӉ rөng nhѭng quҧ rөng tө
nhiên không tұp
trung vӅ thӡi gian thì có thӇ làm cho quҧ rөng bҵng phѭѫng pháp nhân tҥo. Có thӇ rung
b
ҵng tay vӟi nhӳng cây thân nhӓ và nhӳng cành thҩp. Có thӇ rung nhӳng cành cao hѫn

bҵng sào có móc hoһc dây chão.

22
Rөng do rung cѫ khí: Sӱ dөng máy rung cây ÿӇ tăng cho quҧ rөng rӗi thu nhһt,
phѭѫng pháp này ÿòi hӓi thiӃt bӏ khá ÿҳt tiӅn, có hiӋu quҧ trên ÿҩt bҵng phҷng, ÿòi hӓi
ngѭӡi sӱ dөng phҧi có kinh nghiӋm ÿӇ tránh gây tәn hҥi nһng cho cây, thѭӡng áp dөng
trong vѭӡn giӕng và rӯng thâm canh cao.
- Phѭѫng pháp thu hái quҧ trên cây
Vӟi cây thҩp có thӇÿӭng dѭӟi ÿҩt vӟ
i tay lên ÿӇ thu hái. Vӟ
i nhӳng cành cao hѫn,
ngѭӡi không thӇ vӟi tӟi thì có thӇ dùng các dөng cө cҫm tay cán dài khác nhau ÿӇ vӟi.
Có thӇ dùng sào móc ÿӇ vin cành xuӕng. Ngѭӡi ta còn dùng cào, móc hoһc kҿo cán dài
ÿӇ kҿo, móc, ngҳt quҧ hoһc cành nhӓ mang quҧ.
Thu hái quҧ (hҥt) bҵng cách sӱ dөng nhӳng dөng cө cán dài cNJng chӍÿҥt tӟi
nhӳng chiӅu cao nhҩt ÿӏnh, càng gҫn ÿӃn giӟi hҥn vӅ
chiӅu cao thì càng tӕn thӡi gian
và kém hiӋu quҧ. Ĉӕi vӟi nhӳng cây cao, lҥi không ÿѭӧc chһt hҥ thì trèo thѭӡng là
phѭѫng pháp thu hái duy nhҩt. Vӟi phѭѫng pháp này có thӇ dùng thang, dùng cӵa sҳt,
ÿӃ sҳt gҳn vào ӫng trèo, móc dây, thang dây hoһc có thê dùng dөng cө kҿo móc vào
cành to chҳc ÿӇ leo lên tán cây. Phѭѫng pháp này ÿòi hӓi ÿӝ an toàn cao trong khi tiӃn
hành thu hái quҧ. ĈӇ thu hái ÿѭӧc kӏp thӡi và sҥch quҧ, cҫn chuҭn bӏ tӕt các công viӋc
sau: Trѭӟ
c hӃt cҫn ÿi
Ӆu tra tình hình ra hoa, kӃt quҧ và phân bӕ cӫa các khu rӯng
giӕng vѭӡn giӕng, mӭc ÿӝ sâu bӋnh hҥi và nhӳng yӃu tӕ có thӇ làm giҧm sҧn lѭӧng
hҥt giӕng. Quan sát vұt hұu thѭӡng xuyên ÿӇ xác ÿӏnh thӡi gian quҧ hҥt chín ÿӇ thu hái
kӏp thӡi. Chuҭn bӏ các dөng cө thu hái, cҩt trӳ, phѭѫng tiӋn vұn chuyӇn sân phѫi, lò
sҩy. B
ӗi dѭӥng nghiӋp vө

, kӻ thuұt, an toàn lao ÿӝng, biӋn pháp bҧo vӋ cây mҽ và
phѭѫng pháp xӱ lý quҧ (hҥt) sau khi thu hái.
2.5. XӰ LÝ QUҦ, HҤT GIӔNG TRONG KHOҦNG THӠI GIAN GIӲA THU
HÁI VÀ BҦO QUҦN
Hҥt giӕng rҩt dӉ bӏ tәn thѭѫng trong giai ÿoҥn sau thu hái. Ĉӗng thӡi khó có thӇ
kiӇm soát ÿѭӧc môi trѭӡng xung quanh quҧ, hҥt giӕng khi chúng còn ӣ trong rӯng
hoһc ÿang trên ÿѭӡng v
ұn chuyӇn tӯ rӯng vӅ
nѫi tұp kӃt. Khó có thӇ lѭӡng trѭӟc hoһc
ngăn ngӯa nhӳng biӃn ÿӝng xҩu vӅ thӡi tiӃt. Mһt khác nhӳng ngѭӡi vұn chuyӇn hàng
thѭӡng không quan tâm ÿӃn tình trҥng chҩt lѭӧng cӫa quҧ hҥt giӕng ӣ mӭc ÿӝ nhѭ
nhӳng ngѭӡi thu hái hoһc sӱ dөng. Nhӳng nghiên cӭu, ÿiӅu tra vӅ v
ҩn ÿӅ bҧo quҧn hҥt
các loài cây khó tính,, ÿôi lúc cho thҩy vҩn ÿӅ nҧy sinh ra trong giai ÿoҥn giӳa thu hái
và bҧo quҧn. Mӝt khi hҥt giӕng ÿã mҩt ÿi mӝt phҫn sӭc sӕng trѭӟc khi bҧo quҧn thì
cho dù có áp dөng phѭѫng pháp xӱ lý tӕt nhҩt ÿi chăng nӳa thì kӃt quҧ cNJng rҩt hҥn
chӃ. Bӣi vұy, viӋc lên kӃ hoҥch sӟm và chu ÿ
áo là ÿiӅu kiӋn cѫ bҧ
n ÿӇ giám sát nguӗn
gӕc và chҩt lѭӧng hҥt giӕng trong suӕt quá trình vұn chuyӇn.
Trong quá trình tӯ thu hái ÿӃn khi bҧo quҧn cҫn ÿҧm bҧo duy trì sӭc sӕng cӫa quҧ
(hҥt) giӕng. Nѭӟc ta nҵm trong vùng nhiӋt ÿӟi, có nhiӅu loҥi hҥt ѭa ҭm, rҩt nhanh mҩt
sӭc nҧy mҫm. Vì vұy cҫn lѭu ý ÿҧm bҧo mӝ
t sӕÿiӅu kiӋn sau:

23
Ĉҧm bҧo ÿiӅu kiӋn thông, thoáng khí: Quҧ hҥt ѭa ҭm có cѭӡng ÿӝ hô hҩp cao,
chúng cҫn ÿiӅu kiӋn thông thoáng khí. NӃu xӃp chúng quá dҫy và chұt thì hҥt sӁ bӏ
chӃt nhanh chóng do ngҥt, rӕi loҥn sinh lý, nҩm mӕc và hҩp hѫi.
ĈiӅu kiӋn nhiӋt ÿӝ: Cҫn tránh nhiӋt ÿӝ dѭӟi 20

0
C hoһc trên 35
0
C. Hҥt giӕng vұn
chuyӇn theo ÿѭӡng hàng không rҩt dӉ bӏ lҥnh nӃu chúng không ÿѭӧc bҧo quҧn trong
khoang әn áp. NhiӋt ÿӝ cӫa quҧ cNJng có thӇ tăng lên do hoҥt ÿӝng hô hҩp hoһc do ánh
sáng mһt trӡi, ÿӇ giҧm tích nhiӋt thì phҧi tҥo ÿiӅu kiӋn thông thoáng không khí và che
quҧ (hҥt) khi trӡi nҳng.
ĈiӅu kiӋn ÿӝ ҭm: Chҩt lѭӧng hҥt giӕ
ng ѭa
ҭm giҧm ÿi nӃu ÿӝ ҭm cӫa chúng bӏ
giҧm quá nhiӅu hoһc quá nhanh. ĈiӅu này dӉ xҧy ra khi vұn chuyӇn trên thùng xe trҫn
do tác ÿӝng cӫa gió. Trong trѭӡng hӧp này phҧi giҧm sӕ lѭӧng và kích thѭӟc lӛ thông
hѫi cӫa bao bì ÿӵng. Các bao bì trҫn phҧi ÿѭӧc phӫ bҵng vҧi ÿӇ giҧm tác dөng làm khô
cӫa gió.
2.6. TÁCH HҤT RA KHӒI QUҦ (CHӂ BIӂN)
Nói ÿӃn thu hái hҥt giӕng là nói
ÿӃn thu hái quҧ chӭ không phҧi là thu hái hҥt. Ӥ
mӝt loài, vұt liӋu gieo ѭѫm là quҧ, song chúng ÿѭӧc gӑi mӝt cách không chính xác là
hҥt nhѭ trong trѭӡng hӧp cây TӃch. Tuy vұy, ӣÿҥi ÿa sӕ các loài cây rӯng ngѭӡi ta thu
hái quҧ và gieo ѭѫm hҥt, nhѭ vұy phҧi có mӝt khâu tách hҥt khӓi vӓ bӑc cӫa quҧ. Mөc
ÿích cӫa khâu tách và mӝt sӕ công ÿo
ҥn có liên quan là nhҵm sҧn xuҩt tӕi ÿ
a hҥt giӕng
sҥch, có sӭc sӕng cao. Khâu này bao gӗm mӝt hoһc nhiӅu công ÿoҥn: Ngâm, ÿài, làm
khô, tách hҥt, quay ÿҧo, ÿұp, loҥi bӓ vӓ, cánh và làm sҥch.
2.6.1. Chuҭn bӏ trѭӟc khi tách hҥt
Thu hái quҧ (hҥt) mang tính thӡi vө, thông thѭӡng chӍ tұp trung vào mӝt thӡi gian
ngҳn, trong khi ÿó công suҩt máy móc, phѭѫng tiӋn tách hҥt lҥi hҥn chӃ. B
ӣi vұy

không thӇ tách hҥt ra khӓi quҧ ngay m
ӝt lúc, viӋc bҧo quҧn tҥm thӡi là ÿiӅu không
tránh khӓi. Ĉӕi vӟi mӝt sӕ loҥi quҧ thì quá trình này là cҫn thiӃt vì ÿó là thӡi gian ÿӇ
quҧ chín và khô ÿi trѭӟc khi tách. Quҧ phҧi ÿѭӧc bҧo quҧn tҥi nѫi khô ráo thoáng mát
ÿӇ tránh nhiӉm nҩm và hҩp nóng. TuǤ thuӝc vào tӯng loҥi quҧ, trҥng thái quҧ và kӻ
thuұ
t tách hҥt ra khӓi quҧ mà có thӇÿә quҧ tӯ trong bao tҧi ra,
ÿóng vѫi trӣ lҥi và ÿһt
lên giá ÿӥ hoһc tãi rӝng trên khay, trên sàn hoһc trên kho có mái che. Sàn nên làm
bҵng gҥch hoһc gӛ, nên tránh sàn xi măng vì có ҭm ÿӝ cao. CNJng có thӇ tãi rӝng quҧ
trên vҧi bҥt.
2.6.2. Làm sҥch quҧ sѫ bӝ
Quҧ phҧi ÿѭӧc làm sҥch sѫ bӝ khӓi các mҭu cành, vӓ, lá và tҥp vұt khác trѭӟc khi
tách, làm sҥ
ch, bҧo quҧn hoһc gieo. Các cѫ sӣ chӃ biӃn lӟn có các máy hoһc sàng lҳ
c
chuyên dùng hoһc cNJng có thӇ làm sҥch bҵng cách ÿãi. NӃu khӕi lѭӧng quҧ không lӟn
thì có thӇ làm sҥch bҵng tay.

24
Ĉӕi vӟi mӝt sӕ loài thì chӍ cҫn làm sҥch sѫ bӝ, làm khô (trong mӝt vài trѭӡng hӧp)
trѭӟc khi ÿem gieo hoһc bҧo quҧn dѭӟi dҥng quҧ. ViӋc làm sҥch sѫ bӝ có thӇ bao gӗm
cҧ loҥi bӓ các phҫn phө cӫa quҧ nhѭ bao quҧ cӫa các loҥi Dҿ, Sӗi, TӃch. Các loҥi quҧ
có cánh thѭӡng ÿѭӧc gieo cùng vӟi cánh nhѭ các loài Du, Dáng hѭѫng và mӝt sӕ chi
thu
ӝc hӑ Dҫu.
2.6.3. Bҧo quҧn (ӫ) quҧ
Bҧo quҧn (ӫ) quҧ mӝt cách cҭn thұn nhҵm làm cho chúng thích hӧp hѫn cho các
công ÿoҥn nhѭ sau: làm khô, tách, bҧo quҧn dài hҥn. Quá trình này còn giúp cho quҧ
chín ÿӅu và khô ÿi. Quҧ không bao giӡ chín cùng vào mӝt thӡi ÿiӇm, ngay cҧ trong

cùng mӝt loài và trong cùng mӝt lâm phҫn (Morandini 1962), bӣi vұy, ngay cҧ khi thu
hái vào lúc chín rӝ nhҩt cNJng có mӝt tӹ lӋ hҥt ÿ
ã rҳn chҳ
c song chѭa chín hoàn toàn.
Quҧ chѭa chín hình thái cӫa phҫn lӟn các loҥi cây rӯng nhiӋt ÿӟi ҭm ÿӅu có thӇ ͯ chín
ӣ nhiӋt ÿӝ bình thѭӡng tҥi nѫi thông thoáng và ÿѭӧc che, chҳn cҭn thұn. NhiӋt ÿӝ trên
35
0
C và dѭӟi 20
0
C dѭӡng nhѭ gây hҥi. ĈiӅu kiӋn thông thoáng có thӇ tҥo ra bҵng cách
xӃp vѫi quҧ vào bao hoһc thùng và ÿӇ hӣ, tҥo ÿiӅu kiӋn cho sӵ hô hҩp ÿѭӧc dӉ dàng.
Cҫn tránh phѫi sҩy khô quҧ quá nhanh và mҥnh, vì mөc ÿích ӣÿây là giӳ cho quҧ sӕng
và khoҿ mҥnh càng lâu càng tӕt ÿӇ tҥo thӡi gian cho hҥt chín. Phҧi kiӇm tra quҧ hàng
ngày, chӑn nhӳng quҧ chín
ÿӇ tách h
ҥt ra khӓi quҧ. Có hai dҥng quҧ cҫn chú ý ÿһc biӋt
ÿó là quҧ thӏt và quҧ nang. Quҧ thӏt (quҧ hҥch và quҧ mӑng) chín khi thӏt quҧ mӅm.
Sau ÿó thӏt quҧ bҳt ÿҫu phân huӹ và lên men làm cho hҥt giҧm chҩt lѭӧng. Nhѭ vұy,
trong trѭӡng hӧp quҧ thӏt thì khi thӏt quҧ bҳt ÿҫu mӅm là phҧi tách hҥt ngay. Quҧ nang
ÿѭӧc coi là chín khi nó tӵ mӣ. Hҥ
t bӏ
tách cѭӥng ép thì chѭa thành thөc và không có
sӭc sӕng.
2.6.4. Các phѭѫng pháp tách hҥt.
Phѭѫng pháp tách hҥt phө thuӝc vào ÿһc tính cӫa quҧ. Quҧ thӏt ÿѭӧc xӱ lý bҵng
cách khӱ thӏt quҧ. Thông thѭӡng quá trình này bao gӗm khâu ngâm nѭӟc, sau ÿó ép
hoһc chà xát nhҽ. Các loҥi quҧ gӛ khác (quҧ Thông) ÿѭӧc sҩy hoһc phѫi khô ÿӃn khi
vҭy quҧ mӣ ra ÿӇ hҥt trong giá noãn tách ra. Sau ÿó quҧ tiӃp t
өc ÿѭӧc x

ӱ lý thӫ công
hay cѫ giӟi nhѭ thùng quay hoһc ÿұp ÿӇ hҥt khô rѫi ra khӓi quҧ.
Ĉӕi vӟi mӝt sӕ loҥi quҧÿóng nhѭ quҧ bӃ, quҧÿóng có cánh thì không nhҩt thiӃt
phҧi tách hҥt mà có thӇ gieo hoһc bҧo quҧn dѭӟi dҥng quҧ (Chò nâu).
2.6.4.1. Ph˱˯ng pháp làm s̩ch th͓t qu̫
Làm sҥch thӏt quҧ thѭӡng ÿѭӧc làm ngay sau khi thu hái ÿӇ tránh quҧ lên men và
nóng lên. Vӟi lѭӧng quҧ nhӓ thì thông thѭӡ
ng làm sҥch bҵng tay. Sau khi ngâm, tiӃn
hành bóp bҵng tay hoһc chà xát bҵng mӝt mҧnh gӛ hoһc chày. Ngoài ra có thӇ làm tѫi
thӏt quҧ bҵng cách chà xát chúng vào mҳt lѭӟi. Lӟp vӓ và thӏt quҧÿѭӧc tách bҵng loҥi
rә thích hӧp hoһc ÿãi bҵng dòng nѭӟc.
Hҥt cNJng có thӇ rӱa sҥch bҵng cách sau: Cho hҥt vào trong túi lѭӟi thép sau ÿó

25
phun mҥnh nѭӟc vào ÿӃn khi lӟp vӓ và thӏt trôi ÿi. Sau khi tách hҥt loҥi hҥt ѭa khô
phҧi ÿѭӧc làm khô mӝt cách cҭn thұn bҵng cách ÿҧo thѭӡng xuyên. Sau ÿó có thӇ vұn
chuyӇn ÿӃn vѭӡn ѭѫm ÿӇ gieo hoһc xӱ lý tiӃp theo ÿӇ ÿiӅu chӍnh hàm lѭӧng nѭӟc cho
phù hӧp trѭӟc khi ÿem ÿi bҧo quҧn.
2.6.4.2. Làm khô qu̫
Làm khô, dùng nguӗn nhiӋt tӵ nhiên hay nhân tҥo là quá trình nh
ҵm tách hҥt c
ӫa
nhiӅu loài cây Quá trình làm khô phҧi bҳt chѭӟc ÿѭӧc quá trình khô tӵ nhiên, trong ÿó
quҧ mҩt nѭӟc và khô dҫn dân. Không khí xung quanh quҧ phҧi khô hѫn bҧn thân quҧ.
Có nhiӅu phѭѫng pháp làm khô quҧ:
x Hong khô dѭӟi mái che
Ĉây là phѭѫng pháp làm khô quҧ tӯ tӯ và ít tác hҥi nhҩt ÿӇ tách hҥt. Quҧÿѭӧc ÿѭa
vào phòng thông, thoáng, trҧi mӓng trên sàn và ÿѭӧc ÿҧo thѭӡng xuyên. Tӕt nhҩt là ÿә
quҧ trên nhӳng khay treo có
ÿáy là lѭӟi thép ÿӇ làm thông thoáng khí tӯ các phía.

Phѭѫng pháp này thích h
ӧp cho nhӳng loҥi hҥt dӉ tách và dӉ bӏ tәn thѭѫng (mӝt sӕ
loài Vân Sâm) nӃu ÿem phѫi hoһc sҩy. Thích hӧp ÿӇ tách Vӓ quҧ mӝt sӕ loҥi nhѭ Dҿ,
Sӗi và mӝt sӕ loҥi hҥt cҫn bҧo quҧn ӣ mӝt hàm lѭӧng nѭӟc nhҩt ÿӏnh mӟi giӳÿѭӧc
sӭc sӕ
ng nhѭ các loҥi Dҫu (Dipterocarpus), Sao ÿen (Hopea odorata R oxb). CNJ
ng có
thӇ áp dөng phѭѫng pháp này cho cho các loài cây có lӟp thӏt quҧ mӓng nhѭ cây Chân
Chim và mӝt sӕ loài mà hҥt giӕng cӫa chúng ÿѭӧc bҧo quҧn hoһc gieo dѭӟi dҥng quҧ
khô. Quá trình khô diӉn ra chұm, thӡi gian khô phө thuӝc vào ÿӝ ҭm và nhiӋt ÿӝ không
khí xung quanh. Ĉây là phѭѫng pháp an toàn nhҩt, áp dөng cho các loҥi hҥt "ÿһc biӋt"
không chӏu ÿѭӧc nhiӋt ho
һc chӃt do bӏ khô quá nhanh.
x Phѫi khô ngoài trӡi nҳng
Phѭѫng pháp này thích hӧ
p cho nhӳng loҥi hҥt chӏu ÿѭӧc nhiӋt ÿӝ cao. Nó thѭӡng
ÿѭӧc áp dөng vào mùa khô tҥi các vùng khí hұu nhiӋt ÿӟi, á nhiӋt ÿӟi hoһc ôn ÿӟi ҭm,
nhӳng nѫi này có thӇ phѫi cho quҧ mӣ 100% mà không cҫn phҧi sҩy. Tҥi các vùng ôn
ÿӟi lҥnh thì phѭѫng pháp này ít thích hӧp hѫn, phҧi bә sung hoһc thay thӃ bҵng
ph
ѭѫng pháp sҩy.
Các yêu cҫu chính khi phѫi là: Phҧi ÿҧo quҧ thѭӡng xuyên ÿӇ quá trình khô, mӣ
,
tách hҥt ÿѭӧc ÿӗng ÿӅu. Có các phѭѫng tiӋn ÿiӅu kiӋn chӕng mѭa kӏp thӡi. Chú ý tránh
nhiӋt ÿӝ quá cao khi hҥt còn ѭӟt, bҵng cách hong quҧ trѭӟc khi phѫi, hoһc tránh phѫi
quҧ hãy còn ѭӟt trên các tҩm thép, hoһc ÿұy chúng bҵng các tҩm kính, màng ni lông.
Tҫm quan trӑng cӫa các yӃu tӕ này phө thuӝc vào bӭ
c xҥ mһt trӡi tҥi tӯng ÿӏa phѭѫng
và sӭc chӏu nhiӋ
t cӫa tӯng loҥi hҥt. Phҧi thu gom thѭӡng xuyên hҥt ÿã tách ra khӓi

quҧ, tránh ÿӇ lâu dѭӟi nҳng gay gҳt. Chú ý chӕng chim, chuӝt, sâu bӑ vì chúng có thӇ
gây thiӋt hҥi lӟn khi phѫi hҥt. KiӃn có thӇ tha ÿi mӝt lѭӧng hҥt bҥch ÿàn lӟn nӃu không
có biӋn pháp hӳu hiӋu giӳ cho chúng không xâm nh
ұp khu sân phѫi, chuӝt và chim
cNJng ѭa thích hҥt thông.