TÌM HIỂU GIÁ TRỊ NỘI DUNG VÀ NGHỆ THUẬT TRUYỆN HOA TIÊN CỦA NGUYỄN HUY TỰ KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

Dịch vụ viết luận văn trọn gói website: luanvantot.com Zalo/tele 0934573149

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2
KHOA NGỮ VĂN

--------

-------

TRẦN THỊ LOAN

TÌM HIỂU GIÁ TRỊ NỘI DUNG VÀ
NGHỆ THUẬT TRUYỆN HOA TIÊN
CỦA NGUYỄN HUY TỰ

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Chuyên ngành: Văn học Việt Nam

HÀ NỘI –

Tham khảo miễn phí các tài liệu khác tại luanvantot.com


Dịch vụ viết luận văn trọn gói website: luanvantot.com Zalo/tele 0934573149

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2
KHOA NGỮ VĂN

--------

-------

TRẦN THỊ LOAN

TÌM HIỂU GIÁ TRỊ NỘI DUNG VÀ
NGHỆ THUẬT TRUYỆN HOA TIÊN
CỦA NGUYỄN HUY TỰ

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Chuyên ngành: Văn học Việt Nam

Người hướng dẫn khoa học
TS. NGUYỄN THỊ VIỆT HẰNG

HÀ NỘI –

Tham khảo miễn phí các tài liệu khác tại luanvantot.com


Dịch vụ viết luận văn trọn gói website: luanvantot.com Zalo/tele 0934573149

LỜI CẢM ƠN
Để hồn thành đề tài khóa luận tốt nghiệp em xin chân thành cảm ơn
các thầy cô giáo đã tận tình giảng dạy trong suốt quá trình học tập nghiên
cứu và rèn luyện tại Trường Đại học Sư Phạm Hà Nội 2. Đặc biệt em xin
gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất tới TS. Nguyễn Thị Việt Hằng đã tận tình giúp
đỡ và hướng dẫn em thực hiện khóa luận này.
Em xin chân thành cảm ơn!

Hà Nội, ngày 20 tháng 04 năm
Sinh viên

Trần Thị Loan

Tham khảo miễn phí các tài liệu khác tại luanvantot.com


Dịch vụ viết luận văn trọn gói website: luanvantot.com Zalo/tele 0934573149

LỜI CAM ĐOAN
Em xin cam đoan những nội dung trình bày trong khóa luận là kết quả
nghiên cứu c ủa bản thân dưới s ự hướng d ẫn của TS. Nguyễn Thị Việt Hằng.
Kết quả thu được hoàn toàn trung thực và khơng trùng khớp với các cơng
trình nghiên c ứu khác . Nếu sai sót, em xin hồn tồn chịu trách nhiệm.

Hà Nội, ngày 20 tháng 04 năm
Sinh viên

Trần Thị Loan

Tham khảo miễn phí các tài liệu khác tại luanvantot.com


Dịch vụ viết luận văn trọn gói website: luanvantot.com Zalo/tele 0934573149

MỤC LỤC
MỞ ĐẦU…....................................................................................................... 1
1. Lí do chọn đề tài............................................................................................ 1
2. Lịch sử nghiên cứu........................................................................................ 2
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu................................................................ 5
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ............................................................ 5

5. Phương pháp nghiên cứu ......................................................................... 5
6. Đóng góp của khóa luận .......................................................................... 6
7. Bố cục của khóa luận .............................................................................. 6
NỘI DUNG ................................................................................................ 7
Chương 1. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG..................................................... 7
1.1. Tình hình lịch sử – xã hội, văn hóa – tư tưởng thế kỉ XVIII đến nửa đầu
thế kỉ XIX.......................................................................................................... 7
1.2. Nguyễn Huy Tự và truyện Hoa tiên......................................................... 10
1.2.1. Cuộc đời................................................................................................ 10
1.2.2. Truyện Hoa tiên..................................................................................... 12
Chương 2. TRUYỆN HOA TIÊN THỂ HIỆN CÂU CHUYỆN TÌNH U
ĐƠI LỨA........................................................................................................ 19
2.1. Thể hiện câu chuyện tình yêu tự do theo tiếng gọi trái tim...................... 19
2.2. Thể hiện câu chuyện tình yêu trong khuôn khỗ lễ giáo phong kiến......... 28
Chương 3. MỘT SỐ PHƯƠNG DIỆN NGHỆ THUẬT…......................... 38
3.1. Kết cấu .............................................................................................. 38
3.2. Nghệ thuật xây dựng nhân vật............................................................. 42
3.3. Ngôn ngữ...........................................................................................

48

KẾT LUẬN..............................................................................................

56

TÀI LIỆU THAM KHẢO...................................................................................

Tham khảo miễn phí các tài liệu khác tại luanvantot.com

Dịch vụ viết luận văn trọn gói website: luanvantot.com Zalo/tele 0934573149

Tham khảo miễn phí các tài liệu khác tại luanvantot.com


Dịch vụ viết luận văn trọn gói website: luanvantot.com Zalo/tele 0934573149

MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Trong văn học Việt Nam trung đại, truyện Nơm giữ vị trí khá quan
trọng khơng chỉ bởi số lượng tác phẩm cịn lại đến ngày nay mà còn bởi
chất lượng và sức hấp dẫn của nó đối với nhiều thế hệ độc giả. Có thể nói
kết tinh thành tựu văn học trung đại Việt Nam nằm ở thể loại truyện Nôm
với đỉnh cao là kiệt tác Truyện Kiều của Nguyễn Du, đồng thời với đó là
truyện Hoa tiên của Nguyễn Huy Tự, Sơ kính tân trang của Phạm Thái...
được coi là niềm tự hào của văn hóa và văn học nước nhà. Với ý nghĩa như
vậy, nghiên cứu một tác phẩm truyện Nôm nổi bật là hướng đi hấp dẫn.
Những năm gần đây, chương trình giáo dục ở Đại học có nhiều thay
đổi, việc đào tạo theo hình thức tín chỉ kéo theo số giờ giảng dạy giảm đi
nhiều, một số tác phẩm ít có cơ hội được đề cập đến. Việc tìm hiểu cũng
như đào sâu khai thác là cầu nối giúp cho người đọc bước vào thế giới văn
học trung đại một cách trọn vẹn, phong phú hơn. Bên cạnh đó, truyện Hoa
tiên được đánh giá khá cao trong nhóm truyện Nơm bác học. Song tác
phẩm này chưa được giảng dạy trong chương trình, có chăng chỉ được nhắc
đến như một ví dụ minh chứng cho thể loại truyện Nơm. Vì vậy lựa chọn
truyện Hoa tiên để nghiên cứu là một cách để người viết bổ sung kiến thức
về truyện Nơm nói riêng và văn học trung đại nói chung.
Với ý nghĩa là một tác phẩm được đánh giá cao của thể loại, Hoa tiên nhận
được khơng ít sự lưu tâm của giới nghiên cứu khai thác trên nhiều khía cạnh song
chưa có cơng trình nào viết một cách bài bản bao quát cả phương diện nội dung

và nghệ thuật của tác phẩm nên chúng tôi lựa chọn nghiên cứu đề tài này.
Là một sinh viên khoa Ngữ văn và một giáo viên tương lai, việc nắm được
một cách sâu rộng giá trị nội dung và nghệ thuật của truyện Hoa tiên nói riêng

Tham khảo miễn phí các tài liệu khác tại luanvantot.com


Dịch vụ viết luận văn trọn gói website: luanvantot.com Zalo/tele 0934573149

1

Tham khảo miễn phí các tài liệu khác tại luanvantot.com


Dịch vụ viết luận văn trọn gói website: luanvantot.com Zalo/tele 0934573149

và thể loại truyện Nơm nói chung có ý nghĩa quan trọng trong cơng việc và
góp phần bổ sung kiến thức cá nhân.
Dựa trên những tiền đề khoa học và thực tiễn, nhận thấy nghiên cứu
giá trị nội dung và nghệ thuật là cách để bao quát đầy đủ thành tựu cũng
như hạn chế của một tác phẩm văn học, cộng với hứng thú cá nhân đã thôi
thúc người viết lựa chọn đề tài “Tìm hiểu giá trị nội dung và nghệ thuật
truyện Hoa tiên của Nguyễn Huy Tự” cho khóa luận của mình.
2. Lịch sử nghiên cứu
Truyện Hoa tiên là tác phẩm được giới nghiên cứu quan tâm trên
nhiều phương diện. Chúng tôi bắt gặp một số lượng không nhỏ những cuốn
sách, những tài liệu, những cơng trình liên quan đến truyện Hoa tiên như
vấn đề biên khảo, khía cạnh nội dung, nghệ thuật, vấn đề tôn giáo, tác giả,
tác phẩm. Có thể kể đến một số cơng trình nghiên cứu như sau:
Năm 1828, Vũ Đài Vấn nhận xét về tác giả và người nhuận sắc truyện

Hoa tiên rằng: “Vì Hoa tiên của Nguyễn Huy Tự và Nguyễn Thiện cịn có
những chỗ kém nên ơng đã khơng quản tài thiên lậu mà thêm bớt, mà sửa
chữa từng chữ, từng câu; đầy năm mới xong” [4,tr15].
Năm 1843, Cao Bá Quát đánh giá khá cao truyện Hoa tiên, ông khen
tác giả đã có cơng “dùng bụi bặm tấm cám mà hun đúc lên gạch ngói lâu
đài... khiến cho Kim Vân Kiều sau đó sinh ra được vậy” [4,tr254].
Năm 1943, Đào Duy Anh quan tâm nhiều đến thời điểm ra đời truyện Hoa
tiên đồng thời đưa ra những nội dung đánh giá bao quát về tác phẩm trong cuốn
Nguồn gốc Hoa tiên ký. Ông chỉ ra truyện Hoa tiên được sáng tác khi Nguyễn
Huy Tự còn trẻ và đưa ra những nhận định khách quan về giá trị của tác phẩm.

Năm 1961, Lại Ngọc Cang trong khi khảo thích và giới thiệu truyện Hoa
tiên nhận xét Nguyễn Huy Tự “đã viết Hoa tiên theo sát cốt truyện của ca bản,

Tham khảo miễn phí các tài liệu khác tại luanvantot.com


Dịch vụ viết luận văn trọn gói website: luanvantot.com Zalo/tele 0934573149

2

Tham khảo miễn phí các tài liệu khác tại luanvantot.com


Dịch vụ viết luận văn trọn gói website: luanvantot.com Zalo/tele 0934573149

theo sát cả kết cấu của nó nữa, trừ phần cuối cùng... Ông đã thu gọn hẳn câu
chuyện lại..., đã tiếp thu hầu hết những ý hay, lời đẹp của ca bản, nhưng ông
cũng đã gạt bỏ đi rất nhiều câu rườm rà, không cần thiết” [4,tr12-13].

Năm 1968, Dương Quảng Hàm trong cuốn Việt Nam văn học sử yếu
nhận định: “văn truyện ấy thật là lối văn uẩn súc, điêu luyện, dùng rất nhiều
điển cố; bởi thế cuốn ấy được các học giả thưởng thức, nhưng không được
phổ cập như cuốn Truyện Kiều của Nguyễn Du” [8,tr324].
Trong hai năm 1993 – 1994, hội thảo kỉ niệm 200 năm ngày mất
(1990) và 250 năm ngày sinh (1993) của Nguyễn Huy Tự đã được tổ chức
tại Hà Tĩnh và Hà Nội, bao gồm 25 bản tham luận, về sau được in trong
cuốn Nguyễn Huy Tự và truyện Hoa tiên. Những bài tham luận đã đề cập
tới một số khía cạnh có liên quan đến đề tài người viết đang nghiên cứu:
Trần Đình Hượu với Hoa tiên và vấn đề của nó trong lịch sử truyện
Nôm cho rằng Nguyễn Huy Tự đã “dốc tài năng văn chương quốc âm ra làm
một việc hoàn toàn mới: chuyển tác một ca bản chữ Hán thành một truyện
thơ. Sau ơng có những người làm theo, hoặc chuyển tác như Kim Vân Kiều,
hoặc sáng tác như Sơ kính tân trang. Cái hấp dẫn họ hay chủ đề văn học mà
họ theo đuổi là tình yêu và điều đó biểu hiện rõ trong cơng phu gọt rũa văn
chương những đoạn mơ tả tình u tinh tế, sâu sắc” [29,tr188].

Phong Lê với Nguyễn Huy Tự và Hoa tiên trong cảm hứng nhân
văn và văn mạch dân tộc đã khen ngợi “Hoa tiên trong sự phát triển
của cả một dòng truyện thơ từ bình dân sang bác học quả đã ghi được
một dấu ấn quan trọng trên hành trình tinh thần và khát vọng hạnh
phúc của con người” [29,tr31].
Đào Thản với cơng trình Ngơn ngữ thơ của Nguyễn Huy Tự trong
Hoa tiên nhận xét rằng “Nét nổi bật trong ngôn ngữ thơ của Hoa tiên là
sức diễn cảm. Từng câu thơ, đoạn thơ cứ như những cánh hoa vụng dại

Tham khảo miễn phí các tài liệu khác tại luanvantot.com


Dịch vụ viết luận văn trọn gói website: luanvantot.com Zalo/tele 0934573149

3

Tham khảo miễn phí các tài liệu khác tại luanvantot.com


Dịch vụ viết luận văn trọn gói website: luanvantot.com Zalo/tele 0934573149

run rẩy nở ra trước gió, đem đến cho ta cảm giác rằng chúng được viết
ra không phải bằng giấy mực mà bằng hơi thở nhịp đập trái tim và
bằng cả tâm hồn” [29,tr285].
Năm 1996, Ngô Thị Thanh Nga với Truyện thơ Nôm Hoa tiên ký qua sự
tiếp nhận của các thế hệ độc giả in trên tạp chí Khoa học và Công nghệ đưa ra
nhận định: “Dù sự tiếp nhận của các độc giả về Hoa tiên ký không nhiều, nhưng
những giá trị về nội dung, nghệ thuật cũng như giá trị mở đường cho sự phát
triển của văn học Nơm nói chung và thể loại truyện thơ nơm nói riêng của tác
phẩm cũng đã được các độc giả khẳng định một cách vững chắc” [58(10)].

Năm 2004, Lại Văn Hùng trong cuốn Từ điển văn học cho rằng tác giả
viết truyện Hoa tiên vào thời trẻ đồng thời khen ngợi Nguyễn Huy Tự đã
biết “biến lối văn “kể và thuật” của ca bản Trung Quốc thành lối văn “tả và
gợi” [21,tr1151].
Năm 2004, Nguyễn Lộc quan tâm vấn đề truyện Hoa tiên so với các
tác phẩm truyện Nôm khác cùng thời, ơng nhận định “Hoa tiên là một câu
chuyện tình xảy ra trong cảnh lầu son gác tía. Điều đáng chú ý là trong tác
phẩm này là khơng có một nhân vật phản diện nào cả. Mâu thuẫn giữa tình
yêu và lễ giáo phong kiến không thể hiện thành hai tuyến nhân vật đối lập,
như trong nhiều truyện Nôm khác cùng thời, mà thành cuộc đấu tranh giữa
lý trí và tình cảm ở những nhân vật chính” [21,tr600].
Điểm qua một vài cơng trình nghiên cứu về vấn đề truyện Hoa tiên, chúng

tơi nhận thấy hầu hết các khía cạnh của tác phẩm đã được các nhà nghiên cứu
quan tâm. Nhưng nếu nhìn nhận một cách khách quan ta có thể thấy các cơng
trình, các bài viết chỉ đề cập đến một khía cạnh nào đó của vấn đề, chưa có cơng
trình nào khái qt về giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm. Tất cả những
cơng trình, những bài viết, những ý kiến, nhận định, đánh giá của các nhà

Tham khảo miễn phí các tài liệu khác tại luanvantot.com


Dịch vụ viết luận văn trọn gói website: luanvantot.com Zalo/tele 0934573149

4

Tham khảo miễn phí các tài liệu khác tại luanvantot.com


Dịch vụ viết luận văn trọn gói website: luanvantot.com Zalo/tele 0934573149

nghiên cứu trên đây là những gợi ý quý báu trong việc đi sâu khai thác tác
phẩm về mặt nội dung và nghệ thuật.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu

Mục đích của khóa luận là hồn thành một cơng trình nghiên cứu về
giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm Hoa tiên.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu

- Nghiên cứu về thời đại Nguyễn Huy Tự trên hai phương diện lịch sử,
xã hội và văn hóa tư tưởng, từ đó nhìn nhận những căn cứ quan trọng có tác
động đến tác giả.

- Tìm hiểu cuộc đời và sự nghiệp Nguyễn Huy Tự cùng những vấn đề
liên quan đến tác phẩm.
- Làm rõ những khía cạnh cơ bản về nội dung và nghệ thuật của tác phẩm
Hoa tiên.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của khóa luận là truyện Hoa tiên. Ở đây chúng
tôi sử dụng văn bản trong cuốn Truyện Hoa tiên, Lai Ngọc Cang khảo thích
và giới thiệu, NXB Văn Hóa Hà Nội,1961.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Trong khuôn khổ của đề tài, chúng tôi tiến hành nghiên cứu giá trị nội
dung và nghệ thuật của tác phẩm truyện Hoa tiên.
5. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp nghiên cứu văn học Sử.
- Phương pháp liên ngành.
- Thao tác thống kê phân loại.
- Các thao tác chứng minh, lập luận, phân tích tổng hợp.

Tham khảo miễn phí các tài liệu khác tại luanvantot.com


Dịch vụ viết luận văn trọn gói website: luanvantot.com Zalo/tele 0934573149

5

Tham khảo miễn phí các tài liệu khác tại luanvantot.com


Dịch vụ viết luận văn trọn gói website: luanvantot.com Zalo/tele 0934573149

6. Đóng góp của khóa luận
Đưa ra một cơng trình nghiên cứu khái quát về giá trị nội dung và
nghệ thuật của truyện Hoa tiên.
7. Bố cục của khóa luận
Khóa luận được triển khai theo ba phần: Mở đầu, Nội dung và Kết luận.
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, phần Nội dung được chia thành ba chương:

- Chương 1: Những vấn đề chung
- Chương 2: Truyện Hoa tiên thể hiện câu chuyện tình u đơi lứa.
- Chương 3: Một số phương diện nghệ thuật.

Tham khảo miễn phí các tài liệu khác tại luanvantot.com


Dịch vụ viết luận văn trọn gói website: luanvantot.com Zalo/tele 0934573149

6

Tham khảo miễn phí các tài liệu khác tại luanvantot.com


Dịch vụ viết luận văn trọn gói website: luanvantot.com Zalo/tele 0934573149

NỘI DUNG
Chương 1
NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG
1.1. Tình hình lịch sử – xã hội, văn hóa – tư tưởng thế kỉ XVIII đến
nửa đầu thế kỉ XIX
Truyện Hoa tiên ra đời trong giai đoạn văn học thế kỉ XVIII đến nửa đầu
thế kỉ XIX. Đây là giai đoạn tổng khủng hoảng một cách trầm trọng, toàn

diện. Sự khủng hoảng này được bộc lộ trên nhiều phương diện nhưng nổi bật
nhất là sự suy thối trong tồn bộ cơ cấu của chế độ phong kiến. Những mâu
thuẫn chất chứa trong lòng xã hội phong kiến đến giai đoạn này bộc lộ gay gắt
và bùng nổ thành những cuộc đấu tranh quyết liệt. Các tập đoàn phong kiến
liên tiếp thay thế nhau thống trị đất nước, chỉ trong một thời gian ngắn, vua Lê
mất, chúa Trịnh diệt vong, Nguyễn Huệ lên ngôi. Sự biến động này kéo theo
mâu thuẫn trong nội bộ triều chính. Tất cả tình hình kinh tế, chính trị như vậy
dẫn đến kết quả những cuộc nội chiến kéo dài, nhiều cuộc khởi nghĩa nông
dân đã nổ ra chống lại triều đình ở cả hai miền Nam, Bắc và giai cấp thống trị
cực đoan. Đỉnh cao là phong trào Tây Sơn – cuộc khởi nghĩa của người anh
hùng áo vải Nguyễn Huệ giành được những thắng lợi vẻ vang, đánh đổ ba tập
đoàn phong kiến thống trị trong nước, đánh tan 20 vạn quân Thanh xâm lược,
lập nên một vương triều phong kiến mới với nhiều chính sách tiến bộ, xây
dựng nước Việt độc lập, tự chủ, dân giàu, nước mạnh, nhân dân được hưởng
thái bình. Chính vì vậy, “thế kỷ XVIII được giới sử học mệnh danh là thế kỷ
của chiến tranh nông dân” [28,tr5]. Thời đại nhiều biến cố đã gây ra tác động
khơng nhỏ đến các trí thức nho học và bản thân chính tác giả Nguyễn Huy Tự
lúc bấy giờ. Đây là thời điểm các triều đại liên tiếp thay thế nhau, chữ “trung”
bị suy đồi, vua tôi đảo lộn dẫn đến bi kịch của giới trí thức nho học mơng lung
trước chữ “trung” của mình. Phạm Thái từng kêu lên:

Tham khảo miễn phí các tài liệu khác tại luanvantot.com


Dịch vụ viết luận văn trọn gói website: luanvantot.com Zalo/tele 0934573149

7

Tham khảo miễn phí các tài liệu khác tại luanvantot.com

Dịch vụ viết luận văn trọn gói website: luanvantot.com Zalo/tele 0934573149

Dăm bảy năm nay những loạn ly,
Cũng thì duyên phận cũng thì thì.
Ba mươi tuổi lẻ là bao nả,
Năm sáu đời vua khéo chóng ghê.
Văn hóa tư tưởng giai đoạn này cũng khủng hoảng nghiêm trọng. Nho giáo
vốn được coi như phương tiện đắc lực để các triều đại nắm quyền sử dụng điều
hành đất nước đến đây lung lay không thể cứu vãn. Tam cương, ngũ thường của
người quân tử bị đảo lộn, mọi kỷ cương bị phá vỡ, chúa hiếp đáp vua, con âm
mưu lật đổ cha, bề tôi nhiều người phản trắc, đồng tiền và quyền lực mới là mục
đích tối cao, quan lại, nho sĩ biến chất. Điều này được diễn tả khá sinh động
trong Hoàng Lê nhất thống chí của Ngơ Gia Văn Phái. Vua Lê trở thành bù nhìn,
tồn bộ việc triều chính nằm trong sự sinh sát của chúa Trịnh. Chúa hiếp đáp vua
đến nỗi biến vua thành tên hề ngay trên cung điện của mình, cịn vua tự biến
mình thành một kẻ hèn nhát với phương châm “Trời xui nhà chúa phò ta. Chúa
gánh cái lo, ta hưởng cái vui. Mất chúa tức là cái lo lại về ta, ta còn vui gì?”.
Trịnh Sâm say đắm, mải mê sắc đẹp của Đặng Thị Huệ mà gây ra sai lầm nghiêm
trọng trong việc lựa chọn Trịnh Cán quanh năm ốm yếu làm thế tử; Trịnh Tơng vì
tham vọng làm chúa mà trái mệnh cha, mưu đồ phản loạn. Ngay cả đạo quần thần
cũng bị chà đạp, Tuần huyện Nguyễn Trang đã nộp chúa Trịnh Tơng cho Tây
Sơn, khơng chỉ vậy, hắn cịn bộc lộ trắng trợn quan điểm của mình trước thầy học
Lí Trần Quán “Sợ thầy chưa bằng sợ giặc, yêu chúa chưa bằng u thân mình, tơi
khơng để quan lớn để cho lầm lỡ đâu”.

Minh chứng này cộng với việc nội bộ các triều đại vì tranh ngơi báu
mà phá vỡ mọi rường mối Nho giáo, chữ “trung”, chữ “hiếu” bị kéo đổ
thảm hại. Trong bối cảnh này tầng lớp trí thức Nho học bị rơi vào khủng
hoảng, bế tắc, hầu hết đều mang trong mình những tâm sự bi kịch. Nguyễn

Du viết trong Tạp thi:

Tham khảo miễn phí các tài liệu khác tại luanvantot.com


Dịch vụ viết luận văn trọn gói website: luanvantot.com Zalo/tele 0934573149

8

Tham khảo miễn phí các tài liệu khác tại luanvantot.com


Dịch vụ viết luận văn trọn gói website: luanvantot.com Zalo/tele 0934573149

Tráng sĩ bạch đầu bi hướng thiên
Hùng tâm sinh kế lưỡng mang nhiên
(Tráng sĩ đầu bạc ngửng nhìn trời, lịng bi
đát Hùng tâm, sinh kế cả hai đều mờ mịt)
Cao Bá Quát với Bệnh trung:
Trắc thân thiên địa bi cô chưởng
Hồi thủ yên tiêu khuất tráng đồ
(Đất trời đau nỗi bàn tay lẻ
Mây khói che đường chí khí to)
Tình hình xã hội ngày càng đi vào khủng hoảng, bế tắc, đời sống chính
trị ngày càng rối ren thì “con người khơng có cách nào khác là đi tìm tín
ngưỡng tơn giáo để cứu cánh” [6,tr83]. Nếu như Phật giáo và Đạo giáo trước
đây suy thối (thế kỷ XVI) thì đến giai đoạn này lại có điều kiện phục hồi, tuy
nhiên khơng bằng giai đoạn trước đó. Đạo Phật lúc này được coi trọng trở lại,
nó phát triển trong lúc các tín ngưỡng dân gian ngày càng được mở rộng,
nhiều chùa quán được xây dựng, một số chùa được trùng tu lại. Phật giáo tồn

tại, gắn bó, ăn sâu vào tiềm thức tâm linh của con người và có ảnh hưởng sâu
sắc đến tư tưởng, tâm lí, nếp sống của nhân dân. Đạo giáo cũng có những ảnh
hưởng nhất định đến đời sống tâm hồn của người dân, nó được coi là “thứ
thuốc chính thống cho các vết thương tâm hồn” [14,tr51]. Đạo giáo “thấm
nhuần tư tưởng lãng mạn, chủ trương trở về với tự nhiên, thoát li đời sống xã
hội, phản kháng những lễ nghi, bổn phận đạo Khổng tạo ra…” [14,tr50].
Dựa trên nền tảng của luận lý xã hội lúc bấy giờ, cụ thể là trên tinh thần Nho

– Phật – Đạo, là quy phạm cương thường của người quân tử, lòng từ bi bác
ái của con người, là triết lý sống hòa hợp với tự nhiên để được dân gian
hóa, trở nên quen thuộc với người dân Việt Nam.

Tham khảo miễn phí các tài liệu khác tại luanvantot.com


Dịch vụ viết luận văn trọn gói website: luanvantot.com Zalo/tele 0934573149

9

Tham khảo miễn phí các tài liệu khác tại luanvantot.com


Dịch vụ viết luận văn trọn gói website: luanvantot.com Zalo/tele 0934573149

Giai đoạn văn học thế kỉ XVIII đến nửa đầu thế kỉ XIX đánh dấu sự ra đời
của khuynh hướng văn học “dân chủ nhân văn”. Các tác giả chủ yếu hướng ngịi
bút của mình vào thân phận con người, tình yêu và khát vọng hạnh phúc. Thời
điểm này truyện Nơm khá phát triển, người ta có xu hướng viết về những vấn đề
lịch sử, trong đó có một hướng đi nổi trội lúc bấy giờ là dựa trên cốt truyện có
sẵn, tiểu thuyết tài tử giai nhân của Trung Quốc để viết lại. Truyện Kiều là một ví

dụ. Nguyễn Du đã mượn cốt truyện từ Kim Vân Kiều truyện của Thanh Tâm Tài
Nhân mà sáng tạo ra Truyện Kiều bằng thơ lục bát dài 3254 câu thơ đậm đà bản
sắc Việt Nam. Truyện Hoa tiên cũng vậy, dựa theo một ca bản của Trung Quốc
có tên gọi Đệ bát tài tử Hoa tiên ký, Nguyễn Huy Tự đã có những sáng tạo riêng
để tạo thành một tác phẩm mang tinh thần dân tộc.

Giai đoạn này, mọi giá trị, mọi ràng buộc con người của lễ giáo phong
kiến tất yếu có ảnh hưởng tới sáng tác văn chương. Văn học Việt Nam thế
kỉ XVIII đến nửa đầu thế kỉ XIX viết nhiều tình yêu và người phụ nữ với
kiểu mẫu “cơng dung ngơn hạnh”, “xuất giá tịng phu”... và những khuôn
khổ đạo đức của lễ giáo phong kiến. Truyện Hoa tiên là một câu chuyện dài
thể hiện tình u đơi lứa trong khuôn khổ trật tự phong kiến.
1.2. Nguyễn Huy Tự và truyện Hoa tiên
1.2.1. Cuộc đời
Nguyễn Huy Tự, còn có tên gọi khác là Yên, tự là Hữu Chi, hiệu là
Uẩn Trai, sinh ngày 15 tháng 7 niên hiệu Cảnh Hưng thứ 4 đời vua Lê Hiển
Tông, tức là ngày 2 tháng 9 năm 1743, người làng Trường Lưu, xã Lai
Thạch, huyện La Sơn (nay thuộc huyện Can Lộc), tỉnh Hà Tĩnh.
Nguyễn Huy Tự là con trưởng Nguyễn Huy nh và bà chính thất họ
Nguyễn, ơng nổi tiếng học rộng biết nhiều. Tương truyền “Ông bác thiệt cổ
kim, lại giỏi thuật số, cho nên những thi họa, quốc âm, thanh luật, kỹ nghệ

Tham khảo miễn phí các tài liệu khác tại luanvantot.com