BÁO cáo THAM LUẬN NÂNG CAO kỹ NĂNG làm VIỆC NHÓM

UBND HUYỆN BÌNH CHÁNH

CỘNG HỊA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

TRƯỜNG TH TÂN QUÝ TÂY

Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
Bình Chánh, ngày 7 tháng 12 năm
2019

BÁO CÁO THAM LUẬN
NÂNG CAO KỸ NĂNG LÀM VIỆC NHĨM NHẰM PHÁT HUY
TÍNH TÍCH CỰC, SÁNG TẠO CỦA HỌC SINH TRONG GIỜ HỌC
I. ĐẶT VẤN ĐỀ:
Trong thời đại ngày nay, khi khoa học kĩ thuật ngày càng phát triển thì yêu cầu
làm việc theo nhóm là cần thiết hơn bao giờ hết. Đơn giản là vì khơng ai hồn hảo, làm
việc theo nhóm có thể tập trung những mặt mạnh của từng người và bổ sung, hoàn
thiện cho nhau những điểm yếu. Phương pháp dạy học theo nhóm là một trong những
phương pháp dạy học phát huy tính tích cực, sáng tạo của học sinh.
Để giúp học sinh có kỹ năng hợp tác khi làm việc theo nhóm, đối với học sinh
Tiểu học đó là một việc làm khơng hề dễ, nhất là đối với học sinh lớp 1, bởi vì các em
dang chuyển từ hoạt động vui chơi sang hoạt động học tập. Vậy làm thế nào để giúp
học sinh Tiểu học thực hiện tốt nội dung này? Đó chính là vấn đề mà người giáo viên
Tiểu học luôn băn khoăn, trăn trở!
II.

MỤC ĐÍCH CỦA HÌNH THỨC DẠY HỌC THEO NHĨM:

Dạy học theo nhóm nâng cao tính tương tác giữa các thành viên trong nhóm. Ngồi
ra cịn có những tác động tích cực đối với người học như:
- Phát huy tính tích cực tư duy sáng tạo trong học tập, tăng cường động cơ học

tập làm nảy sinh những hứng thú mới.
- Kích thích sự giao tiếp, chia sẻ tư tưởng, nguồn lực và cách giải quyết vấn đề.
- Tăng cường các kĩ năng biểu đạt, phản hồi bằng các hình thức biểu đạt như lời
nói, ánh mắt cử chỉ…
- Khích lệ mọi thành viên tham gia học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau, phát triển mối
quan hệ gắn bó, quan tâm đến nhau.


- Thơng qua hoạt động nhóm phát triển kĩ năng giao tiếp và kĩ năng xã hội. Trong
đó có kĩ năng giao tiếp như:
+ Biết chờ đợi đến lượt.
+ Tóm tắt và xử lí thơng tin.
+ Biết xây dựng niềm tin qua cách bày tỏ sự ủng hộ qua ánh mắt nụ cười, yêu cầu
giải thích, giúp đỡ và sẵn sàng giúp đỡ.
+ Khả năng giải quyết bất đồng như kiềm chế bực tức, không làm xúc phạm
người khác khi bất đồng ý kiến.
III. THỰC TRẠNG:
1. Thuận lợi :
- Nhà trường có đầy đủ cơ sở vật chất thuận lợi cho việc dạy và học.
- Được sự quan tâm tạo điều kiện của BGH nhà trường về việc đổi mới các
phương pháp dạy học để nâng cao chất lượng giáo dục.
- Đa số học sinh được hỏi thì các em đều trả lời thích được học theo nhóm.
2. Khó khăn:
- Mặc dù phần lớn giáo viên của nhà trường cũng tích cực đổi mới mơ hình,

NHẬP ĐỀ VÀ GIAO
phương pháp và hình thức tổ chức học nhóm.
Tuy nhiên
NHIỆM
VỤ phương pháp này cịn bị hạn

chủ lớp
đề có sĩ số đơng), bởi thời
chế bởi không gian chật hẹp của lớp học(Giới
đối thiệu
với những
Xác định nhiệm vụ các
Làm việc toàn lớp
gian hạn định cho một tiết học, giáo
viên phải mất nhiều thời gian để chuẩn bị đồ
nhóm
Thành
lập các nhóm
dùng và thiết kế nhiệm vụ cho nhóm
.
-

Việc thực hiện nội dung ở từng nhóm chỉ nhận được trình bày từ những học sinh

có kỹ năng đứng trước tập thể, phần còn lại là học sinh khơng tập trung trong thảo

LÀM
NHĨM
luận nhóm và cịn tình trạng “đùn đẩy”
cácVIỆC
thành viên
trong nhóm khi đại diện nhóm
Chuẩn bị chỗ làm việc

trình
Làmbày.

việc nhóm
làmnội
việc
- Một số giáo viên trẻ Lập
nhiệt kế
tìnhhoạch
thực hiện
dung thảo luận nhóm cho học sinh,

Thoả thuận quy tắc làm việc

song do chưa có nhiều kinhTiến
nghiệm
trong
tổ chức
hoạtvụ
động nhóm nên hoạt động
hành
giảiviệc
quyết
nhiệm

bị hiệu
báo quả
cáokhi
kếtthực
quảhiện.
diễn ra còn dàn trải và chưaChuẩn
đem đến
IV.

CÁC BIỆN PHÁP ĐỂ THỰC HIỆN HÌNH THỨC DẠY HỌC THEO
NHĨM ĐẠT HIỆU QUẢ:

Làm
việcTRÚC
tồn lớp
1. CẤU
CHUNG CỦA Q TRÌNH DẠY HỌC THEO NHĨM:
TRÌNH BÀY KẾT
QUẢ / ĐÁNH GIÁ
Các nhóm trình bày kết
quả
Đánh giá kết quả


2. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LIÊN QUAN KHI TỔ TỔ CHỨC DẠY HỌC THEO
NHĨM
2.1. Cách thành lập nhóm:
Việc phân chia nhóm thường dựa trên:
+ Số lượng học sinh trong lớp
+ Nội dung của bài học
+ Đặc điểm của học sinh
+ Cách chia nhóm như thế nào cho hợp lý: có thể theo một tiêu chuẩn nào đó của
bài học hay của giáo viên và cũng có thể hồn tồn ngẫu nhiên.


♦ Nhóm ngẫu nhiên: Giáo viên chia nhóm một cách ngẫu nhiên
+ Chia nhóm theo biểu tượng
+ Ghép hình, Đếm số; Tháng sinh nhật,

+ Đặc điểm bên ngồi
♦ Nhóm chủ định: Giáo viên chủ động đưa ra yêu cầu theo đối tượng học sinh, nắm
bắt được trình độ từng học sinh. (Chia nhóm khá, trung bình, nhóm yếu). Với kiểu chia
này tơi thường áp dụng các cách chia nhóm như :
+ Theo giới, dân tộc
+ Theo sở thích
+ Theo chuyên mơn sâu
+ Theo trình độ: khác nhau hoặc tương đồng (đa dạng hoặc đồng nhất)
2.2 Sớ lượng HS trong nhóm
- Nhóm nhỏ: 2 - 3 học sinh.
- Nhóm vừa: 4 - 5 học sinh
- Nhóm lớn: 6 - 8 học sinh.
2.3 Thời gian duy trì nhóm
- Thơng thường nhóm cần được duy trì sao cho đủ thời gian để các thành viên
hiểu nhau và có được các kỹ năng cần thiết.
- Không nên lâu quá gây ra sự nhàm chán, tình trạng trì trệ thiếu năng động, dựa
dẫm vào nhau.
2.4 Thiết kế nhiệm vụ cho hoạt động nhóm
Nhiệm vụ nhóm phải đủ đợ khó, cần đến sự hợp tác của học sinh để giải qút
vấn đê
•

Vấn đề địi hỏi thảo luận, giải thích. Các nhóm tìm hiểu và thảo luận một chủ đề

cho trước (bức tranh, một bài thơ hay một hiện vật,…), tập hợp những ý tưởng, chia
sẻ kinh nghiệm.
•

Giải quyết một vấn đề / bài tập. Các nhóm tìm hiểu một vấn đề hay một tình

huống cịn bỏ ngỏ và quyết định xem có thể làm gì. Ví dụ: Giải quyết một vấn đề về
môi trường hay xã hội, giải quyết một bài tốn khó,…
•

Thực hành, làm ra sản phẩm nào đó. Các thành viên trong nhóm cùng làm việc

để tạo ra một sản phẩm ( tòa tháp bằng giấy, ghép hình…)


2.5 Các bước tổ chức hoạt động nhóm:
Bước 1: Chuẩn bị cho tổ chức hoạt đợng nhóm
•

Xác định các nội dung cho hoạt động nhóm: Nội dung học tập thích hợp cho

hoạt động hợp tác theo nhóm thường là các vấn đề, câu hỏi, bài tập đòi hỏi tư duy và
sự đóng góp của nhiều người để giải quyết.
•

Xác định thành phần nhóm.

•

Xác đinh quy mơ nhóm.

•

Xác định thời gian của từng hoạt động học nhóm.

Bước 2: Tiến hành tổ chức dạy học theo nhóm

-

Chia nhóm và phân cơng nhiệm vụ cho các thành viên nhóm.

-

Giao nhiệm vụ cho hoạt động nhóm.

-

Hỗ trợ và hướng dẫn khi cần.

-

Tổ chức cho các nhóm báo cáo kết quả làm việc nhóm (Cách tổ chức cho các

nhóm trình bày kết quả và xử lý tình huống khi HS khơng có ý nhận xét; mỗi nhóm
có các nhiệm vụ khác nhau)
Bước 3: Tổng kết hoạt đợng học nhóm
-

Tổng hợp, phân tích ý kiến và kết luận.

-

Đánh giá kết quả hoạt động nhóm.

2.6 Vai trị của GV trong hoạt động nhóm:
Cung cấp nhiệm vụ có thách thức và tạo điêu kiện để nhóm hồn thành nhiệm
vụ.

Cân nhắc việc chia nhóm, thay đổi nhóm, tạo nhóm mới để đảm bảo 2 yếu tố an
toàn và thách thức trong hoạt động nhóm.
Quản lí hoạt động nhóm (quan sát q trình hoạt động nhóm, hỗ trợ và hướng dẫn
khi cần thiết, khen ngợi và động viên học sinh).
+ Người giáo viên phải là người điều động các nhóm làm việc.
+ Phải quan sát và theo dõi hoạt động, cơng việc của từng nhóm để tìm ra cách
giải quyết hợp lý nhất.


+ Trong q trình quan sát các nhóm làm việc, người giáo viên phải phát hiện các
sai lầm mà các nhóm mắc phải khi tham gia nhóm, những sai lầm mang tính điển hình
và chưa được sữa chữa để cuối phần thảo luận nhóm giáo viên có nhận xét, góp ý.
+ Giáo viên phải nhắc lại các ý kiến mà nhóm đã trình bày một lần nữa khẳng
định lại ý kiến của nhóm để nhóm cần bổ sung ý kiến hay không. Nhấn mạng các khái
niệm, các ý quan trọng của bài học.
+ Giáo viên tóm tắt, tổng hợp, liên kết các ý kiến của từng nhóm thảo luận theo
thứ tự để nêu bật được nội dung bài học.
+ Người giáo viên là người hướng dẫn và giúp đỡ các nhóm nếu các nhóm có gặp
khó khăn trong q trình thảo luận.
 Lưu ý: Không can thiệp sâu vào quá trình làm việc của nhóm làm ảnh hưởng
đến sự tập trung của nhóm
Chức danh của các thành viên trong nhóm: Tuỳ vào số lượng của nhóm mà giáo
viên đề ra các chức danh: Ví dụ nhóm trưởng, thư ký, báo cáo, quản lý thời gian, giám
sát, liên lạc,…
Để việc hoạt động nhóm thực sự có hiệu quả phải phân cơng nhiệm vụ, quy định
thời gian rõ ràng và cụ thể cho các nhóm. Nhóm trưởng đóng vai trị quan trọng nhất.
Nhóm trưởng phải là người khởi động buổi thảo luận nhóm bằng cách tạo một bầu
khơng khí vào đề một cách sinh động, chân tình và thật sự thỏa mái.
Những lưu ý trong khi thảo luận nhóm:
+ Người nhóm trưởng phải điều động được tất cả các nhóm viên tham gia tích

cực vào buổi thảo luận.
+ Người nhóm trưởng phải biết lắng nghe, khuyến khích các người rụt rè, ngăn
chặn những người nói nhiều.
+ Theo dõi và quan sát phản ứng của từng người để điều chỉnh buổi thảo luận.
+ Khai thác nội dung bằng cách đặt câu hỏi kích thích tư duy của từng người.
+ Phát hiện những mâu thuẫn trong cách trình bày của mỗi thành viên, tổng kết
lại ý kiến của nhóm ở cuối buổi thảo luận.


Vì vậy cần hướng dẫn cho học sinh ngay từ những lần đầu tiên làm việc theo
nhóm theo các hình thức đến khi quen việc, các em phải cùng nhau hợp sức để hoàn
thành nhiệm vụ được giao.
Khi làm việc theo nhóm tự các nhóm có quyền lựa chọn cách thực hiện nào tuỳ
thích, sao cho khi nhóm trình bày phải đạt được yêu cầu của GV giao.
Các thành viên trong nhóm thay phiên làm nhóm trưởng, thư ký, báo cáo,… ở
mỗi lần làn việc nhóm. Với phương pháp này để tránh học sinh có thể làm qua loa,
hình thức, nếu khơng có sự kiểm tra theo dõi của giáo viên, một số em yếu, thụ động
không chịu động não, suy nghĩ, hoặc thuộc lịng đọc vẹt, khơng bày tỏ ý kiến của mình
ngược lại những em nhanh nhẹn thì tự quyết định vấn đề mà khơng có sự thảo luận
trong nhóm.
Vì thế để đảm bảo cho tất cả học sinh đều tham gia làm việc một cách chủ động
giáo viên cần khuyến khích động viên các em, nhất là các em cịn nhút nhát, giao
nhiệm vụ cho nhóm trưởng quản lí và theo dõi phân cơng các thành viên trong nhóm
làm việc.
Khi giao việc cho các nhóm cần theo dõi quan sát , nếu thấy các em làm việc
trầm hoặc nhốn nháo, lúng túng thì giáo viên hướng dẫn, gợi ý cho các em, tránh can
thiệp quá sâu.
Mặt khác ln cho các nhóm thi đua với nhau qua bảng điểm làm việc giữa các
nhóm, trong q trình diễn ra hoạt động nhóm, nhóm nào làm việc tốt khơng gây ồn ào
khơng có thành viên làm việc riêng nhóm đó được cộng điểm và ngược lại, nhóm

trưởng sẽ chịu trách nhiệm khi có bạn trong nhóm khơng hợp tác, để tránh nhóm làm
nhanh chờ đợi sẽ sinh ra nói chuyện, làm việc riêng giáo viên cho các nhóm trưởng có
thể chọn nhóm kiểm tra chéo, hay trao đổi thêm các thơng tin có liên quan đến bài học
từ các nhóm khác.
Những học sinh học chưa tốt tuỳ theo bài giáo viên có thể xếp thành một nhóm
và tùy vào mục tiêu của bài học giáo viên có thể phân hóa các bài tập, giáo viên cần
theo sát hướng dẫn và động viên các em.


Sau khi hết thời gian làm việc giáo viên cho đại diện các nhóm lên báo cáo kết
quả thảo luận. Nếu khác nhiệm vụ thì đại diện từng nhóm lên báo cáo. Thành viên báo
cáo không nhất thiêt là báo cáo viên mà có thể là thành viên khác trong nhóm như thư
kí, nhóm trường, quản lý thời gian hay giám sát, để em nào cũng chủ động, tránh ỷ lại,
các thành viên trong nhóm đều phải tham gia trả lời, các nhóm khác nghe, nhận xét.
Qua hoạt động này giáo viên có thể kiểm tra được sự hợp tác của các thành viên trong
nhóm và đánh giá được khả năng kiểm tra chéo của các nhóm trưởng. Cùng nhiệm vụ
thì đại diện một đến hai nhóm lên báo cáo, các nhóm khác quan sát và so sánh với kết
quả của nhóm mình sau đó nhận xét.
Với điều kiện bàn ghế chưa phù hợp, cịn cồng kềnh và khơng để tốn nhiều thời
gian khi tổ chức hoạt động nhóm, GVgiáo viên có thể cho các em làm việc theo nhóm
cố định, bàn trên quay xuống bàn dưới. Để các em không nhàm chán, thay đổi chỗ
ngồi mỗi tháng một lần, như vậy các em có điều kiện giao lưu, làm việc với bạn khác
mà không bị nhàm chán.
3. MỘT SỐ KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC HỖ TRỢ CHO HOẠT ĐỘNG
NHÓM ĐẠT KẾT QUẢ CAO
Kĩ thuật giao nhiệm vụ
- Giao nhiệm vụ phải cụ thể, rõ ràng:
+ Nhiệm vụ giao cho cá nhân/nhóm nào?
+ Nhiệm vụ là gì?
+ Địa điểm thực hiện nhiệm vụ ở đâu?

+ Thời gian thực hiện nhiệm vụ là bao nhiêu?
+ Phương tiện thực hiện nhiệm vụ là gì?
+ Sản phẩm cuối cùng cần có là gì?
+ Cách thức trình bày/ đánh giá sản phẩm như thế nào?
- Nhiệm vụ phải phù hợp với:
+ Mục tiêu HĐ
+ Trình độ HV
+ Thời gian, khơng gian HĐ


+ CSVC, trang thiết bị
Kĩ thuật “khăn trải bàn”



1
4

2
3

-

Chia giấy A0 thành phần chính giữa và phần xung quanh. Chia phần xung

quanh thành các phần theo số thành viên của nhóm.
- Cá nhân trả lời câu hỏi và viết trên phần xung quanh.
- Thảo luận nhóm, thống nhất ý kiến và viết vào phần chính giữa.
- Treo SP, trình bày


Kĩ thuật cơng đoạn
HS được chia thành các nhóm, mỗi nhóm được giao giải qút mợt nhiệm

vụ khác nhau.
Ví dụ: nhóm 1- thảo luận câu A, nhóm 2- thảo luận câu B, nhóm 3- thảo luận
câu C, nhóm 4- thảo luận câu D,…
• Sau khi các nhóm thảo luận và ghi kết quả thảo luận vào giấy A0 xong, các
nhóm sẽ luân chuyển giấy A0 ghi kết quả thảo luận cho nhau. Cụ thể là: Nhóm 1
chuyển cho nhóm 2, Nhóm 2 chuyển cho nhóm 3, Nhóm 3 chuyển cho nhóm 4,
Nhóm 4 chuyển cho nhóm 1
 Tóm tắt nội dung tài liệu theo nhóm
• HS làm việc theo nhóm nhỏ, đọc to tài liệu được phát, thảo luận và chuẩn bị trả
lời các câu hỏi về bài đọc.
• Đại diện nhóm trình bày các ý chính cho cả lớp.
• Sau đó, các thành viên trong nhóm lần lượt trả lời các câu hỏi của các bạn khác
trong lớp về bài đọc.


Động não


Giáo viên nêu câu hỏi hoặc vấn đề (có nhiều cách trả lời) cần được tìm hiểu trước
cả lớp hoặc trước nhóm.
• Khích lệ HS phát biểu và đóng góp ý kiến càng nhiều càng tốt.
• Liệt kê tất cả mọi ý kiến lên bảng hoặc giấy to không loại trừ một ý kiến nào, trừ
trường hợp trùng lặp.
• Phân loại các ý kiến.
• Làm sáng tỏ những ý kiến chưa rõ ràng
• Tổng hợp ý kiến của HS và rút ra kết luận.

Kỹ thuật XYZ
Kỹ thuật XYZ là một kỹ thuật nhằm phát huy tính tích cực trong thảo luận
nhóm. X là số người trong nhóm, Y là số ý kiến mỗi người cần đưa ra, Z là phút
dành cho mỗi người.
Ví dụ kỹ thuật 635 thực hiện như sau:
+ Mỗi nhóm 6 người, mỗi người viết 3 ý kiến trên một tờ giấy trong vòng 5
phút về cách giải quyết 1 vấn đề và tiếp tục chuyển cho người bên cạnh.
+ Tiếp tục như vậy cho đến khi tất cả mọi người đều viết ý kiến của mình, có
thể lặp lại vịng khác
+ Con số X-Y-Z có thể thay đổi;
V. KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC:
- Hình thành thói quen sử dụng SGK ở học sinh.
- Lật ngược và khắc sâu vấn đề.
- Dần cá biệt hoá đối tượng.
- Cả lớp -> thoải mái, tránh đồng loạt.
- Cá nhân -> tự giác, linh động, sáng tạo, tự tin.
- Nhóm -> hợp tác thích nghi, giúp đỡ trách nhiệm, giao tiếp học hỏi lẫn nhau,
tự tìm tịi , tự phát hiện , tự chiếm lĩnh kiến thức.
- Học sinh nhút nhát mạnh dạn hơn.
- Học sinh hứng thú, tập trung, thi đua, vui vẻ, tích cực.
- Tiết dạy nhẹ nhàng, tự nhiên , sinh động và hiệu quả.
- Lớp học trở nên thân thiện gần gũi đối với học sinh tạo cho các em có cảm
giác mỗi ngày đến trường là một ngày vui.
VI. BÀI HỌC KINH NGHIỆM:
- Phương pháp dạy học theo nhóm được đánh giá là một phương pháp dạy học
tích cực, hướng vào học sinh và đạt hiệu quả cao trong dạy học. Phát huy cao độ tính


tích cực, chủ động sáng tạo của người học, đồng thời phát huy cao độ khả năng hợp
tác, giúp đỡ học tập lẫn nhau.

- Tuy nhiên mỗi phương pháp dạy học đều có những ưu, nhược điểm riêng, do đó
người giáo viên phải biết vận dụng sao cho phù hợp với đặc điểm riêng của lớp mình
phụ trách.
- Phương pháp này bị hạn chế bởi không gian chật hẹp của lớp học, bởi thời
gian hạn định cho một tiết học nên giáo viên phải biết tổ chức hợp lí và tổ chức thường
xuyên để học sinh đã quen với hoạt động này thì mới có kết quả tốt.
- Ta cần chú ý đến yêu cầu phát huy tính tích cực của học sinh và rèn luyện năng
lực hợp tác giữa các thành viên trong hoạt động nhóm. Cần tránh khuynh hướng hình
thức và lạm dụng phương pháp này khi cho rằng tổ chức hoạt động nhóm là dấu hiệu
tiêu biểu nhất của đổi mới phương pháp dạy học hoặc hoạt động nhóm càng nhiều thì
càng chứng tỏ phương pháp dạy học càng đổi mới.
- Phương pháp hoạt động nhóm cũng không phù hợp đối với lớp quá đông.
- Muốn tổ chức hoạt động nhóm thành cơng thì người giáo viên phải nhiệt tình
nghiên cứu kĩ nội dung bài dạy, thiết kế hoạt động cho nhóm phù hợp, thay đổi hình
thức chia nhóm gây hứng thú cho học sinh.
VII. KẾT LUẬN:
- Việc nâng cao kỹ năng học nhóm cho học sinh cũng chính là việc vận dụng các
phương pháp dạy học, kỹ thuật dạy học tích cực cũng như đổi mới hình thức tổ chức
dạy học, mục đích chính là nhằm vào đối tượng học sinh, nhằm phát huy tính tích cực,
chủ động, tự giác của học sinh trong giờ học.
- Thái độ ngơn ngữ truyền đạt, tình cảm quan hệ giữa giáo viên và học sinh cũng
giữ vai trò hết sức quan trọng. Do đó địi hỏi người giáo viên phải là người mẫu mực, là
tấm gương, là thần tượng của các em.
Bình Chánh, ngày 07 tháng 12 năm
2019
Người thực hiện
Trần Thị Hiền Nhân