Soạn bài Đất nước của Nguyễn Đình Thi

Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

Soạn bài đất nước của Nguyễn Đình Thi
1. Soạn bài Đất nước của Nguyễn Đình Thi mẫu 1

I. Đọc – hiểu văn bản
Câu 1.
a. Bố cục 2 phần.
- Phần 1: Từ đầu đến câu “Những buổi ngày xưa vọng nói về’’.
Ý chính: Hình ảnh đất nước vươn dậy từ trong máu lửa, đau thương.
- Phần 2: Đoạn cịn lại.
Ý chính: Hình ảnh đất nước vươn dậy từ trong máu lửa, đau thương.
b. Mối quan hệ giữa các phần:

Đó là quan hệ bổ sung cho cảm hứng tổng hợp về đất nước thêm đầy đủ và phong phú
hơn.
- Đoạn 1 gồm các khổ thơ, ý thơ đã được hình thành từ trước (1948-1949), nhưng tác giả
cảm thấy chưa đầy đủ, chưa phong phú.
- Đoạn 2 là những cảm nhận bổ sung, giàu tính khái quát, cho ta thấy hình ảnh đất nước
Việt Nam khơng chỉ có cộng đồng, những con đường hay “Những dịng sơng chảy nặng
phù sa”… mà còn là một đất nước vươn lên từ trong gian khổ chiến tranh:
“Nước Việt Nam từ máu lửa
Rũ bùn đứng dậy sáng lịa”.
Câu 2. Hình ảnh mùa thu Hà Nội trong hoài niệm của nhà thơ đặc sắc ở những khía cảnh
sau đây:
- Một mùa thu chia tay đầy lưu luyến bâng khuâng.

- Một mùa thu có những ấn tượng về thời tiết thủ đô: “Sáng chớm lạnh trong lịng Hà
Nội”.
- Một mùa thu có những hình ảnh rất đẹp mà buồn đến mức ám ảnh “Những phố dài xao
xác hơi may”, “Sau lưng thềm lá rơi đầy”.
- Một mùa thu đầu tiên của cuộc kháng chiến: “Những phố dài xao xác heo may”, “Người
ra đi đầu không ngoảnh lại”.
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

Câu 3.

- Đoạn thơ từ “Mùa thu nay đã khác rồi” đến “Những buổi ngày xưa vọng nói về” thể
hiện những thay đổi biến chuyển.
+ Nhân vật “tôi” thay đổi từ trạng thái buồn, bâng khuâng, lưu luyến, đến vui sướng, tự
hào.
+ Cái nhìn thay đổi từ đường phố, thềm nhà sang núi đồi, rừng tre, trời xanh, cánh đồng,
dịng sơng.
+ Cảm xúc của tác giả hân hoan, hả hê trước cảnh đất nước rộng lớn: Trời thu thay áo mới
Trong biếc nói cười thiết tha
+ Tác giả chuyển sang cảm xúc tự hào về chủ quyền đất nước và truyền thống bất khuất
của ông. Trời xanh đây là của chúng ta Núi rừng đây là của chúng ta… … Những buổi
ngày xưa vọng nói về.
- Cảm hứng vui sướng và tự hào sở dĩ có được là do tình hình thực tế năm 1948: sau chiến

thắng Việt Bắc thu – đông năm 1947, cả một vùng đất rộng lớn thuộc sáu tỉnh biên giới
phía Bắc được giải phóng. Điều này đem lại cảm hứng tin tưởng, tự hào của các nhà thơ
đi theo kháng chiến (đoạn thơ này được hình thành từ năm 1948 trong bài Sáng mát trong
như sáng năm xưa).
Khi thể hiện cảm hứng tự hào, tác giả đã có những khám phá sâu sắc về truyền thống Đất
nước với Nguyễn Đình Thi nổi bật lên ở truyền thống bất khuất.
Nước chúng ta
Nước những người chưa bao giờ khuất
Đêm đêm rì rầm trong tiếng đất
Những buổi ngày xưa vọng nói về
Đó là hai đặc tính quý báu của dân tộc ta: anh hùng bất khuất và giản dị chất phác.
Câu 4. Nguyễn Đình Thi đã cảm nhận và suy tư như thế nào về quê hương đất nước trong

phần 2.
Phần 2 của bài thơ chuyển hướng suy tư và cảm nhận về đất nước. Tác giả cố gắng tạo
dựng hình ảnh đất nước đau thương nhưng anh dũng, vươn lên từ trong đau khổ và hi
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

sinh.
- “Ơi những cánh đồng q chảy máu … nhớ mắt người yêu”: là khổ thơ nói về đất nước
đau thương trong vòng dây thép gai của địch và hình ảnh con người Việt Nam anh dũng
và lãng mạn (như cách nói của Tố Hữu: “Biết cảm thụ và biết yêu thương”).

- “Từ những đau thương chiến đấu … Lòng dân ta yêu nước thương nhà’’ là khổ thơ nói
về sự hờn giận đối với quân cướp nước và bè lũ bán nước, cũng như tinh thần đấu tranh,
lòng “yêu nước thương nhà” của nhân dân ta.
- “Khói nhà máy… ánh bình minh” là hai khổ thơ suy ngẫm về đất nước từ thời điểm hiện
tại (Ôm đất nước những người áo vải – Đã đứng lên thành những anh hùng) và nhiều hi
sinh (Mỗi bước đường mỗi bước hi sinh). Tâm trạng của tác giả tràn ngập niềm vui và
niềm tin tưởng (Lòng ta bát ngát ánh bình minh).
- Khổ thơ kết tạo dựng một hình ảnh đất nước ước lệ rất hùng tráng về đất nước, con
người Việt Nam.
Súng nổ rung trời giận dữ
Người lên như nước vỡ bờ
Nước Việt Nam từ máu lửa

Rũ bùn đứng dậy sáng lịa.
Hai câu đầu gợi lại hình ảnh quần chúng nhân dân xơng lên cướp chính quyền trong Cách
mạng tháng Tám; hai câu cuối là biểu tượng rực rỡ về đất nước con người Việt Nam qua
cảm nhận và suy ngẫm của nhà thơ. Trong lời thơ, nhịp thơ, như có tiếng ào ạt của bước
chân ra trận, sự sục sơi của ý chí quyết chiến, quyết thắng. Hình ảnh đất nước đi lên từ nơ
lệ đến tự do, từ lầm than đến chiến thắng, từ bóng tối đến ánh sáng, từ nỗi đau đến niềm
vui được tác giả miêu tả qua những lời thơ đầy kiêu hãnh, tự hào. Đất nước vụt lớn, đứng
dậy trong hào hùng, vinh quang. Câu thơ tràn ngập âm hưởng sử thi, giàu sắc thái thần
thoại, huyền thoại.
Câu 5. Bài thơ được làm theo thể thơ tự do với các đặc điểm: câu thơ dài ngắn khác nhau,
nhịp điệu khi nhanh, khi chậm. Kết hợp với việc lựa chọn sử dụng những hình ảnh có tính
khái qt cao phù hợp với việc diễn tả nội dung tư tưởng và mạch cảm xúc của tác giả.

Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

Tác dụng:
- Giúp tác giả dựng được một bức tưởng đài đẹp đẽ, sống động về hình ảnh đất nước
trong chiến đấu và chiến thắng.
- Gợi được cảm nhận rõ ràng về sự chiến thắng của dân tộc: chiến thắng ấy là kết quả của
bao nhiêu máu đổ, bao nhiêu mồ hơi và nỗi đau vị xé ; chiến thắng ấy cũng là kết tinh cao
nhất của tình yêu, của tinh thần chiến đấu và khát vọng hịa bình sâu thẳm.
- Tạo được cảm hứng hào hùng cho khúc tráng ca của dân tộc từ nô lệ đến tự do, từ buồn

thương đến mừng vui, hạnh phúc. Đây chính là sự vận động đẹp đẽ, sâu sắc trong tứ thơ
của Nguyễn Đình Thi.
II. Luyện tập
Đề bài: Cảm nhận về vẻ đẹp của mùa thu Hà Nội trong bốn câu thơ sau:
Sáng sớm lạnh trong lòng Hà Nội
Những phố dài xao xác heo may
Người ra đi đầu không ngoảnh lại
Sau lưng thềm nắng lá rơi đầy.
(Đất nước – Nguyễn Đình Thi)
Gợi ý.
a. Giới thiệu tác giả, tác phẩm và vị trí đoạn trích.
- Nguyễn Đình Thi là nhà thơ trưởng thành từ trong cuộc kháng chiến chống Pháp. Thơ

ơng có bản sắc và giọng điệu riêng, vừa tự do, phóng khống vừa hàm súc, sâu lắng suy
tư, có những tìm tịi theo hướng hiện đại về hình ảnh và nhạc điệu.
- Đất nước là một tác phẩm lớn, tiêu biểu nhất cho sự nghiệp thơ ca của Nguyễn Đình Thi,
đồng thời cũng là một trong số khơng nhiều những bài thơ xuất sắc nhất viết về quê
hương đất nước của nền thơ ca hiện đại Việt Nam.
- Đoạn trích nằm ở phần đầu bài thơ, là một trong những khổ thơ hay nhất.
b. Cảm nhận về mùa thu Hà Nội.
- Mùa thu Hà Nội được khơi nguồn từ vẻ đẹp tươi sáng, trong lành của mùa thu Việt Bắc,
với buổi sáng mát trong, với hương cốm mới. Cả mùa thu Hà Nội năm xưa sống dậy trong
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188

Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

mùa thu Việt Bắc hơm nay.
- Trong niềm hoài niệm của nhà thơ, mùa thu Hà Nội hiện lên với những cảnh vật thiên
nhiên và con người cụ thể, sinh động và gợi cảm.
+ Cảm nhận một cách tinh tế cái chớm lạnh của một buổi sáng mùa thu, cái xao xác của
gió heo may trên những phố dài – một nét đặc trưng của phố phường Hà Nội.
+ Trên nền không gian ấy, nhà thơ đã ghi lại thật sống động tâm trạng của những chàng
trai Hà Nội khi phải rời thành phố thân yêu ra đi, dứt khoát nhưng cũng đầy lưu luyến.
+ Con người, cảnh vật hiện lên trong bức tranh vừa có hình khối, đường nét, vừa có màu
sắc, ánh sáng, tạo được ấn tượng sâu đậm, chất chứa những tâm trạng, nỗi niềm.
- Mùa thu Hà Nội trong thơ Nguyễn Đình Thi đẹp nhưng phảng phất nỗi buồn. Chỉ bằng

vài nét phác họa, khổ thơ đã gợi lên được thần thái, cái hồn của mùa thu Hà Nội và cả tâm
trạng người ra đi năm xưa: đẹp một cách hiu hắt, vắng lặng và phảng phất nỗi buồn.
c. Có thể nói, đây là những câu thơ hay nhất, đẹp nhất của bài thơ và cũng là khổ thơ hay
viết về Hà Nội. Chỉ qua bốn câu thơ, Nguyễn Đình Thi đã bộc lộ mình là một người nghệ
sĩ đa tài về thơ, họa và nhạc.
2. Soạn bài Đất nước của Nguyễn Đình Thi mẫu 2
2.1. Hướng dẫn
Trả lời câu 1 trang 126 SGK Ngữ văn 12, tập 1
Bố cục (2 phần)
+ Phần 1 (từ đầu -> … vọng nói về): đất nước được cảm nhận qua hình ảnh mùa thu xưa và nây.
+ Phần 2 (còn lại): đất nước gian khổ, đau thương nhưng quật cường, chói lọi trong chiến thắng.
Trả lời câu 2 trang 126 SGK Ngữ văn 12, tập 1

- Tín hiệu gợi nhắc về mùa thu Hà Nội: sáng mát trong và gió thổi mùa thu hương cốm mới, đây
là những nét đặc trưng quen thuộc của mùa thu Bắc Bộ, mùa thu Hà Nội.
- Mùa thu Hà Nội trong hoài niệm:
+ Bức tranh mùa thu chân thực, thi vị, mang đậm đặc trưng mùa thu Hà Nội nhưng thống buồn
với tiết trời chớm lạnh, hình ảnh những phố dài xao xác, hơi may, nắng lá rơi đầy.
+ Hình ảnh người đi buồn bã, lưu luyến nhưng cũng đầy cương quyết: người ra đi đầu không
ngoảnh lại/ sau lưng thềm nắng lá rơi đầy.
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

=> Mùa thu Hà Nội đẹp nhưng buồn thấm thía bởi nhân vật trữ tình phải li biệt Hà Nội để đi tìm
con đường thốt vịng nơ lệ đau thương, tủi nhục.
Trả lời câu 3 trang 126 SGK Ngữ văn 12, tập 1
- Nội dung: đoạn thơ phản ánh mùa thu cách mạng, mùa thu độc lập vui tươi, phấn chấn.
+ Tiếng reo vui trước mùa thu hiện tại độc lập, hạnh phúc.
+ Mùa thu cách mạng tươi đẹp, sôi nổi: không gian nghệ thuật dịch chuyển từ những phố dài xao
xác buồn bã sang không gian núi rừng tươi mới, tràn đầy sức sống (rừng tre phấp phới, trời thu
thay áo mới); trạng thái nhân vật trữ tình vui vẻ, hạnh phúc hịa trong sự phấn chấn của tạo vật
(phấp phới, thiết tha).
+ Mùa thu độc lập, tự chủ: trời xanh đây là của chúng ta…
+ Suy tư về hồn thiêng đất nước: Nước chúng ta…vọng nói về.
- Nghệ thuật đặc sắc trong đoạn thơ: hình ảnh thơ giàu sức gợi; câu thơ giàu tính nhạc; vận dụng

hiệu quả phép điệp, giọng thơ phấn chấn sôi nổi, cảm xúc mãnh liệt…
Trả lời câu 4 trang 126 SGK Ngữ văn 12, tập 1
- Đất nước đau thương trong chiến tranh:
+ Đất nước chìm trong máu và nước mắt: những cánh đồng quê chảy máu, dây thép gai đâm nát
trời chiều, bát cơm chan đầy nước mắt…đứa đè cổ đứa lột da.
+ Đất nước bật lên nỗi căm hờn: từ những năm đau thương chiến đấu…căm hờn.
- Đất nước vùng lên giành lấy chiến thắng vinh quang, chói lọi:
+ Vượt lên đau thương để lao động và chiến đấu, chống lại kẻ thù: Những đêm dài hành quân
nung nấu, Xiềng xích chúng bay khơng khóa được….lịng dân ta yêu nước thương nhà.
+ Hình ảnh đất nước kì vĩ, chói lọi, quật khởi bừng dậy giữa hiện thực rung trời chuyển đất: Ôm
đất nước những người áo vải/Đã đứng lên thành những anh hùng, Nước Việt Nam từ máu lửa/Rũ
bùn đứng dậy sáng lòa.

- Nghệ thuật đặc sắc trong đoạn thơ: hình ảnh sáng tạo đầy sức gợi hình gợi cảm, thủ pháp đối
lập, khuynh hướng sử thi và cảm hứng lãng mạn đậm nét.
Trả lời câu 5 trang 126 SGK Ngữ văn 12, tập 1
- Bài thơ xen kẽ nhiều câu thơ dài ngắn khác nhau giúp diễn tả nhịp điệu phong phú, cảm xúc
nóng bỏng, mãnh liệt của nhà thơ.
- Hình ảnh thơ gợi hình, gợi cảm và giàu sức khái quát với tính biểu tượng cao.
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

- Giọng điệu uyển chuyển, nhịp điệu phong phú: khi nhẹ nhàng diễn tả cảm xúc bâng khuâng

trầm lắng, khi sôi nổi phấn chấn diễn tả niềm vui sướng, tự hào, khi lại suy tư trầm lắng trước
chiêm nghiệm về đất nước.
=> Tất cả các tín hiệu nghệ thuật trên đều giúp Nguyễn Đình Thi bày tỏ những cảm xúc và suy tư
chân thực, sâu sắc, mới mẻ về đất nước.
2.2. Nội dung chính
- Đất nước được cảm nhận trong chiều dài của những năm tháng kháng chiến, chiến đấu và chiến
thắng, trong không gian rộng lớn.
- Cảm xúc, suy tư: đất nước gần gũi, thiêng liêng, trang trọng, vĩ đại và anh hùng.
Mời bạn đọc cùng tham khảo />
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188