Khái quát về Tổng Cục Hải Quan Việt Nam

MC LC
Trang
A- M U 2
B- NI DUNG 3
I- QU trình thành lập của Hải quan Việt Nam nói chung
và của Tổng cục Hải quan Việt Nam nói riêng
3
1.Quá trình xây dựng và phát triển của Hải quan Việt Nam
3
2. Tổng cục Hải quan Việt Nam
3
II.Hệ thống tổ chức bộ máy theo quy định của Pháp lệnh
Hải quan và Nghị Định 16/CP của Chính phủ về chức năng ,
nhiệm vụ và tổ chức bộ máy của Tổng cục Hải quan
4
1.Khái quát chung về tổ chức bộ máy
5
2.Cơ cấu tổ chức của Tổng cục Hải quan
5
3-Chức năng, nhiệm vụ đối với từng cấp:
8
III.Hệ thống tổ chức bộ máy Hải quan Việt Nam theo quy
định của Luật Hải quan và Nghị định 96/2002/NĐ-CP ngày
19/11/2002:
1.Khái quát chung về tổ chức bộ máy:
11
11
2.Chức năng, nhiệm vụ của Hải quan các cấp
12
3.Mối quan hệ trong quản lý hoạt động hải quan
13

IV. Một số vấn đề về tổ chức bộ máy Hải quan Việt Nam hiện
nay:
1. Đánh giá chung về tổ chức bộ máy Hải quan Việt Nam hiện nay
14
14
2.Một số nhân tố ảnh hởng đến tổ chức bộ máy trong tiến trình cải cách,
hiện đại hoá Hải quan Việt Nam
14
3.Chuẩn bị cơ sở cho quá trình đổi mới hải quan
15
4.Những kết quả đạt đợc
16
V.Chiến lợc phát triển ngành Hải quan đến năm 2010:
17
1
A-MỞ ĐẦU
Trong bối cảnh hội nhập toàn cầu về kinh tế hiện nay cùng với việc gia nhập
thương mại thế giới WTO của Việt Nam. Sự hội nhập là bước ngoặt tạo ra cơ hội
và thách thức cho Việt Nam trong lĩnh vực giám sát và quản lý kinh tế - xã hội.
Một nền kinh tế hay một quốc gia không căn cứ vào số dân và diện tích để khẳng
định vị thế của mình trong bản đồ kinh tế thế giới. Để khẳng định vai trò đó đòi hỏi
nhất thiết phải có sự minh bạch và các chính sách quản lý kinh tế vĩ mô phù hợp
với công ước quốc tế . Vì vậy, cần phải có một cơ quan trực thuộc chính phủ để
quản lý vĩ mô nền kinh tế và giám sát sự biến đổi quan trọng của biến động trên thế
giới. Và ngành Hải quan ra đời dựa trên nhu cầu và những đòi hỏi của xã hội.
Việt Nam là một quốc gia có diện tích nhỏ, dân số đông và có đường biên
giới đường biển, đường bộ dài tiếp giáp với nhiều quốc gia, đặc biệt Việt Nam là
cửa ngõ giao lưu của nhiều quốc gia có nền kinh tế lớn mạnh. Chính vì vậy, ngay
từ khi mới thành lập nước Việt Nam dân chủ cộng hóa, chính phủ lâm thời Việt
Nam đăng ký sắc lệnh cho phép thành lập một cơ quan quản lý đường biên giới

đường biển, hàng hóa, phòng chống các tệ nạn… Đó chính là tiền thân của Tổng
cục hải quan hiện nay.
Tổng cục hải quan Việt Nam trong kháng chiến chống thực dân Pháp và đế
quốc Mỹ đã trải qua nhiều thăng trầm trong quá trình xây dựng và hoạt động đã gặt
hái được rất nhiều thành công và được khẳng định là bộ phận không thể tách rời
trong quá trình công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước.
Được sự giúp đỡ của giáo viên hướng dẫn PGS-TS: Đoàn Thị Thu Hà và Vụ
hợp tác quốc tế - Tổng cục hải quan đã giúp đỡ em hoàn thành bản báo cáo trên.
Trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành bản báo cáo tổng hợp này, do có nhiều
nguyên nhân khách quan lẫn chủ quan nên vẫn còn nhiều sai sót. Mong cô tận tình
giúp đỡ. Em xin chân thành cảm ơn./.
2
B- NI DUNG
I-Quá trình thành lập của Hải quan Việt Nam nói chung và của
Tổng cục Hải quan Việt Nam nói riêng
1.Quá trình xây dựng và phát triển của Hải quan Việt Nam.
Ngay sau khi nớc Việt Nam dân chủ cộng hoà ra đời, ngày 10/9/1945 Bộ trởng Bộ
Nội vụ Võ Nguyên Giáp thay mặt Chủ tịch Chính phủ lâm thời ký Sắc lệnh số 27/SL
thành lập Sở Thuế quan và Thuế gián thu để đảm nhiệm công việc của Sở Tổng Thanh
tra độc quyền muối và thuốc phiện và các Sở Thơng chính Bắc, Trung và Nam bộ. Sự
kiện này có ý nghĩa lịch sử rất quan trọng , đánh dấu sự ra đời của Hải quan Việt Nam,
không chỉ để đáp ứng nhu cầu của đất nớc, mà còn khẳng định Hải quan là một công cụ
không thể thiếu của một quốc gia độc lập có chủ quyền.
Quá trình xây dựng và phát triển của ngành Hải quan luôn gắn liền với các giai
đoạn lịch sử cách mạng trọng đại của đất nớc. Trong 60 năm qua, ngành Hải quan đã
không ngừng trởng thành và lớn mạnh, thu đợc những thành tựu quan trọng, rất đáng
tự hào, đóng góp vào sự nghiệp cách mạng của đất nớc, dẫu rằng phải vợt qua đợc rất
nhiều khó khăn và thách thức.
Quá trình hình thành và phát triển của Hải quan Việt Nam trải qua 5 giai đoạn
chính :

- Thuế quan cách mạng thời kì đầu thành lập ( 10/9/1945 19/12/1946)
- Thuế quan Việt Nam trong thời kì kháng chiến chống thực dân Pháp
(19/12/1946 -20/7/1954)
- Hải quan Việt Nam trong sự nghiệp sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội ở
miền Bắc và đấu tranh thống nhất đất nớc (7/1954- 4/1975).
- Hải quan Việt Nam thời kì sau ngày đát nớc thống nhất và trớc đổi mới
(5/1975- 1986).
- Hải quan Việt Nam trong thời kì đổi mới và hội nhập quốc tế (1987-2008).
2. Tổng cục Hải quan Việt Nam
Ngày 30/8/1984 Hội đồng Nhà nớc ra Quyết định số 547/NQ-HĐBT thành lập
Tổng cục Hải quan là cơ quan thuộc Hội đồng Bộ trởng ( nay là Chính phủ ) và
ngày 20/10/1984 , Hội đồng Bộ trởng (nay là Chính phủ) có Nghị định 139/HĐBT
quy định nhiệm vụ , quyền hạn và tổ chức bộ máy của Tổng cục Hải quan. Theo
Nghị định này, Hải quan Việt Nam đợc tổ chức thành hệ thống bao gồm:
3
- Tổng cục Hải quan đóng trụ sở tại TP.Hà Nội và có bộ phận thờng trực đóng
tại TP.Hồ Chí Minh.
- Hải quan tỉnh, thành phố, đặc khu trực thuộc Trung ơng ở những tỉnh, thành
phố, đặc khu có các cửa khẩu do Hội đồng Bộ trởng quy định.
- Hải quan cửa khẩu ở những nơi có quy định của Hội đồng Bộ trởng là cửa
khẩu biên giới đờng bộ, đờng biển , đờng sông , ga xe lửa liên vận quốc tế.
Các đội kiểm soát là hải quan.
- Các đội kiểm soát cơ động của Tổng cục đóng tại Hà Nội, Hải Phòng , thành
phố Hồ Chí Minh.
Nh vậy, Hải quan Việt Nam đã đợc thiết lập trên nguyên tắc tập trung thống
nhất với 3 cấp độ cơ bản :
- Tổng cục Hải quan.
- Hải quan tỉnh, thành phố, đặc khu trực thuộc trung ơng.
- Hứa quan cửa khẩu, đội kiểm soát Hải quan.
Ngày 20/2/1990, Hội đồng Nhà nớc thông qua Pháp lệnh Hải quan quy định chức

năng , nhiệm vụ, tổ chức bộ máy của Hải quan Việt Nam và quy định chế độ quản lý
Nhà nớc về Hải quan nhng cho đến trớc khi có Nghị định 16/CP ngày 7/3/1994 thì hệ
thống tổ chức bộ máy Hải quan vẫn tiếp tục đợc duy trì theo quy định của Nghị định
139/HĐBT.
II.Hệ thống tổ chức bộ máy theo quy định của Pháp lệnh Hải
quan và Nghị Định 16/CP của Chính phủ về chức năng , nhiệm vụ và
tổ chức bộ máy của Tổng cục Hải quan.

Hệ thống tổ chức bộ máy theo quy định của Pháp lệnh Hải quan và Nghị định 16/
CP của Chính phủ về chức năng , nhiệm vụ và tổ chức bộ máy của Tổng cục Hải
quan là mô hình tổ chức khá ổn định trongt một thời gian khá dài là sự kế thừa của
mô hình tổ chức trớc đó và đã phát huy đợc hiệu quả tích cực trong thời kì đầu của
kinh tế thị trờng với những kinh nghiệm phong phú trong xây dựng tổ chức bộ máy
của Ngành. Vì vậy, cần đợc phân tích đánh giá sâu sắc rút ra những vấn đề cần thiết
cho việc hoàn thiện bộ máy tổ chức ở các giai đoạn tiếp theo.
4
1.Khái quát chung về tổ chức bộ máy:
1.1. Về hệ thống tổ chức:
Theo Pháp Lệnh Hải quan và Nghị định 16/CP của Chinh phủ về chức năng ,
ngiệm vụ và tổ chức bộ máy của Tổng cục Hải quan thì Tổng cục Hải quan là cơ
quan thuộc Chính phủ , đợc tổ chức theo nguyên tắc tập trung thống nhất, gồm 3
cấp :
- Cấp trung ơng ( Tổng cục Hải quan ).
- Cấp tỉnh ( Cục Hải quan tỉnh, liên tỉnh, thành phố )
- Cấp cơ sở ( Hải quan cửa khẩu, Đội kiểm soát hải quan).
1.2. Về cơ cấu tổ chức bộ máy các cấp đến tr ớc khi có luật Hải quan:
a- Vụ , Cục , đơn vị trực thuộc cơ quan Tổng cục ( có các phòng, đội trực
thuộc : Có 12 Vụ , Cục, đơn vị trực thuộc với 57 phòng, đội và đơn vị tơng đơng).
b- Cục hải quan tỉnh , liên tỉnh , thành phố ( có các phòng, Hải quan cửa khẩu,
Đội kiểm soát hải quan trực thuộc) :

- Có 30 Cục Hải quan tỉnh, liên tỉnh, thành phố với hơn 218 phòng , 146 Hải
quan cửa khẩu và tơng đơng , 18 đội kiểm soát và 7 trạm kiểm soát liên hợp.
- Hải quan cửa khẩu và một số phòng nghiệp vụ có các Đội nghiệp vụ trực
thuộc.
c- Trờng Cao đẳng Hải quan : Có 9 phòng , khoa.( Kể từ năm 2006, Trờng Cao
đẳng Hải quan đợc sát nhập với phân viện Tài chính thành phố Hồ Chí Minh.
2.Cơ cấu tổ chức của Tổng cục Hải quan:
2.1 Lãnh đạo Tổng cục Hải quan:
i. Tổng cục trởng : Lê Mạnh Hùng
ii. Phó Tổng cục trởng : Đặng Thị Bình An
iii. Phó Tổng cục trởng : Vũ Ngọc Anh
iv. Phó Tổng cục trởng : Đặng Văn Tạo
v. Phó Tổng cục trởng : Đặng Hạnh Thu.
Từ ngày 25/4/1984 đến ngày 4/9/2002 theo QQĐsố 113/2002/QĐ-TTg ban hành về
việc Tổng cục Hải quan sẽ chuyển sang là đơn vị trực thuộc Bộ Tài chính .
5
6
2.3- Chc nng ca tng phũng ban :
Văn phòng Phòng Tổng hợp
Cục Kiểm Tra Sau Thông Quan i. Phòng kế hoạch tổng hợp
ii. Phòng nghiệp vụ I Miền Bắc
iii. Phòng nghiệp vụ II Miền Trung
iv. Phòng nghiệp vụ III miền Nam
Cục Điều tra chống buôn lậu i. Phòng kế hoach tổng hợp
ii. Phòng nghiệp vụ 1 ( đờng biển)
Đội nghiệp vụ 1
iii. Phòng nghiệp vụ 2 ( đờng không)
Đội nghiệp vụ2
iv. Phòng nghiệp vụ 3 ( đờng bộ )
Đội nghiệp vụ 3

v. Phòng nghiệp vụ 4 ( ma tuý )
Đội nghiệp vụ 4
vi. Bộ phận phía Nam
Cục công nghệ thông tin và thống
kờ hảI quan
i. Phòng thống kê
ii. Phòng kế hoạch tổng hợp
iii. Phòng trung tâm dữ liệu
iv. Phòng quản lý đảm bảo hệ thống
v. Phòng công nghẹ thông tin.
Vụ tổ chức cán bộ i. Ban vì sự TBPN
ii. Bảo vệ nội bộ
iii. Cán bộ
iv. Tổ chức biên chế
v. Đào tạo
Vụ kế hoạch tài chính i. Tài vụ cấp I
Tài vụ
ii. Quản lý xây dựng cơ bản
Vật t- Kỹ thuật
iii. Tổng hợp

7