(LUẬN án TIẾN sĩ) quản lý nhà nước đối với phát triển du lịch của tỉnh hòa bình

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI

VŨ LAN HƯƠNG

QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI PHÁT TRIỂN
DU LỊCH CỦA TỈNH HỊA BÌNH

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ

Hà Nội, năm 2022

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI

VŨ LAN HƯƠNG

QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI PHÁT TRIỂN
DU LỊCH CỦA TỈNH HỊA BÌNH
Chun ngành: Quản lý kinh tế
Mã số: 9310110

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ

Người hướng dẫn khoa học:
1. PGS.TS. Bùi Xuân Nhàn
2. TS. Nguyễn Thị Tú

Hà Nội, năm 2022

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


i

LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi dưới sự hướng
dẫn của các nhà khoa học thuộc Trường Đại học Thương mại.
Các số liệu trích dẫn, kết quả nghiên cứu nêu trong luận án là trung thực và có
nguồn gốc rõ ràng.
Hà Nội, tháng 4 năm 2022
Nghiên cứu sinh

Vũ Lan Hương

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


ii

LỜI CẢM ƠN
Trước tiên, tơi xin bày tỏ lịng biết ơn chân thành tới Ban Giám hiệu, Phòng
Quản lý Sau đại học, Khoa Khách sạn - Du lịch của Trường Đại học Thương mại đã
tạo điều kiện, giúp đỡ tôi trong suốt q trình học tập, nghiên cứu.
Đặc biệt, tơi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới tập thể giáo viên hướng dẫn khoa
học bao gồm thầy PGS.TS. Bùi Xuân Nhàn và cô TS. Nguyễn Thị Tú đã rất tận tình,
tâm huyết và trách nhiệm hướng dẫn tơi hồn thành luận án.
Tôi cũng xin trân trọng cảm ơn Ban lãnh đạo Ủy ban Nhân dân tỉnh Hịa Bình;

Ban Giám đốc, các phịng chức năng của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Hịa
Bình; Cục Thống kê tỉnh Hịa Bình; Trung tâm Xúc tiến đầu tư, thương mại và du
lịch tỉnh Hịa Bình; Phịng Văn hóa và Thơng tin các huyện trên địa bàn tỉnh Hịa
Bình; các cơ quan quản lý nhà nước có liên quan đã nhiệt tình hỗ trợ, trả lời phỏng
vấn, điều tra và cung cấp tài liệu để tôi thực hiện luận án.
Cuối cùng, tơi xin chân thành cảm ơn gia đình, bạn bè, những đồng nghiệp đã
chia sẻ, giúp đỡ, động viên khích lệ tôi trong suốt thời gian học tập, nghiên cứu và
hoàn thành luận án.
Xin trân trọng cảm ơn!
Hà Nội, tháng 4 năm 2022
Nghiên cứu sinh

Vũ Lan Hương

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


iii

MỤC LỤC
Trang
LỜI CAM ĐOAN..............................................................................................

i

LỜI CẢM ƠN…................................................................................................

ii

MỤC LỤC.........................................................................................................

iii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT............................................................................

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG................................................................................

viii

DANH MỤC CÁC HÌNH…….........................................................................

ix

PHẦN MỞ ĐẦU…….......................................................................................

1

1. Tính cấp thiết nghiên cứu đề tài luận án ........................................................

1

2. Mục tiêu, nhiệm vụ và câu hỏi nghiên cứu ....................................................

5

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ..................................................................

6

4. Những đóng góp mới của đề tài luận án …….................................................

7

5. Kết cấu của luận án ……................................................................................

8

CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU CÓ LIÊN QUAN ĐẾN
ĐỀ TÀI LUẬN ÁN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU CỦA LUẬN ÁN……

9

1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài luận án……

9

1.1.1. Các cơng trình nghiên cứu về phát triển du lịch………………….

9

1.1.2. Các cơng trình nghiên cứu liên quan đến quản lý nhà nước đối với
phát triển du lịch………………………………………………………………

12

1.1.3. Các cơng trình nghiên cứu liên quan đến quản lý nhà nước đối với
phát triển du lịch của địa phương cấp tỉnh…………………………………….

16

1.1.4. Các công trình nghiên cứu về du lịch của tỉnh Hịa Bình………….

18

1.1.5. Một số kết luận rút ra qua tổng quan tình hình nghiên cứu có liên
quan đến đề tài luận án và khoảng trống nghiên cứu của đề tài luận án………...

20

1.2. Phương pháp nghiên cứu ………………………………………………

21

1.2.1. Phương pháp luận …...…………………………………………...

21

1.2.2. Quy trình nghiên cứu …………………………………………….

22

1.2.3. Phương pháp thu thập dữ liệu……..……………………………..

24

1.2.4. Phương pháp phân tích dữ liệu……………………………………

29

Tiểu kết chương 1……………………………………………………………..

30

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


iv

CHƯƠNG 2. MỘT SỐ CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ NHÀ
NƯỚC ĐỐI VỚI PHÁT TRIỂN DU LỊCH CỦA ĐỊA PHƯƠNG CẤP TỈNH……

31

2.1. Một số khái niệm cơ bản về phát triển du lịch và quản lý nhà nước
đối với phát triển du lịch……………………………………………………..
2.1.1. Khái niệm, điều kiện, nội dung và tiêu chí đánh giá phát triển du

31

lịch của địa phương cấp tỉnh………………………………………………….
2.1.2. Khái quát về quản lý nhà nước đối với phát triển du lịch của địa

31

phương cấp tỉnh……………………………………………………………….

38

2.2. Nguyên tắc, công cụ, nội dung và tiêu chí đánh giá quản lý nhà nước
đối với phát triển du lịch của địa phương cấp tỉnh………………………..
2.2.1. Nguyên tắc cơ bản của quản lý nhà nước đối với phát triển du lịch
2.2.2. Công cụ quản lý nhà nước đối với phát triển du lịch……………
2.2.3. Nội dung quản lý nhà nước đối với phát triển du lịch của địa
phương cấp tỉnh……………………………………………………………….
2.2.4. Các tiêu chí đánh giá quản lý nhà nước đối với phát triển du lịch
của địa phương cấp tỉnh……………………………………………………….

44
44
47
49
58

2.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước đối với phát triển du
lịch của địa phương cấp tỉnh………………………………………………...
2.3.1. Các yếu tố chủ quan…………………………………………….

62
62

2.3.2. Các yếu tố khách quan…………………………………………..

65

2.4. Kinh nghiệm quản lý nhà nước đối với phát triển du lịch của một số
địa phương cấp tỉnh và bài học rút ra cho tỉnh Hịa Bình…………………
2.4.1. Kinh nghiệm quản lý nhà nước đối với phát triển du lịch của một
số địa phương cấp tỉnh………………………………………………………...

2.4.2. Bài học kinh nghiệm rút ra cho tỉnh Hịa Bình trong quản lý nhà
nước đối với phát triển du lịch………………………………………………...
Tiểu kết chương 2……………………………………………………………..
CHƯƠNG 3. PHÂN TÍCH VÀ ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG QUẢN LÝ
NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI PHÁT TRIỂN DU LỊCH CỦA TỈNH HỊA BÌNH….
3.1. Khái quát về tiềm năng, lợi thế và một số kết quả đạt được của du
lịch Hịa Bình………………………………………………………………...
3.1.1. Tiềm năng và lợi thế phát triển du lịch của tỉnh Hịa Bình………
3.1.2. Một số kết quả đạt được của du lịch Hòa Bình giai đoạn 2015-2020...

69
69
72
73
75
75
75
80

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


v

3.2. Phân tích thực trạng quản lý nhà nước đối với phát triển du lịch của
tỉnh Hịa Bình………………………………………………………………...
3.2.1. Tổ chức thực hiện chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, chính sách
phát triển du lịch của quốc gia…………………………………………………

90

90

3.2.2. Việc xây dựng, ban hành theo thẩm quyền và tổ chức thực hiện
văn bản pháp luật về du lịch của tỉnh Hịa Bình………………………………
3.2.3. Tổ chức bộ máy quản lý nhà nước về du lịch của tỉnh Hịa Bình

92
96

3.2.4. Quản lý thu hút đầu tư phát triển du lịch của tỉnh Hịa Bình……
3.2.5. Việc quản lý xúc tiến phát triển thị trường du lịch………………

100
104

3.2.6. Việc quản lý công nhận khu, điểm du lịch và cấp phép hoạt động
du lịch…………………………………………………………………………
3.2.7. Quản lý bảo tồn, khai thác tài nguyên du lịch và bảo vệ môi trường

108
110

3.2.8. Việc quản lý phát triển nhân lực du lịch, ứng dụng khoa học và
công nghệ trong phát triển du lịch của tỉnh Hịa Bình………………………..
3.2.9. Việc tổ chức kiểm tra, thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và
xử lý vi phạm trong phát triển du lịch của tỉnh Hịa Bình…………………….
3.3. Đánh giá chung………………………………………………………….
3.3.1. Những thành công và nguyên nhân……………………………..
3.3.2. Những hạn chế và nguyên nhân…………………………………
Tiểu kết chương 3……………………………………………………………..

CHƯƠNG 4. MỘT SỐ GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ NHẰM TĂNG
CƯỜNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI PHÁT TRIỂN DU LỊCH CỦA
TỈNH HỊA BÌNH…………………………………………………………….
4.1. Quan điểm, mục tiêu trong phát triển du lịch và những vấn đề đặt ra
cho quản lý nhà nước của tỉnh Hịa Bình đối với phát triển du lịch………..
4.1.1. Quan điểm, mục tiêu trong phát triển du lịch của tỉnh Hịa Bình
4.1.2. Những vấn đề đặt ra cho quản lý nhà nước của tỉnh Hịa Bình
đối với phát triển du lịch………………………………………………………
4.2. Một số giải pháp nhằm tăng cường quản lý nhà nước đối với phát
triển du lịch của tỉnh Hòa Bình…………………………………………….
4.2.1. Hồn thiện hệ thống văn bản pháp luật theo thẩm quyền về phát
triển du lịch của tỉnh Hịa Bình………………………………………………...
4.2.2. Tăng cường đào tạo và phát triển nhân lực du lịch của tỉnh Hịa Bình

112
116
118
118
120
122

123
123
123
125
127
127
130

LUAN VAN CHAT LUONG download : add

vi

4.2.3. Tăng cường hiệu quả quảng bá, xúc tiến du lịch ………………...
4.2.4. Đầu tư nâng cấp hệ thống cơ sở hạ tầng của tỉnh Hịa Bình……..

133
135

4.2.5. Hồn thiện hệ thống cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ phát triển
du lịch của tỉnh Hịa Bình……………………………………………………..

137

4.2.6. Hồn thiện hệ thống sản phẩm du lịch của tỉnh Hịa Bình………

138

4.2.7. Tăng cường quản lý sức chứa của điểm đến du lịch Hịa Bình …
4.2.8. Chú trọng bảo tồn tài nguyên du lịch trong phát triển du lịch của

139

tỉnh Hịa Bình…………………………………………………………………
4.2.9. Xây dựng mơi trường du lịch của tỉnh Hịa Bình an ninh, an toàn

140
142

4.2.10. Tăng cường hiệu quả thanh tra, kiểm tra, xử lý sai phạm trong
phát triển du lịch của tỉnh Hòa Bình………………………………………….
4.2.11. Các giải pháp khác…………………………………………….

143
143

4.3. Một số kiến nghị ………………………………………..………………
Tiểu kết chương 4…………………………………………………………….
KẾT LUẬN…………………………………………………………………..
DANH MỤC CÁC BÀI BÁO ĐÃ CÔNG BỐ TRONG THỜI GIAN ĐÀO
TẠO TIẾN SĨ CỦA NGHIÊN CỨU SINH CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI
LUẬN ÁN…………………………………………………………………….
TÀI LIỆU THAM KHẢO…………………………………………………….

145
145
147

CÁC PHỤ LỤC……………………………………………………………….

158

150
151

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


vii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
STT

TỪ VIẾT TẮT

NGUYÊN NGHĨA

1.

CQĐP

Chính quyền địa phương

2.

CSHT

Cơ sở hạ tầng

3.

CSVCKT

Cơ sở vật chất kỹ thuật

4.

GTTB

Giá trị trung bình

5.

GRDP

Tổng sản phẩm trên địa bàn tỉnh

6.

HĐDL

Hoạt động du lịch

7.

KDDL

Kinh doanh du lịch

8.

KT-XH

Kinh tế - xã hội

9.

NCKH

Nghiên cứu khoa học

10.

PTDL

Phát triển du lịch

11.

QLNN

Quản lý nhà nước

12.

TNDL

Tài nguyên du lịch

13.

UBND

Ủy ban Nhân dân

14.

VBPL

Văn bản pháp luật

15.

VH,TT&DL

Văn hóa, Thể thao và Du lịch

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


viii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 3.1. Tổng lượng khách du lịch đến tỉnh Hịa Bình giai đoạn 2015-2020
Bảng 3.2. Tổng thu từ khách du lịch của tỉnh Hịa Bình giai đoạn 2015 – 2020
Bảng 3.3. Đóng góp của du lịch tỉnh Hịa Bình đối với kinh tế của tỉnh
Bảng 3.4. Thống kê số lượng cơ sở lưu trú du lịch của tỉnh Hịa Bình
giai đoạn 2015-2020…………………………………………………….

Trang
80
82
83
84

Bảng 3.5. Thống kê số lượng doanh nghiệp lữ hành, đơn vị vận chuyển
du lịch của tỉnh Hịa Bình giai đoạn 2016-2020…………………………

86

Bảng 3.6. Hệ thống văn bản pháp luật đã ban hành về du lịch của tỉnh
Hịa Bình………………………………………………………………...

93

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


ix

DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 1.1. Quy trình nghiên cứu của luận án…………………………….....

Trang
23

Hình 1.2. Quy trình thu thập dữ liệu sơ cấp…………………………….....
Hình 2.1. Mơ hình mối quan hệ giữa doanh thu du lịch và lượng khách du lịch
Hình 3.1. Số lượng khách du lịch đến tỉnh Hịa Bình giai đoạn 2015 – 2020

25
56
81

Hình 3.2. Số lượt khách du lịch giai đoạn 2016-2020 theo kế hoạch và thực hiện
Hình 3.3. Kết quả đánh giá việc tổ chức thực hiện chiến lược, quy hoạch,

81

kế hoạch, chính sách phát triển du lịch của quốc gia……………………….

92

Hình 3.4. Kết quả đánh giá việc xây dựng, ban hành theo thẩm quyền và tổ
chức thực hiện văn bản pháp luật về du lịch của tỉnh Hịa Bình……………
Hình 3.5. PCI của tỉnh Hịa Bình giai đoạn 2015-2020…………………….
Hình 3.6. Kết quả đánh giá quản lý thu hút đầu tư phát triển du lịch của tỉnh
Hịa Bình……………………………………………………………………

95
101

Hình 3.7. Cơ cấu thị trường khách du lịch đến tỉnh Hịa Bình giai đoạn 2015-2020
Hình 3.8. Kết quả khảo sát thực trạng quản lý xúc tiến phát triển thị trường
du lịch của tỉnh Hòa Bình……………………………………………………
Hình 3.9. Kết quả khảo sát thực trạng quản lý công nhận khu, điểm du lịch

105

và cấp phép hoạt động du lịch của địa phương……………………………..
Hình 3.10. Kết quả khảo sát thực trạng quản lý bảo tồn, khai thác tài nguyên
du lịch và bảo vệ mơi trường………………………………………………...
Hình 3.11. Kết quả khảo sát thực trạng quản lý phát triển nhân lực, ứng
dụng khoa học và công nghệ trong phát triển du lịch của tỉnh Hịa Bình…..
Hình 3.12. Kết quả khảo sát thực trạng việc tổ chức kiểm tra, thanh tra, giải
quyết khiếu nại, tố cáo và xử lý vi phạm trong phát triển du lịch của tỉnh
Hịa Bình……………………………………………………………………

109

104

106

112
114

116

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


1

PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết nghiên cứu đề tài luận án
Du lịch là một ngành kinh tế có tính liên ngành, liên vùng và xã hội hóa cao
được nhiều quốc gia trên thế giới coi là một trong những ngành kinh tế quan trọng
hàng đầu. Hoạt động của ngành kinh tế này không chỉ đáp ứng nhu cầu du lịch ngày
càng tăng của người dân mà cịn đóng vai trò quan trọng “xuất khẩu tại chỗ” các sản
phẩm hàng hóa và dịch vụ ra ngước ngồi. Tuy nhiên, sự phát triển nào cũng có tính
hai mặt của nó. Theo đó, phát triển du lịch (PTDL) có thể đem lại những hiệu quả
tích cực nhưng cũng có thể mang đến những hiệu ứng tiêu cực nếu không được định
hướng và kiểm soát kịp thời. Để sự phát triển của du lịch khơng chỉ đóng góp vào
tăng trưởng kinh tế của đất nước, mà còn tạo động lực phát triển các ngành kinh tế
khác, tạo nhiều cơ hội việc làm và thu nhập cho người dân, là phương tiện quảng bá
hiệu quả hình ảnh đất nước thì rất cần thiết phải có sự quản lý nhà nước (QLNN) về

du lịch. Tại Việt Nam, với ý nghĩa vô cùng quan trọng này, QLNN về du lịch là một
nội dung được quy định trong Luật Du lịch 2017.
Nhận thức được tầm quan trọng rất lớn của QLNN đối với sự phát triển của
du lịch, hiện đã có khá nhiều cơng trình khoa học được công bố liên quan đến QLNN
về du lịch ở nhiều góc độ tiếp cận khác nhau. Nghiên cứu QLNN về du lịch nói chung
có bài viết “Quản lý nhà nước về du lịch” của tác giả Trương Điện Thắng (2010) trên
Báo điện tử Đà Nẵng hay “Managing Tourism” của S.Medlik (1995). Quan tâm
nghiên cứu về một nội dung cụ thể của QLNN về du lịch có các tác giả với các cơng
trình nghiên cứu như Jenkins C. L. (1980) với bài viết “Tourism policies in developing
countries: A critique, International Journal of Tourism Management”; tác giả Hồ
Đức Phước (2010) với luận án tiến sĩ “Hoàn thiện quản lý nhà nước đối với cơ sở hạ
tầng đô thị du lịch Việt Nam”; Hoàng Văn Hoan (2002) với luận án tiến sĩ “Hoàn
thiện quản lý nhà nước về lao động trong kinh doanh du lịch ở Việt Nam”. Nghiên
cứu QLNN đối với một loại hình du lịch, lĩnh vực du lịch cụ thể có các cơng trình
như đề tài nghiên cứu khoa học (NCKH) cấp Bộ “Quản lý nhà nước đối với phát triển
du lịch tâm linh ở Việt Nam” của tác giả Nguyễn Thị Tú (2018) hay bài viết “Bàn về
quản lý nhà nước với phát triển du lịch cộng đồng” của các tác giả Bùi Xuân Nhàn
và Trần Thu Phương (2019). Vấn đề công cụ và phương pháp QLNN được đề cập

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


2

đến trong cơng trình nghiên cứu “Quản lý nhà nước trong nền kinh tế thị trường định
hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam” của tác giả Lương Xuân Quỳ (2006); luận án
tiến sĩ “Quản lý nhà nước bằng pháp luật đối với hoạt động du lịch ở Việt Nam hiện
nay” của Trịnh Đăng Thanh (2004). Ở một góc nhìn khác, tác giả Rich Harrill (2004)
lại quan tâm đến vấn đề thái độ người dân đối với PTDL, thể hiện trong nghiên cứu
“Residents’ Attitudes toward Tourism Development: a Literature Review with

Implications for Tourism Planning”. Quan tâm đến bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế
và khu vực có tác giả Nguyễn Thị Ánh Tuyết (2020) với luận án tiến sĩ “Vai trò của
Nhà nước đối với phát triển du lịch Việt Nam sau khi hình thành cộng đồng kinh tế
ASEAN (AEC)”. Nghiên cứu QLNN về du lịch trong phạm vi một tỉnh hoặc liên tỉnh
có các đề tài luận án tiến sĩ như “Quản lý nhà nước đối với hoạt động thương mại, du
lịch tỉnh Sơn La trong quá trình cơng nghiệp hố, hiện đại hố đất nước” của Nguyễn
Minh Đức (2007); “Hoàn thiện quản lý nhà nước về du lịch trên địa bàn tỉnh Lâm
Đồng” của Nguyễn Tấn Vinh (2008); “Quản lý nhà nước về du lịch trên địa bàn
thành phố Cần Thơ trong hội nhập kinh tế quốc tế” của Ngô Nguyễn Hiệp Phước
(2018); “Quản lý nhà nước về du lịch tại Đồng bằng Sông Cửu Long” của Trần Thị
Xuân Mai (2019); hay bài viết trong Kỷ yếu hội thảo khoa học quốc tế “Du lịch Lâm
Bình Tuyên Quang, Tiềm năng, thực trạng và giải pháp” với tựa đề “Provincial
government management in developing community based tourism – case study in Sơn
La province” của các tác giả Bùi Xuân Nhàn và Trần Thu Phương (2019). Bàn về vai
trò của CQĐP cấp tỉnh trong PTDL có tác giả như: Nguyễn Minh Đức (2006) với bài
viết “Quản lý nhà nước đối với hoạt động thương mại, du lịch” trên Tạp chí Du lịch
điện tử; Nguyễn Mạnh Cường (2015) với luận án tiến sĩ “Vai trị của chính quyền địa
phương cấp tỉnh trong phát triển du lịch bền vững tỉnh Ninh Bình” hay Nguyễn
Hoàng Tứ (2016) với luận án tiến sĩ “Quản lý nhà nước địa phương đối với phát triển
du lịch bền vững trên địa bàn các tỉnh miền Trung - Việt Nam”; bài viết “Quản lý của
chính quyền địa phương cấp tỉnh với phát triển du lịch bền vững” của tác giả Bùi
Xuân Nhàn (2016) hay bài viết trên Tạp chí Quản lý Nhà nước “Bàn về tính quyền
lực, tính tự quản của chính quyền địa phương ở Việt Nam hiện nay” của Trần Thị
Diệu Oanh (2016). Nghiên cứu về QLNN đối với một lĩnh vực kinh doanh du lịch cụ
thể có luận án tiến sĩ “Quản lý nhà nước đối với hoạt động kinh doanh lưu trú du lịch

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


3

tại Hải Phòng” của Nguyễn Thị Tâm (2018). Trong khi đó, Ngơ Thị Huyền Trang
(2020) với luận án tiến sĩ “Nghiên cứu sự tham gia của người dân trong quản lý phát
triển du lịch nông thôn vùng Đông Bắc Việt Nam” quan tâm đến vai trò của người
dân trong quản lý PTDL nơng thơn.
Như vậy, có thể thấy rằng QLNN về du lịch là vấn đề quan trọng, đang được
quan tâm nghiên cứu khá nhiều. Các cơng trình này chủ yếu tập trung nghiên cứu cơ
sở lý luận và thực tiễn của QLNN về du lịch như khái niệm, đặc điểm, vai trị, các
yếu tố ảnh hưởng, nội dung, cơng cụ, phương pháp QLNN ở cấp trung ương và địa
phương. Mặc dù QLNN đối với PTDL có một số nội dung tương đồng nhưng khơng
hồn tồn đồng nhất với QLNN về du lịch. QLNN đối với PTDL không đơn thuần là
làm sao để du lịch phát triển mà phải kiểm soát mức độ phát triển của du lịch sao cho
phù hợp và đem lại hiệu quả cao nhất. Theo đó, các vấn đề có liên quan bao gồm
kiểm sốt sự phát triển về lượng khách, thị trường khách, về mức độ kêu gọi đầu tư,
mức độ liên kết, hợp tác, các vấn đề về quản lý hiệu quả sức chứa của điểm đến du
lịch,… Tuy vậy, cơ sở lý luận và thực tiễn về vấn đề này hiện nay vẫn chưa được
nghiên cứu một cách toàn diện và hệ thống, do đó, cần có những cơng trình nghiên
cứu tiếp theo để hoàn thiện những vấn đề này.
Thực hiện Nghị quyết 08-NQ/TW được ban hành ngày 16/01/2017 của Bộ
Chính trị về “Phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn”, nhiều địa phương
trong cả nước cũng xác định phát triển kinh tế thông qua PTDL. Tuy nhiên, cũng
giống như các lĩnh vực khác, quá trình phát triển của ngành du lịch cũng bộc lộ nhiều
bất cập như sự phát triển q nóng, sự mất cân đối trong q trình phát triển, sự xuất
hiện các mâu thuẫn về lợi ích của các bên tham gia và các tệ nạn xã hội, dẫn đến tình
trạng khơng đảm bảo an ninh trật tự, ảnh hưởng xấu tới các lĩnh vực phát triển khác
của địa phương,… Chính vì vậy, đối với một địa phương cấp tỉnh, để du lịch phát
triển một cách hiệu quả và bền vững, đảm bảo hài hịa lợi ích của các bên tham gia
vào hệ thống du lịch, thực hiện được các mục tiêu kép về phát triển kinh tế - xã hội
(KT-XH), bảo tồn và giữ gìn được những nét độc đáo của văn hóa địa phương, đồng
thời giữ gìn, tơn tạo và phát triển được tài ngun du lịch (TNDL) của địa phương,…

cần thiết phải có sự quan tâm quản lý và kiểm soát của nhà nước. Vai trò của QLNN
đối với PTDL của địa phương là định hướng, tổ chức và phối hợp, điều tiết các hoạt
động trong PTDL, giám sát quá trình PTDL nhằm đảm bảo du lịch của địa phương

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


4

phát triển phù hợp với chiến lược PTDL của quốc gia, phát huy được tiềm năng, thế
mạnh của địa phương và thúc đẩy phát triển KT-XH của địa phương đó.
Tất cả các vấn đề trên đang đặt ra yêu cầu cần phải tiếp tục có thêm các nghiên
cứu để bổ sung luận cứ về lý luận và thực tiễn, góp phần phát triển ngành du lịch nói
riêng và phát triển KT-XH nói chung ở góc độ của quốc gia và của từng địa phương.
Hịa Bình là một tỉnh miền núi, có vị trí cửa ngõ vùng Tây Bắc của Tổ quốc,
là vùng đất có truyền thống lịch sử, quê hương của nền văn hóa thời tiền sử nổi tiếng
thế giới - "văn hóa Hịa Bình" cách đây hàng chục vạn năm. Hiện nơi đây còn bảo
tồn, lưu giữ hàng trăm chiếc trống đồng và gần mười ngàn chiếc chiêng cổ. Đây cũng
là nơi sản sinh và còn lưu giữ được những áng Mo sử thi “Đẻ đất - Đẻ nước” của
người Mường. Cùng với những giá trị nhân văn đa dạng, phong phú, độc đáo trong
nếp sống, tín ngưỡng, lễ hội, sinh hoạt và các hoạt động văn hóa, nghệ thuật,... của
các dân tộc như Mường, Kinh, Thái, Tày, Dao, Mơng, Hịa Bình cịn được thiên nhiên
ưu đãi với những cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ và nhiều danh lam thắng cảnh đẹp
như động Đá Bạc, khu du lịch Thác Thăng Thiên, động Tiên Phi, Thung Nai,…; các
điểm du lịch được nhiều du khách ưa thích như bản du lịch Giang Mỗ (xã Bình
Thanh), khu bảo tồn thiên nhiên Pu Canh, khu du lịch suối khống Kim Bơi, nhà máy
Thủy điện Hịa Bình, bảo tàng khơng gian văn hóa Mường,... Tồn tỉnh có 41 di tích
đã được xếp hạng cấp quốc gia, 53 di tích cấp tỉnh, nhiều lễ hội dân gian các dân
tộc,… Đây thực sự là những tiềm năng rất lớn cho du lịch Hịa Bình để phát triển
nhiều loại hình du lịch như du lịch văn hóa, du lịch sinh thái - nghỉ dưỡng, du lịch

tâm linh, du lịch thể thao giải trí,…
Trong những năm gần đây, Hịa Bình được xem là điểm đến hấp dẫn đối với
khách du lịch trong nước và quốc tế với nhiều kết quả đáng ghi nhận về lượng khách,
tổng thu từ du lịch, mức độ đóng góp vào nền kinh tế của tỉnh,… Tuy nhiên, trên thực
tế, mức độ PTDL của tỉnh được đánh giá là chưa thực sự tương xứng với tiềm năng
và chưa có hướng đi bền vững, bộc lộ nhiều hạn chế về cơ sở hạ tầng (CSHT), cơ sở
vật chất kỹ thuật (CSVCKT), chất lượng nhân lực du lịch, thị trường, sản phẩm du
lịch,… Để giải quyết vấn đề này, QLNN đối với PTDL của tỉnh có vai trị vơ cùng
quan trọng. Trong khi đó, hiện nay QLNN đối với PTDL của tỉnh cịn có một số hạn
chế như: hệ thống văn bản pháp luật (VBPL) về du lịch chưa thực sự hồn chỉnh, cịn
thiếu các VBPL quy định về quản lý loại hình cơ sở lưu trú homestay, farmstay, về
khai thác hang động trong kinh doanh du lịch, quy tắc ứng xử trong hoat động du

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


5

lịch,... nên ít nhiều gây khó khăn cho q trình triển khai thực hiện; công tác quản lý
thu hút đầu tư PTDL và quảng bá, xúc tiến PTDL chưa hiệu quả; chưa làm tốt công
tác quản lý sức chứa tại các điểm đến du lịch, đặc biệt là ở các điểm du lịch tâm linh
vào mùa lễ hội, cũng như chưa có các giải pháp bảo tồn tài nguyên du lịch và bảo vệ
mơi trường trong PTDL,… Chính vì vậy, trong thời gian tới, để du lịch Hịa Bình
phát triển hiệu quả, góp phần phát triển KT-XH của tỉnh, cần phải có các biện pháp
để tăng cường QLNN đối với PTDL của tỉnh, trong đó, vai trị của chính quyền địa
phương (CQĐP) tỉnh là rất quan trọng.
Từ thực trạng trên, việc nghiên cứu một cách khoa học và có hệ thống để tìm
ra những giải pháp phù hợp nhằm tăng cường QLNN đối với PTDL của tỉnh Hịa
Bình nhằm thúc đẩy du lịch của tỉnh phát triển một cách hiệu quả, để du lịch thực sự
trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, có tính chun nghiệp, tương xứng với tiềm năng

sẵn có, góp phần thúc đẩy nhanh q trình phát triển KT-XH của tỉnh là yêu cầu và
là nhiệm vụ cấp thiết. Xuất phát từ những vấn đề nêu trên, nghiên cứu sinh lựa chọn
đề tài: "Quản lý nhà nước đối với phát triển du lịch của tỉnh Hịa Bình" làm đề tài
luận án tiến sĩ kinh tế.
2. Mục tiêu, nhiệm vụ và câu hỏi nghiên cứu
Mục tiêu nghiên cứu
Mục tiêu nghiên cứu của đề tài luận án là xác lập nội dung và các tiêu chí đánh
giá QLNN đối với PTDL của một địa phương cấp tỉnh; phân tích, đánh giá thực trạng
QLNN đối với PTDL của tỉnh Hòa Bình và đề xuất các giải pháp, kiến nghị nhằm
tăng cường QLNN đối với PTDL của tỉnh Hịa Bình.
Nhiệm vụ nghiên cứu
Để thực hiện được mục tiêu trên, nhiệm vụ nghiên cứu đặt ra cho đề tài luận
án gồm:
Một là, hệ thống hóa cơ sở lý luận về QLNN đối với PTDL của một địa phương
cấp tỉnh và nghiên cứu kinh nghiệm thực tế về QLNN đối với PTDL của một số địa
phương cấp tỉnh trong và ngoài nước, qua đó rút ra các bài học kinh nghiệm cho tỉnh
Hịa Bình.
Hai là, phân tích, đánh giá thực trạng QLNN đối với PTDL của tỉnh Hịa Bình
nhằm chỉ ra những ưu điểm, hạn chế của QLNN đối với PTDL của tỉnh, đồng thời
xác định nguyên nhân của hiện trạng đó, làm cơ sở cho việc đề xuất các giải pháp,
kiến nghị nhằm tăng cường QLNN đối với PTDL của tỉnh Hòa Bình.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


6

Ba là, đề xuất các giải pháp và kiến nghị nhằm tăng cường QLNN đối với PTDL
của tỉnh Hịa Bình trong thời gian tới phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng,
chính sách pháp luật của Nhà nước và chiến lược phát triển của du lịch Việt Nam.

Câu hỏi nghiên cứu
Để thực hiện mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu trên, các câu hỏi đặt ra cho nghiên
cứu gồm:
(1) Quản lý nhà nước đối với phát triển du lịch bao gồm những nội dung gì?
Quản lý nhà nước đối với phát triển du lịch có đặc điểm gì khác với quản lý nhà nước
về du lịch?
(2) Nguyên tắc, công cụ, nội dung và tiêu chí đánh giá QLNN đối với PTDL
của địa phương cấp tỉnh là gì?
(3) Có các yếu tố nào ảnh hưởng đến QLNN đối với PTDL của địa phương
cấp tỉnh và những bài học kinh nghiệm nào có thể được rút ra cho tỉnh Hịa Bình trong
QLNN của tỉnh đối với PTDL?
(4) Thực trạng QLNN đối với PTDL của tỉnh Hịa Bình hiện nay như thế nào?
Có những thành công, hạn chế nào trong QLNN đối với PTDL của tỉnh Hịa Bình?
Ngun nhân của thành cơng, hạn chế đó là gì?
(5) Cần có giải pháp, kiến nghị gì để tăng cường QLNN đối với PTDL của tỉnh
Hịa Bình giai đoạn đến năm 2030?
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài luận án là những vấn đề lý luận và thực tiễn
về QLNN đối với PTDL của một địa phương cấp tỉnh.
Phạm vi nghiên cứu
Về nội dung
Quản lý nhà nước đối với PTDL trên địa bàn cấp tỉnh, thành phố theo phân
cấp quản lý gồm QLNN trung ương và QLNN của CQĐP cấp tỉnh, thành phố. Trong
đó, q trình phát triển KT-XH nói chung và PTDL nói riêng của mỗi địa phương cấp
tỉnh luôn xuất hiện các mâu thuẫn và chính nó là nguồn gốc cho sự vận động và phát
triển. Để du lịch của địa phương cấp tỉnh phát triển đạt được mục tiêu đặt ra đồng
thời phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước,
chiến lược phát triển của du lịch Việt Nam cũng như chiến lược phát triển KT-XH
của tỉnh thì vai trị định hướng, tổ chức và phối hợp, điều tiết, giám sát các hoạt động

trong PTDL của tỉnh là rất lớn. Chính vì vậy, luận án sẽ tập trung nghiên cứu những

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


7

nội dung và các tiêu chí đánh giá QLNN của CQĐP cấp tỉnh đối với PTDL trên địa
bàn tỉnh. Các vấn đề được nghiên cứu tiếp sau đây sẽ tập trung vào đối tượng quản lý
là CQĐP cấp tỉnh.
Trên cơ sở các nội dung QLNN về du lịch nói chung, luận án sẽ tập trung
nghiên cứu về QLNN của CQĐP cấp tỉnh đối với PTDL trên địa bàn tỉnh. Cụ thể: Tổ
chức thực hiện chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, chính sách PTDL; xây dựng, ban
hành theo thẩm quyền và tổ chức thực hiện văn bản pháp luật về QLNN đối với PTDL
của địa phương; tổ chức bộ máy QLNN về du lịch; quản lý thu hút đầu tư PTDL;
quản lý xúc tiến phát triển thị trường du lịch; quản lý công nhận khu, điểm du lịch và
cấp phép hoạt động du lịch; quản lý bảo tồn, khai thác TNDL và bảo vệ môi trường;
quản lý phát triển nguồn nhân lực, ứng dụng khoa học và công nghệ trong PTDL; tổ
chức kiểm tra, thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và xử lý vi phạm trong PTDL,…
Về không gian
Luận án nghiên cứu thực trạng QLNN đối với PTDL trên địa bàn tỉnh Hịa Bình.
Về thời gian
Luận án nghiên cứu dựa trên các dữ liệu thứ cấp thu thập trong giai đoạn 2015
– 2020, trong đó tập trung vào việc phân tích các dữ liệu trong khoảng thời gian từ
năm 2015 đến năm 2019. Dữ liệu năm 2020 được sử dụng để nghiên cứu bối cảnh
hiện tại do hoạt động du lịch năm 2020 bị ảnh hưởng nhiều bởi dịch bệnh Covid-19,
khơng thể hiện được tính quy luật. Các dữ liệu sơ cấp được thu thập từ tháng 06/2020
đến tháng 11/2020. Các giải pháp đề xuất cho QLNN đối với PTDL của tỉnh Hịa
Bình đến năm 2030 và các năm tiếp theo.
4. Những đóng góp mới của đề tài luận án

Về lý luận
Trên cơ sở hệ thống hóa cơ sở lý luận về PTDL và QLNN về du lịch để vận
dụng vào xác lập cơ sở lý luận của QLNN đối với PTDL của một địa phương cấp
tỉnh, đồng thời nghiên cứu xây dựng được hệ thống tiêu chí đánh giá QLNN đối với
PTDL của một địa phương cấp tỉnh và sử dụng để khảo sát, làm cơ sở cho việc phân
tích, đánh giá thực trạng QLNN của CQĐP cấp tỉnh đối với PTDL của tỉnh.
Về thực tiễn
Luận án nghiên cứu kinh nghiệm QLNN của CQĐP cấp tỉnh đối với PTDL
của một số địa phương cấp tỉnh trong và ngoài nước, từ đó rút ra bài học kinh nghiệm
cho QLNN đối với PTDL của tỉnh Hịa Bình.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


8

Phân tích, đánh giá được thực trạng QLNN của CQĐP cấp tỉnh đối với PTDL
của tỉnh Hịa Bình, chủ yếu tập trung vào nghiên cứu nội dung QLNN đối với PTDL
của tỉnh, nhằm tìm ra những nguyên nhân của các hạn chế trong QLNN của CQĐP
cấp tỉnh đối với PTDL của tỉnh Hịa Bình thơng qua các tiêu chí đánh giá.
Đề xuất được một số giải pháp và kiến nghị khả thi nhằm tăng cường QLNN
của CQĐP cấp tỉnh đối với PTDL của tỉnh Hịa Bình giai đoạn đến năm 2030 và các
năm tiếp theo.
5. Kết cấu của luận án
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và các phụ lục, luận
án được kết cấu thành 4 chương:
Chương 1. Tổng quan tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài luận án và
phương pháp nghiên cứu của luận án
Chương 2. Một số cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý nhà nước đối với phát
triển du lịch của địa phương cấp tỉnh

Chương 3. Phân tích và đánh giá thực trạng quản lý nhà nước đối với phát triển
du lịch của tỉnh Hịa Bình
Chương 4. Một số giải pháp và kiến nghị nhằm tăng cường quản lý nhà nước
đối với phát triển du lịch của tỉnh Hịa Bình.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


9

CHƯƠNG 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU CĨ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI
LUẬN ÁN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU CỦA LUẬN ÁN
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài luận án
1.1.1. Các cơng trình nghiên cứu về phát triển du lịch
Phát triển du lịch là một vấn đề được quan tâm nghiên cứu nhiều trong những
năm gần đây bởi các nhà nghiên cứu cả trong và ngồi nước. Trong các cơng trình
nghiên cứu đã cơng bố, phần lớn các nghiên cứu đề cập đến PTDL dựa trên quan
điểm phát triển bền vững. Các nghiên cứu này đều đã khái quát hóa một số cơ sở lý
luận về PTDL và PTDL bền vững như khái niệm, đặc điểm, nội dung, nguyên tắc
PTDL và PTDL bền vững,… Có thể kể đến các tác giả với các cơng trình nghiên cứu
như: Đề tài NCKH cấp Nhà nước “Cơ sở khoa học và giải pháp phát triển du lịch
bền vững ở Việt Nam” của tác giả Phạm Trung Lương (2002); Martin Mowforth và
Ian Munt (2001) với “Tourism and Sustainability”; Antonio Machado (2003) với
“Tourism and Sustainable Development”; Daniela Drumbrăveanu (2004) với
“Principles and practice of sustainable tourism planning, in: Nationala pentru
Turism”; Richard W. Butler, Douglas G. Pearce (2004) với “Tourism Development”;
“Making Tourism More Sustainable - A Guide for Policy Makers” của UNEP &
UNWTO (2005); hay bài viết “Tourism development and the environment: beyond
sustainability?” của Richard Sharpley (2009). Cụ thể:

Tác giả Phạm Trung Lương (2002) đã hệ thống hóa các vấn đề lý luận về
PTDL bền vững; xác định những vấn đề cơ bản đặt ra đối với PTDL bền vững thông
qua phân tích thực trạng PTDL tại Việt Nam từ năm 1992 đến năm 2000 dưới góc độ
khai thác tài nguyên và thực trạng môi trường du lịch; tham khảo một số kinh nghiệm
quốc tế về PTDL bền vững; đề xuất các giải pháp đảm bảo PTDL bền vững trong
điều kiện cụ thể ở Việt Nam.
Đề cập đến du lịch với vai trò là ngành kinh tế quan trọng, cần đầu tư phát
triển, nhất là đối với các quốc gia được thiên nhiên ưu đãi về mặt cảnh quan hoặc có
nền văn hóa đặc sắc, Martin Mowforth và Ian Munt (2001) cho rằng, để du lịch thực
sự mang lại nguồn thu nhập lớn cho đất nước cũng như cho địa phương, vấn đề quyết
định là ngay từ đầu phải chú ý phát triển ngành này theo các tiêu chuẩn bền vững. Phát
triển bền vững ở đây được hiểu là thu nhập từ ngành du lịch ngày càng gia tăng; hoạt
động du lịch ngày càng thu hút và giải quyết được nhiều việc làm với thu nhập cao cho

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


10

người dân; văn hóa bản địa, lối sống cư dân địa phương được bảo tồn và phát huy; cảnh
quan môi trường phục vụ du lịch ln được giữ gìn, tơn tạo ngày càng đẹp hơn.
Antonio Machado (2003), Daniela Drumbrăveanu (2004) và Richard Sharpley
(2009) trong các nghiên cứu của mình đã đưa ra một số nội dung lý thuyết chung về
du lịch và PTDL bền vững; các vấn đề về yếu tố cấu thành, những ưu, nhược điểm,
các tác động mà PTDL đem lại; phân biệt giữa du lịch bền vững và du lịch đại chúng;
hệ thống và đề xuất 6 nhóm nguyên tắc của du lịch bền vững, bao gồm: (1) Giảm
thiểu tác động đến môi trường để đảm bảo sự bền vững về sinh thái; (2) Giảm thiểu
tác động tiêu cực đến cộng đồng địa phương để bảo đảm tính bền vững về xã hội; (3)
Giảm thiểu tác động tiêu cực đến văn hóa, truyền thống của các địa phương để bảo
đảm sự bền vững về văn hóa; (4) Tối đa hóa lợi ích kinh tế của các địa phương để có

được sự bền vững về kinh tế; (5) Thông tin, giáo dục nhận thức đến doanh nghiệp, du
khách, chính quyền và người dân địa phương để cải thiện thái độ của các chủ thể đối
với môi trường và giảm thiểu tác động tiêu cực từ hành vi của chủ thể đến môi trường,
xã hội; (6) Phát huy vai trị tham gia, kiểm sốt của cộng đồng địa phương đối với
các hoạt động du lịch (HĐDL) ở điểm đến.
Công trình nghiên cứu của các tác giả Richard W. Butler, Douglas G. Pearce
(2004) nghiên cứu về các vấn đề đương đại trong PTDL với sự kết hợp nhiều phương
pháp tiếp cận trong nghiên cứu. Cơng trình được tiến hành nghiên cứu tại Ghana,
Samoa, Việt Nam và Thung lũng Bhyundar của Ấn Độ, tập trung vào các vấn đề như
sự cần thiết phải PTDL; phát triển du lịch như một chiến lược tái tạo đô thị; liên kết
du lịch với bảo tồn di sản và phát triển vùng; tính bền vững và tác động của sự phát
triển; cân nhắc về văn hóa và sự tham gia của cộng đồng; tầm quan trọng của bối cảnh
cho các dự án du lịch cá nhân.
Hay trong cuốn sách hướng dẫn “Making Tourism More Sustainable - A Guide
for Policy Makers” của UNEP & UNWTO (2005), các tác giả đã đưa ra những hướng
dẫn và khuyến nghị về PTDL bền vững đối với các chính phủ, các nhà hoạch định
chính sách, nhà quản lý; một số quan điểm lý luận chung về PTDL bền vững của
UNEP và UNWTO đã được hệ thống và thể hiện như các phân tích về mối quan hệ
giữa du lịch và tính bền vững; giới thiệu một số nguyên tắc cơ bản và các khuyến
nghị chính sách cho một chương trình PTDL bền vững.
Cũng liên quan đến các vấn đề về PTDL nhưng đi sâu nghiên cứu hơn về một
nội dung cụ thể, tác giả Nguyễn Thăng Long (2004) trong đề tài NCKH cấp Bộ
“Nghiên cứu xây dựng tiêu chí các khu, tuyến, điểm du lịch ở Việt Nam” đã nghiên

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


11

cứu xây dựng tiêu chí trên cơ sở đánh giá hiện trạng phát triển, khai thác các khu,

tuyến, điểm du lịch ở Việt Nam và kinh nghiệm của một số quốc gia trên thế giới về
lĩnh vực này. Với bài viết “Đẩy mạnh phát triển nguồn nhân lực du lịch chất lượng
cao đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế” trong Kỷ yếu Hội thảo Khoa học “Quản lý
hoạt động du lịch tâm linh trong bối cảnh hiện nay”, trên cơ sở nghiên cứu khung lý
thuyết, tác giả Nguyễn Văn Lưu (2015) đã nêu lên thực trạng về chất lượng nguồn
nhân lực du lịch Việt Nam và những thách thức trong bối cảnh hội nhập quốc tế, đồng
thời nêu lên một số giải pháp cơ bản để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực du lịch
đáp ứng nhu cầu xã hội trong thời đại mới.
Trên cơ sở nghiên cứu khung lý thuyết chung về PTDL và PTDL bền vững,
các công trình sau đây lại áp dụng nghiên cứu những vấn đề này gắn với một địa
phương cụ thể nhằm tìm ra các giải pháp hữu ích cho các địa phương trong PTDL,
có thể kể đến các cơng trình nghiên cứu như: Các đề tài luận án tiến sĩ “Phát triển du
lịch bền vững ở Phong Nha – Kẻ Bàng” của Trần Tiến Dũng (2007), “Phát triển du
lịch tỉnh Bình Thuận trên quan điểm phát triển bền vững” của La Nữ Ánh Vân (2012),
“Phát triển du lịch bền vững Bà Rịa – Vũng Tàu” của Vũ Văn Đông (2014); “Giải
pháp phát triển du lịch bền vững Tây Nguyên” của Nguyễn Đức Tuy (2014), “Phát
triển du lịch bền vững ở tỉnh Phú Thọ” của Dương Hoàng Hương (2017) và “Phát
triển du lịch thành phố Đà Nẵng theo hướng bền vững” của Lê Đức Viên (2017),
“Phát triển bền vững du lịch Ninh Bình trong điều kiện hiện nay” của Nguyễn Anh
Dũng (2018), “Phát triển du lịch bền vững thành phố Cần Thơ đến năm 2020” của
Nguyễn Quý Phước Sang (2018). Trong các công trình nghiên cứu này, các tác giả
đã hệ thống hóa cơ sở lý luận về PTDL bền vững; những kinh nghiệm trong và ngoài
nước về PTDL bền vững, xây dựng các nhân tố ảnh hưởng đến PTDL bền vững ở các
địa phương và phân tích mức độ ảnh hưởng của các nhân tố trên thực tế; xây dựng
tiêu chí đánh giá PTDL bền vững để đánh giá thực trạng và đưa ra giải pháp nhằm
giúp du lịch của các địa phương phát triển một cách bền vững.
Đề cập đến hiệu quả KT-XH của PTDL, gắn với vấn đề xóa đói giảm nghèo,
Phạm Ngọc Thắng (2010) với đề tài luận án tiến sĩ “Phát triển du lịch gắn với xóa
đói giảm nghèo ở Lào Cai” đã xác định được mơ hình PTDL dựa vào cộng đồng trên
quan điểm PTDL bền vững thơng qua loại hình du lịch sinh thái - mơ hình phù hợp

và có hiệu quả nhất để góp phần xóa đói giảm nghèo tại Lào Cai. Luận án đã chứng
minh hiệu quả của một số mơ hình PTDL dựa vào cộng đồng trong và ngồi nước đối
với cơng tác bảo tồn các nguồn lợi tự nhiên và lợi ích của cộng đồng do PTDL tại địa

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


12

phương mang lại; tầm quan trọng của cơ chế phân chia lợi ích; lựa chọn mơ hình
PTDL và sự tham gia của cộng đồng dân cư sở tại trong việc PTDL gắn với xóa đói
giảm nghèo trên quan điểm PTDL bền vững.
Nghiên cứu về chiến lược PTDL bền vững, trong luận án tiến sĩ “Chiến lược
phát triển du lịch bền vững tỉnh Nghệ An đến năm 2020”, Nguyễn Tư Lương (2016)
đã nghiên cứu cụ thể tại tỉnh Nghệ An trên cơ sở tổng hợp, phân tích các quan điểm
tiếp cận về PTDL bền vững và chiến lược PTDL bền vững, làm rõ hơn vai trò của
chiến lược PTDL bền vững đối với sự phát triển KT-XH và môi trường của một địa
phương. Luận án đã phân tích nội dung cơ bản của chiến lược PTDL bền vững đối
với một địa phương; phân tích, đánh giá thực trạng triển khai chiến lược PTDL quốc
gia vào việc xây dựng mục tiêu, quy hoạch, kế hoạch, tổ chức thực hiện chiến lược
PTDL bền vững của tỉnh Nghệ An giai đoạn 2010-2016, chỉ ra các thành cơng, hạn chế
và ngun nhân; từ đó đề xuất được một số giải pháp nhằm góp phần xây dựng và thực
thi chiến lược PTDL bền vững của tỉnh Nghệ An đến năm 2020, tầm nhìn 2030.
Ở một khía cạnh khác, tác giả Nguyễn Thị Tú (2014) trong đề tài NCKH cấp
Bộ “Phát triển Hạ Long trở thành điểm đến đạt tầm cỡ quốc tế” đã làm rõ được các
tiêu chí, điều kiện và nội dung phát triển điểm du lịch thành điểm đến đạt tầm cỡ quốc
tế; đánh giá được thực trạng điểm đến du lịch Hạ Long trên phương diện các tiêu chí
và nội dung đó, tìm ra những ưu điểm và hạn chế đồng thời xác định các nguyên
nhân; đề xuất được các giải pháp và kiến nghị nhằm phát triển Hạ Long trở thành
điểm đến du lịch đạt tầm cỡ quốc tế, góp phần thực hiện mục tiêu chiến lược phát

triển các trung tâm du lịch tầm cỡ quốc tế của ngành du lịch Việt Nam, đồng thời
khẳng định thương hiệu, tạo lợi thế cạnh tranh, thu hút khách quốc tế đến với Hạ
Long, Việt Nam.
Việc tổng quan nhóm các cơng trình nghiên cứu về PTDL và PTDL bền vững
nêu trên giúp nghiên cứu sinh có được cái nhìn đa chiều hơn về PTDL và quan điểm
về PTDL bền vững, từ đó hình thành cơ sở lý luận về PTDL vận dụng trong nghiên
cứu của mình.
1.1.2. Các cơng trình nghiên cứu liên quan đến quản lý nhà nước đối với
phát triển du lịch
Phát triển du lịch khơng thể tiến hành một cách tự phát, nó địi hỏi phải có sự
định hướng, tạo điều kiện thúc đẩy phát triển và kiểm soát mức độ phát triển từ các cơ
quan quản lý các cấp. Chính vì vậy, vai trị của QLNN trong PTDL có ý nghĩa rất lớn
và vấn đề QLNN trong PTDL cũng được đề cập đến trong nhiều cơng trình nghiên cứu.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


13

Trong bài viết “Quản lý nhà nước về du lịch” trên Báo điện tử Đà Nẵng của
tác giả Trương Điện Thắng (2010) hay “Managing Tourism” của S.Medlik (1995),
các tác giả cho rằng QLNN về du lịch là phải tạo ra một môi trường cho công nghiệp
du lịch phát triển và tạo được nhận thức chung về ích lợi của nền công nghiệp này
trong cộng đồng; vấn đề quan trọng của QLNN về du lịch là xây dựng môi trường an
ninh chính trị, an tồn xã hội, cùng với đó là yếu tố kinh tế, thành quả của các ngành
kinh tế khác và đường lối PTDL. Trong QLNN về du lịch, các chính sách phải dựa
trên sự kết hợp chặt chẽ của kinh tế, chính trị, xã hội và các đối tượng về không gian
và thời gian. Những đối tượng này phải được đặt vào một khn khổ mang tính quyết
định mà chức năng chính của nó là việc đạt được mục tiêu với những ý nghĩa cụ thể
trong một khoảng thời gian nhất định.

Nghiên cứu về một nội dung cụ thể của QLNN về du lịch, “Quy hoạch du
lịch” của Bùi Hải Yến (2009) đã làm rõ cơ sở khoa học của quy hoạch du lịch, tác
giả đưa ra những khuyến nghị về quy hoạch du lịch vùng nông thôn và ven đô ở Việt
Nam, chỉ rõ PTDL cần gắn với việc bảo vệ, tôn tạo tài nguyên môi trường, đảm bảo
sự phát triển bền vững; Jenkins C. L. (1980) với bài viết “Tourism policies in
developing countries: A critique, International Journal of Tourism Management”
cho rằng PTDL là một sự lựa chọn hấp dẫn của các nước để phát triển, giúp phân
phối lại thu nhập và việc làm cho các quốc gia. Tuy nhiên, chính phủ các nước đang
phát triển phải can thiệp và các chính sách của họ nên dựa trên nghiên cứu liên ngành
để đảm bảo đem lại hiệu quả. Cũng trong nhóm này, luận án tiến sĩ “Hồn thiện quản
lý nhà nước đối với cơ sở hạ tầng đô thị du lịch Việt Nam” của Hồ Đức Phước (2010)
gắn QLNN với vấn đề cơ sở hạ tầng đô thị du lịch. Tác giả đã luận giải một số cơ sở
khoa học của QLNN trong lĩnh vực kết cấu hạ tầng đơ thị du lịch; phân tích và đánh
giá thực trạng QLNN trong lĩnh vực kết cấu hạ tầng và sự phát triển CSHT tại các đô
thị du lịch Việt Nam; đề xuất các giải pháp hoàn thiện QLNN trong lĩnh vực kết cấu
hạ tầng cho các đô thị Việt Nam. Hay Hoàng Văn Hoan (2002) với luận án tiến sĩ
“Hoàn thiện quản lý nhà nước về lao động trong kinh doanh du lịch ở Việt Nam” tập
trung phân tích các đặc trưng của kinh doanh du lịch (KDDL), lao động trong KDDL,
qua đó đưa ra cơ sở lý luận xác định những nội dung cơ bản, phương pháp QLNN đối
với lao động trong lĩnh vực KDDL. Cụ thể, nghiên cứu đã bám sát các nội dung về
chính sách tuyển dụng lao động trong KDDL, chính sách đào tạo và bồi dưỡng lao
động trong KDDL ở Việt Nam, chính sách về tiền lương trong lĩnh vực KDDL. Tuy
nhiên, QLNN về lao động trong KDDL chỉ là một trong các nội dung QLNN về du

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


14

lịch nói chung. Ngồi ra, các nội dung về chính sách đối với lao động như đào tạo,

bồi dưỡng, đãi ngộ,… về cơ bản ln mang tính động cho nên ln có sự thay đổi về
các chính sách này qua các giai đoạn phát triển của hoạt động KDDL.
Liên quan đến QLNN đối với một loại hình du lịch, lĩnh vực du lịch cụ thể có
các cơng trình nghiên cứu như đề tài NCKH cấp Bộ “Quản lý nhà nước đối với phát
triển du lịch tâm linh ở Việt Nam” của tác giả Nguyễn Thị Tú (2018) hay bài viết
“Bàn về quản lý nhà nước với phát triển du lịch cộng đồng” của các tác giả Bùi Xuân
Nhàn, Trần Thu Phương (2019). Trong đề tài NCKH cấp Bộ của mình, tác giả Nguyễn
Thị Tú đã hệ thống hóa một số vấn đề lý luận cơ bản về QLNN đối với PTDL tâm
linh; chỉ rõ nội dung PTDL tâm linh; yêu cầu, nguyên tắc, phương pháp và nội dung
QLNN đối với PTDL tâm linh; những yếu tố ảnh hưởng đến QLNN đối với PTDL
tâm linh. Phân tích, đánh giá thực trạng nội dung QLNN đối với PTDL tâm linh ở
Việt Nam qua các tiêu chí, tìm ra những ưu điểm và hạn chế, đồng thời xác định các
nguyên nhân của thực trạng đó. Đề xuất các giải pháp tăng cường QLNN đối với
PTDL tâm linh ở Việt Nam. Hai tác giả Bùi Xuân Nhàn, Trần Thu Phương đề cập
đến các vấn đề lý luận và thực tiễn về PTDL cộng đồng, cũng như vai trò của QLNN
đối với PTDL cộng đồng.
Vấn đề công cụ QLNN được đề cập đến trong công trình nghiên cứu “Quản lý
nhà nước trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam” của
tác giả Lương Xn Quỳ (2006). Cơng trình nghiên cứu đã khái quát về công cụ
QLNN về kinh tế bao gồm tất cả các phương tiện mà Nhà nước sử dụng để tác động
lên đối tượng quản lý nhằm đạt được mục tiêu quản lý. Chính nhờ các cơng cụ quản
lý với tư cách là vật truyền dẫn các quyết định quản lý mà Nhà nước truyền tải được
ý định và ý chí của mình lên mọi tổ chức và cá nhân tham gia vào các hoạt động kinh
tế. Cụ thể, các công cụ chủ yếu mà Nhà nước sử dụng để quản lý nền kinh tế thị
trường bao gồm cơng cụ pháp luật, cơng cụ kế hoạch hóa và cơng cụ chính sách kinh
tế. Cũng về cơng cụ QLNN nhưng luận án tiến sĩ “Quản lý nhà nước bằng pháp luật
đối với hoạt động du lịch ở Việt Nam hiện nay” của Trịnh Đăng Thanh (2004) tập
trung nghiên cứu cơng cụ pháp luật. Thơng qua phân tích các nội dung QLNN bằng
pháp luật đối với HĐDL ở Việt Nam, luận án đã chỉ ra các bất cập trong QLNN về
du lịch như: Hệ thống pháp luật chưa đồng bộ, việc triển khai thực hiện cịn lúng

túng, cơng tác thanh tra giám sát cịn lỏng lẻo,… Từ đó, tác giả đã đề xuất một số nội
dung cần bổ sung vào pháp lệnh và nâng cấp pháp lệnh thành luật du lịch. Luận án
đã đưa ra một số đặc điểm trong QLNN bằng pháp luật: Thứ nhất, Nhà nước là người

LUAN VAN CHAT LUONG download : add