Một số biện pháp nâng cao dạy tập đọc nhạc cho học sinh bậc Tiểu học”

PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO

TRƯỜNG TIỂU HỌC

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG
DẠY TẬP ĐỌC NHẠC CHO HỌC SINH BẬC TIỂU HỌC

Người thực hiện:
Chức vụ: Giáo viên
Đơn vị công tác: Trường
SKKN thuộc lĩnh vực (môn) Âm nhạc

BỈM SƠN NĂM 20
0


MỤC LỤC
Trang
1. MỞ ĐẦU...........................................................................................................0
1.1. Lý do chọn đề tài:...........................................................................................1
1.2. Mục đích nghiên cứu:.....................................................................................1
1.3. Đối tượng nghiên cứu:....................................................................................1
1.4. Phương pháp nghiên cứu:...............................................................................1
2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM.....................................................2
2.1. Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh nghiệm:......................................................2
2.2. Thực trạng việc học tập đọc nhạc ở Trường tiểu học Ngọc Trạo...................2
2.3. Các biện pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề...........................................3
2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạy động giáo dục :.............10
3. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ...............................................................................11

3.1. Kết luận........................................................................................................11
3.2 . Kiến nghị :...................................................................................................12
TÀI LIỆU THAM KHẢO...................................................................................13

1


1. MỞ ĐẦU
1.1. Lý do chọn đề tài:
Mục đích giáo dục tiểu học hiện nay của chúng ta là đào tạo những con
người phát triển toàn diện.Việc giáo dục một con người tồn diện khơng chỉ giáo
dục cho các em có đạo đức tốt, có trình độ hiểu biết, nắm chắc các kiến thức
khoa học và xã hội, có sức khoẻ, biết lao động, sẵn sàng lao động mà còn phải
giáo dục cho họ biết nhìn nhận, phân biệt, biết thưởng thức cái đẹp và biết làm
đẹp cho cuộc sống đó chính là giáo dục thẩm mỹ. Một trong những con đường
giáo dục thẩm mỹ nhanh và hiệu quả nhất là giáo dục thông qua các môn học
nghệ thuật. Trong đó có mơn Âm nhạc.
Âm nhạc là phương tiện hiệu quả nhất trong giáo dục thẩm mỹ, đặc biệt là
ở bậc tiểu học, thơng qua mơn học này đã hình thành cho các em những kiến
thức ban đầu về ca hát, về kiến thức Âm nhạc, đặc biệt là trang bị cho các em
có một thế giới tinh thần thoải mái hơn, minh mẫn hơn, giúp các em phát triển
toàn diện hơn, từ đó giúp các em học tốt các môn học khác. Qua học âm nhạc
làm cho các em u thích bộ mơn nghệ thuật này, giúp cho các em cảm nhận
được cái hay cái đẹp của âm thanh thông qua các bài hát, nhất là qua các bài
tập đọc nhạc.
1.2. Mục đích nghiên cứu:
Là giáo viên được đào tạo chuẩn về Âm nhạc tôi nhận thấy đại đa số các
em rất thích ca hát nhưng lại ngại tập đọc nhạc. Qua thực tế giảng dạy từ những
năm trước đây. Tôi nhận thấy rằng trước một bài tập đọc nhạc, ghi chép nhạc, để
các em hiểu, nắm được và thực hiện tốt yêu cầu của bài người giáo viên cần có

một phương pháp truyền đạt, hướng dẫn thật tốt, đơn giản nhưng lại hiệu quả
nhất, để giúp các em nắm bắt, tiếp thu nhanh nhất kiến thức bài học.
Hiện nay việc giảng dạy bộ mơn này ngồi việc có người thầy được đào
tạo chuẩn, hằng năm được bổ sung kiến thức cập nhật với tình hình thực tế, cịn
có các loại nhạc cụ phục vụ cho việc giảng dạy, cùng với việc đổi mới phương
pháp giảng dạy. Từ thực tế đó, tơi xin đưa ra “Một số biện pháp nâng cao dạy
tập đọc nhạc cho học sinh bậc Tiểu học”. Đây là những kinh nghiệm mà tôi đã
đúc kết được trong những năm giảng dạy tại Trường Tiểu học Ngọc Trạo.
1.3. Đối tượng nghiên cứu:
Học sinh lớp 3,4, 5 Trường Tiểu học Ngọc Trạo- Bỉm Sơn – Thanh Hóa
1.4. Phương pháp nghiên cứu:
- Phương pháp quan sát.
- Phương pháp vấn đáp.
- Phương pháp thực hành.
1


2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2.1. Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh nghiệm:
Xuất phát từ thực trạng giảng dạy Âm nhạc cho học sinh ở lứa tuổi Tiểu
học. Vấn đề tập đọc nhạc của các em là hết sức quan trọng, điều đó khơng chỉ phụ
thuộc vào chương trình giảng dạy phù hợp mà cịn phụ thuộc vào phương pháp
truyền thụ của người thầy. Hơn nữa còn phụ thuộc vào ý thức học tập của các em
cùng với sự quan tâm chăm sóc, tạo điều kiện của gia đình và tồn thể xã hội.
Âm nhạc là một mơn học mang tính nghệ thuật cao, nó khác rất nhiều so
với mơn học khác, tuy nó khơng địi hỏi sự chính xác một cách tuyệt đối như
những con số nhưng lại địi hỏi người học phải có sự u thích, sự đam mê thậm
chí là một chút cái gọi là “năng khiếu”, điều này không phải học sinh nào cũng
có được. Học Âm nhạc mang đến cho học sinh những phút giây thư giãn, thoải
mái, học mà chơi, chơi mà học. Thông qua những câu nhạc, những lời ca, Âm

nhạc giúp các em nhận thức những hình tượng âm thanh, giai điệu, kích thích
cảm xúc của các em, giúp các em cảm thụ những giai điệu đẹp của cuộc sống.
Vậy làm thế nào để các em đọc đúng được bài tập đọc nhạc? Người thầy
dạy nhạc phải biết giúp các em nắm vững trước tiên kiến thức về Âm nhạc, vị trí
các nốt nhạc trên khng nhạc tương ứng với độ cao âm thanh, các hình nốt
nhạc tương ứng độ dài, giúp các em hiểu và phân biệt được những âm thanh cao,
thấp, dài, ngắn với trường độ khác nhau, tốc độ thể hiện khác nhau. Để các em
có hứng thú trong học tập, người giáo viên cần tạo cho các em có một tâm trạng
thoải mái, một hứng thú tràn đầy khi học âm nhạc. Muốn làm được việc đó, một
trong nhiều yếu tố quan trọng là người giáo viên phải truyền tải chính xác các
kiến thức về Âm nhạc. Tập đọc nhạc tốt nó giúp cho học sinh dễ dàng cảm nhận
giai điệu và ghép lời ca một cách chính xác. Khi học sinh thực hiện tốt các bài
tập đọc nhạc sẽ giúp học sinh tự tin hơn khi học hát cũng như thực hiện các hoạt
động khác, giúp các em hiểu biết nhiều hơn về nghệ thuật âm nhạc thông qua
việc ghi nhớ các nốt nhạc, các ký hiệu âm nhạc.
Tập đọc nhạc còn giới thiệu cho học sinh biết thêm nhiều bản nhạc hay,
ngoài ra tập đọc nhạc còn nhằm phát triển khả năng nghe, sự cảm thụ âm nhạc
và năng khiếu âm nhạc cho học sinh
Là giáo viên được bồi dưỡng chuyên ngành Âm nhạc Tiểu học, lại trực
tiếp giảng dạy bộ môn, phụ trách cơng tác Đội bản thân ít nhiều đã đúc kết được
những kinh nghiệm trong công tác, tôi nhận thấy thực tế việc học tập và tiếp thu
các kiến thức của môn học, đặc biệt là kiến thức đọc và ghi chép nhạc của các
em là chưa cao, nhiều em cịn rất lúng túng. Trước những hạn chế đó, tơi xin đưa
ra một số kinh nghiệm hướng dẫn các em học tập đọc nhạc khá hiệu quả mà tôi
đã tiến hành mấy năm nay.
2.2. Thực trạng việc học tập đọc nhạc ở Trường Tiểu học Ngọc Trạo
Tình hình nhà trường có rất nhiều thuận lợi. Đã có giáo viên chuyên trách
giảng dạy, thường xuyên được tham gia các lớp tập huấn thay sách, nâng cao
chun mơn nghiệp vụ do Phịng giáo dục thị xã và cấp Tỉnh tổ chức.
2

Được sự quan tâm của ban giám hiệu, của hội phụ huynh, quý cấp lãnh
đạo và đặc biệt có sự quan tâm của Phòng giáo dục thị xã Bỉm Sơn tạo mọi điều
kiện như cơ sở vật chất, đồ dùng dạy học.Trường Tiểu học Ngọc Trạo là một
trường có phong trào văn hoá văn nghệ khá tốt. Các hoạt động văn hố văn nghệ
diễn ra rất sơi nổi trong suốt năm học qua các đợt thi đua. Các hoạt động đó
được tác động nhiều bởi bộ mơn Âm nhạc. Bên cạnh đó vẫn cịn một số hạn chế:
Cịn một số phụ huynh còn chưa quan tâm đến việc học tập của con em mình,
đến lớp cịn thiếu đồ dùng học tập và điều đáng nói là cịn nhiều phụ huynh và
học sinh chưa thật sự quan tâm đến môn học này (vẫn coi đây là môn học phụ)
Trên cơ sở lý luận cùng thực tế giảng dạy tại trường, tôi đã tìm hiểu khả
năng học nhạc của học sinh. Bằng việc quan sát thực tế các giờ học tôi nhận thấy
việc tiếp thu các kiến thức Âm nhạc và sự yêu thích tập đọc nhạc chỉ rơi vào một
số em gọi là có năng khiếu. Cịn lại các em khác chỉ học theo bản năng phải học
nên ít có sự sáng tạo trong vận dụng kiến thức.
Qua kiểm tra đọc một bài tập đọc nhạc thì số lượng các em đọc tốt còn rất
khiêm tốn. Thực tế khi nghe các em thực hiện bài tập, bên cạnh những em trình
bày tự nhiên và thoải mái vẫn còn một số em chưa thực sự mạnh dạn, tự tin, chỉ
đọc với tính chất thuộc lịng, đọc nhạc thì chỉ đúng tên nốt mà chưa đúng trường
độ, cao độ, ngắt, nghỉ tuỳ tiện khơng đúng tiết tấu của bài nhạc.
Vì vậy để khắc phục tình trạng trên tơi xin mạnh dạn trình bày kinh
nghiệm của mình về vấn đề này.
2.3. Các biện pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề
Một tiết học tập đọc nhạc hiệu quả, gây hứng thú cho học sinh trước tiên
người giáo viên phải xây dựng nền nếp học tập ngay từ bài học đầu tiên. Đó chính
là thái độ, ý thức học tập đối với môn Âm nhạc. Ở lớp 3, các em đã được làm
quen với các kí hiệu Âm nhạc: các hình nốt, khng nhạc, khóa Son, đọc 8
bài tập đọc nhạc ở lớp 4 và sang lớp 5 các kỹ thuật đó được tiếp tục thể hiện và
nâng cao hơn một bước. Vì vậy, giáo viên phải nắm vững các phương pháp và các

bước cần thể hiện để phát triển các kỹ năng đã có của các em một cách tốt nhất.
Biện pháp 1: GV phải thực hiện đúng qui trình khi dạy bài tập đọc nhạc
Theo chương trình mới tập đọc nhạc được xem là một phân môn, lớp 4
mới làm quen với bài tập đọc nhạc nhịp 2 gồm 5 nốt:

Đô

rê

mi

son

la

tiến đến 6 nốt:

đơ

rê

mi pha

son

la

Và lần lượt xuất hiện hình nốt đen, nốt trắng, lặng đen, nốt móc đơn, lặng
3

đơn. ở lớp 4, tổng cộng có 8 bài tập đọc nhạc, được đánh số từ tập đọc nhạc số 1
đến tập đọc nhạc số 8. Các bài tập đọc nhạc đều có lời ca, dài khơng q 16 ơ
nhịp và tất cả đều viết ở nhịp 2.
Vì mới tiếp cận nên giáo viên hướng dẫn học sinh thực hành các bài tập về
cao độ và tiết tấu riêng cho từng bài và phải thực hiện đúng theo qui trình sau:
+ Trước khi vào bài tập đọc nhạc giáo viên giới thiệu bài tập đọc nhạc
(không đi sâu vào kiến thức nhạc lí).
+ Học sinh xác định âm cao, thấp, trung bình và tập nói tên nốt nhạc (ví
dụ: son đen, son móc đơn, la móc đơn …., chưa đọc cao độ).
+ Tập tiết tấu: Giáo viên gõ tiết tấu trong bài tập đọc nhạc, học sinh nghe
và thực hiện lại.
+ Nói tên nốt theo tiết tấu: Giáo viên hướng dẫn học sinh vừa nói tên nốt
trong bài kết hợp gõ tiết tấu.
+ Đọc cao độ (như trên)
+ Học sinh nghe giai điệu: Giáo viên đàn chuỗi âm thanh khoảng 2-3 lần,
học sinh lắng nghe và nhẩm theo.
+ Học sinh đọc nhạc: Khi giáo viên đàn giai điệu xong và bắt nhịp, học
sinh đọc chuỗi âm thanh hòa với tiếng đàn, vừa gõ tiết tấu. Ghép các chuỗi âm
thanh để đọc cả bài tập đọc nhạc.
+ Học sinh hát lời: Giáo viên đàn giai điệu cả bài tập đọc nhạc để học sinh
tự hát lời (có thể nửa lớp đọc nhạc đồng thời nửa kia hát lời).
+ Đọc nhạc và gõ đệm: Học sinh đọc nhạc và hát lời bài tập đọc nhạc kết
hợp gõ đệm theo phách (đến đây không nên gõ theo tiết tấu mà chuyển sang gõ
phách, phách là đơn vị cơ bản của trường độ).
+ Củng cố, kiểm tra: Giáo viên chỉ định tổ, nhóm hoặc cá nhân tập đọc
nhạc, giáo viên hướng dẫn các em sửa những chỗ cịn chưa đạt.
* Đây là quy trình có độ mềm dẻo, trong thực tế dạy học chúng ta khơng
cần cứng nhắc. Giáo viên có thể xử lí linh hoạt khi dạy học. Nhằm phát triển khả
năng nghe, sự cảm thụ âm nhạc và năng khiếu âm nhạc cho học sinh, giáo viên

có thể sử dụng vài bài tập như: Đàn chuỗi âm thanh ngắn (từ 4 đến 5 nốt), học
sinh chú ý lắng nghe, nhận biết đó là câu nào rồi đọc nhạc cả câu, khuyến khích
học sinh nói lên cảm nhận của mình về giai điệu, lời ca của bài tập đọc nhạc
hoặc giáo viên yêu cầu các em tập đặt lời ca mới cho bài tập đọc nhạc.
Ví dụ : Giáo viên đàn bài Tập đọc nhạc số 3: Cùng bước đều
Nhạc và lời: Phạm Kim

Học sinh sẽ nhận ra chính là ca từ: Cùng bước đều bước vui. qua đó các
4


em tập đặt được lời ca mới cho 5 nốt trên như : Nào hát cùng với nhau…
Chú ý: Dạy tập đọc nhạc, học sinh tự lắng nghe tiếng đàn mẫu của giáo
viên để cảm âm, từ đó vận dụng để tập đọc nhạc, người giáo viên đừng bao giờ
dạy một cách truyền khẩu hát nốt nhạc ngoại trừ những học sinh khơng có năng
khiếu và đừng để các em đó đứng ngồi tiết học
Biện pháp 2: Xây dựng phương pháp tập đọc nhạc
Học sinh lớp 3 mới làm quen với các kí hiệu ghi nhạc: khóa Son, khng
nhạc, một số hình nốt nhạc, vị trí các nốt nhạc trên khng nhạc, … Mà vị trí
các nốt nhạc trên khng nhạc rất quan trọng, nó quyết định cho việc đọc nhạc
đúng của học sinh ở các lớp trên, vì vậy để cho dễ nhớ tôi đã cho học sinh ghi
nhớ bằng các câu văn như sau:
Nốt Đơ: ở dịng kẻ phụ dưới
Nốt Rê: sát dưới dòng kẻ thứ nhất
Nốt Mi: ở dòng kẻ thứ nhất
Nốt Pha: ở khe thứ nhất
Nốt Son: ở dòng kẻ thứ hai
Nốt La: ở khe thứ hai
Nốt Si: ở dòng kẻ thứ ba.
Sau khi đã cung cấp cho học sinh các câu “thần chú” ta cần ôn tập củng

cố cho học sinh ghi nhớ vị trí các nốt nhạc trên khuông nhạc bằng các câu này
kết hợp sử dụng khuông nhạc để khắc sâu kiến thức cho học sinh.
Do mới được tiếp xúc nên yêu cầu của việc tập đọc nhạc lớp 4 đặt ra cho
các em là hết sức nhẹ nhàng, đơn giản. Giai đoạn đầu khi tiếp cận với việc tập
đọc nhạc, các em phải thực hành các bài tập về cao độ, về tiết tấu, đòi hỏi người
giáo viên phải giúp các em nhận ra được âm thanh cao, thấp tương ứng với vị trí
các nốt nhạc trên khng trong phạm vi một quãng 8. Sau đó, các em được tiếp
cận với thang 5 âm:

Đô
Rê
Mi Son
và tiến tới thang 7 âm:

Đô

Rê

La

Mi Pha Son La

Si.

Việc tập đọc nhạc ở lớp 5 cũng dựa trên cơ sở các kiến thức đã học ở lớp
4 nhưng nâng cao hơn. Cả , Các em được học 8 bài tập đọc nhạc trong năm viết
ở nhịp

2 3
; dựa trên cao độ của thang 5 âm: Đô, Rê, Mi, Son, La hoặc thang 7

4 4

âm: Đô, Rê, Mi, Pha, Son, La, Si.
Về tiết tấu, các em tiếp tục được củng cố lại trường độ với các hình móc
đơn, nốt đen, nốt trắng, lặng đen và chấm dôi. Cách dạy thực hành các hình nốt
5


có thể thực hiện gõ theo tiết tấu, cũng có thể cho học sinh tập đọc bằng tên gọi
các hình nốt: đơn, đen, trắng, ta có thể thay bằng tiếng trống: Tùng, rinh, hoặc
các âm vần...
Một bài tập đọc nhạc muốn thu được kết quả người giáo viên phải thực
hiện theo đúng các bước theo trình tự nhất định. Sau khi giới thiệu bài tập đọc
nhạc, nếu như ở tiết tập hát, bước đầu tiên là luyện thanh thì ở bài tập đọc nhạc
sẽ phải là luyện tập cao độ. Cho các em đọc lại cao độ của các nốt nhạc khơng
chỉ giúp các em khởi động giọng mà cịn giúp các em nhớ vị trí các nốt trên
khng nhạc và cảm nhận cao độ các nốt so với nhau.Để thực hiện tốt bài tập
đọc nhạc, giáo viên phải đưa ra yêu cầu để các em tìm hiểu, nhận xét bài nhạc,
bài tập đọc nhạc có mấy nốt? gồm nốt gì? Rút ra thang âm cho học sinh đọc, có
thể hốn đổi vị trí các nốt nhạc để học sinh tìm tịi ở mức độ cao hơn nhằm kiểm
tra tai nghe của các em. Về trường độ gồm những hình nốt gì? Rút ra hình tiết
tấu chung của bài tập cho học sinh đọc tiết tấu. Trong bài có sử dụng các ký hiệu
Âm nhạc nào? mục tiêu của giai đoạn này là làm thế nào để các em nắm và thể
hiện được hình tiết tấu chủ đạo của bài. Việc thể hiện tiết tấu phải được kết hợp
theo nhiều hình thức, có thể là vừa đọc vừa vỗ tay, vừa đọc vừa gõ đệm nhạc cụ.
Hình thức thể hiện cũng có thể là cả lớp, theo tổ nhóm, cá nhân xen kẽ. Khi các
em đã thực hiện tốt tiết tấu của bài, giáo viên đàn để các em nghe và cảm nhận
giai điệu theo tiết tấu, Đây là lúc bắt đầu tập đọc bài nhạc, tập đọc từng câu theo
đàn, giáo viên sửa lỗi truyền miệng. Luyện tập củng cố theo nhóm, tổ hoặc cá
nhân. Khi các em đọc đúng cao độ, trường độ của bài, mới chuyển sang ghép lời

ca. Để các em có cảm nhận tốt hơn trong việc ghép lời ca với nhạc, giáo viên
nên cho các em tự ghép lời, sau đó, giáo viên đàn giai điệu và hát mẫu lời ca để
các em nghe, so sánh. Giáo viên bắt nhịp, học sinh đọc lại nhạc và ghép lời ca.
Giáo viên đàn lại từng câu, sửa lỗi cho các em. Giai đoạn này đòi hỏi sự kết hợp
luyện tập nhịp nhàng giữa đọc nhạc, hát lời và gõ đệm nhạc cụ. Cuối cùng là
việc đánh giá, đây là giai đoạn động viên khích lệ các em học tập. Phải thường
xuyên động viên học sinh, việc động viên giúp cho các em chưa thể hiện bài tập
đọc nhạc tốt sẽ cố gắng học tập hơn.
* Luyện tập về cao độ :
Trong phân môn tập đọc nhạc, luyện tập đọc độ cao là khó hơn cả. Với
các em phải tiến hành tuần tự từ những âm dễ đọc nhất, phù hợp với tầm cữ
giọng các em rồi mới mở rộng thành thang 5 âm và 6 âm.
Để thực hiện nội dung trên, giáo viên có thể sử dụng các thủ pháp khác nhau:
+ Đọc nhạc theo chữ nốt: Dùng phụ âm để đọc tên các nốt: đô  đ,
rêr; mim; son  s, lal (thay vì phải ghi đô  C; rêD; m  E; son
G; laA) và các lớp kế tiếp chữ nốt Si dùng phụ âm để đọc tên là (x).
+ Đọc nhạc theo sơ đồ: Dùng trục gam C- dur (đơ trưởng), hình vẽ, dấu
hiệu bàn tay(bàn tay khuông nhạc), thế tay để học sinh dung độ trầm bổng của
âm thanh một cách cụ thể hơn. Giáo viên phải có thủ pháp riêng để dạy các em
nhận biết một cách dễ dàng và nhớ lâu. Ví dụ: dạy các nốt nhạc trên khng qua
bài thơ “Bàn tay”
6


Nhìn vào 5 ngón bàn tay
Giống như khng nhạc nó thay 5 dịng
Bàn tay, mà học thật thơng
Em đọc nốt nhạc thật khơng khó gì
Nay đây ngón út tên mi
Ngón son đeo nhẫn, ngón xi ngay kề

Ngón trỏ tên gọi là rê
Ngón pha liền kề, anh cả bàn tay
Bàn tay, em lật , em xoay
Làm nhẩm một tí, thuộc ngay đấy mà.
….v..v..v……
+ Giáo viên đàn cao độ các nốt nhạc có trong bài tập đọc nhạc, học sinh
nghe và đọc theo ( đọc cao độ từ thấp lên cao, từ cao xuống thấp hoặc đọc theo
cặp 2 nốt, trong phạm vi quãng 8 từ đô1 – đô 2). Hoạt động này có thể thay cho
luyện thanh.
+ Quan trọng nhất là tập cao độ trên nền giai điệu của bài tập đọc nhạc để
các em dễ dàng bắt vào cao độ của bài tập đọc nhạc.
* Ví dụ :
TĐN Số 1 : Son La Son Lớp 4

- Luyện tập cao độ :

Đồ
Rê
Mi
Son
La
*Luyện tập về trường độ (tiết tấu):
- Học sinh ở tiểu học, nếu kết hợp đọc cao độ và tiết tấu ngay cùng một
lúc, sẽ làm cho học sinh lúng túng, nhất là đối những học sinh khơng có năng
khiếu. Để học sinh tiếp thu một cách dễ dàng, giáo viên dạy luyện tập trường độ
riêng bằng cách gõ tiết tấu. Đọc khơng cũng sẽ gặp khó khăn, do vậy phải đọc
tiết tấu bằng âm, bằng các tiếng tượng thanh ( rinh, tùng), đọc các âm với những
tên gần gũi với kí hiệu âm hơn : Nốt đen (

) đọc là “đen”, nốt móc đơn (

)

đọc là “đơn”, nốt trắng ( ) đọc là “trắng”.
- Đọc âm tiết tấu có ưu điểm là khơng ồn như gõ tay mà cịn linh hoạt và
tiết kiệm được thời gian.
7


- Luyện tập tiết tấu dựa vào nội dung của từng bài tập đọc nhạc.
- Trong quá trình giảng dạy thực hành luyện tập tiết tấu, giáo viên cần vận
dụng các phương pháp dưới dạng trò chơi phù hợp với từng bài.
* Ví dụ :

TĐN Số 6 : Múa vui

Lớp 4
(Trích)
Nhạc và lời: Lưu Hữu Phước

- Luyện tiết tấu :
+ Tên gần gũi, giáo viên gõ thực hiện trước học sinh thực hiện lại:

Đơn đơn đen đơn đơn đen
+ Các tiếng tượng thanh:

đơn đơn đơn đơn trắng

Rinh rinh tùng rinh rinh tùng rinh rinh rinh rinh tùng
- Phải nói là có rất nhiều cách cho học sinh tiếp cận với các hình nốt và

tập thể hiện đúng mối quan hệ trường độ của các âm thanh trong một tiết tấu cụ
thể. Điều đó người giáo viên có sự suy nghĩ sáng tạo thêm các thủ pháp mới
nhằm giúp học sinh tiếp thu nhanh luyện tập tiết tấu .
Biện pháp 3 : Học sinh đọc nhạc, ghép lời ca đều giọng, diễn cảm, rõ lời .
Để học sinh đọc nhạc và ghép lời ca đều giọng người giáo viên phải xác
định ngun nhân vì sao học sinh thực hiện sai:
- Khơng tập trung lắng nghe khi giáo viên bắt giọng.
- Các em bị “cuốn nhịp”, tức là các em không giữ được nhịp độ ban đầu
và có xu thế nhanh dần lên. Do cảm thụ âm nhạc còn yếu, cùng với sự ồ ạt khi
thực hiện tập thể nên việc đó rất khó khắc phục.. Muốn hạn chế tối đa nhược
điểm này khi cho học sinh đọc nhạc và ghép lời ca cần lưu ý:
+ Quan sát sự chú ý của học sinh khi bắt giọng.
+ Dạy chính xác về cao độ và trường độ.
+ Cho học sinh vừa đọc nhạc vừa ghép lời ca kết hợp vỗ tay theo nhịp
hoặc theo phách.
+ Bản thân đánh nhịp chắc chắn. Khi phát hiện ra chỗ nào có xu hướng
nhanh dần, phải ngừng lại để nhắc nhở, uốn nắn kịp thời.
* Một nhược điểm nữa là hầu hết khi các em mắc phải đó là ở cuối câu có
8


chỗ ngân 2 đến 3 phách trở lên, những chỗ có dấu nối, dấu luyến.
Muốn khắc phục được bản thân phải tập chính xác từ đầu các câu nhạc đó.
Khi đọc nhạc, ghép lời ca tới chỗ đó bản thân đã đếm phách cho các em ngân đủ
( bằng những tiếng đếm, tuỳ theo tính chất, giá trị của phách ngân dài đó). Cần
tránh để các em hát sai rồi mới sửa sẽ rất khó khăn
Sau khi tập đọc nhạc xong, muốn ghép lời diễn cảm được trước hết các
em phải thực hiện đúng về cao độ và trường độ như đã nêu trên. Đặc biệt là
giáo viên phải làm sao giới thiệu nội dung của bài tập đọc nhạc nói về vấn đề
gì? Sắc thái thể hiện ra sao? (Vui, linh hoạt, nhịp nhàng, êm dịu hay giàu cảm

xúc…). Nhất là khi hát phải thể hiện được giai điệu tiết tấu của bài hát, phải đưa
tâm hồn của mình hòa quyện vào lời hát và con tim phải thật sự rung động đến
nội dung của tác phẩm (tình bạn, cha mẹ, thầy cô, mái trường thân yêu, quê
hương đất nước, ca ngợi lãnh tụ, chế độ…).
Các em phải phát âm thật chính xác, gọn tiếng. Chỗ nào luyến lên, luyến
xuống phải thể hiện cho được.
Trong lúc hát, chúng ta không nên cho các em hát to quá, hát to lúc đó
thanh đới phải làm việc nhiều sẽ gây ra khàn tiếng, làm mệt giọng, ảnh hưởng
đến giọng hát sau này.
Khi bắt giọng cho học sinh hát, tốt nhất chúng ta có thanh mẫu làm chuẩn
mực. Nếu bản thân giáo viên biết sử dụng một loại nhạc cụ nào nên sử dụng để
học sinh bắt vào đúng và chuẩn xác, tiếng hát sẽ không bị cao hoặc thấp quá
(Tốt nhất nên sử dụng đàn Organ hoặc kèn Melodion).
Vào mùa lạnh, chúng ta cần nhắc nhở học sinh dùng khăn ấm giữ cho cổ
không bị lạnh dễ gây viêm họng cảm cúm rất có hại cho giọng hát.
Về hình miệng các em phải trịn đẹp, khơng căng cứng và chúng ta dạy hát
cho các em không nên kéo thời gian quá dài dễ gây mệt mõi thanh đới của trẻ.
Từ những vấn đề trên ngoài ra tư thế hát của các em ảnh hưởng khơng ít
đến sự tạo cho các em hát diễn cảm rõ lời.
*Tư thế đứng hát: Chúng ta cho các em đứng đầu thẳng, mặt thẳng, mắt
nhìn thẳng, vai không so, hai tay buông thả tự nhiên hoặc chấp lại phía sau lưng,
hai chân giữ đều trọng lượng của cơ thể, chân khơng co, chân duỗi tồn thân
thoải mái.
*Tư thế ngồi hát: Tương tự như yêu cầu đứng hát nhưng giáo viên luôn
chú ý đến các em là lưng khơng tựa vào phía sau, khơng ngồi ngã nghiêng, dựa
dẫm vào nhau, chân không bắt chéo, hai tay để ở hai đùi hoặc trên bàn một cách
tự nhiên, hay dùng để gõ vỗ nhịp cho tiếng hát.
Trong hai tư thế đứng hát và ngồi hát nên cho các em trong tư thế đứng
hát là hay nhất. Nhưng lưu ý một điều là không nên cho các em đứng lâu quá,
nếu không sẽ tạo sự mệt mỏi cho các em, gây ảnh hưởng đến chất lượng của tiết

học (linh động giữa tư thế đứng và ngồi, phân bố thời gian hợp lí).
Biện pháp 4 : Xây dựng phương pháp ghi chép nhạc.
Khi các em đã thuộc và nhớ vị trí các nốt nhạc thì việc ghi chép lại các
bài nhạc đã học chính là giúp các em nắm chắc vị trí các nốt trên khng cũng
9


như nhớ các hình nốt, ký hiệu đã học. Nếu như tập đọc nhạc mang nhiều tính
chất trừu tượng vì nó cịn phụ thuộc vào tai nghe của từng em thì ghi chép nhạc
mang tính cụ thể hơn. Do vậy, việc hướng dẫn các em ghi chép đơn giản và dễ
thực hiện. Tuy nhiên, đơn giản khơng có nghĩa là không quan trọng, ngược lại
tập ghi chép nhạc là sự đúc kết giữa 2 phân môn tập hát và tập đọc nhạc để khắc
sâu kiến thức. Do đó địi hỏi phải có sự chính xác tuyệt đối từng vị trí nốt trên
khuông nhạc, quan trọng hơn nữa là qua chép nhạc các em phải nhớ được tên
các nốt nhạc là gì, nằm ở vị trí nào, cách viết các hình nốt ra sao, các hình nốt đó
có ý nghĩa gì và phải thể hiện thế nào. Việc ghi chép nhạc còn giúp các em ghi
nhớ các ký hiệu khác về âm nhạc. Các kiến thức đó hỗ trợ cho việc tập đọc nhạc
hoặc thực hiện các bài hát theo yêu cầu của tác giả như: dấu luyến, dấu chấm
dôi, dấu quay lại, dấu hồi đoạn, dấu lặng đen, lặng đơn, ngắt câu…
Ghi chép nhạc là cơng việc địi hỏi phải hướng dẫn các em thực hiện một
cách thường xuyên. Tuy nhiên không nhất thiết lúc nào cũng phải thực hiện
ngay tại lớp vì như thế sẽ mất rất nhiều thời gian. Ở lớp chỉ hướng dẫn các em
cách thực hiện việc ghi chép, nhận ra cách trình bày thế nào cho đúng, cho đẹp
còn việc ghi chép lại bài nên cho các em thực hiện ở nhà.
2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục:
Từ đầu năm học tôi đã áp dụng thực hiện giảng dạy tập đọc nhạc với các
phương pháp và biện pháp như đã trình bày ở trên và thấy các em rất say mê
hứng thú học tập, do đó kết quả đã nâng lên rõ rệt: Kết quả đánh giá học lực
môn Âm nhạc cuối tháng 2 năm học 2017 - 2018 của cả 3 khối 3, 4, 5 khơng có
học sinh chưa hoàn thành, số học sinh hoàn thành được tăng lên, trong đó phần

tập đọc nhạc các em thể hiện được tốt hơn cụ thể ở khối lớp 5 như sau:
Phân loại học sinh đọc bài tập đọc nhạc
Tỉ lệ học sinh đọc bài tập đọc nhạc tốt, trôi chảy
Tỉ lệ học sinh đọc được bài tập đọc nhạc
Tỉ lệ học sinh chưa đọc được bài tập đọc nhạc

Đầu năm
SL
%
16
8,6%
114
65%
45 26,4%

Cuối tháng 2
SL
%
52
29,7%
97
55,4%
26
14,9%

Tập đọc nhạc là phân mơn khó học, việc giảng dạy cho học sinh cấp Tiểu
học đòi hỏi phải có những phương pháp, biện pháp đặc thù riêng. Hơn nữa
người giáo viên còn phải biết lựa chọn và áp dụng các phương pháp, biện pháp
sao cho phù hợp với từng đối tượng học sinh. Về phía bản thân, với một số
phương pháp, biện pháp nêu trên, qua thực tế giảng dạy tại trường, tôi nhận thấy

hiệu quả của các phương pháp, biện pháp này là khá cao. Tuy nhiên, khi vận
dụng những phương pháp, biện pháp này, giáo viên có thể tuỳ cơ ứng biến sao
cho phù hợp với từng hoàn cảnh, từng đối tượng cụ thể để thu được kết quả tốt
nhất. Và điều quan trọng là chúng ta cùng nhau xây dựng nên những phương
pháp, biện pháp giảng dạy hay nhất, phù hợp nhất đối với phân môn tập đọc
nhạc để kết quả học tập của các em ngày càng được nâng cao hơn.
Qua đề tài này tôi muốn trao đổi với quý đồng nghiệp về vấn đề học Âm
nhạc, học Âm nhạc sẽ làm cho con người thoải mái, hứng thú hơn khi học tập
10


môn học cũng như học các môn học khác, giáo dục Âm nhạc cùng với giáo dục
các môn học khác lập nên một nền giáo dục toàn diện để đào tạo một thế hệ trẻ
đủ năng lực, đầy tự tin trở thành người chủ tương lai của đất nước.
3. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
3.1. Kết luận
Trên đây là một số biện pháp mà tôi vừa đưa ra để giúp các em học sinh
tiểu học có thể đọc nhạc một cách đơn giản ,dễ nhớ hơn. Bên cạnh đó người giáo
viên giảng dạy tốt bài tập đọc nhạc đòi hỏi phải nắm được đối tượng, tìm hiểu cụ
thể những sở thích của các em để tìm ra phương pháp, biện pháp giảng dạy thích
hợp nhất giúp các em tiếp thu kiến thức một cách dễ dàng và tạo sự say mê trong
việc vận dụng các kiến thức đã học vào thực tế cuộc sống. Bản thân người giáo
viên phải tìm hiểu kỹ bài dạy trong sách giáo khoa, sách hướng dẫn giảng dạy
(Có thể sưu tầm thêm tài liệu tham khảo, tạp chí giáo dục tiểu học…nâng cao
thêm sự hiểu biết cho bản thân).
- Chuẩn bị các đồ dùng và phương tiện dạy học như: Bài hát, băng
cassette, đĩa CD, máy hát băng, máy hát đĩa, tranh ảnh minh họa. Bố trí thời gian
hợp lí cho từng bài, từng hoạt động cụ thể.
- Dự kiến trước các tình huống sư phạm có thể xảy ra.
- Đặc biệt lưu ý phần kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh cần làm

thường xuyên, có thế các em mới rút kinh nghiệm, chấn chỉnh được những hạn chế
trong học tập đọc nhạc. Khi đánh giá cần hướng vào tính phát huy của học sinh.
- Khi giảng dạy, giáo viên cần vận dụng các phương pháp một cách linh
hoạt, để chuyển tải đầy đủ kiến thức qui định trong từng tiết học.
Những biện pháp của tôi trên đây không phải là “khuôn mẫu cố định”.
Tùy theo năng lực và sở trường của mình, mà người giáo viên có thể tạo ra
những cách thức, biện pháp giảng dạy thích hợp miễn là chúng ta đạt được hiệu
quả cuối cùng học sinh hiểu bài, nắm được kiến thức, tiếp thu và thực hiện tốt
bài tập đọc nhạc, đúng nội dung yêu cầu của tác phẩm (hay nói chung đạt mục
tiêu bài học).
Là một giáo viên giảng dạy Âm nhạc trong Trường Tiểu học Ngọc Trạo,
tôi thấy người giáo viên phải có vai trị chủ đạo trong việc tổ chức dạy học, bên
cạnh việc truyền thụ kiến thức chính xác cịn phải lựa chọn và đưa vào thực tế
những phương pháp, biện pháp giảng dạy phù hợp thì ta mới thu được những kết
quả như mong muốn. Qua quan sát thực tế tôi nhận thấy các em u thích phân
mơn hơn, hào hứng học tập hơn. Đặc biệt là kết quả học tập đã nâng lên, các em
mạnh dạn hơn, tự tin hơn trong khi thực hiện bài tập. Đến đây chúng ta có thể
nói rằng, biện pháp để học sinh thực hiện tốt bài tập đọc nhạc là một khoa học.
Do vậy, muốn đạt được chất lượng tốt trong việc dạy bộ môn âm nhạc ở tiểu học
nói chung và phân mơn dạy tập đọc nhạc nói riêng, nhất là phân mơn TĐN ở
tiểu học bản thân chúng ta phải tu dưỡng thường xuyên về chuyên môn âm nhạc,
luôn đổi mới phương pháp dạy học, học hỏi ở đồng nghiệp mình và rút kinh
nghiệm thực tế trên bục giảng qua từng tiết dạy.
3.2 . Kiến nghị:
11


Để nâng cao chất lượng học tập phân môn tập đọc nhạc cho học sinh Tiểu
học tơi xin có ý kiến đề xuất như sau:
* Đối với sở, phòng giáo dục:

- Cần tổ chức cho giáo viên những lớp học chuyên đề và những tiết dạy
mẫu về âm nhạc để giáo viên có thể trao đổi, học hỏi kinh nghiệm.
- Cơ sở vật chất phục vụ cho việc giảng dạy âm nhạc trong nhà trường có
nhưng chưa đủ để phục vụ cho việc giảng dạy bộ môn giáo dục nghệ thuật này
đề nghị bổ sung thêm những đồ dùng học tập, đồ dùng giảng dạy của bộ môn để
đáp ứng nhu cầu học tập của các em.
* Đối với chuyên mơn , lãnh đạo nhà trường:
- Vì đây là một mơn học mang tính đặc trưng riêng nên cần phải có phịng
học chức năng riêng biệt, mơi trường trong lành, thoáng mát, đầy đủ tiện nghi và
đồ dùng dạy học. Cần trang bị thêm một số tranh ảnh minh họa, tài liệu phục vụ
cho môn học để việc dạy và học ngày càng hiệu quả hơn, đáp ứng nhu cầu học
tập và phát triển của xã hội.
* Đối với đồng nghiệp:
- Bản thân luôn trau dồi , học hỏi kinh nghiệm để từ đó tạo ra sự chủ động,
tích cực học tập khơng chỉ trong tài liệu mà cịn thường xuyên trao đổi ,học hỏi
đồng nghiệp về phương pháp giảng dạy, cập nhật những cái mới trên thông tin
đại chúng để chuyền đạt đến các em một cách đơn giản ,dễ hiểu nhất.
SKKN này nghiên cứu dựa trên thực tế tôi đã giảng dạy trong những năm
qua tại trường Tiểu học Ngọc Trạo, đúc kết những kinh nghiệm xin trình bày với
đồng nghiệp. Rất mong được sự đóng góp nhiệt tình của q đồng nghiệp, của
Hội đồng giám khảo.
Tơi xin trân thành cảm ơn ./.
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG
ĐƠN VỊ

Bỉm Sơn, ngày 6 tháng 4 năm 2018
CAM KẾT KHÔNG COPY

XÁC NHẬN

TÀI LIỆU THAM KHẢO
12


1. Sách giáo khoa âm nhạc lớp 3, 4 , 5
2. Đổi mới nội dung phương pháp giảng dạy ở Tiểu Học
3. Thiết kế bài giảng lớp 3, 4 ,5
4. Phương pháp dạy học các môn học lớp 3 ,4, 5
5. phương pháp giảng dạy môn âm nhạc , tài liệu dành cho Cao đẳng tiểu học
6. Các tạp chí giáo dục tiểu học thế giới trong ta....
7. Hướng dẫn thực hiện kiến thức chuẩn kỹ năng môn âm nhạc TH – NXB giáo
dục Việt Nam
8. Một số phương pháp dạy học tích cực PGS - TS Vũ Hồng Tiến
9 . Sách giáo viên âm nhạc lớp 3,4,5.

13


14