phan tich doan tho trong bai sang thu bong nhan ra huong oi vat nua minh sang thu

Đề bài: Phân tích đoạn thơ trong bài Sang thu Bỗng nhận ra hương ổi...
Vắt nửa mình sang thu
Bài làm
Có phải các nhà thơ ln có một tâm hồn nhạy cảm và tràn đầy tình yêu đối với
cái đẹp của thiên nhiên và con người? Cũng vì vậy, mà trong những khoảnh
khắc giao mùa, cảm xúc của họ dâng trào trước sự biến chuyển tinh tế của đất
trời và vạn vật. Hữu Thỉnh - nhà thơ của vùng quê hương Vĩnh Phúc- đã viết
bài Sang thu của ông vào năm 1977, trong một dịp như thế, khi mùa hạ sắp ra
đi và mùa thu chớm đến. Ngòi bút tài hoa của ông đã đặc tả bức tranh giao mùa
rất đẹp trong những câu thơ sau:
"Bỗng nhận ra hương ổi
...
Vắt nửa mình sang thu..."
Hai khổ thơ trên nằm ở phần đầu bài thơ Sang thu, được làm theo thể thơ 5 chữ
vốn rất ngắn gọn, súc tích và giàu nhạc điệu, mang tính hiện đại. Từng hình
ảnh thơ rất bình dị, đưa người đọc vào thế giới mùa hạ chuyển mùa thu trong
veo...
Mở đầu bài thơ, tác giả viết: "Bỗng nhận ra hương ổi". Câu thơ mở đầu như dắt
tay chúng ta đi vào một khu vườn thơm ngát hương trái cây chín ngọt. Ai đã
từng biết vùng quê Vĩnh Phúc của tác giả thì khơng thể khơng biết đến những
vườn ổi xanh tươi, trái chín ngọt lịm từng chùm trĩu nặng cả cành. Đó chính là
nét đẹp tuyệt vời của xóm thơn nơi này. Sự đặc sắc trong cảm thụ thiên nhiên
của tác giả chính là cảm nhận bằng khứu giác: hương ổi. Cịn gì bâng khng
hơn trái tim thi nhân, khi cuối hạ, đầu thu, đất trời báo tin thu bằng mùi ổi chín
thoang thoảng trong làn gió se se, mùi ổi ngan ngát của thế giới tuổi thơ, như ru
trái tim ta trong yêu mến, say mê. Nhiều nhà thơ cũng từng cảm nhận thu qua
hương vị đặc trưng của quê hương. Chẳng hạn như Nguyễn Đình Thi từng viết:
"Gió thổi mùa thu hương cốm mới
Tơi nhớ những ngày thu đã xa..."
Lại là sự xuất hiện của một mùi hương thân thuộc đặc trưng khi thu về. Nếu
hương cốm làng Vịng làm xao động tình thu của nhà thơ Hà Nội, thì hương ổi

chín thơm ngon lại lay động cảm xúc thơ của thi nhân Vĩnh Phúc. Thế mới biết,
các nhà thơ có khi gặp gỡ nhau ở những điểm rất tình cờ, nhưng lại cũng như
quy luật định sẵn của nghệ thuật.
Mùi thơm ổi chín xuất hiện ngọt ngào trong câu thơ Hữu Thỉnh. Bên cạnh đó,
từ "bỗng" trong câu thơ đầu được Hữu Thỉnh sử dụng đã thể hiện thành công
cái tâm trạng thảng thốt nhẹ nhàng khi phát hiện ra mùi hương ổi vừa quen,
vừa lạ đã đột ngột tràn đến trong khơng gian xóm làng, và chiếm cả cõi lòng
nhà thơ yêu thu.
Và để đặc tả sự chiếm lĩnh không gian của hương ổi, Hữu Thỉnh chọn một
động từ:
"Phả vào trong gió se"
Thế nào là "phả"? Ta có thể hiểu là hương ổi thơm ngọt ấy vừa nhẹ nhàng, vừa
nồng nàn ùa vào trong gió. Gọi đây là một động từ mạnh cũng được, mà cho
rằng là một động từ trạng thái nhẹ nhàng cũng được, nó đã tả rất đúng cái dịu
ngọt của mùi hương quả chín khi thu về. Nhà thơ cũng không tả trực tiếp

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí


hương ổi, mà để người đọc cảm nhận nó qua "gió se", như thể gió heo may
mùa thu đã đem hương ổi chín tràn về theo cái mát mẻ, hiền hịa của nó. Hiểu
như vậy, có nghĩa là mọi sự vật hiện tượng của thiên nhiên đều được Hữu
Thỉnh đặt trong mối tương quan mật thiết, chúng đều có liên hệ với nhau, rất
hữu tình. Vì thu sắp đến nên gió se, ổi chín; hay vì hương ổi gọi gió thu về cho
tim người lay động? Từ cảm nhận bằng khứu giác, bây giờ thi sĩ chuyển sang
xúc giác để thấu cảm hết cái dịu dàng của thiên nhiên trong khoảnh khắc giao
mùa...
Và khơng chỉ có hương ổi, gió se báo hiệu thu về, Hữu Thỉnh còn miêu tả
những biến chuyển của vạn vật, trong đó có hình ảnh:
"Sương chùng chình qua ngõ"

Câu thơ có sử dụng một biện pháp tu từ khá quen thuộc, đó là biện pháp nhân
hóa, miêu tả cái ung dung, chậm rãi của màn sương mờ. Khơng vội gì, làm mù
sương của mùa thu ấy như hững hờ, nửa muốn nửa không đến nơi này. Có lẽ từ
láy "chùng chình" ở đây được sử dụng khơng gì tài hoa hơn. Nó thực chất là
một từ tượng hình, cũng là một từ tả tâm trạng. Sương thu cũng có tâm trạng ư?
Hay cái chầm chậm, luyến lưu ấy là từ lòng người mà ùa ra cảnh vật? Bức
tranh thu trở nên huyền ảo, khi người đọc hình dung ra phong cảnh sương thu
giăng mắc trên cành cây ngọn cỏ, lặng lẽ buông xuống bên ngõ nhỏ nhà ai,
trong một buổi sớm tình cờ, để con người phát hiện:
"Hình như thu đã về"
Đây là một câu hỏi tu từ, nên nó khơng cần câu trả lời. Hay nói đúng hơn, bản
thân câu hỏi đã là câu trả lời: thu đã đến hay chưa, mà đất trời biến chuyển tinh
tế đến vậy. Thế đấy, từ hương ổi, mà nhà thơ liên hệ đến ngọn gió se, khơ, nhẹ,
hơi lạnh của mùa thu, rồi cảm nhận thu qua những rung động mơ hồ, vừa động,
vừa tĩnh của sương thu. Thiên nhiên được miêu tả với nét đẹp mơ hồ, huyền ảo
mà thật lơi cuốn lịng người...
Nếu như khổ thơ đầu thể hiện sự thảng thốt của thi nhân khi phát hiện ra những
biến chuyển tinh tế của thiên nhiên, thì khổ thơ thứ hai lại bộc lộ những quan
sát tinh tế và đầy cảm xúc:
"Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu"
Nhà thơ liệt kê khá nhiều hình ảnh: sơng, chim, mây... Có thể nói đây là những
hình ảnh thiên nhiên rất quen thuộc trong thi ca, rất đẹp và giàu cảm xúc.Dưới
ngòi bút của Hữu Thỉnh, chúng đột nhiên mang những nét rất riêng, rất đặc
biệt.Nhà thơ sử dụng phép tu từ cũng rất quen thuộc: thủ pháp nhân hóa các
hình ảnh thiên nhiên, nhưng lại vận dụng thật tài tình: sơng thì như khoan thai
suy tư, mà những cánh chim thì vội vàng bay về phương Nam tránh rét. Hai từ
láy dềnh dàng, vội vã thể hiện hai trạng thái đối ngược nhau: một đằng thì

chậm rãi, từ tốn; một đằng thì gấp gáp chuyển động. Vì sao vậy?Mùa hạ oi bức,
sơi động đã qua, những dịng sơng cuồn cuộn phù sa, nay trở nên hiền hòa
thanh thản, đó là một quy luật của tự nhiên, và cũng là một nét đẹp chuyển thu
kỳ diệu. Dịng sơng thanh thản đón chào thu, nhưng bầy chim xao xác trên
khơng thì lại cảm nhận được cái se sắt của thời tiết, nên chúng vỗ cánh gấp hơn,

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí


bay về phương nam, chở bao nỗi bâng khuâng trên đơi cánh vội. Thu đã bắt
đầu về đây! Lịng người cũng nao nao xúc cảm với dịng sơng, với đàn chim
bay đi xa...
Sơng chuyển thu, đàn chim mùa thu... Cịn đám mây trơi kia thì sao? Và có lẽ
độc đáo nhất trong khổ thơ giữa, vẫn là hình ảnh "đám mây mùa hạ, vắt nửa
mình sang thu". Tứ thơ hay vì nó đem lại những cách hiểu đặc biệt. Nên hiểu
thế nào về hình ảnh thơ này nhỉ? Đám mây mùa hạ vốn mang trong mình bao
cơn mưa rào náo động, mang tiếng sấm ồn ào rơi trên cánh đồng, ngọn núi.
Đám mây ấy vẫn còn đây, nhưng sắc xám có lẽ ngả sang trắng, và nó bồng
bềnh hơn, nên thơ hơn, như chứa trong mình nửa mảnh mùa thu êm đềm. Cụm
từ "vắt nửa mình" thật giàu sức biểu cảm và có ý nghĩa bất ngờ. Mùa hạ chưa
đi hẳn mà thu thì đã đến rồi. Đất trời đang làm một cuộc chuyển giao kỳ diệu
xiết bao, mà mỗi chi tiết trong bức tranh vạn vật đều hết sức tinh tế và được
chọn lọc kỹ càng.Một đám mây mà mang cả sắc hạ và mùa thu, đám mây ấy là
đám mây của lúc giao mùa đẹp và đầy xúc cảm.
Với một lối sử dụng từ ngữ, hình ảnh bình dị mà chọn lọc, cách cảm nhận thiên
nhiên từ nhiều giác quan, từ nhiều góc nhìn, nhà thơ Hữu Thỉnh đã đem lại một
áng thơ hay về mùa thu, góp vào vườn thơ Thu của dân tộc một bông hoa giàu
sắc hương. Tác phẩm Sang thu sẽ còn lay động tâm hồn người đọc nhiều thế hệ,
không phải chỉ bởi tài thơ của tác giả, mà cỏn ở tâm hồn yêu thiên nhiên, yêu
quê hương đất nước thiết tha của ông. Qua thơ Hữu Thỉnh, người đọc trẻ càng

trân trọng hơn nữa từng khoảnh khắc quê hương ta, và thêm yêu mến, biết ơn
những nhà thơ tài hoa đem những khoảnh khắc đó vào thi ca để chúng thêm
đẹp, thêm thơ...

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí