Từ đồng âm (phần 1) docx

Từ đồng âm (phần 1)
1. Trước hết, có thể nêu định nghĩa sau đây:
Từ đồng âm là những từ trùng nhau về hình thức ngữ âm nhưng khác
nhau về nghĩa.
Ví dụ: Trong tiếng Anh có 3 từ "to, too, two" (đọc là [tu]) làm thành một
nhóm từ đồng âm.
Tiếng Việt cũng có những nhóm đồng âm như:
- đường
1
(đường tàu Thống Nhất); đường
2
(mua một cân đường).
- sao
1
(ông sao trên trời); sao
2
(sao anh lại làm như thế); sao
3
(đi sao giấy
khai sinh); sao
4
(sao thuốc nam)…
2. Hiện tượng đồng âm nói chung và từ đồng âm nói riêng thường xuất
hiện ở những đơn vị có kích thước vật chất không lớn, tức là có thành phần
phần ngữ âm không phức tạp. Vì vậy, ta chỉ có đồng âm giữa từ với từ là chủ
yếu, và đây là nét chủ đạo. Còn đồng âm giữa từ với cụm từ hoặc cụm từ với
cụm từ thì rất hiếm hoi.
Chẳng hạn, những loại đồng âm như: "the sun's rays meet" // "the sons
raise meat" hoặc "jack in the box" // "jack-in-the-box" trong tiếng Anh là rất
ít gặp.
Mỗi hiện tượng đồng âm ở những cụm từ như vậy chỉ lập thành được

từng cặp mà thôi. Trong khi đó các từ trong một nhóm từ đồng âm có thể là
hai, ba hoặc dăm bảy từ. Thậm chí nhiều hơn nữa.
Hiện tượng từ đồng âm có mặt trong ngôn ngữ là một tất yếu vì số lượng
âm thanh mà con người phát ra được và dùng làm vỏ ngữ âm cho các từ, dù
có nhiều đến mấy cũng chỉ có giới hạn của nó.
3. Từ đồng âm trong tiếng Việt, do đặc trưng loại hình đơn lập của tiếng
Việt quy định, có những đặc điểm riêng.
3.1. Trước hết, vì tiếng Việt không biển hình nên những từ nào đồng âm
với nhau thì luôn luôn đồng âm trong tất cả mọi bối cảnh được sử dụng. Đặc
điểm này rất khác so với các ngôn ngữ biến hình Ấn Âu.
Một từ trong các ngôn ngữ biến hình có thể tham gia vào nhóm đồng âm
nào đó ở dạng thức này mà lại không đồng âm ở dạng thức khác. Có nghĩa là
chúng có thể đồng âm với nhau ở một hoặc vài dạng thức chứ không nhất
thiết đồng âm ở mọi dạng thức. Ví dụ, trong tiếng Anh:
Động từ (to) meet nguyên dạng, đồng âm với danh từ meat, nhưng dạng
thức quá khứ của động từ này (met) thì lại không. Các từ saw ("tục ngữ, cách
ngôn") - saw ("cái cưa") - sore ("đau đớn") đồng âm với nhau và đồng âm
với saw (dạng quá khứ của động từ (to) see).
3.2. Vì tiếng Việt không có sự đối lập gốc từ với phụ tố, các từ được tạo
nên chủ yếu bằng sự kết hợp với tiếng, cho nên đồng âm giữa từ với từ là kết
quả của đồng âm tiếng với tiếng. Điều này đã được triệt để khai thác khi
người Việt sử dụng đồng âm trong nghệ thuật chơi chữ của mình, đến mức,
chẳng hạn tên riêng Hitle đã được tách ra hai tiếng và được liên hội với hai
động từ hít và le. Người ta thách đối "Hít - Le", và được đối lại cùng bằng
một tiên riêng của người Việt bằng con đường liên hội tương tự "Phùng -
Há".