Tải bản đầy đủ (.pdf) (28 trang)

y kien cua em ve chu de truyen ngan hai dua tre

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (467.57 KB, 28 trang )

Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

Văn mẫu lớp 11
Ý kiến của em về chủ đề của truyện ngắn Hai đứa trẻ
1. Đề bài
Nêu ý kiến của em về chủ đề của truyện ngắn Hai đứa trẻ. Theo anh/chị, đó
là câu chuyện về một ngày tàn, một phiên chợ tàn và những cuộc đời tàn tạ hay là
câu chuyện về niềm khát khao vươn tới một cuộc sống tốt đẹp hơn?
(Nhà văn Thạch Lam cho rằng: "Thiên chức của nhà văn cũng như những
chức vụ cao quý khác là phải nâng đỡ những cái tốt để trong đời có nhiều cơng
bằng, thương u hơn". Em hãy dựa vào quan niệm này của tác giả để nhận xét chủ
đề xuyên suốt qua tác phẩm Hai đứa trẻ.)
2. Dàn ý nêu ý kiến của em về chủ đề của truyện ngắn Hai đứa trẻ
I. Mở bài
- Truyện ngắn “Hai đứa trẻ” là một truyện ngắn thành công và hết sức đặc
sắc của Thạch Lam, qua truyện đã thấy được tài năng của tác giả.
- Khái quát chủ đề của truyện: Câu chuyện về một ngày tàn, một phiên chợ
tàn, những cuộc đời tàn tạ và cũng là câu chuyện về niềm khát khao vươn tới một
cuộc sống tốt đẹp hơn.
II. Thân bài
- Nêu đoạn văn có thể giúp bạn đọc tìm kiếm được chủ đề của tác phẩm:
“Liên lặng theo mơ tưởng. Hà Nội xa xăm, Hà Nội sáng rực vui vẻ và huyên
náo. Con tàu, như đã đem đến một chút thế giới khác đi qua. Một thế giới khác hẳn
đối với Liên, khác hẳn cái vầng sáng ngọn đèn của chị Tí và ánh lửa của bác Siêu.
Đêm tối dường như vẫn bao bọc chung quanh, đêm của đất quê, và ngoài kia, đồng
ruộng mênh mang và yên lặng”.
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí


a. Những dịng liên tưởng của Liên
– Dòng mơ tưởng của Liên khi con tàu đã rời ga phố huyện đem theo ánh
sáng của cuộc sống kinh thành mà cô hằng khao khát. Niềm vui chợt đến lại mất đi
ngay, chỉ còn lại sự tiếc nuối, khiến Liên lặng theo mơ tưởng. Một chữ “lặng” thôi
mà như nói được bao điều buồn vui lẫn lộn của cơ gái, diễn tả đúng tâm trạng của
con người vừa được một cái gì lại mất đi ngay cái đó.
+ Đồn tàu đã đi khuất xa lắm rồi, nhưng hiện thực trước mắt khơng cịn
nữa – dù hiện thực đó chỉ có giá trị như một mơ ước.
+ Liên chỉ cịn biết mơ tưởng về một Hà Nội xa xăm, một Hà Nội ở đó đã
sáng rực vui vẻ và huyên náo. Đó là Hà Nội trong kí ức tuổi thơ của Liên, của
những kỉ niệm mà đã bấy lâu nay Liên khao khát muốn được sống lại những ngày
hạnh phúc ấy, dù chỉ trong khoảnh khắc.
+ Con tàu như đã đem một chút thế giới khác đi qua, thế giới sôi động, sầm
uất, vang dội đủ thứ âm thanh của cuộc sống đời thường. Chỉ cần một chút thế thôi,
Liên cũng cảm thấy lịng mình rộn rã hẳn.
+ Sống trong cảnh buồn chán, tẻ nhạt nơi phố huyện, Liên khao khát ánh
sáng và sự hoạt động biết bao! Chỉ có sự háo hức chờ đợi tàu mỗi đêm là có thể
giúp Liên như giải thoát nỗi buồn lặng lẽ ở nơi phố huyện nghèo này mà thôi.
- Nhưng cả Hà Nội xa xăm, cả con tàu đi qua phố huyện đều chỉ là ước mơ
của cô bé tội nghiệp.
+ Cuối cùng thì dịng mơ tưởng ấy lại quay về với hiện thực mà Liên đang
phải sống, quay về với vầng sáng ngọn đèn của chị Tí và ánh lửa của bác Siêu.
Khác hẳn với ánh sáng nơi kinh thành, đây chỉ là vầng sáng leo lót của ngọn đèn

Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

con trên chõng hàng chị Tí và ánh lửa yếu ớt trong bếp lửa bác Siêu chỉ chiếu sáng

một vùng đất nhỏ, cịn xung quanh thì bóng tối vẫn bao phủ kín mít.
=> Cái vầng sáng và ánh lửa của những con người nhỏ bé tội nghiệp sống
lầm lũi nơi phố huyện nghèo nàn tăm tối không đẩy lùi được bóng tối đang bủa vây
và đè nặng lên cuộc đời họ. Đó cũng là cuộc sống hiện tại của hai chị em Liên,
cuộc sống đơn điệu đến nhàm chán và ngưng đọng.
+ Trong những dòng mơ tưởng đẹp đẽ về một Hà Nội kia, dường như tâm
trạng của cô bé Liên buồn vui lẫn lộn trước những gì thuộc về quá khứ, trước hiện
tại đáng buồn và hướng về một tương lai mơ hồ, xa xơi…
- Dịng mơ tưởng của Liên trong tác phẩm như mang một ý nghĩa nhân văn
và nhân đạo sâu sắc: Con người ta bao giờ cũng hướng đến những cuộc sống tốt
đẹp hơn, có ý nghĩa hơn chứ khơng hề muốn sống cam chịu một cuộc sống vô vị,
nhạt nhẽo.
+ Tuy ở đây chưa có những hành động cụ thể để thay đổi cuộc sống (nhà
văn lãng mạn Thạch Lam chưa thể làm được điều này), nhưng dòng mơ tưởng của
Liên ở đây có giá trị như những ước mơ nhân đạo của con người. Và nhà văn
Thạch Lam như muốn nhắn nhủ rằng chừng nào con người cịn có ước mơ thay đổi
cuộc sống thì chừng đó con người rất đáng được trân trọng.
+ Dịng mơ tưởng đó cịn mang ý nghĩa rất hiện thực khi Liên nhớ đến vầng
sáng ngọn đèn của chị Tí và ánh lửa của bác Siêu.
=> Bản thân hai hình ảnh này vốn mang ý nghĩa tượng trưng cho những kiếp
người nhỏ bé tội nghiệp trong chế độ cũ, vì vậy khi Thạch Lam đưa nó vào dịng
mơ tưởng của Liên thì giá trị khái qt càng cao, ý nghĩa hiện thực càng lớn.

Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

+ Có thể nói rằng dịng ý nghĩa hiện thực đó lại càng rõ nét hơn khi nhà văn
khép lại dịng mơ tưởng của Liên bằng bóng tối của phố huyện, đưa nhân vật về

với cuộc sống mà Liên đang phải sống: Đêm tối vẫn bao bọc chung quanh, đêm
của đất quê, và ngoài kia, đồng ruộng mênh mang và yên lặng.
b. Chủ đề của tác phẩm
- Đoạn văn trên có thể xem như là sự cơ đúc chủ đề của tác phẩm đặc sắc
“Hai đứa trẻ” ở đây có hiện thực và ước mơ, có bóng tối và ánh sáng, có hai thế
giới khác hẳn nhau, hai cuộc sống khác hẳn nhau với những con người nhỏ bé tội
nghiệp: hai chị em Liên và An, chị Tí, bác Siêu… Những hình ảnh mang ý nghĩa
tượng trưng sâu sắc: Hà Nội sáng rực vui vẻ và huyên náo đối lập với vầng sáng
ngọn đèn của chị Tí, ánh lửa của bác Siêu và đêm tối nơi phố huyện. Tất cả đã cho
ta thấy rõ nội dung và chủ đề của truyện.
- Đầu tiên và trên nhất đó là số phận của những con người sống âm thầm, lay
lắt, tàn lụi trong bóng tối của cuộc đời cũ. Họ như hiện thân là những kiếp người
nhỏ bé vô danh, không bao giờ được biết đến ánh sáng và hạnh phúc, cuộc sống
mãi mãi bị chôn vùi trong tăm tối, nghèo đói, buồn chán nơi phố huyện và nói rộng
ra, trên đất nước cịn chìm dần trong cảnh nơ lệ, đói nghèo tại thời điểm đó. Người
đọc đồng cảm sâu sắc với niềm xót thương vơ hạn của Thạch Lam đối với những
con người bất hạnh đó.
- Tiếp sau nữa, thì qua dịng mơ tưởng của Liên, qua hình ảnh “hai đứa trẻ”,
truyện cịn muốn nói lên một điều có ý nghĩa nhân văn sâu sắc: cuộc sống của con
người đâu phải chỉ có miếng cơm, manh áo mà cịn là cuộc sống tinh thần, tình
cảm. Cuộc sống đơn điệu, buồn chán và ngưng đọng ở cái phố huyện nghèo nàn
tăm tối quả thực là một điều đáng sợ cho hai đứa trẻ và cũng là điều khiến ta phải
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

suy nghĩ. Qua tâm trạng Liên, tác phẩm muốn lay tỉnh ở những tàm hồn uể oải,
đang lụi tắt, đốt lên trong lòng họ ngọn lửa của lịng khao khát được sống một cuộc
sống có ý nghĩa hơn, khao khát thoát khỏi cuộc đời tăm tối đang muốn chốn vùi họ.

Truyện đã đem đến cho ta ước mơ thật đẹp của những con người sống trong cảnh
đời cũ.
III. Kết bài
- “Hai đứa trẻ” một truyện khơng có chuyện, mà tràn đầy khơng khí tâm
trạng. Khơng khí một cảnh quê, nơi có một ga xép nhờ một chuyến tàu đúng giờ ấy,
khắc ấy chạy qua mà mang một chút dư âm, dư vị, đưa con người vào một tâm
trạng buồn vui lẫn lộn không xác định được ranh giới. Khi trước “một cái gì thuộc
về quá khứ, vừa hướng tới tương lai” (Phong Lê).
3. Bài văn mẫu nêu ý kiến của em về chủ đề của truyện ngắn Hai đứa
trẻ
3.1. Bài mẫu 1
Hành trình của văn học là hành trình đi từ trái tim đến những trái tim. Vì vậy,
mỗi nhà văn khi đã cầm bút đều có thiên chức của mình. Như Thạch Lam quan
niệm: "Thiên chức của nhà văn cũng như những chức vụ cao quý khác là phải nâng
đỡ những cái tốt để trong đời có nhiều cơng bằng, thương u hơn". Ý thức được
sâu sắc nhiệm vụ thiêng liêng đó, mỗi tác phẩm của Thạch Lam luôn nâng đỡ
những yêu thương cao quý ở đời. "Hai đứa trẻ" là chút "Nắng trong vườn" vừa là
câu chuyện về một ngày tàn, một phiên chợ tàn và những cuộc đời tàn tạ vừa là câu
chuyện về niềm khát kháo vươn tới một cuộc sống tốt đẹp hơn.
Mỗi tác phẩm văn học ra đời đều có một chủ đề khác nhau. Chủ đề là vấn đề
cơ bản, trung tâm được nêu lên trong tác phẩm. Nó thể hiện được chiều sâu tư
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

tưởng, khả năng nắm bắt những vấn đề cuộc sống của người viết. Qua đó biểu hiện
nhận thức, sự đánh giá và tư tưởng của tác giả đối với đời sống hiện thực. Trong
truyện ngắn "Hai đứa trẻ", Thạch Lam không chỉ tái hiện số phận của những con
người sống âm thầm, lay lắt, tàn lụi trong bóng tối của cuộc đời cũ nơi phố huyện

nghèo mà cịn gửi gắm giá trị nhân văn sâu sắc. Đó là niềm tin vào cuộc sống và
lòng khao khát được sống một cuộc sống có ý nghĩa hơn, khát khao thốt khỏi
cuộc sống tăm tối mù mịt hiện tại. Chính vì thế, “Hai đứa trẻ" khơng chỉ là câu
chuyện về một ngày tàn, một phiên chợ tàn và những cuộc đời tàn tạ mà còn là câu
chuyện về niềm khát kháo vươn tới một cuộc sống tốt đẹp hơn.
Trước hết, truyện ngắn “Hai đứa trẻ” là câu chuyện về một ngày tàn. “Chiều,
chiều rồi. Một chiều êm ả như ru.” “Tiếng trống thu không trên cái chợ của huyện
nhỏ; từng tiếng một vang xa” gọi buổi chiều nơi phố huyện. Trong ánh mặt trời
dần lụi tàn ở "phương tây đỏ rực như lửa cháy", cảnh vật cũng dần bước vào trạng
thái tàn lụi: “những đám mây ánh hồng như hòn than sắp tàn” và dãy tre làng “đen
lại”, “cắt hình rõ rệt trên nền trời”. Cả không gian ngập tràn âm thanh “văng vẳng
râm ran của tiếng ếch nhái ngoài đồng ruộng”, tiếng muỗi vo ve trong cửa hàng tối.
Bóng tối lan dần, nuốt chửng lấy cả phố huyện “tối hết cả con đường thăm thẳm ra
sông, con đường qua chợ về nhà, các ngõ vào làng lại càng sẫm đen hơn nữa”.
Trong bóng tối mênh mơng ấy, chỉ có chút ánh sáng “le lói, lập loè, yếu ớt” của
đàn đom đóm, một “quầng sáng lờ mờ” của ngọn đèn hàng nước chị Tí và những
“hột sáng” nhỏ nhoi lọt qua phên nứa nơi gian hàng của chị em Liên. Cái buồn của
ngày tàn lặng lẽ len lỏi vào cả những con người cũng đang dần chìm trong bóng tối
và thấm thía vào tâm hồn Liên: “Đơi mắt chị bóng tối ngập đầy dần và cái buồn
của buổi chiều quê thấm thía vào tâm hồn ngây thơ của chị. Liên khơng hiểu vì sao
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

nhưng chị thấy lịng buồn man mác trước cái giờ khắc của ngày tàn”. Khung cảnh
ngày tàn được tái hiện qua những câu văn êm dịu, uyển chuyển, tinh tế. Mỗi câu
như một nét vẽ đơn sơ, mộc mạc không cầu kỳ không kiểu cách nhưng lại gợi được
cái hồn của cảnh vật và cái thần thái của thiên nhiên. Có thể nói, khơng gian phố
huyện lúc chiều tàn hiện lên tuy buồn nhưng thơ mộng, mang dáng hình của một

hồn quê Việt Nam quen thuộc, gần gũi vơ cùng bình dị. Qua đó gửi gắm tình cảm
gắn bó của Thạch Lam.
Trong khơng gian của ngày tàn cịn có cả một câu chuyện về một phiên chợ
tàn nơi xã hội thu nhỏ này. Phiên chợ đã "vãn từ lâu", "người về hết và tiếng ồn ào
cũng mất", chỉ còn lại sự nghèo nàn, xơ xác với những "rác rưởi, vỏ bưởi, vỏ thị, lá
nhãn và lá mía", chỉ cịn lại "mùi âm ẩm bốc lên", hơi nóng ban ngày, mùi cát bụi
quen thuộc”. Cuộc sống tẻ nhạt, nghèo khổ từng nét hiện ra qua vẻ xác xơ, tiêu
điều của phiên chợ tàn.
Và trên phông nền thời gian, không gian tàn lụi của một ngày tàn và một
phiên chợ tàn là những cuộc đời tàn tạ, những kiếp người đang âm thầm hồ mình
chìm trong bóng tối. Chân dung những con người nghèo khổ lam lũ của phố huyện
hiện dần ra. Đó là “mấy đứa trẻ con nhà nghèo ở ven chợ cúi lom khom trên mặt
đất đi lại tìm tịi nhặt nhạnh những thanh nứa thanh tre hay bất cứ cái gì có thể
dùng được của các người bán hàng để lại”. Chợ đã vãn từ lâu, chúng tìm được gì ở
nơi đã tàn ấy? Cuộc sống nghèo khổ gieo rắc bất hạnh lên những kiếp người, cướp
đi tuổi thơ của chúng và trả về gánh nặng mưu sinh.
Khơng một ai thốt khỏi cảnh tù túng nơi phố huyện nghèo. Mẹ con chị Tí,
“ngày mị cua bắt tép” tối đến lại lễ mễ đội chõng xách điếu đóm ra dọn hàng. Dù
khơng kiếm được bao nhiêu, nhưng ngày nào chị cũng dọn giống như đang chờ đợi
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

một điều gì đó. Cịn gia đình bác Xẩm, họ ngồi trên manh chiếu với cái thau sắt để
trước mặt, rồi không khách không tiền. Mệt mỏi, họ lăn ra đất và như đã lẫn vào
trong đất. Bác Siêu với gánh hàng phở ế ẩm khốn khó. Hai chị em Liên với cửa
hàng tạp hố nhỏ xíu mở ra từ ngày cả nhà rời Hà Nội về phố huyện này. Bà cụ Thi
điên nghiện rượu, bà cười “khanh khách” rồi lảo đảo đi vào trong đêm tối gợi cho
người đọc nỗi buồn thương về những kiếp người đang dần bị vùi lấp trong cái

nghèo khố tối tăm và sự lãng quên của cuộc đời. Tất cả đều là những kiếp sống lầm
than, khổ cực và tàn tạ.
Phố huyện nghèo kéo theo những kiếp người gần tàn vào bóng tối mênh
mơng mờ mịt. Ánh sáng âm ỉ trong bóng tối bao trùm, mong manh tới nỗi chỉ là
“hột sáng” hắt ra từ ngọn đèn con của chị Tí, bếp lửa của bác Siêu, ngọn đèn Hoa
Kì vặn nhỏ của chị em Liên. Chút ánh sáng ấy không làm cho đêm tối trở nên sáng
sủa hơn mà ngược lại chỉ càng làm thêm mịt mù u tối. Với nghệ thuật đối lập khi
miêu tả ánh sáng và bóng tối, Thạch Lam đã khắc họa thành công nhịp sống tẻ nhạt,
u buồn lay lắt của con người nơi phố huyện nghèo. Trong khi bóng tối nuốt chửng
cả phố huyện thì ánh sáng xuất hiện là “hột sáng”, “khe ánh sáng”, “đốm sáng”,
“vệt sáng” thật bé nhỏ, chúng “mất đi rồi lại hiện ra trong đêm tối”. Ánh sáng nhỏ
nhoi, yếu ớt đó le lói cùng những phận người bấp bênh, trôi nổi. Nhịp sống ấy lặp
đi lặp lại quẩn quanh, đơn điệu từ ngày này sang ngày khác.
“Quanh quẩn mãi với vài ba dáng điệu,
Tới hay lui vẫn chừng ấy mặt người”.​
Nhưng “Công việc của nhà văn là phát hiện ra cái đẹp ở chỗ khơng ai ngờ
tới, tìm cái đẹp kín đáo và che lấp của sự vật, để cho người đọc một bài học trơng
nhìn và thưởng thức” (Thạch Lam). Dưới cái nhìn đầy yêu thương của Thạch Lam,
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

"Hai đứa trẻ" cịn là một câu chuyện về niềm khát khao vươn tới một cuộc sống tốt
đẹp hơn của những cuộc đời tàn tạ. Ngày tàn, phiên chợ cũng đã tàn nhưng không
che lấp đi niềm tin và khao khát của những cuộc đời. Trong hoàn cảnh tàn tạ, con
người vẫn ước mơ, vẫn hi vọng. Cuộc sống của họ vẫn tiếp diễn lặp lại dù họ biết
mình khơng nhận được bao nhiêu. Nhưng dường như, họ vẫn ln chờ đợi, chờ đợi
điều gì đó chưa đến “Chừng ấy con người sống trong bóng tối mong đợi một cái gì
tươi sáng cho sự sống nghèo khổ hàng ngày của họ”. Và họ chờ, chờ chuyến tàu

cuối ngày ngang qua phố huyện.
Trong cảnh chờ tàu, Thạch Lam đã sử dụng thủ pháp tương phản rất tự nhiên
có sức khơi gợi về cuộc sống đời thường: tẻ nhạt, đơn điệu nhưng lại chứa bên
trong nhũng vận động đến xơn xao. Ánh sáng bừng lên trong bóng tối, cái đẹp ẩn
trong cái bình thường, nỗi khao khát và ước mơ ẩn mình trong cam chịu, sự xao
động nằm trong sự tĩnh lặng, cái tăm tối lại hiển hiện những kỉ niệm sáng tươi và
hé mở một tương lai hi vọng dù cho cịn mơ hồ xa xăm. Đó là nhìn của một nhà
văn lãng mạn nhưng giàu lịng nhân hậu với con người và cuộc đời. Hai đứa trẻ
chờ đợi tàu trong vui buồn phức tạp. Thạch Lam đã khéo léo tái hiện “những rung
động cực điểm của những tâm hồn thơ dại” khi miêu tả sự thiết tha chờ tàu chạy
qua tới mức An đã buồn ngủ nhíu cả mắt mà vẫn dặn chị: “Tàu đến chị gọi em dậy
nhé!”.
Đoàn tàu ngang qua đem đến cho phố huyện khơng khí náo nhiệt, rạo rực
bởi âm thanh, hình ảnh, màu sắc và ánh sáng của nó. Tiếng cịi gióng lên hối hả,
tiếng các toa tàu dồn dập, tiếng xe rít mạnh vào ghi, tiếng người đi lại ồn ào huyên
háo. Trên những toa tàu, đèn điện sáng trưng: “Đồng và kền lấp lánh ở những ơ
cửa kính sáng”. Chuyến tàu ở Hà Nội mang cho phố huyện cả một thế giới hoa lệ
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

“như đã đem một chút thế giới khác đi qua”. Một thế giới tươi sáng khác hẳn với
chút ánh sáng le lói nơi đây. Chuyến tàu mang theo nuối tiếc về “Hà Nội xa xăm,
Hà Nội sáng rực vui vẻ và huyên náo”. Nó thức dậy trong Liên một trời kỉ niệm đã
qua để Liên sống với tuổi thơ trong chốc lát, sống lại một thời xa xơi nay chỉ cịn
trong hồi ức, thời mà thầy chưa mất việc, sống ở Hà Nội “chủ nhật được đi bờ hồ
uống những cốc nước xanh đỏ”. Tàu đến rồi lại đi, lao về phía trước mở ra một
chân trời tương lai khác mà không biết bao giờ con người mới đến được. Chị em
Liên đứng nhìn theo con tàu mãi.

Qua khung cảnh đầy cảm động ấy, Thạch Lam với sự thức tỉnh ý thức cá
nhân sâu sắc đã bày tỏ lịng xót thương vơ hạn đối với những kiếp người nhỏ bé vô
danh không bao giờ biết đến ánh sáng và hạnh phúc. Trái tim của một nhà văn
chân chính - "nhà nhân đạo từ trong cốt tủy" đã nâng niu và trân trọng niềm tin của
con người, dù cho niềm tin ấy vô cùng mong manh.
Trong thiên truyện ngắn của mình, Thạch Lam đã sử dụng thành cơng ngôn
ngữ truyện giàu cảm xúc, giọng văn thủ thỉ điềm tĩnh, nhẹ nhàng như ẩn chứa một
tâm sự kín đáo có sức khơi gợi sâu vào cảm xúc người đọc kết hợp nghệ thuật đối
lập tương phản, nghệ thuật miêu tả nội tâm nhân vật. Từ đó sáng tạo thành cơng
một câu chuyện khơng có cốt truyện nhưng lại như một thứ thơ bằng văn xuôi ấn
tượng. “Hai đứa trẻ” là bức tranh phác họa cảnh phố huyện nghèo trong một ngày
tàn, qua một phiên chợ tàn và những cuộc đời tàn tạ, chân thật trong từng chi tiết
và trong chiều sâu tinh thần của Liên. Bên cạnh niềm cảm thương chân thành đối
với những người lao động nghèo khổ sống quẩn quanh bế tắc, tối tăm, Thạch Lam
còn khẳng định và ngợi ca niềm khát khao vươn tới một cuộc sống tốt đẹp hơn của
họ. Để rồi "Hai đứa trẻ" không những là tác phẩm tiêu biểu cho cây bút tài năng
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

của "Tự lực văn đồn" mà cịn tiêu biểu cho tấm lòng nhân đạo, yêu thương và
nâng đỡ con người của Thạch Lam.
Truyện ngắn "Hai đứa trẻ" với chủ đề nhân văn cao đẹp, mang theo thiên
chức cao quý của người cầm bút giống như viên ngọc sáng được thời gian mài giũa.
Cho đến tận hôm nay, nó vẫn âm thầm sống mãi trong lịng độc giả với tun ngơn
văn học của một nhà văn chân chính: “Đối với tôi, văn chương không phải là một
cách đem đến cho người đọc sự thoát li hay sự quên; trái lại, văn chương là một
thứ khí giới thanh cao và đắc lực mà chúng ta có, để vừa tố cáo và thay đổi một thế
giới giả dối và tàn ác, vừa làm cho lòng người thêm trong sạch và phong phú hơn”.

2. Bài mẫu 2
Thạch Lam được biết đến là một cây viết cứng và khỏe của nhóm Tự lực văn
đồn. Các tác phẩm của ơng ln khiến độc giả và rất nhiều nhà phê bình phải lưu
tâm và nó để lại dấu chấm hỏi lớn đáng suy ngẫm. Những tác phẩm của ơng được
ví như “truyện mà khơng có cốt truyện”, song hàm chứa trong nó lại là những băn
khoăn, trăn trở mà tác giả gửi gắm. Truyện ngắn “Hai đứa trẻ” được coi là một dấu
ấn lớn trong sự nghiệp của Thạch Lam. Có ý kiến băn khoăn “truyện là câu chuyện
về một ngày tàn, một phiên chợ tàn và những cuộc đời tàn hay là câu chuyện về
niềm khát khao vươn tới một cuộc sống tốt đẹp hơn?”. Vậy theo bạn ý kiến của
bạn là gì?
Truyện ngắn Hai đứa trẻ của Thạch Lam chủ yếu hướng về cuộc sống quẩn
quanh bế tắc đến tội nghiệp của những người dân nghèo khổ nơi phố huyện. Đó là
tàn dư của chế độ thực dân nửa phong kiến mà con người phải hứng chịu trước
cách mạng tháng Tám - 1945. Vì thế có thể khẳng định trước hết đó là câu chuyện
về một ngày tàn, một phiên chợ tàn và một cuộc đời tàn.
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

Mở đầu câu chuyện đó là khung cảnh của một phiên chợ tàn vùng quê nghèo
xơ xác “Chiều chiều rồi, một chiều êm ả như ru văng vẳng tiếng ếch nhái kêu râm
ran ngoài đồng ruộng theo gió nhẹ đưa vào”. Đó cũng là một buổi chiều với tiếng
trống thu không như gọi chiều yên ả và tĩnh mịch đến cơ liêu. Hình ảnh mặt trời đỏ
rực, những cây tre quen thuộc,… Như càng tô đậm vẻ tịch liêu đến hoang xơ nơi
vùng q n bình. Đó cũng là dấu hiệu bắt đầu của màn đêm buông xuống, “một
đêm mùa hạ êm như nhung và thoảng qua gió mát”. Tất cả khung cảnh vũ trụ chìm
vào bóng đen mịt mờ bóng tối bao trùm mọi cảnh vật.
Nỗi buồn đó càng được khắc họa rõ nét qua cảm nhận của nhân vật Liên
“Liên khơng hiểu vì sao nhưng chị thấy lòng buồn man mác trước cái giờ khắc của

ngày tàn”. Dẫu khơng có bất cứ lời văn nào u uất hay thấm đẫm buồn thương thế
nhưng Thạch Lam đã phần nào khiến người đọc mường tượng ra được không gian
một buổi chiều tà đầy lặng lẽ buồn thương đến nao lòng.
Đây cũng là lúc mọi hoạt động của con người dường như cũng tạm ngưng.
Nó càng khiến cho lòng người trở nên ảm đạm và chan chứa nỗi niềm xúc động.
Ai đó đã từng nói “muốn biết tình hình đời sống của một khu dân cư chỉ cần
nhìn vào buổi chợ của những con người nơi đó”. Những thứ xót lại của buổi chợ
tiêu điều này sẽ cho bạn cảm nhận được về cuộc sống con người nơi đây. “Trên đất
chỉ còn rác rưởi, vỏ bưởi, vỏ thị, lá nhãn và bã mía”. Đó là những thứ biểu trưng
cho sự nghèo nàn xơ xác đời sống khốn khó của người dân nơi đây. Những dư vị
cịn xót lại của phiên chợ chỉ còn là mùi đất xộc lên. Chao ơi cái mùi vị của cuộc
sống nghèo khó, lầm than đến xót xa tội nghiệp.
Hịa cùng với khung cảnh tiêu điều đó là những mảnh đời héo hon đến tội
nghiệp. Lầm lũi trong bóng đêm càng tơ đậm sự cô tịch. Mấy đứa trẻ con nhà
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

nghèo lom khom mặt đất lạnh nhặt nhạnh những thanh nứa thanh tre hay bất thứ
cái gì có thể dùng được của những người bán hàng để lại”. Đáng nhẽ ở cái tuổi ấy
chúng sẽ được đến trường, được vui chơi tận hưởng một cuộc sống vui vẻ thế
nhưng lại phải bon chen đánh vật với cuộc sống mưu sinh. Hình ảnh những người
lớn cũng chẳng khá khẩm hơn bao nhiêu. Chị Tí mị cua bắt tép đến tối lại dọn cái
chõng tre ra bán nước, bác phở Siêu với gánh hàng phở ế ẩm khốn khó, anh phu xe,
chị hàng gạo… Những mảnh đời bé nhỏ bất hạnh như chìm vào trong bóng tối của
màn đêm ảm đạm.
Trong cái hồn cảnh đó, Liên và An cũng khơng thốt ra được cái nghèo. Từ
ngày bố mất việc rời Hà Nội về sống với mảnh đất nghèo khó này. Mẹ chúng lăn
lộn với gánh hàng xáo, hai chị em trơng coi cái cửa hàng tạp hóa bé xíu. Tuổi thơ

của chúng cũng không được học hành tử tế, thậm chí đối với hai chị em bát phở
của bác Siêu cũng trở thành những món quà vặt đầy xa xỉ.
Không gian tiêu điều của phố huyện càng được tô điểm bởi những hột sáng
hắt ra từ ngọn đèn Hoa Kì vặn nhỏ của chị em Liên, của ánh đèn của chị Tí và bác
Phở Siêu. Tưởng rằng những thứ ánh sáng ấy có thể khiến khơng gian sáng sủa
hơn nhưng nó chỉ làm cho bóng đêm trở nên thăm thẳm hơn. Hình ảnh ngọn đèn
con ở chõng tre của chị Tí đã trở thành những hình ảnh có sức gợi đặc biệt. Nó tơ
đậm sự nhỏ nhoi của những mảnh đời khiến tâm trạng người đọc trở nên u buồn
day dứt.
Cái ngày tàn của phố huyện sẽ là những chuỗi ngày nối tiếp nhau dài bất tận,
ngày mai, ngày kia và hôm nào cũng thế. Thế nhưng dường như sự nghèo đói
khơng khiến ước mơ của con người bị dập tắt. Bởi con người nếu khơng có hi vọng
sẽ không thể tồn tại được. Họ vẫn mong chờ vào một thứ gì thật tươi sáng mặc dù
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

đó là những thứ rất mơ hồ. Hình ảnh những đứa trẻ ngóng chờ sự xuất hiện của
đoàn tàu đêm càng khắc họa mảnh đời bất hạnh ở đó.
Sự đối lập giữa khung cảnh bên ngồi với sự nhộn nhịp của đoàn tàu càng
khiến khung cảnh bên ngồi thêm đìu hiu. Họ chờ đợi để bán hàng dù chỉ đơi bao
diêm gói thuốc thế nhưng nó mang đến giá trị tinh thần lớn lao. Đã là thứ khát
vọng gửi gắm vào thứ ánh sáng phồn hoa kia dù nó rất mơ hồ. Khát vọng vì một
ngày mai tươi sáng những mảnh đời bất hạnh sẽ khơng cịn lầm than nữa. Đây
chính là dụng ý nghệ thuật cũng là sự nhạy cảm về tâm hồn của Thạch Lam.
Có thể nói trong tác phẩm này Thạch Lam đã khắc họa thành công một buổi
chợ tàn, một buổi chiều tàn và một cuộc đời tàn bên cạnh đó cịn gửi gắm những
khát vọng vì cuộc sống tươi sáng. Hình ảnh đoàn tàu mang ý nghĩa ẩn dụ lớn lao
thể hiện giá trị tinh thần nhân đạo mà nhà văn gửi gắm vào tác phẩm của mình.

3. Bài mẫu 3
“Tác phẩm vừa là kết tinh của tâm hồn người sáng tác, vừa là sợi dây
truyền cho mọi người sự sống mà nghệ sĩ mang trong lịng”.
(Nguyễn Đình Thi, Tiếng nói của văn nghệ)
Tác phẩm của Thạch Lam như những bài thơ trữ tình chứa đựng tâm hồn
của người sáng tác, chứa đựng biết bao tình cảm yêu mến chân thành và sự nhạy
cảm của tác giả trước những biến đổi của cảnh vật và lòng người. Một trong những
tác phẩm hay như thế là truyện ngắn Hai đứa trẻ, câu chuyện về một ngày tàn, một
phiên chợ tàn và những cuộc đời tàn tạ hay là câu chuyện về niềm khát khao vươn
tới một cuộc sống tốt đẹp hơn?
Trước hết, chúng ta tìm hiểu chủ đề của câu chuyện. Chuyện kể về một phố
huyện nghèo nàn vào một buổi chiều tối với những nhân vật như chị Tí, bà Lực, cụ
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

Thi, bác Siêu… và nhân vật chính là chị em Liên và An. Từ đó câu chuyện thể hiện
một cách nhẹ nhàng mà thấm thía niềm xót thương của tác giả đối với những kiếp
người cơ cực, quẩn quanh, tăm tối ở phố huyện nghèo trước Cách mạng. Đồng thời
cũng biểu lộ sự trân trọng ước mong đổi đời tuy còn mơ hồ của họ.
Trước tiên, truyện ngắn Hai đứa trẻ là câu chuyện về một ngày tàn. Bức
tranh đời sống ở phố huyện nghèo lúc chiều tối được bắt đầu bằng âm thanh của
một “tiếng trống thu không” vang vọng như đang gọi: “Chiều, chiều rồi”. Đó là
một tiếng kêu ngậm ngùi trước cảnh ngày tàn. Cảnh vật thiên nhiên trong ánh mặt
trời đang lụi tàn “đỏ rực” như lửa đang cháy khiến cho những đám mây ánh hồng
lên như “hòn than sắp tàn”. Tiếp đến là những luỹ tre làng đen lại và cắt hình rõ rệt
trên nền trời. Đó là một buổi chiều “êm ả như ru” trong những âm thanh “văng
vẳng râm ran của tiếng ếch nhái ngồi đồng ruộng” được “ngọn gió nhẹ hoang vu”
mang theo vào phố huyện. Hồ vào đó là tiếng muỗi kêu vo ve thật gợi buồn. Phố

huyện nghèo giờ đây chìm ngập trong bóng tối dày đặc, mênh mông, “tối hết cả
con đường thăm thẳm ra sông, con đường qua chợ về nhà, các ngõ vào làng lại
càng sẫm đen hơn nữa”. Bóng tối càng mênh mơng dày đặc hơn khi tác giả điểm
vào đó những điểm sáng “le lói, lập loè, yếu ớt” của đàn đom đóm, một “quầng
sáng lờ mờ” của ngọn đèn hàng nước chị Tí, những “hột sáng” nhỏ nhoi lọt qua
phên nứa nơi gian hàng của chị em Liên. Nỗi buồn của buổi chiều quê được thể
hiện thấm thía qua tâm hồn của nhân vật Liên: “Đơi mắt chị bóng tối ngập đầy dần
và cái buồn của buổi chiều quê thấm thìa vào tâm hồn ngây thơ của chị. Liên
khơng hiểu vì sao nhưng chị thấy lòng buồn man mác trước cái giờ khắc của ngày
tàn”. Chính bức tranh đời sống rất chân thật, vừa thấm đượm cảm xúc trữ tình này

Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

đã gây nên cảm giác buồn thương day dứt cho người đọc. Ý nghĩa tư tưởng của
truyện chủ yếu toát ra từ bức tranh đời sống phố huyện nghèo.
Ngày tàn nơi phố huyện cũng báo hiệu sự ngưng lại của những hoạt động
chung trong cái xã hội thu nhỏ này. Phiên chợ tàn cũng gieo vào lòng người nhiều
nỗi niềm xúc động. Đó là cảnh bãi chợ trống trải, vắng vẻ khi buổi chợ đã vãn từ
lâu: “Người về hết và tiếng ồn ào cũng mất”. Cảnh chợ tàn phơi bày sự nghèo nàn,
xơ xác của đời sống phố huyện, ống kính cần mẫn của nhà văn lia qua phố huyện:
trên đất chỉ còn “rác rưởi, vỏ bưởi vỏ thị, lá nhãn và lá mía”. Cảnh cịn được miêu
tả bởi khứu giác tinh tế cho nhà văn: “Một mùi âm ẩm bốc lên, hơi nóng của ban
ngày lẫn mùi cát bụi quen thuộc quá, khiến chị em Liên tưởng là mùi riêng của đất,
của quê hương này”. Bức tranh phố huyện đầy sức ám ảnh vì những màu sắc và
hương vị như thế. Điều đó đủ thấy nhắc đến phố huyện là nhắc đến sự nghèo khó,
lầm than, lam lũ. Chao ôi! Cái mùi quê hương buổi chợ tàn thân thiết quá nhưng
cũng thật tội nghiệp, xót xa!

Trên cái nền thời gian và không gian đã tàn lụi là những cuộc đời tàn tạ,
những kiếp người cũng đang âm thầm hồ mình vào bóng tối. Trong khung cảnh
tiêu điều, buồn bã đó, hình ảnh những con người nghèo khổ lam lũ, nhếch nhác của
phố huyện hiện dần ra. Đó là “mấy đứa trẻ con nhà nghèo ở ven chợ cúi lom khom
trên mặt đất đi lại tìm tòi nhặt nhạnh những thanh nứa thanh tre hay bất cứ cái gì có
thể dùng được của các người bán hàng để lại”. Mẹ con chị Tí lễ mễ đội chõng xách
điếu đóm ra dọn hàng, “ngày chị đi mị cua bắt tép; tối đến chị mới dọn cái hàng
nước này…”. Gia đình bác Xẩm ngồi trên manh chiếu, cái thau sắt trắng để ở trước
mặt”. Và hai chị em Liên với cửa hàng tạp hố nhỏ xíu mẹ Liên dọn ngay từ khi cả
nhà bỏ Hà Nội về quê vì thầy Liên mất việc. Bà cụ Thi điên điên mua rượu uống
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

và cười “khanh khách” lảo đảo đi vào bóng tối. Tất cả đều là những kiếp sống lầm
than, cực khổ, tàn tạ. Cảnh đêm tối càng làm cho phố huyện chìm dần trong cái
mênh mơng mờ mịt. Có chăng chỉ thỉnh thoảng có những “hột sáng” hắt ra từ ngọn
đèn con của chị Tí, bếp lửa của bác Siêu, ngọn đèn Hoa Kì vặn nhỏ của chị em
Liên. Những đốm lửa ấy chẳng làm cho đêm tối trở nên sáng sủa hơn mà ngược lại
chỉ càng làm thêm mịt mù dày đặc. Hình ảnh ngọn đèn con nơi chõng hàng chị Tí
trở đi trở lại tới bảy lần trong tác phẩm là một hình ảnh có sức gợi cảm rất nhiều về
những kiếp người nhỏ nhoi mù tối trong đêm đen mênh mông của cuộc đời. Thạch
Lam đã sử dụng thủ pháp nghệ thuật đối lập để miêu tả bóng tối và ánh sáng. Nếu
như bóng tối nuốt chửng tất cả phố huyện vào trong cái dạ dày tối thui của nó thì
ánh sáng xuất hiện với tần số thấp. Đó chỉ là “hột sáng”, “khe ánh sáng”, “đốm
sáng”, “vệt sáng”… tất cả đều hiện lên thật bé nhỏ tội nghiệp “mất đi rồi lại hiện ra
trong đêm tối”. Và cùng với ánh sáng nhỏ nhoi, yếu ớt đó là những phận người với
cuộc sống bấp bênh, trơi nổi và lụi tàn, le lói như ngọn đèn trước gió. Nhịp sống ấy
cứ lặp đi lặp lại một cách quẩn quanh, đơn điệu, buồn tẻ gây cho người đọc một

tâm trạng u buồn day dứt. Đây là ý nghĩa cảm động và sâu sắc của thiên truyện.
Bức tranh đời sống nơi phố huyện không chỉ là cuộc sống nghèo khổ của những
người dân vì nếu giá trị của tác phẩm chỉ có vậy thì có nghĩa lí gì so với Tắt đèn
của Ngơ Tất Tố, Chí Phèo của Nam Cao…? Cái hay của tác phẩm là ở chỗ nó đã
diễn tả được nhịp sống nơi phố huyện. Cảnh ngày tàn, chợ tàn, và đời tàn nơi phố
huyện tối nay sẽ giống như hôm qua và sẽ lặp lại trong ngày mai, ngày kia… Chiều
nào cũng vậy, mẹ con chị Tí lại lễ mễ dọn hàng, bác Xẩm lại trải chiếu ra, bác Siêu
lại quẩy hàng… để chờ đợi những người cũng bần hàn như họ. Và chị em Liên
cũng vậy, tối nào hai chị em cũng ngồi lên chõng tre dưới gốc bàng để ngắm nhìn
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

trời đêm và nhìn những người từ từ đi vào đêm. Mọi người chờ đợi những điều mà
họ vẫn chờ đợi. Nhịp sống ấy vẫn lặp đi lặp lại, ngày này sang ngày khác, buồn tẻ,
đơn điệu vô cùng.
“Quanh quẩn mãi với vài ba dáng điệu,
Tới hay lui vẫn chừng ấy mặt người”.
Cuối cùng, truyện ngắn Hai đứa trẻ là câu chuyện về niềm khát khao vươn
tới một cuộc sống tốt đẹp hơn. Trong hoàn cảnh tàn tạ ấy, những đứa trẻ cũng ước
mơ, cũng hi vọng nhưng chúng chỉ là những đứa trẻ còn thơ dại nên cũng chỉ biết
ngóng đợi đồn tàu đêm đêm vẫn đi qua nơi phố huyện của đời mình. Bởi âm
thanh, hình ảnh, màu sắc, ánh sáng của con tàu khi vào ga đem đến cho phố huyện
cả một khơng khí náo nhiệt, rạo rực. Tiếng cịi gióng lên hối hả, tiếng các toa tàu
dồn dập, tiếng xe rít mạnh vào ghi, tiếng người đi lại ồn ào huyên háo. Trên những
toa tàu, đèn điện sáng trưng: “Đồng và kền lấp lánh ở những ơ cửa kính sáng”.
Chuyến tàu ở Hà Nội về. Ở Hà Nội cũng có nghĩa là ở nơi phồn hoa đô hội. Con
tàu ấy đã mang về phố huyện cả một thế giới hoa lệ, “con tàu như đã đem một chút
thế giới khác đi qua”. Một thế giới khác hẳn đối với Liên, khác hẳn cái vầng sáng

ngọn đèn của chị Tí và ánh lửa của bác Siêu. Con tàu từ Hà Nội về, “Hà Nội xa
xăm, Hà Nội sáng rực vui vẻ và huyên náo”. Con tàu ấy đã thức dậy trong Liên
một trời kỉ niệm để Liên sống với tuổi thơ trong chốc lát, sống lại một thời “vàng
son”nay chỉ cịn vang bóng. Đó là cái thời thầy chưa mất việc, gia đình ở Hà Nội,
mẹ có nhiều tiền, “chủ nhật được đi bờ hồ uống những cốc nước xanh đỏ”. Nghĩ
đến ngày ấy là lịng hai đứa trẻ u hồi nuối tiếc. Nhưng tàu đến rồi tàu lại đi. Con
tàu lao về phía trước mở ra một chân trời tương lai mà con tàu cuộc đời Liên
không biết bao giờ mới đến được. Chị em Liên cứ đứng nhìn theo con tàu mãi
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

khơng thơi. Con tàu chính là con thoi rực sáng lấp lánh những kỉ niệm từ quá vãng
trở về hiện tại và khơi dậy một tương lai trong mắt người nhìn. Thạch Lam đã miêu
tả rất tinh tế “những rung động cực điểm của những tâm hồn thơ dại”. Hai đứa trẻ
đợi tàu với một niềm thiết tha mong chờ và những vui buồn phức tạp. Chỉ riêng
điểm này đã cho thấy Thạch Lam yêu thương, đồng cảm như thế nào đối với trẻ em
Việt Nam. Như vậy, đợi tàu là nhu cầu của đời sống tinh thần. Đợi tàu là một nhu
cầu bức xúc để chốc lát thoát ra khỏi cuộc sống tù túng tẻ nhạt của hiện tại. Đợi tàu
là để sống với một thế giới khác, khác hẳn cái thế giới buồn tẻ mà chúng đang phải
sống. Thể hiện tâm trạng đợi tàu của hai đứa trẻ, Thạch Lam với sự thức tỉnh ý
thức cá nhân sâu sắc muốn bày tỏ lịng xót thương vô hạn đối với những kiếp
người nhỏ bé vô danh không bao giờ biết đến ánh sáng và hạnh phúc.
Thạch Lam là một nhà văn lãng mạn. Ông phác hoạ bức tranh phố huyện
nghèo, chân thật trong từng chi tiết và trong chiều sâu tinh thần của nó. Bức tranh
làng quê mù xám với một ngày tàn, một phiên chợ tàn và những cuộc đời tàn tạ.
Ngòi bút của nhà văn thấm đẫm niềm cảm thương chân thành đối với những người
lao động nghèo khổ sống quẩn quanh bế tắc, tối tăm nhưng vẫn toát lên niềm khát
khao vươn tới một cuộc sống tốt đẹp hơn. Từ đó, ta thấy được mơ ước lớn của nhà

văn là muốn thay đổi cuộc sống ngột ngạt đó bằng bức thơng điệp: Xin đừng để tắt
ngọn lửa của lịng khao khát. Vì con người khơng cịn khao khát đợi chờ gì nữa thì
cũng có nghĩa cuộc đời đã hết. Và tất cả đều trở nên vơ nghĩa. Phải biết ước mơ thì
cuộc đời mới được chắp cánh bay cao bay xa hơn. Và đây cũng chính là “Tun
ngơn văn học” của Thạch Lam trong bài giới thiệu tập truyện ngắn Gió đầu mùa
xuất bản trước Cách mạng tháng Tám:

Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

“Đối với tơi, văn chương khơng phải là một cách đem đến cho người đọc sự
thoát li hay sự quên; trái lại, văn chương là một thứ khí giới thanh cao và đắc lực
mà chúng ta có, để vừa tố cáo và thay đổi một thế giới giả dối và tàn ác, vừa làm
cho lòng người thêm trong sạch và phong phú hơn”.
Bài làm 4
Nếu như các nhà văn thuộc Tự lực văn đoàn miêu tả cuộc sống với tất cả
những gì dẹp nhất, trong sáng nhất thì Thạch Lam lại tìm cho mình một lối đi riêng.
Dưới con mắt của ơng, đời khơng chỉ có tình yêu mãnh liệt đến quên cả đất trời,
quên cả mọi người mà cịn có cả những nỗi đau. Ngịi bút Thạch Lam hòa cùng
cuộc sống, lách vào sâu những ngõ ngách tâm hồn con người để từ đó chắt lọc ra
cả một bức tranh đời sống nơi phố huyện nghèo (Hai đứa trẻ) mà ở đó bóng tối đè
nặng lên cuộc sống cùng cực, luẩn quẩn của con người.
Bức tranh đời sống huyện bắt đầu với cảnh nhá nhem tối và kết thúc với
cành chờ tàu của chị em Liên và mọi người. Tồn bộ bức tranh là bóng tối, bóng
tối lan tỏa, bao trùm lên cảnh vật, tạo nên bầu khơng khí nặng nề, u uất. Dường
như cuộc sống ở đây chỉ có một màu đen xám xịt. Bóng tối ớ rặng tre, bóng tối ở
góc quán, bóng tối ở ánh sáng lập lịe của đom đóm. Tất cả, tất cả đều chìm vào
bóng tối. Cuộc sống con người nơi phố huyện vốn đã khơng sung túc gì lại bị màn

đêm bao trùm, đè nặng lại càng trở nên cơi cút, lẻ loi đến tội nghiệp. Đâu đó vài
đứa trẻ nhặt nhạnh nơi góc chợ hoang vắng lúc vào đêm. Chị em Liên quanh quẩn
cùng quán hàng xén vốn đã vắng khách. Hàng phở của bác Siêu lặng lẽ lăn bánh..
Những hình ảnh lẻ loi, đơn chiếc ấy cùng vài ánh sáng nhỏ nhoi khơng đủ để xua
tan bóng tối dày đặc, lan tỏa đang dần đè lên cuộc sống của họ - những con người
mà số lượng có thể đếm được trên đầu ngón tay “mấy chú”, “mấy người”. Bóng tối
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

cùng người bạn đồng hành của mình là sự im lặng đã thống trị trên cõi người. Thời
gian bỗng chốc trở nên im lặng, uất ức đến lạ kì. Khơng gian bị uất nghẹn của kiếp
người. Bức tranh ấy gợi lên bao nỗi xót xa.
Nhưng Thạch Lam - người nghệ sĩ của tâm hồn ấy không dừng lại ở khắc
họa bóng tối. Bóng tối đã đáng sợ nhưng cuộc sống quẩn quanh ở góc phố cịn
đáng sợ hơn. Họ ở đây chỉ tồn những người nghèo. Đó là gia đình chị em Liên do
túng quẫn mà phải về phố huyện. Đó là bà cụ Thi hơi điên: là gia đình bác Xẩm; là
gánh hàng chị Tí; là quán phở của bác Siêu... Những mảnh đời nghèo khó nơi phố
huyện tụ họp lại không đủ để làm nên cuộc sống ồn ào. Cả một sự tẻ nhạt đến kinh
khủng hiện ra. Chỉ qua một chi tiết nhỏ: chị em Liên khơng ngối lại cùng biết
tiếng cười khanh khách đằng sau là của bà cụ Thi, nhìn đốm sáng xanh lúc ẩn lúc
hiện đằng xa cũng biết là gánh phở của bác Siêu. Dường như bao năm, bao tháng
rồi họ chỉ một cơng việc lập đi lập lại đó. Một cơng việc nhàm chán, tẻ nhạt như
chính cuộc đời của họ. Những sự việc ấy làm cho cuộc sống của họ thêm tù túng,
ngột ngạt, khơng có lối thốt., không biết đi đâu. Đối với họ, tương lai dường như
khơng có mà chỉ có thực tại u buồn, quẫn bách. Trước mắt họ, tương lai đã khép
kín cánh cửa. Họ khơng hi vọng điều gì, khơng ngóng đợi ai. Hiện tại chỉ là những
nghèo khó, cơ cực, tù túng cùng những cơng việc nhàm chán. Bức tranh ấy xốy
lên một nỗi đau trong tâm hồn độc giả, bật lên thành những tiếng kêu uất ức mà

khơng có lời giải đáp.
Tất cả những hành động, sự việc và cuộc đời con người ở phố huyện nghèo
đều lặp lại và nhàm chán. Duy chỉ có con tàu vẫn lặp đi lặp lại nhưng không nhàm
chán. Con tàu là hiện thân của ước vọng, của tương lai đối với mọi người. Họ tìm
đến với con tàu, chờ đợi nó khơng phải chỉ để bn bán mà cịn đón chờ một cái gì
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

lạ lẫm đối với cuộc sống chung quanh vốn đã đơn điệu. Con tàu đó với tiếng máy
gầm phá tan bầu khơng khí vốn đã u uất nặng nề, với ánh sáng chói lọi, rực rỡ xé
toang màn đêm bao phủ rồi lại rơi vào tối tăm như cũ. Với chị em Liên, con tàu
còn là hiện thân của quá khứ huy hoàng với cuộc sống sung túc ở Hà Nội, là chút
gì mới mé ở hiện tại và cả niềm mơ ước ờ tương lai. Hình ảnh con tàu vụt qua đã
làm giảm bớt sự bế tắc tù túng của một cuộc sống để lại ước mơ - một ước mơ hết
sức tội nghiệp cho mỗi con người.
Nếu như các nhà văn thuộc Tự lực văn đồn đã xa rời thực tại, thi vị hóa
cuộc sống thì Thạch Lam lại gắn chặt ngịi bút với đời sống, dù ông là thành viên
chủ chốt của văn đàn ấy. Nếu đồng nghiệp của ơng ca ngợi tình u khi say đắm,
khi đau đớn, lúc xô bồ (Hồn bướm mơ tiên, Trăng sáng, Tình tuyệt vọng...) thì
Thạch Lam lại đến với tình người. Văn chương Thạch Lam lay động đến cõi sâu
thẳm nhất của tâm hồn con người và thức tỉnh họ bằng những nỗi đau. Với phong
cách vừa lãng mạn, vừa hiện thực, ngòi bút Thạch Lam thực sự xuất sắc khi viết về
cuộc sống con người nghèo khổ, cùng những nỗi đau âm thầm, nhẹ nhàng nhưng
khi gấp sách lại ta không sao quên được. Không phải là những nụ cười đên thắt
ruột, cười ra nước mắt của Nguyễn Cơng Hoan, khơng phải cái xót xa đến tận
xương tủy như Nam Cao nhưng những trang văn nhẹ nhàng, tinh tế và sâu lắng của
Thạch Lam đã lột tả hết cuộc sống phố huyện và cũng là cuộc sống của xã hội Việt
Nam tù túng, ngột ngạt đương thời, đem đến cho người đọc những tình cảm thương

xót đầy tính nhân bản.
Dù chưa mạnh mẽ và nhất quán ở hành động như một số nhà văn giàu tính
cách mạng, nhưng với quan niệm nghệ thuật sâu sắc và đúng đắn: Văn chương
khơng phải là một cách để thốt li hay lãng quên, mà trái lại, văn chương "phải
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

thực sự là thứ vũ khí thanh cao và đắc lực”, là tiếng kêu thương thoát ra những
kiếp lầm than, khổ cực, Thạch Lam đã khác xa với những nhà văn lãng mạn cùng
thời và bức phủ điêu quý giá ấy của ông nơi Hai đứa trẻ sẽ còn mãi xúc động đối
với người đọc.
Bài làm 5
Nhà văn Nguyễn Tuân đã viết: "Thạch Lam là một nhà văn yêu mến cuộc
sống, trang trọng trước sự sống của mọi người chung quanh. Ngày nay đọc lại
Thạch Lam, vẫn thấy đầy đủ cái dư vị và cái nhã thú của những tác phẩm có cốt
cách và phẩm chất văn học". Nguyễn Tuân là nhà văn cùng thế hệ với Thạch Lam,
cùng có chân trong Tự lực văn đồn, Nguyễn Tuân đã khẳng định mình thẩm mĩ
độc đáo và tình cảm nhân đạo đằm thắm trong những trang văn Thạch Lam.
Truyện của Thạch Lam khơng có chuyện, mỗi tác phẩm như một bài thơ văn
xi, thấm đẫm chất trữ tình, man mác xót thương. Đó là loại truyện tâm tình nồng
nàn ý vị. "Dưới bóng hồng lan'', "Nhà mẹ Lê", "Cô hàng xén", "Hai đứa trẻ" ... là
những truyện ngắn rất hay của Thạch Lam.
Truyện "Hai đứa trẻ" in trong tập "Nắng trong vườn", nhà xuất bản "Đời
tay", Hà Nội, 1938. Truyện ngắn này tiêu biểu cho phong cách nghệ thuật Thạch
Lam, khai thác những mẫu đời thường mà nơi sâu kín tâm hồn của mảnh đời nào
cũng chứa đầy bao nỗi xót xa, thương cảm.
Bối cảnh câu chuyện là một phố huyện nghèo nàn, xơ xác, có đường tàu đi
qua, một ga xép, một cái chợ nhỏ bé nằm giữa thơn xóm và cánh đồng. Thời gian

là một buổi chiều muộn và cảnh đầu hôm cho đến lúc chuyến tàu chạy qua. Có hai
đứa trẻ ngồi trong một ngơi hàng xén nhỏ nhoi ngắm nhìn cảnh vật và cố thức đợi
chuyến tàu đêm chạy qua.
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

Chuyện mở ra một thời điểm là phố huyện lúc chiều xuống. Tiếng là phố
huyện nhưng chỉ là một thị trấn nhỏ bé, nghèo nàn ở nước ta những năm đầu thế kỉ
XX mà Tú Xương có nói đến: "Phố phường tiếp giáp với bờ sơng" ... Cảnh một
chiều hè muộn ở đồng quê. "phương Tây đỏ rực như trời cháy...", "Một chiều êm ả
như ru" có tiếng trống thu khơng, tiếng ếch nhảy kêu ran ngồi đồng. Màn đêm dần
dần buông xuống, tiếng muỗi kêu vo ve trong các cửa hàng hơi tối. Cảm xúc của
nhà văn như tràn ra câu chữ, biểu lộ một tấm lịng sâu nặng gắn bó với q hương.
Bức tranh q hiện lên dưới ngòi bút tinh tế của Thạch Lam trở nên gần gũi, thân
thiết, bình dị mà nên thơ.
Nhưng "Hai đứa trẻ" không chỉ là bức tranh thiên nhiên mà trước hết cịn là
bức tranh đời sống. Đó là bức tranh đời sống của phố huyện nghèo ngày xưa lúc
chiếu tối và đêm xuống, được quan sát và cảm nhận qua tâm hồn ngây thơ nhạy
cảm của hai đứa trẻ - hai chị em Liên và An.
Trước cái giờ khắc của ngày tàn, Liên ngồi yên lặng bên mấy q thuốc sơn
đen, cơ thấy "lịng buồn man mác", đơi mắt "bóng tối ngập đầy dần" và cái buồn
của buổi chiều quê thấm thìa vào tâm hồn ngây thơ của cô. Trời nhá nhem tối, các
nhà đã lên đèn: "Đèn treo trong nhà bác phở Mĩ, đèn hoa kì leo lét trong nhà ông
Cửu, và đèn dây sáng xanh trong hiệu khách...". Cát trên phố "lấp lánh từng chỗ",
đường "mấp mô thêm" trong cảnh tranh sáng tranh tối. Chợ "vãn từ lâu" là một
cảnh buồn và xơ xác của bức tranh đời sông phố huyện nghèo lúc buổi chiều tối.
Không một tiếng ồn ào, vỏ thị, vỏ bưởi, lá nhãn, bã mía và rác rưởi cịn lại trên đất.
Vài người bán hàng về muộn đang thu xếp hàng hóa. Mấy đứa trẻ con nhà nghèo ở

ven chợ lom khom đi lại tìm tịi "nhặt thanh nứa, thanh tre hay bất cứ cái gì có thể
dùng được của các người bán hàng để lại". Chúng đi lại chập chờn như những linh
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

hồn bơ vơ. Thấy chúng nó, Liên động lịng thương nhưng chị cũng khơng có tiền
mà cho chúng nó. Cái nghèo là cảnh đời chung cua mọi người, mọi nhà, và cái mùi
ẩm ẩm bốc lên, mùi cát bụi lẫn hơi nóng mà Liên tưởng là "mùi riêng của đất, của
q hương". Đó chính là mùi vị của cái "Ao đời", của lầm than và nghèo khó.
Bóng tôi như phủ đầy thiên truyện, phủ mờ cảnh vật và đè nặng lên cuộc đời
của những con người "bé nhỏ" nơi phố huyện nghèo xác xơ. Cửa hàng bé xíu phên
nứa dán giấy nhật trình, chiếc chõng tre nơi chị em Liên ngập đầy bóng tối. Càng
về đêm "đường phố và các ngõ con dán dần chứa đầy bóng tối". Con đường thăm
thẳm ra sông, con đường qua chợ về nhà, các ngõ vào làng lại sẫm đen hơn nữa.
Tiếng trống cầm canh, tiếng ếch nhái kêu ran từ đồng xa vọng đến tiếng động khẽ
của hoa bằng rụng xuống vai Liên, tiếng đòn gánh kĩu kịt của người bán quà rong,
tiếng cười "giòn giã" của bà cụ Thi... tất cả mọi âm thanh ấy "chìm ngay vào bóng
tối". Phố huyện càng về đêm càng tịch mịch và đầy bóng tối.
Trong cảnh xác xơ, tiêu điều và ngập đầy bóng tối hiện lên những mảnh đời
lầm lũi, đáng thương. Cuộc đời mẹ con chị Tí như gắn liền với màn đêm bóng tối.
"Thằng cu bé xách điếu đóm và khiêng cái ghế trên lưng và trong ngõ đi ra". Mẹ
của nó, chị Tí đi theo sau "đội cái chõng trẽn đầu và tay mang không biết bao nhiêu
là đồ đạc...". Ngày thì mị cua bắt tép, chiều nào cũng dọn hàng "từ chập tối cho
đến đêm" mà "chả kiếm được bao nhiêu!". Hình ảnh hai mẹ con chị Tí đã làm ta
nhớ đến cuộc đời hai mẹ con cái Hiên trong truyện "Gió lạnh đầu mùa" : mẹ thì mị
cua bắt ốc, con thì áo rách phong phanh, đứng co ro trước làn gió lạnh... Thạch
Lam đã dành cho những bà mẹ nghèo, những em bé nghèo khổ nhiều trắc ẩn, xót
thương!


Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


×