Hướng dẫn kỹ thuật nuôi cá đĩa – phần 1 ppt

1
2
3
Hướng dẫn kỹ thuật nuôi 4
cá đĩa – phần 1 5
6
7
1
- Là những loài cá có bề ngoài khác biệt thuộc chi Symphysodon, họ 2
Cichlidae, cá dĩa được nhiều người nuôi cá xem như là loài cá nước ngọt tuyệt 3
vời nhất. Vốn được ca tụng là “Vua của hồ cá”, có một bí ẩn bao trùm lên vẻ 4
bề ngoài xinh đẹp và hành vi thú vị của chúng. Nhiều người nuôi cá kinh 5
nghiệm khi đề cập về cá dĩa thường hay than phiền rằng chúng rất khó nuôi, 6
thậm chí sinh sản còn khó hơn,chúng đòi hỏi những điều kiện nuôi dưỡng đặc 7
biệt và hoàn toàn không đáng để cố gắng. Thay vì tìm hiểu kỹ hơn, họ phê 8
phán cá dĩa thậm chí ở điểm rằng chúng là cichlid. Bởi vì những phê bình 9
kiểu này, người chuẩn bị nuôi cá dĩa phải hết sức “rắn mặt” và giỏi đối đáp. 10
- Khi bạn quyết định nuôi cá dĩa, nhiều người sẽ chọc ghẹo… và nghi ngờ sự 11
sáng suốt của bạn. Họ sẽ cho là bạn ngốc nghếch và có xu hướng tự hành 12
xác. Họ cũng tự cho mình quyền đặt những câu hỏi tọc mạch về chi phí nuôi 13
cá của bạn, đồn đoán rằng bạn phải cầm cố tài sản hay cho con cái đi ở đợ để 14 
có tiền chơi cá. Khi tất cả những điều đó không có tác dụng, bạn vẫn cứ nuôi 15
cá dĩa và nuôi một cách thành công, họ sẽ nói đùa rằng bạn có những con cá 16
thịt tuyệt vời vì kích thước của một con cá dĩa trưởng thành vừa khít với kích 17
thước và hình dạng của cái chảo. 18
1
- Thật không may là có những hình ảnh… hình ảnh mang tính lịch sử… về 2
những phụ nữ Amazon ngực trần với khuôn mặt được sơn phết đang nhai cá 3
dĩa xanh một cách rất thỏa mãn. Màu sắc của chúng quá đẹp để đem ra ăn thịt 4
vì thế tôi cho rằng những hình ảnh này được trưng bày chỉ vì nhiếp ảnh gia 5
muốn gây sốc mà thôi. Dĩ nhiên, tôi chỉ đoán vậy và việc này cũng có thể xảy 6

ra thật… nhiếp ảnh gia có lẽ đã chụp ảnh những phụ nữ Amazon ngực trần 7
khi họ đang đưa con cá dĩa xanh lên miệng. Nhưng để tâm hồn bạn được 8
thanh thản, xin đừng bàn sâu về vấn đề này làm gì. 9
- Đừng để ý đến những người rắc rối đó làm gì. Bạn có thể làm được. Bạn có 10
thể nuôi cá dĩa và lai tạo chúng mà không tốn quá nhiều chi phí. Bạn chỉ cần 11
trang bị một số kiến thức và lưu ý đến những nhu cầu cơ bản của cá là sẽ 12
ổn.Tôi sẽ không làm bạn chán về những chi tiết liên quan đến kinh nghiệm 13
nuôi cá dĩa trước đây của mình. Tôi rất bướng bỉnh và không chịu đọc các 14
hướng dẫn, tôi nghĩ rằng mình đã biết hết và mọi thứ sẽ ổn thôi. Nhưng khi đã 15
lớn tuổi và thậm chí đọc chữ cỡ nhỏ rất khó khăn, tôi phát hiện ra rằng cần 16
phải đọc càng nhiều càng tốt trước khi bắt tay làm điều gì đó ngay cả khi bạn 17
nghĩ rằng bạn đã biết hết mọi thứ. Đó là một nghịch lý. 18
- Bỏ công đọc về vấn đề mình đang quan tâm là điều cho thấy rằng bạn không 19
phải là người mới chơi cá, và có nhiều khả năng cho thấy bạn sẽ thành công 20
bằng kiến thức thay vì phó thác cho sự may rủi. Chỉ có một chút khác biệt 21
giữa nuôi cá dĩa với những loài cá Nam Mỹ khác. Nếu bạn đã từng nuôi cá tai 1
tượng Phi, cá ông tiên hay cá nheo và áp dụng những nguyên lý cơ bản, bạn 2
sẽ không gặp nhiều rắc rối khi nuôi cá dĩa.Nói ngoài lề như vậy là quá đủ, bây 3
giờ chúng ta đi vào vấn đề chính.Cá dĩa thực sự là cá nhiệt đới, chúng cư ngụ 4
trong những dòng nước ấm áp ở vùng xích đạo Nam Mỹ. 5
6
- Điều này có nghĩa là chúng ưu nước ấm. Một số người cố nuôi cá dĩa ở nhiệt 7
độ khoảng 26°C, có lẽ để dung hòa với cây thủy sinh hay những loài cá khác 8
trong hồ và có thể đạt kết quả tốt trong một thời gian ngắn. Nhưng nhiệt độ 9
thấp sớm muộn sẽ làm cá dĩa bị căng thẳng và đổ bệnh, đặc biệt là bệnh 10
nhiễm khuẩn đường ruột hay Hexamita. Tầm nhiệt độ thích hợp nhất cho cá 11
dĩa là 28°-30° C, nhiệt độ khoảng 32° C rất thích hợp khi thả cá vào hồ mới. 12
Nhiệt độ cao hơn nữa sẽ có hại cho cá và nên duy trì nhiệt độ 31-32° C cho 13
đến khi nào cá hoàn toàn quen với hồ. 14
- Nhiệt độ như vậy cũng thích hợp khi điều trị cá trong một số trường hợp, 15

chẳng hạn khi cá bị nhiễm khuẩn Hexamita, để làm tăng thể trạng cá và công 16
dụng của thuốc. Tôi sử dụng đầu nhiệt 150W cho hồ 110 lít. Với hồ nhỏ hơn, 17
75 lít, tôi sử dụng đầu nhiệt 100W.Trước khi đem cá về nhà, bạn phải chuẩn 18
bị hồ và khởi động xong hệ thống lọc. Đừng dại dột khi nghĩ rằng nên mua cá 1
trước rồi chuẩn bị hồ sau cũng được. Làm như vậy thường thu được kết quả 2
xấu hơn là thành công. Sử dụng loại máy lọc nào không quan trọng nếu nó 3
không tạo ra dòng chảy quá mạnh. Hầu hết người nuôi cá dĩa đều hài lòng với 4
một bộ lọc khí lớn trong hồ có kích thước cỡ 110 lít với mật độ nuôi nhỏ. 5
- Với hồ lớn và mật độ nuôi cao, có thể cân nhắc sử dụng bộ lọc mạnh hơn. 6
Nếu bạn bắt đầu nuôi cá con thì chỉ cần sử dụng một bộ lọc khí cũ là đủ. Nếu 7
bạn không thể chờ để khởi động bộ lọc khí một cách tự nhiên, hãy sử dụng 8
loại dung dịch có chứa vi khuẩn. Chúng hoạt động rất tốt và loại trừ khả năng 9
lây bệnh so với việc sử dụng bộ lọc khí cũ. Tỷ lệ nuôi 6 con cá dĩa nhỏ (5-7.5 10
cm) trong một hồ 75 hay 110 lít là lý tưởng, hồ sau thích hợp hơn trong 11
trường hợp nuôi cá lâu dài. Trong khi chúng ta thường được khuyên nên bắt 12
đầu với 6 con cá dĩa, tôi cho rằng nên nuôi tối thiểu 3 con. Nuôi hai con 13
thường xảy ra cắn lộn và sự hiện diện của con thứ 3 làm sẽ làm cá bớt hung 14
dữ. Xung đột ở cá con thường hiếm khi nghiêm trọng. 15
1
- Cách tốt nhất là bắt đầu bằng 6 con rồi tách dần những con yếu hơn ra nuôi 2
riêng. Cách này dẫn đến kết quả là chỉ còn hai con, và thường là một cặp cá 3
rất đẹp mà chúng sẽ bắt đầu sinh sản rất sớm. Chúng ta thường được khuyên 4
rằng để hồ trống là cách nuôi cá dĩa tốt nhất. Tôi từng nuôi cá dĩa trong nhiều 5
loại hồ khác nhau, từ hồ thủy sinh với những loài cá tương thích cho đến hồ 6
“trống” như lời khuyên của những nhà lai tạo khác. Hồ cá dĩa của tôi, dù nuôi 7
cá giống hay cá con, luôn được bố trí một lớp sỏi rất mỏng ở dưới đáy. Lớp 8
sỏi mỏng giúp lắng đọng chất cặn bã mà làm vệ sinh cũng rất dễ. Cá cũng 9
thích nền sỏi vì chúng thường sục vào đó để tìm kiếm thức ăn. Mặc dù cá dĩa 10
nuôi trong hồ trống cũng tốt nhưng tôi lại thích bố trí nền sỏi. Nếu bạn chọn 11
nền trống, hãy sơn hay dán kín mặt đáy vì cá sẽ cảm thấy lo lắng khi chúng 12

nhìn xuyên qua mặt đáy, và như vậy chúng sẽ luôn nhút nhát. 13
Bên cạnh việc bố trí nền sỏi, tôi thích thả thêm gỗ lũa (trang điểm thêm một ít 14
Java fern), thực vật nổi như water sprite và water wisteria (cả hai rất thích hợp 15
đối với nước nuôi cá dĩa) và chậu trồng cây đổ đầy sỏi để trồng những cây 16
thủy sinh khác. Một bộ đèn huỳnh quang với một bóng ánh sáng nóng và một 1
bóng ánh sáng lạnh sẽ cung cấp đầy đủ ánh sáng cho cây. Cá dĩa hay giật 2
mình khi đang tối mà đèn bật sáng bất thình lình; bằng không, chúng không 3
hề dị ứng với ánh sáng. Liên quan đến điều này, thực vật nổi sẽ làm tán xạ 4
ánh sáng một cách tương đối trước khi chiếu đến cá dĩa. 5
Cá đĩa hoang dã Symphysodon discus xuất xứ từ Brazil này 6
được gọi là “cá dĩa nâu Heckel”. 7
- Với hồ cách ly hay điều trị, tôi không trải sỏi hay bỏ bất cứ vật dụng nào cả. 8
Nếu đây là lần đầu tiên bạn nuôi cá dĩa, hồ nuôi nên bố trí theo kiểu hồ cách 9
ly. Trường hợp này, hồ nuôi nên để trống ngoại trừ máy lọc, đầu nhiệt và đèn. 10 
Lý do của việc sắp xếp gọn nhẹ như thế này bởi vì bạn cần phải quan sát cá 11 
dĩa thật kỹ ngay cả khi chúng tìm cách lẩn tránh, tốt nhất là bạn luôn có thể 12
quan sát chúng một cách thật rõ ràng. Nếu bạn phải điều trị cho cá thì cây 13
thủy sinh, nền sỏi và những đồ trang trí khác sẽ không thích hợp. Bạn cũng 14
cần để cá thích nghi với môi trường sau khi đảm rằng chúng hoàn toàn mạnh 15
khỏe. Quá trình cách ly nên kéo dài không dưới 30 ngày. Nếu bạn thả cá dĩa 16
vào một hồ có sẵn, hãy cách ly cá mới – trong hồ cách ly có kích thước 17
khoảng 38 lít – cho đến khi chắc chắn rằng chúng hoàn toàn khỏe mạnh. 18
- Bạn biết gì về nước máy? Tôi thấy rằng nước máy ở hầu hết mọi nơi đều an 19
toàn đối với cá dĩa mà không cần phải điều chỉnh gì nhiều. Nước máy có thể 20
uống nên nó không thể giết chết cá dĩa được (tôi biết điều này hơi gượng ép 21
bởi vì ở một số nơi trên thế giới, tốt nhất bạn không nên uống nước máy!). 22
Bạn phải khử clor và chloramine (NH2Cl), và có lẽ phải điều chỉnh độ pH 23
một chút, nhưng chừng nào mà bạn chưa nuôi cá đẻ, độ cứng cũng không 1
quan trọng lắm. Cá dĩa thích hợp nhất với nước mềm, hơi có tính acid nhưng 2
rất nhiều nhà lai tạo nuôi cá dĩa bột của họ từ nguồn nước máy địa phương mà 3

chỉ cần khử clor và hạ pH một chút. Điều quan trọng nhất khi thiết lập một hồ 4
cá, đó là bạn phải tìm hiểu điều kiện nước mà cá bạn từng sống. Hãy hỏi. 5
- Cá bạn mua có thể đã quen sống ở nước có độ pH trung hòa. Trong trường 6
hợp này, bạn nên giữ nguyên độ pH như vậy thay vì giảm xuống còn 6.0 – 7
6.5, ít ra cũng trong giai đoạn mới bắt cá về. Luôn thay đổi thành phần hóa 8
học nước từ từ. Tôi nuôi nhiều cá đĩa ở độ pH rất thấp, đôi khi xuống đến 4.5, 9
nhưng chỉ áp dụng cho cá giống và cá hoang dã hơn là cá con. Cá con luôn 10 
được nuôi ở độ pH 6.5 để làm giảm khả năng cá phải làm quen với môi 11
trường quá khác biệt khi bán cho người khác. Có rất nhiều sản phẩm làm 12
giảm độ pH rất tốt từ dung dịch có sẵn trong chai đến chất liệu lọc bằng than 13
bùn, vì thế tùy bạn lựa chon đâu là cách tốt nhất đối với mình. Một loại thiết 14
bị mà theo tôi là rất cần thiết đó là máy đo độ pH. Theo dõi độ pH là điều rất 15
quan trọng nhưng hầu hết các bộ thử đều không có thang đo đủ thấp cho 16
người nuôi cá dĩa. Độ pH thấp thường có xu hướng tự tăng cao trong một số 17
trường hợp (do thiếu bộ đệm), bởi vậy chúng ta nên thường xuyên theo dõi độ 18
pH để điều chỉnh kịp thời. 19
- Về thức ăn, một lần nữa, bạn nên hỏi xem cá dĩa từng được nuôi bằng loại 20
thức ăn gì. Nếu đó là loại thức ăn đặc biệt mà cá của bạn đã quen ăn, hãy đảm 21
bảo rằng bạn có thể kiếm ra loại thức ăn đó. Tất cả cá dĩa của tôi được cho ăn 22
thức ăn tổng hợp dạng tấm ít nhất một lần mỗi ngày. Chúng cũng được cho ăn 23
tim bò chế biến tại gia. Có một nghiên cứu gần đây tại Đại học Singapore 24
(được tài trợ bởi trang trại Gan Discus) cho thấy cá dĩa tăng trưởng tốt nhất 25
trong điều kiện nước thật sạch và cho ăn tim bò xay nhuyễn mà không trộn 26
thêm bất kỳ chất phụ gia nào. 27
- Một số người sử dụng những loại thức ăn khác (như tôm, gan, đậu…) nhưng 1
tôi không thấy chúng có ưu điểm đáng kể nào. Một thành phần tạo ra sự khác 2
biệt đáng kể ở cá dĩa đó là xanathan, chất tạo màu tự nhiên mạnh hơn nhiều 3
lần so với bột ớt. Xanathan bao gồm bột bông cúc vàng và những chất màu 4
thực phẩm phổ biến khác, chẳng hạn như O.S.I. Vivid Color Flakes. Cho cá 5
ăn tim bò mau dơ nước nhưng cá có bản dày. Nếu bạn cho cá ăn tim bò ngay 6

trước khi thay nước thì bạn có thể duy trì việc cho cá ăn loại thức ăn này mà 7
nước vẫn sạch. Bên cạnh tim bò và thức ăn tấm tổng hợp, cá dĩa mạnh khỏe 8
còn có thể ăn nhiều loại thức ăn khác nhau. 9
- Tuy nhiên, không nên cho cá ăn các loại trùn chỉ. Trùn chỉ, trùn đen và 10
những loại thức ăn tươi có nguồn gốc từ nước ngọt rất hợp khẩu vị đối với bất 11 
kỳ loài cá nào nhưng chắc chắn cá sẽ có nguy cơ lây nhiễm một số bệnh 12
đường ruột. Trùng đỏ đông lạnh là loại thức ăn được nhiều nhà lai tạo ưa 13
chuộng và cá dĩa rất thích nhưng nguy cơ lây nhiễm bệnh ký sinh khiến tôi 14
phải cân nhắc trước khi cho chúng ăn. Tôi không cho cá ăn thức ăn tươi hay 15
đông lạnh có nguồn gốc nước ngọt trừ phi cá quá yếu và tôi chỉ cho chúng ăn 16
thuốc bổ thôi. Có một ngoại lệ – artemia tươi hay đông lạnh rất an toàn và 17
kích thích khẩu vị cá dĩa. 18
- Cá dĩa thường không kén ăn trừ khi chúng bị căng thẳng. Đừng cho cá ăn 19
quá nhiều, dĩ nhiên, nhưng cũng đừng để cá quá đói. Tốt nhất là nên hút hết 20
thức ăn thừa sau khi cho cá ăn khoảng một hai tiếng. Tôi thường làm như vậy. 21
Cá non nên được cho ăn từ 2 đến 3 lần mỗi ngày. Hãy quan sát chúng. Đừng 22
cho chúng ăn nhiều hơn mức chúng có thể ăn trong một giờ. Cá dĩa rất háu ăn 23
trong vài phút đầu nhưng sau đó lại ăn rỉ rả vì vậy đừng vội hút “thức ăn 24
thừa” ra quá nhanh. 25
- Việc lựa chọn cá dĩa rất khó khăn. Thông thường, sức khỏe luôn quan trọng 1
hơn loại cá hay màu sắc. Hãy để ý cá có dạng tròn, đều, không bị khuyết tật 2
hay vết thương nào, vây đủ và đều, và mắt phải tỷ lệ với thân hình. Cá dĩa non 3
có mắt quá to luôn là dấu hiệu cá bị còi và không thể lớn đến đến kích thước 4
tối đa. 5
- Chọn những con có mắt màu đỏ, màu cam hay bất cứ màu sáng nào, hay kể 6
cả màu nâu ở một số loại cá. Mắt đen hay sẫm màu là dấu hiệu cá bị bệnh. 7
Chuyển động phập phùng của mang cũng rất quan trọng. Nếu cá thở nặng 8
nhọc ở một bên mang còn mang bên kia bất động thì đó có thể là dấu hiệu cá 9
bị nhiễm bệnh ký sinh ở mang. Trong khi bệnh ký sinh ở mang và những loại 10
bệnh khác khá dễ chữa trị đối với người nuôi cá nhiều kinh nghiệm nhưng 11

nếu bạn mới bắt đầu nuôi cá dĩa thì tôi khuyên bạn nên tránh ngay từ đầu. 12
Hãy kiểm tra phân cá. Nếu phân cá có màu đen nằm ở dưới đáy hồ thì đó là 13
dấu hiệu cá không bị nhiễm khuẩn đường ruột. 14
- Nếu phân màu trắng dính ở hậu môn của cá hay dưới đáy hồ thì cá đang bị 15
bệnh đường ruột, nhiễm khuẩn Capillaria, Hexamita… Xin nhắc lại, bệnh 16
nhiễm khuẩn có thể chữa được nhưng hơi khó khăn đối với người mới bắt đầu 17
nuôi cá. Nếu bạn mua cá từ tiệm bán cá, tốt nhất nên hỏi người bán xem cá có 18
ăn uống bình thường hay không. Nếu chúng hơi phàm ăn, bạn có thể chắc 19
chắn rằng chúng đang ở trong tình trạng sức khỏe tốt và sẽ sống sót trong hồ 20
cá của bạn. 21
1
- Khi bạn mang cá về nhà, hãy áp dụng phương pháp tập cho cá quen với 2
nước hồ. Châm nước hồ từ từ vào chậu có sẵn cá và nước từ túi đựng cá. Một 3
khi lượng nước tăng lên gấp đôi, bạn có thể bắt cá bằng tay hay vợt để thả vào 4
hồ. Đừng đổ nước từ túi đụng cá vào hồ. Chỉnh độ chiếu sáng thấp ngày đầu 5
tiên hay cho đến khi cá bơi lội bình thường. Cá dĩa nằm bẹt một bên thân dưới 6
đáy trong vài giờ khi được thả vào hồ mới là điều rất bình thường. Cũng bình 7
thường khi chúng bắt đầu bơi lội và đòi ăn sau đó khoảng chục phút. Việc di 8
chuyển ít nhiều làm cá bị sốc, dù sao đi nữa, cá dĩa bắt đầu ăn sau đó khoảng 9
một ngày. 10
- Sau khi thả cá vào hồ, bạn tránh làm phiền đến chúng trừ phi thật cần thiết. 11
Từ từ rồi chúng sẽ quen với sự hiện diện của bạn nhưng lúc đầu đừng ngạc 12
nhiên nếu chúng tìm cách bỏ trốn khi bạn đến gần. Hãy đừng cử động. Bản 13
tính tò mò tự nhiên của chúng sẽ trỗi dậy và nhanh chóng phản ứng với những 14
gì xảy ra ở phí trước hồ. Chúc bạn may mắn và sở hữu những con cá dĩa tốt 15
nhất. Hy vọng bạn có nhiều niềm vui! 16
17