Ảnh hưởng của tia X trên thai nhi potx

Ảnh hưởng của tia X trên thai nhi
Nhiều thai phụ rất lo lắng khi lỡ chụp X-quang mà không biết mình đang
mang thai. Tia X tác hại trên thai nhi là chuyện đã rõ, tuy nhiên mức độ thế
nào là tùy tuổi thai và liều lượng của tia.
Tia X có thể kèm theo nguy cơ ung thư, bệnh bạch cầu cấp và một số dị tật bẩm
sinh cho thai nhi. Theo Ủy ban Kiểm soát về vấn đề hạt nhân của Mỹ, thai nhi có
nguy cơ mắc bệnh ung thư về sau nếu nhiễm liều bức xạ từ 2- 6 rad. Với liều bức
xạ > 5 rad thai nhi có nguy cơ bị dị tật bẩm sinh.
Tùy vào mức độ phơi nhiễm, tia X có thể gây sẩy thai, chậm phát triển thai nhi
hoặc một vài loại ung thư ở giai đoạn sau này. Ở cùng liều bức xạ, mức độ nguy
hiểm nặng, nhẹ tùy giai đoạn tuổi thai (xem bảng 1).
Hạn chế sự phơi nhiễm tia X
Liều bức xạ của tia X được dùng trong chẩn đoán rất thấp, thấp hơn nhiều lần so
với liều gây hại cho thai. Tia X dùng trong chẩn đoán hầu như không làm gia tăng
tỉ lệ dị tật bẩm sinh thai nhi.
Tuy nhiên, trong thai kỳ tốt nhất là hạn chế tối đa việc tiếp xúc với tia X. Các bác
sĩ sẽ cân nhắc giữa lợi ích và nguy cơ của tia X khi chỉ định dùng cho thai phụ.
Trong trường hợp chẳng đặng đừng nếu phải chụp X-quang (ở những vùng khác),
nên che chắn bụng thai phụ bằng một áo chì để hạn chế phơi nhiễm tia X cho thai
nhi.
Thai phụ nên thông báo với bác sĩ về thai kỳ của mình nếu có chỉ định chụp X-
quang. Ngày nay có thể dùng siêu âm chẩn đoán thay X-quang. Cộng hưởng từ
(MRI) dùng an toàn cho thai nhi sau 12 tuần.
Bảng 1:
Mức độ ảnh hưởng của các loại X-quang
Hai loại tia X có năng lượng bức xạ cao là CT (Computed Tomography) bụng
chậu và chụp huỳnh quang. Nếu không thể trì hoãn đến sau khi kết thúc thai kỳ thì
bác sĩ nên chọn loại kỹ thuật có mức bức xạ thấp nhất, chùm tia X thu hẹp để vùng
phơi nhiễm nhỏ, và nếu chụp huỳnh quang thì thời gian càng ngắn càng tốt.
Bảng 2 tính liều bức xạ trung bình trên thai nhi trong chẩn đoán bằng tia X thông
thường. Đơn vị tính là milligray (mGy) [1 gray = 100 rad = 1.000 milligray]

Tại Canada, ước tính liều bức xạ mỗi thai nhi nhiễm khoảng 0,5mGy trong suốt
thai kỳ từ đất, chất liệu xây dựng, không khí, thức ăn và ngay cả trong không gian.
Mức độ có thể cao hơn tùy vào nơi thai phụ sống và có thể tăng nếu đi máy bay, vì
mức độ bức xạ khi bay sẽ cao hơn ở dưới mặt đất.
Ngay cả khi không tiếp xúc với tia X vẫn có một tỉ lệ nhỏ thai nhi (4- 6%) bị bất
thường, vì vậy thai phụ cần phải khám thai định kỳ để được tầm soát và chẩn đoán
sớm những bất thường nếu có.
Thức ăn của trẻ thường là sữa, bột, cháo, bún, nui… và các thức ăn lỏng, loãng, ít
năng lượng, mau tiêu, mau đói… nên phải ăn nhiều bữa trong ngày mới đạt đủ
năng lượng và dưỡng chất cần thiết. Với trẻ nhỏ thì cần cả những cữ bú mẹ ban
đêm.
Bữa ăn sáng bé cần được nạp năng lượng đầy đủ (chiếm 25-35% tổng năng lượng
trong ngày). Bữa ăn sáng, trưa, tối phải có đủ bốn nhóm thực phẩm: bột đường
(cơm, cháo, bún, mì, nui, phở, khoai…); đạm (thịt, cá, tôm, trứng, đậu hũ…); béo
(dầu, mỡ); rau củ và trái cây. Ngoài những bữa ăn chính cần có các bữa ăn phụ
xen kẽ (có thể là hộp sữa tươi, hũ sữa chua, bánh bông lan, củ khoai, trái bắp, rau
câu, ly kem, trái cây…) để hỗ trợ kịp thời khi các bữa chính cách xa 4-5 giờ. Bữa
phụ nên có vào khoảng 9g sáng, 3-4 giờ chiều và trước khi đi ngủ tối.
Hãy cẩn thận khi chọn mua đồ hộp, sản phẩm ăn liền đóng gói sẵn. Cần lưu ý đọc
nhãn hiệu bao bì (nơi sản xuất, thành phần nguyên liệu, giá trị dinh dưỡng, hướng
dẫn sử dụng và bảo quản). Chọn hàng mới sản xuất và còn hạn sử dụng lâu, cách
bảo quản ở nơi bày bán đúng chuẩn (khô ráo, thoáng mát, không bị chiếu nắng).
Khi mở bao bì hoặc ăn vào nếu thấy khác lạ, thay đổi màu, mùi vị thì không nên
sử dụng.