Đề cươngTài liệu ôn thi công chức ngành thuế bài giảng CHUYÊN ĐỀ THUẾ GIÁ TRỊ GIA TĂNG (LƯU HÀNH NỘI BỘ)

BỘ TÀI CHÍNH
TỔNG CỤC THUẾ
Style Definition: TOC 1: Font: Not Bold
Formatted: Right: 0.79", Top: 0.79", Bottom: 0.79"
Formatted: Font: 14 pt, Not Bold, English (United States),
Condensed by 0.1 pt
Formatted: Justified, None
Formatted: Justified, None, Indent: First line: 0.5"

TÀI LIỆU BỒI DƯỠNGCHUYÊN ĐỀ

Formatted: Font: 19 pt

CHO CÁN BỘ CÔNG CHỨC THUẾTHUẾ
GIÁ TRỊ GIA TĂNG

Formatted: Font: 23 pt

(LƯU HÀNH NỘI BỘ)

Formatted: Font: 17 pt

Chuyên đề: Thuế giá trị gia tăng

Formatted: Font: 14 pt, Not Bold, English (United States),
Condensed by 0.1 pt

TÀI LIỆU BỒI DƯỠNG CHO CÔNG CHỨC MỚI
Hà Nội, Tháng 05 năm - 2008

Formatted: Font: 14 pt

MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 4
CHƯƠNG 1: KHÁI NIỆM, ĐẶC ĐIỂM, VAI TRÒ CỦA THUẾ GIÁ TRỊ GIA
TĂNG ................................................................................................................ 5
1.1. Khái niệm, đặc điểm của thuế giá trị gia tăng .............................................. 5
1.1.1. Khái niệm ................................................................................................. 5
1.1.2. Đặc điểm của thuế GTGT ......................................................................... 5
1.2. Vai trò của thuế giá trị gia tăng.................................................................. 87
CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG CHỊU THUẾ, ĐỐI TƯỢNG KHÔNG CHỊU THUẾ
GIÁ TRỊ GIA TĂNG ................................................................................. 12989
2.1. Đối tượng chịu thuế, đối tượng nộp thuế GTGT ...................................... 129
2.1.1. Đối tượng chịu thuế GTGT................................................................... 129
2.1.2. Đối tượng nộp thuế ............................................................................... 139
2.2. Đối tượng không chịu thuế GTGT ................................................... 1310910
CHƯƠNG 3: CĂN CỨ TÍNH THUẾ VÀ PHƯƠNG PHÁP TÍNH THUẾ17131213
3.1. Giá tính thuế .................................................................................. 17131213
3.1.1. Nguyên tắc cơ bản xác định giá tính thuế GTGT ........................ 17131213
3.1.2. Giá tính thuế đối với một số trường hợp ..................................... 18141314
3.2. Thuế suất ....................................................................................... 20161516
3.2.1. Mức thuế suất 0% ....................................................................... 21161516
3.2.2. Mức thuế suất 5%. ...................................................................... 21161617
3.2.3. Mức thuế suất 10% ..................................................................... 22171718
3.3. Phương pháp tính thuế................................................................... 23181718
3.3.1. Phương pháp khấu trừ thuế ................................................................. 2318
3.3.2. Phương pháp tính thuế GTGT trực tiếp trên giá trị gia tăng ........ 28222223
3.4. Chuyển đổi áp dụng các phương pháp tính thuế giá trị gia tăng ..... 31262527
CHƯƠNG 4: MỘT SỐ QUY ĐỊNH VỀ HOÁ ĐƠN MUA BÁN HÀNG HOÁ,
DỊCH VỤ ĐỐI VỚI THUẾ GIÁ TRỊ GIA TĂNG ............................... 33272729

4.1. Ý nghĩa, tầm quan trọng của hoá đơn đối với thuế GTGT ............. 33272729
4.2. Một số loại hoá đơn áp dụng.......................................................... 33272729
4.3. Trách nhiệm của tổ chức, cá nhân bán hàng hoá, dịch vụ .............. 33272829
4.4. Việc sử dụng hoá đơn đối với một số trường hợp đặc thù .............. 34282830
4.5. Trách nhiệm của tổ chức cá nhân mua hàng hoá, dịch vụ .............. 35293032
4.6. Biện pháp quản lý đối với một số hành vi vi phạm về hoá đơn ...... 36303032
4.6.1. Xác định các trường hợp mua, bán, sử dụng hoá đơn bất hợp pháp .. 36303032
4.6.2. Xử lý đối với cơ sở bán hoá đơn bất hợp pháp ............................ 36303133
4.6.3. Xử lý đối với bên mua, sử dụng hoá đơn bất hợp pháp ............... 37313234
2


4.6.4. Xử lý hoá đơn mua hàng hoá, dịch vụ của cơ sở kinh doanh đã bỏ trốn
trong một số trường hợp ....................................................................... 38323234
CHƯƠNG 5: KÊ KHAI, NỘP THUẾ, QUYẾT TOÁN THUẾ GIÁ TRỊ GIA
TĂNG .................................................................................................. 40343436
5.1. Kê khai thuế GTGT ....................................................................... 40343436
5.1.1. Phân loại khai thuế GTGT .......................................................... 40343436
5.1.2. Hồ sơ khai thuế GTGT ............................................................... 40343436
5.1.3. Trách nhiệm nộp hồ sơ khai thuế giá trị gia tăng cho cơ quan thuế42363638
5.1.4. Thời hạn nộp hồ sơ khai thuế GTGT .......................................... 43373739
5.2. Nộp thuế GTGT ............................................................................ 43373739
5.2.1. Thời hạn nộp thuế GTGT ........................................................... 43373739
5.2.2. Đồng tiền nộp thuế ..................................................................... 44373739
5.2.3. Địa điểm nộp thuế ...................................................................... 44373739
5.3. Quyết toán thuế GTGT .................................................................. 44373740
CHƯƠNG 6: HOÀN THUẾ THUẾ GIÁ TRỊ GIA TĂNG .................. 45393941
6.1. Cơ sở của việc hoàn thuế GTGT đầu vào ...................................... 45393941
6.2. Một số trường hợp cụ thể được hoàn thuế GTGT .......................... 45393941
6.3. Thủ tục hoàn thuế GTGT............................................................... 49434345

6.3.1. Nơi nộp hồ sơ hoàn thuế ............................................................. 49434345
6.3.2. Trách nhiệm giải quyết hồ sơ hoàn thuế ..................................... 49434345
CHƯƠNG 7: ĐỊNH HƯỚNG CẢI CÁCH THUẾ GIÁ TRỊ GIA TĂNG ĐẾN
NĂM 2010 ........................................................................................... 51454447
7.1. Về phạm vi, đối tượng chịu thuế.................................................... 51454447
7.2. Về thuế suất................................................................................... 52454548
7.3. Về phương pháp tính thuế ............................................................. 52454548
7.4. Về hồn thuế ................................................................................. 52464548
7.5. Về ngưỡng tính thuế GTGT........................................................... 52464548
PHỤ LỤC ............................................................................................ 53474649
Formatted: Justified, None, Indent: First line: 0.5"

Formatted: Font: 14 pt, Not Bold, English (United States),
Condensed by 0.1 pt

Formatted: Font: 14 pt, Not Bold, English (United States),
Condensed by 0.1 pt

3


MỞ ĐẦU
1. Khái quát sự ra đời của thuế giá trị gia tăng

Formatted: Indent: First line: 0"

Thuế giá trị gia tăng (GTGT) có nguồn gốc từ thuế doanh thu và Cộng hoà
Pháp là nước đầu tiên trên thế giới ban hành Luật thuế giá trị gia tăng vào năm
1954. Thuế giá trị gia tăng theo tiếng Pháp gọi là: Taxe Sur La Valeur Ajoutée
(viết tắt là TVA), tiếng Anh gọi là Value Added Tax (viết tắt là VAT), dịch ra

tiếng Việt là thuế giá trị gia tăng. Đến nay thuế giá trị gia tăng đã được áp dụng
rộng rãi ở nhiều nước trên thế giới (khoảng 130 nước), trong đó có Việt Nam.

Formatted: Dutch (Netherlands)

Hệ thống chính sách thuế của Việt Nam đã được cải cách đáp ứng mục
tiên phát triển kinh tế từng thời kỳcải cách đáp ứng mục tiêu phát triển kinh tế
từng thời kỳ. Đánh dấu bước cải cách đầu tiên là việc ra đời một hệ thống thuế
thống nhất, áp dụng chung cho mọi thành phần kinh tế; thứ hai là sự ra đời của
một số sắc thuế mới thay thế những sắc thuế còn nhiều nhược điểm, kìm hãm
phát triển sản xuất như: thuế Giá trị gia tăng thay thế thuế doanh thu, thuế Thu
nhập doanh nghiệp thay cho thuế lợi tức... Trong đó thuế giá trị gia tăng ra đời là
một sự thay đổi căn bản trong các sắc thuế gián thu.
Tại kỳ họp lần thứ 11 Quốc hội khoá 9 ngày 10/5/1997, Quốc hội đã
thông qua Luật thuế giá trị gia tăng và có hiệu lực thi hành kể từ ngày
01/01/1999.
2. Mục tiêu, yêu cầu bài giảng

Formatted: Indent: First line: 0"

- Nắm vững những nội dung cơ bản về thuế GTGT theo quy định hiện hành

Formatted: Dutch (Netherlands)

- Nắm bắt được định hướng hoàn thiện thuế GTGT trong thời gian tới
- Nắm được công tác quản lý thuế GTGT hiện hành
3. Nội dung, kết cấu bài giảng

Formatted: Indent: First line: 0"

Chương 1: Khái niệm, đặc điểm, vai trò của thuế giá trị gia tăng

Formatted: Dutch (Netherlands)

Chương 2: Đối tượng chịu thuế, không chịu thuế giá trị gia tăng
Chương 3: Căn cứ tính thuế và phương pháp tính thuế
Chương 4: Một số quy định về hoá đơn, chứng từ mua bán hàng hoá, dịch
vụ đối với thuế giá trị gia tăng
Chương 5: Kê khai, nộp thuế, quyết toán thuế giá trị gia tăng
Chương 6: Hoàn thuế thuế giá trị gia tăng
Chương 7: Định hướng cải cách Thuế giá trị gia tăng đến năm 2010
Formatted: Indent: First line: 0"

4


CHƯƠNG 1
KHÁI NIỆM, ĐẶC ĐIỂM, VAI TRÒ CỦA THUẾ GIÁ TRỊ GIA TĂNG
1.1. Khái niệm, đặc điểm của thuế giá trị gia tăng

Formatted: Indent: First line: 0"

1.1.1. Khái niệm
Thuế giá trị gia tăng là thuế đánh trên phần giá trị tăng thêm của hàng hoá
và dịch vụ phát sinh trong q trình sản xuất, lưu thơng đến tiêu dùng và được
thu ở khâu tiêu thụ hàng hoá, dịch vụ.

Formatted: Dutch (Netherlands)
Formatted: Line spacing: single

Như vậy, thuế GTGT đánh trên phần giá trị mới được tạo ra (giá trị gia
tăng) trong quá trình sản xuất kinh doanh.
Vấn đề cơ bản là phải xác định được giá trị gia tăng ở mỗi giai đoạn sản
xuất kinh doanh, có như vậy mới tính được một cách chính xác số thuế giá trị
gia tăng của giai đoạn đó.
Số thuế GTGT

=

GTGT của hàng hóa,
dịch vụ chịu thuế

X

Thuế suất thuế GTGT của
hàng hóa, dịch vụ đó

Formatted: Line spacing: single
Formatted: Line spacing: single
Formatted Table

Giá trị gia tăng được xác định bằng chênh lệch giữa tổng giá trị sản xuất
và tiêu thụhàng hoá, dịch vụ bán ra với tổng trị giá hàng hoá, dịch vụ mua vào
tương ứng trong kỳ tính thuế:
Giá trị gia tăng

=

Tổng giá trị hàng hoá,
dịch vụ bán ra

Formatted: Font: 13 pt
Formatted: Left, Line spacing: single

Tổng giá trị hàng hố, dịch
vụ mua vào tương ứng

Có thể thấy thuế GTGT là một loại thuế gián thu đánh vào hành vi tiêu
dùng hàng hoá, dịch vụ. Tuy nhiên về bản chất, thuế GTGT khác với các loại
thuế gián thu khác, điều này thể hiện qua các đặc điểm của thuế GTGT.

Formatted: Line spacing: single

1.1.2. Đặc điểm của thuế GTGT

Formatted: Indent: First line: 0", Line spacing: single

- Thuế GTGT là một loại thuế gián thu đánh vào thu nhậpđối tượng của
người tiêu dùng hàng hoá, dịch vụ chịu thuế GTGT thơng qua hành vi mua hàng
hố, dịch vụ đó (vì vậy thuế GTGT là một loại thuế tiêu dùng, đối với cơ sở kinh
doanh thì đây là loại thuế gián thu), là một yếu tố cấu thành trong giá cả hàng
hoá và dịch vụ, là khoản thu được cộng thêm vào giá bán của người cung cấp,

Formatted: Line spacing: single

5


hay nói cách khác giá cả hàng hố, dịch vụ mà người tiêu dùng mua bao gồm cả
thuế GTGT.

Ví dụ:
Giá hàng hoá, dịch vụ chưa thuế là: 100
Thuế suất thuế GTGT là 10% => Thuế GTGT là 10
Giá người tiêu dùng phải trả là: 100 + 10 = 110 (giá bao gồm cả thuế
GTGT).
Tính gián thu của thuế GTGT biểu hiện: người mua hàng hoá, dịch vụ là
người phải trả khoản thuế này thông qua giá bán mua của hàng hố, dịch vụ.
Như vậy, người mua khơng trực tiếp nộp thuế GTGT vào NSNN mà trả thuế
thông qua giá thanh toán hàng hoá và dịch vụ cho người bán, trong đó bao gồm
cả khoản thuế GTGT mà người mua trả. Người bán thực hiện nộp khoản thuế
GTGT phải nộp “đã được người mua trả” vào NSNN.
- Thuế GTGT đánh vào GTGT của hàng hoá, dịch vụ phát sinh ở các giai
đoạn từ sản xuất, lưu thông đến tiêu dùng hàng hố, dịch vụ đó. Tổng số thuế
GTGT thu được ở tất cả các giai đoạn sẽ bằng số thuế GTGT tính trên giá bán
cho người tiêu dùng cuối cùng.
Như vậy, về nguyên tắc chỉ cần thu thuế ở khâu bán hàng cuối cùng. Tuy
nhiên, trên thực tế khó xác định được đâu là khâu bán hàng cuối cùng, đâu là khâu
bán hàng trung gian. Do vậy cứ có hành vi mua hàng là phải tính thuế. Số thuế
GTGT ở khâu trước sẽ được tự động chuyển vào giá bán hàng ở khâu sau và
người tiêu dùng cuối cùng là người phải trả tồn bộ số thuế GTGT đánh trên hàng
hố đó. Tổng số thuế người tiêu dùng cuối cùng phải trả bằng tổng số thuế phát
sinh qua từng giai đoạn của q trình sản xuất, kinh doanh hàng hố, dịch vụ.

Formatted: Condensed by 0.1 pt

Ví dụ:
Giả sử vải bán trên thị trường được luân chuyển qua các khâu: từ bông
kéo thành sợi, sợi dệt thành vải và bán trên thị trường, thuế suất thuế GTGT ở
mỗi khâu là 10%, có bảng sau:
Cơ sở kinh

doanh

Giá mua

Giá bán (chưa
có thuế GTGT)

Giá trị gia
tăng

Số thuế GTGT
phải nộp

(1)

(2)

(3)

(4) = (3) - (2)

(5) = (4)*10%

Formatted: Line spacing: single

Bông

-

1000

1000

100

Formatted: Line spacing: single

Sợi

1000

1500

500

50

Formatted: Line spacing: single

Vải

1500

2300

800

80

Formatted: Line spacing: single

Bán trên thị
trường

2300

3000

7000

70

6

Formatted Table

Formatted: Line spacing: single


Tổng cộng

3000

300

Formatted: Line spacing: single

Qua bảng trên ta thấy ở mỗi khâu luân chuyển thì cơ sở kinh doanh đều
phải nộp thuế GTGT trên GTGT tương ứng của khâu đó, và tổng số thuế GTGT
ở các khâu cộng lại chính bằng số thuế cuối cùng mà người tiêu dùng phải chịu

(100 + 50 + 80 + 70 = 300).

Formatted: Line spacing: single

So với thuế doanh thu ta thấy: thuế doanh thu quy định doanh thu phát sinh
là cơ sở để thực hiện chế độ thu nộp thuế. Do đó Nhà nước đánh thuế trên toàn bộ
doanh thu phát sinh của sản phẩm qua mỗi lần chuyển dịch từ khâu sản xuất, lưu
thông đến tiêu dùng. Nếu các sản phẩm, hàng hố chịu thuế càng qua nhiều khâu
thì số thuế Nhà nước thu cũng tăng thêm qua các khâu nên việc áp dụng thuế
doanh thu dẫn đến tình trạng thuế thu trùng lặp đối với phần doanh thu đã chịu
thuế ở cơng đoạn trước. Ðiều đó mang tính bất hợp lý, tác động tiêu cực đến sản
xuất và lưu thông hàng hoá. Như vậy, đặc điểm trên cho thấy thuế GTGT đã khắc
phục được nhược điểm của thuế doanh thu là “thuế chồng lên thuế”.

Formatted: Condensed by 0.1 pt

- Thuế GTGT là một loại thuế có tính trung lập cao.
Tính trung lập biểu hiện ở hai khía cạnh:
Thứ nhất, thuế GTGT không chịu ảnh hưởng bởi kết quả kinh doanh của
người nộp thuế, do người nộp thuế chỉ là người “thay mặt” người tiêu dùng nộp
hộ khoản thuế này vào NSNN. Do vậy thuế GTGT không phải là yếu tố của chi
phí sản xuất mà chỉ đơn thuần là một khoản thu được cộng thêm vào giá bán của
người cung cấp hàng hố dịch vụ.
Thứ hai, thuế GTGT khơng bị ảnh hưởng bởi quá trình tổ chức và phân chia
quá trình sản xuất kinh doanh, bởi tổng số thuế ở tất cả các giai đoạn ln bằng số
thuế tính trên giá bán ở giai đoạn cuối cùng bất kể số giai đoạn nhiều hay ít.

Formatted: Condensed by 0.2 pt

- Về phạm vi đánh thuế: thuế GTGT chỉ đánh vào hoạt động tiêu dùng

diễn ra trong phạm vi lãnh thổ, không đánh vào hành vi tiêu dùng ngoài lãnh
thổ. Đặc điểm này tạo ra sự công bằng trong những giao dịch quốc tế thơng qua
việc khơng thu thuế đối với hàng hố, dịch vụ xuất khẩu và đánh thuế đối với
hàng hoá, dịch vụ nhập khẩu.
Thuế GTGT có tính chất luỹ thối so với thu nhập:
Thuế GTGT đánh vào hàng hoá, dịch vụ, người tiêu dùng hàng hoá, dịch
vụ là người phải trả khoản thuế đó. Thuế GTGT mang tính chất luỹ thối
vì nó khơng tính đến khả năng thu nhập của người chịu thuế, người có thu
nhập cao hay thấp đều phải chịu thuế như nhau nếu cùng mua một loại
hàng hoá, dịch vụ. Như vậy khi so sánh tỷ suất thuế GTGT trên tổng thu
nhập thì người có thu nhập cao có tỷ suất thấp hơn so với người có thu
nhập thấp.
Ví dụ: Người tiêu dùng A có thu nhập là 10 triệu đồng, người tiêu dùng B
có thu nhập là 1 triệu đồng, A và B cùng mua hàng hoá X với thuế GTGT là
100.000 đồng. Như vậy, tỷ suất thuế GTGT trên thu nhập của A là:
7

Formatted: Font: Bold, Dutch (Netherlands)
Formatted: Lev el 1, Indent: First line: 0", Line spacing:
single


(100.000/10.000.000)x100% = 1%; tỷ suất thuế GTGT trên thu nhập của B
là: (100.000/1.000.000)x100% = 10%.
1.2. Vai trò của thuế giá trị gia tăng
Thuế là công cụ rất quan trọng để Nhà nước thực hiện chức năng quản lý
vĩ mô đối với nền kinh tế. Nền kinh tế nước ta đang trong q trình vận hành
theo cơ chế thị trường có sự quản lý của nhà nước, do đó thuế giá trị gia tăng có
vai trị rất quan trọng và được thể hiện như sau:

Formatted: Dutch (Netherlands)
Formatted: Line spacing: single

- Thuế GTGT có tác dụng điều tiết thu nhập của nền kinh tế (điều tiết gián
tiếp) thông qua điều tiết phần thu nhập của tổ chức, cá nhân được đưa ra tiêu
dùng hàng hố, dịch vụ chịu thuế GTGT, qua đó điều tiết sản xuất, tiêu dùng,
trên cơ sở đó điều tiết nền kinh tế.
- Thuế GTGT là khoản thu quan trọng của Ngân sách nhà nước.
Thuế giá trị gia tăng tạo được nguồn thu lớn và tương đối ổn định cho
ngân sách nhà nước.
Ở các nước trên thế giới, số thu từ thuế GTGT trong tổng số thu từ thuế
chiếm tỷ trọng tương đối lớn trong tổng thu ngân sách. Ở Việt Nam, thuế GTGT
hiện nay chiếm tỷ trọng khoảng 20-23% trong tổng thu từ thuế, phí và lệ phí.
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

Tỷ lệ thu thuế GTGT so với tổng thu NSNN (%) giai đoạn 1999-2006

Nguồn: Bộ Tài chính

- Thuế GTGT khơng trùng lắp, do thuế GTGT chỉ tính vào giá trị tăng thêm
của hàng hố, dịch vụ trên mỗi cơng đoạn của q trìnhqua các khâu sản xuất, lưu
thơng, tiêu dùng, khơng tính vào phần giá trị đã chịu thuế GTGT ở các khâu trước,
thuế đã nộp ở các khâu trước được tính khấu trừ ở khâu sau nên khuyến khích các
tổ chức, cá nhân bỏ vốn đầu tư phát triển sản xuất, kinh doanh, khuyến khích
chun mơn hố, hợp tác hố sản xuất, nâng cao hiệu quả kinh tế, phù hợp với
định hướng phát triển kinh tế của nước ta trong thời gian tớithị trường.

8

Formatted: Centered, Indent: First line: 0", Line spacing:
single
Formatted: Condensed by 0.2 pt
Formatted: Line spacing: single

- Khuyến khích xuất khẩu hàng hố, dịch vụ thơng qua áp dụng thuế suất
0%, doanh nghiệp xuất khẩu hàng hố, dịch vụ khơng những khơng phải chịu
thuế GTGT ở khâu xuất khẩu mà cịn được hồn tồn bộ số thuế đầu vào đã thu
ở khâu trước nên có tác dụng giảm chi phí, hạ giá thành sản phẩm, đẩy mạnh
xuất khẩu, tạo điều kiện cho hàng xuất khẩu có thểtăng khả năng cạnh tranh
thuận lợivề giá hàng hoá, dịch vụ xuất khẩu trên thị trường quốc tế.
- Thúc đẩy thực hiện chế độ hạch toán kế toán; sử dụng hố đơn, chứng từ
và thanh tốn qua ngân hàng vì việc tính thuế đầu ra, khấu trừ thuế GTGT đầu
vào quy định rõ, tạo điều kiện thuận lợi cho việc chống thất thu thuế đạt hiệu
quả cao. Việc khấu trừ thuế giá trị gia tăng được thực hiện phải căn cứ trên hoá
đơn mua vào, bán ra đã thúc đẩy doanh nghiệp hạch tốn đầy đủ doanh số chưa
có thuế, thuế GTGT đầu ra, thuế GTGT đầu vào và thực hiện tốt chế độ hoá đơn
chứng từ, hạch toán kế toán; hàng hoá xuất khẩu mua bán phải thanh toán qua
ngân hàng.
Tóm lại: Thuế GTGT là một sắc thuế tiên tiến; việc áp dụng thuế GTGT
khắc phục nhược điểm của thuế doanh thu trước đây là “thuế chồng lên thuế”;
thuế GTGT . Thuế GTGT đã đem lại rất nhiều lợi ích cho quốc gia áp dụng nó
thơng qua việccó nhiều ưu điểm, tác dụng tích cực tới khuyến khích sản xuất
kinh doanh, xuất khẩu, tăng cường đầu tư, tăng thu cho NSNN.
1.3. Nguyên tắc thiết kế các quy định về thuế giá trị gia tăng
Thuế GTGT được nhiều nước trên thế giới áp dụng xuất phát từ những ưu
điểm của nó. Ở các nước khác nhau thì việc xây dựng các quy định về thuế
GTGT là khơng hồn tồn giống nhau, tuỳ thuộc vào điều kiện cụ thể của mỗi
nước. Tuy nhiên, khi thiết kế các quy định về thuế GTGT cần tuân theo một số
nguyên tắc cơ bản nhất định.
1.3.1. Về đối tượng chịu thuế GTGT
Đối tượng chịu thuế GTGT phải bao quát hầu hết các hàng hoá, dịch vụ
phát sinh từ sản xuất, lưu thông đến tiêu dùng.
Thuế GTGT có tính trung lập kinh tế cao nên mục tiêu sử dụng thuế
GTGT chủ yếu là nhằm động viên một phần thu nhập của đại bộ phận người tiêu

dùng trong xã hội vào ngân sách nhà nước. Do đó, có thể coi thuế GTGT có mục
tiêu chủ yếu là tạo nguồn thu cho ngân sách. Muốn đạt được mục tiêu ấy, đối
tượng chịu thuế GTGT phải bao quát hầu hết các hàng hố, dịch vụ. Điều này
cũng có nghĩa là, việc quy định đối tượng không chịu thuế GTGT chỉ nên giới
hạn trong một số hàng hoá, dịch vụ nhất định mà những hàng hố này có số thu
khơng lớn, là sản phẩm của những ngành khó khăn hay tổ chức quản lý thu nộp
phức tạp…
1.3.2. Về cơ sở tính thuế
Cơ sở tính thuế là giá trị tăng thêm của hàng hoá, dịch vụ qua mỗi khâu
luân chuyển.

9


Đây là nguyên tắc cơ bản khi thiết kế thuế GTGT, đảm bảo mục tiêu
không đánh trùng lên thuế, thuế đánh trên nhiều giai đoạn nhưng chỉ tính trên
phần giá trị tăng thêm. Nguyên tắc này được thực hiện trong việc xác định giá
tính thuế và lựa chọn phương pháp tính thuế:
Giá tính thuế phải là giá chưa có thuế GTGT, trường hợp đặc thù giá
thanh toán đã bao gồm thuế GTGT thì phải quy đổi về giá chưa có thuế GTGT
để tính thuế.
Về mặt lý thuyết, có 4 phương pháp tính thuế GTGT là:
(1): Phương pháp cộng trực tiếp;
Thuế GTGT phải nộp

=

[Lợi nhuận + Tiền công]

x

Thuế suất

(2): Phương pháp cộng gián tiếp:

Formatted: Line spacing: single

Thuế GTGT phải nộp = Lợi nhuận x Thuế suất + Tiền công x Thuế suất
(3): Phương pháp trừ trực tiếp (phương pháp trực tiếp):
Thuế GTGT
phải nộp

=

Doanh số
bán ra

-

Doanh số
mua vào

Formatted: Line spacing: single

x

Thuế suất

(4): Phương pháp trừ gián tiếp (phương pháp khấu trừ):
Thuế GTGT

phải nộp

=

Doanh số
bán ra

x

Thuế suất
đầu ra

Formatted: Line spacing: single

Doanh số
mua vào

x

Thuế suất
đầu vào

Từ cơng thức trên có thể viết đơn giản lại là:
Số thuế GTGT phải nộp

= Thuế GTGT đầu ra

Formatted: Line spacing: single

-

Thuế GTGT đầu vào

Thuế GTGT đầu ra = Giá bán hàng hoá, dịch vụ x Thuế suất thuế GTGT
Formatted: Justified, None, Indent: First line: 0.5", Line
spacing: single
Formatted: Line spacing: single

Hai phương pháp đầu phản ánh chính xác nhất giá trị gia tăng của hàng
hoá, dịch vụ. Tuy nhiên, chúng đều đòi hỏi phải xác định được lợi nhuận ở mỗi
khâu luân chuyển. Lợi nhuận chỉ có thể xác định khi kết thúc một chu kỳ kinh
doanh của doanh nghiệp mà không thể xác định ngay sau khi bán hàng hố, dịch
vụ. Mặt khác, rất khó xác định chính xác lợi nhuận của doanh nghiệp. Vì vậy
phươngpháp(1)và(2)chỉtồntạivềmặtlýthuyết.Phươngpháptrựctiếpthựcchấtlàtínhthêmphầngiátrịtăngthêmcủahànghố,dịchvụ.Phươngphápkhấutrừthựcchấtcũngtínhtrêngiátrịtăngthêmcủahànghố,dịchvụnếuthuếsuấtđầurabằngthuếsuấtđầuvào.Phươngphápkhấutrừbảođảmtổngsốthuếphảinộpquacákhâubằngtổnggiátrịgiatăngnhân(x)vớithuếsuấtsảnphẩmcuốicùng.
10


1.3.3. Về tính liên hồn
Trong hai phương pháp tính thuế GTGT thơng dụng, phương pháp khấu
trừ có nhiều ưu điểm và được sử dụng rộng rãi. Tuy nhiên, phương pháp khấu
trừ địi hỏi ở mỗi khâu tính thuế phải có đầy đủ hoá đơn, chứng từ để xác định
số thuế đã nộp ở các khâu trước làm cơ sở khấu trừ thuế đầu vào. Vì vậy, khi
thiết kế các quy định về thuế GTGT cần phải đảm bảo tính liên hồn và cơ chế
tự kiểm sốt giữa các khâu của q trình từ sản xuất, lưu thơng đến tiêu dùng.
Tức là, phải đảm bảo khâu trước là cơ sở khấu trừ của khâu sau và việc khấu trừ
ở khâu sau là cơ sỏ kiểm soát khâu trước.
1.3.4. Về số lượng mức thuế suất thuế GTGT
Số lượng các mức thuế suất là một vấn đề cần được xem xét kỹ lưỡng khi
hoạch định thuế GTGT. Việc áp dụng nhiều mức thuế suất có thể góp phần đảm
bảo cơng bằng trong việc điều tiết thu nhập. Tuy nhiên, việc có nhiều mức thuế

suất thuế GTGT trước hết làm cho việc hoạch định chính sách thêm phức tạp vì
phải thực hiện xác định cơ cấu thuế suất và phân loại các nhóm hàng hoá, dịch
vụ thuộc các mức thuế suất khác nhau. Hơn nữa, nhiều mức thuế suất dẫn đến
chi phí quản lý và chi phí chấp hành luật cao. Trên thực tế, việc xác định số thuế
phải nộp khơng hồn tồn đơn giản do việc chọn các tiêu thức để phân định các
hàng hoá, dịch vụ theo từng mức thuế suất rất khó bởi ranh giới giữa những
phân định này khơng phải lúc nào cũng rõ ràng mà thường mang tính tương đối.
Do vậy, khả năng sai sót và khơng chấp hành đúng các quy định về thuế suất
thường hay xảy ra, các đối tượng nộp thuế có nhiều cơ hội trốn, tránh thuế. Khối
lượng công việc của cơ quan thuế cũng tăng lên do phải xử lý các công việc liên
quan đến hoàn thuế nhiều lúc bất hợp lý gây ra bởi cơ chế nhiều thuế suất và
công tác thanh tra, kiểm tra thuế, phát hiện các hiện tượng gian lận đòi hỏi tăng
lên rất nhiều. Đặc biệt, việc áp dụng nhiều mức thuế suất có thể “bóp méo” hành
vi tiêu dùng. Ngoài ra, với nhiều mức thuế suất khác nhau dẫn đến khối lượng
thuế hoàn và truy thu cũng tăng lên.
Việc hạn chế tối đa số lượng mức thuế suất thuế GTGT, mà lý tưởng nhất
là áp dụng cơ chế một mức thuế suất (không kể mức thuế suất đặc biệt 0% áp
dụng đối với hàng hoá, dịch vụ xuất khẩu) khắc phục nhiều điểm bất lợi của cơ
chế nhiều thuế suất. Nó đảm bảo tính đơn giản, rõ ràng, đảm bảo tính trung lập
của thuế GTGT và do đó sẽ khơng làm bóp méo hành vi và quyết định tiêu
dùng. Theo đó sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho cơng tác quản lý thuế, thu thuế, góp
phần làm giảm chi phí hành chính. Mặc dù việc hạn chế số lượng mức thuế suất
dẫn đến không đảm bảo công bằng trong điều tiết thu nhập, nhưng mục đích
chính của thuế GTGT không phải là điều tiết thu nhập. Mục tiêu điều tiết thu
nhập được thực hiện bởi các sắc thuế khác và cơng cụ tài chính khác.
1.3.5. Về ngun tắc điểm đến
Thuế GTGT là sắc thuế thuộc loại thuế tiêu dùng nên hầu hết các quốc gia
đều sử dụng nguyên tắc điểm đến khi đánh thuế GTGT. Theo đó, đối với các sắc
thuế thuộc loại thuế tiêu dùng thì quyền đánh thuế thuộc về quốc gia nơi hàng
11

hố,dịchvụđượctiêudùng,bấtkểnóđượcsảnxuấtởđâu.D
ohànghốxuấtkhẩuđãbịđánhthuếtạinướcnhậpkhẩu,nêhànghốxuấtkhẩucầnđượcloạibỏcákhoảnthuếgiánthugắnvớihànghốđóđểtăngtínhcạnhtrnahcủahànghốtrênthịtrườngquốctế.M
uốnvậycầnđưacáhànghố,dịchvụnàyvàodiệnápdụngthuếsuất0%đểthựchiệnkhuấtrừthuếG
T
G
Tđãnộpởcákhâutrước.Đ
ồngthời,khơngphânbiệtgiữahànghốnhậpkhẩuvớihànghốsảnxuấtrongnướckhixácđịnhđốitượngchịuthuếvàphươngpháptínhthuế,đãlàhànghố,dịchvụđượctiêudùngởlãnhthổV
iệtN
am
thìphiảlàđốitượngchịuthuếG
T
G
T
củaV
iệtN
am
,bấtkểnóđượcsảnxuấtrongnướchaynhậpkhẩu.

CHƯƠNG 2
ĐỐI TƯỢNG CHỊU THUẾ, ĐỐI TƯỢNG KHƠNG CHỊU THUẾ
GIÁ TRỊ GIA TĂNG
2.1. Đối tượng chịu thuế, đối tượng nộp thuế GTGT

Formatted: Indent: First line: 0", Line spacing: single

2.1.1. Đối tượng chịu thuế GTGT
Đối tượng chịu thuế GTGT là đối tượng tiêu dùng phải bao quát hầu hết
các hàng hoá, dịch vụ chịu thuế GTGT, được viết tắt là hàng hố, dịch vụ chịu

thuếphát sinh từ sản xuất, lưu thơng đến tiêu dùng nhằm huy động một phần thu
nhập của đại bộ phận người tiêu dùng trong xã hội vào ngân sách nhà nước.
Theo quy định hiện hành, đĐối tượng chịu thuế GTGT là hàng hoá, dịch
vụ dùng cho sản xuất, kinh doanh và tiêu dùng ở Việt Nam (bao gồm cả hàng
hóa, dịch vụ mua của tổ chức, cá nhân ở nước ngồi) trừ các đối tượng khơng
chịu thuế theo quy định hiện hành..
Như vậy, phạm vi đối tượng chịu thuế GTGT ở Việt Nam rất rộng, bao
gồm tất cả các hàng hoá, dịch vụ được sản xuất trong nước hoặc nhập khẩu phục
vụ cho tiêu dùng trong nước. Hoạt động tiêu dùng trong nước có thể là tiêu dùng
cho hoạt động sản xuất kinh doanh, tiêu dùng cho các hoạt động không sản xuất
kinh doanh hoặc tiêu dùng cá nhân.
Ví dụ: sắt, thép được sản xuất trong nước cũng như nhập khẩu để tiếp tục
sản xuất ra các sản phẩm khác hoặc đưa ngay vào cơng trình xây dựng thì đều
thuộc đối tượng chịu thuế GTGT.
2.1.2. Đối tượng nộp thuế
Theoquyđịnhcủaphápluật,đốitượngnộpthuếgiátrịgiatănglàthểnhânhoặcphápnhâncótráchnhiệmtrựctiếpnộpthuếchonhànước,baogồmtổ
chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh hàng hố, dịch vụ chịu thuế GTGT ở Việt
Nam, không phân biệt ngành nghề, hình thức, tổ chức kinh doanh (gọi chung là
cơ sở kinh doanh) và tổ chức, cá nhân có nhập khẩu hàng hóa, mua dịch vụ
thuộc diện chịu thuế GTGT (gọi chung là người nhập khẩu) đều là đối tượng
nộp thuế GTGT.
Tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ bao gồm:

12

Formatted: Dutch (Netherlands)
Formatted: Line spacing: single


- Các tổ chức kinh doanh được thành lập và đăng ký kinh doanh theo Luật

Doanh nghiệp, Luật Doanh nghiệp Nhà nước (hiện nay là Luật Doanh nghiệp
năm 2005) và Luật Hợp tác xã;
- Các tổ chức kinh tế của tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ
chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp, đơn vị vũ trang nhân dân, tổ chức sự
nghiệp và các tổ chức khác;
- Các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài và bên nước ngoài tham gia
hợp tác kinh doanh theo Luật đầu tư nước ngoài tại Việt Nam (hiện nay là Luật
Đầu tư); các tổ chức, cá nhân nước ngoài hoạt động kinh doanh ở Việt Nam
nhưng không thành lập pháp nhân tại Việt Nam;
- Cá nhân, hộ gia đình, nhóm người kinh doanh độc lập và các đối tượng
kinh doanh khác có hoạt động sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu.
Có thể thấy số đối tượng nộp thuế GTGT là các tổ chức, cá nhân thuộc
các thành phần kinh tế có hoạt động sản xuất kinh doanh, nhập khẩu hàng hố
dịch vụ chịu thuế. Vì vậy phạm vi quản lý thuế GTGT rộng, để quản lý có hiệu
quả đối tượng nộp thuế thì cơ quan thuế cần phải có những biện pháp phù hợp:
- Nắm chắc số cơ sở có hoạt động kinh doanh trên địa bàn bằng cách kết hợp
chặt chẽ với các cơ quan chức năng như: chính quyền địa phương, quản lý thị
trường, ngành chủ quản..., thực hiện tốt công tác đăng ký kinh doanh, đăng ký thuế,
cấp mã số thuế, phân loại cơ sở kinh doanh, đồng thời căn cứ trình độ, năng lực của
cán bộ thuế để phân công thực hiện các chức năng quản lý phù hợp.
- Thường xuyên kiểm tra, theo dõi tình hình biến động của các cơ sơ kinh
doanh như sáp nhập, chia, tách, giải thể, phá sản, hộ tạm nghỉ kinh doanh nhằm
phát hiện và xử lý kịp thời những cơ sở khơng có tư cách pháp nhân, các hộ có
đơn xin ngừng, nghỉ kinh doanh nhưng thực tế vẫn hoạt động kinh doanh để trốn
lậu thuế.
2.2. Đối tượng không chịu thuế GTGT
Theo nguyên tắc của thuế GTGT thì mọi hàng hố, dịch vụ tiêu dùng ở Việt
N
amđềuthuộcđốitượngchịuthuếG
T

G
T
.nhằmđảmbảochoqtrìnhlnchuyểnkhấutrừthuếG
T
G
T
đượcđồngbộ,thốngnhất(theonguntắckhấutrừ);cáhànghố,dịchvụkhơngđượctiêudùngtạiV
iệtN
m
akhơngthuộcđốitượngchịuthuếG
T
G
T
.T
uynhiên,trongtừngthờikỳnhấtđịnh,N
hànướcũngcầnphảithựchiệnm
ộtsốchínhsáchkinhtếxãhộinhấtđịnhnhư
:ưutiênđốivớim
ộtsốhànghốphụcvụnhucầuthiếtyếucủacátầnglớpdâncư
,chínhsáchđốivớingườicóthunhậpthấp,chínhsáchkhuyếnkhíchđầutưphátriểnsảnxuất,chínhsáchquốcphịng,aninh,tínhiệuqảtrongquảnlýthuếvàm
ộtsốchínhsáchkhác.nêtạicávănbảnphápluậtvềthuếG
T
G
T
quyđịnhcủaL
uật
thuế GTGT ở nước ta cũng như các nước đều có quy định các đối tượng khơng
chịu thuế GTGT. Đối tượng cụ thể các nước quy định có khác nhau, ở nước ta hiện
hành quy định có 289 nhóm hàng hố dịch vụ thuộc diện khơng chịu thuế GTGT.
Nhìn chung, cCác nhóm hàng hố dịch vụ này có thể xếp theo tính chất và mục đích kinh tế xã

hội thường có một số tính chất cơ bản sau đây:
* Hàng hố, dịch vụ mang tính chất thiết yếu phục vụ nhu cầu đời sống
cộng đồng, khơng mang tính chất kinh doanh:
- Dịch vụ y tế;
- Văn hoá, giáo dục, đào tạo; dạy học, dạy nghề;
- Vận chuyển hành khách công cộng bằng xe buýt, xe điện;

13

Formatted: Indent: First line: 0", Line spacing: single


- Hoạt động văn hoá, triển lãm và thể dục, thể thao khơng nhằm mục đích
kinh doanh; biểu diễn nghệ thuật; sản xuất phim; nhập khẩu, phát hành và chiếu
phim nhựa, phim vi-đi-ơ tài liệu;
- Phát sóng phát thanh, truyền hình theo chương trình bằng nguồn vốn
ngân sách nhà nước;
- Dịch vụ cơng cộng về vệ sinh, thốt nước đường phố và khu dân cư, duy
trì vườn thú, vườn hoa, công viên, cây xanh đường phố, chiếu sáng công cộng,
dịch vụ tang lễ…
* Hàng hoá, dịch vụ thuộc các hoạt động được ưu đãi vì mục tiêu xã hội,
nhân đạo:
- Hàng hóa nhập khẩu trong các trường hợp sau: hàng viện trợ nhân đạo,
viện trợ khơng hồn lại; q tặng cho cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị, tổ
chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp, đơn vị vũ
trang nhân dân...;
- Hàng hoá bán cho tổ chức quốc tế, người nước ngồi để viện trợ nhân
đạo, viện trợ khơng hồn lại cho Việt Nam...
* Hàng hoá, dịch vụ của một số ngành sản xuất cịn gặp nhiều khó khăn cần
khuyến khích phát triển:

- Sản xuất nơng nghiệp: sản phẩm trồng trọt, chăn nuôi, thuỷ sản, hải sản
nuôi trồng, đánh bắt chưa chế biến thành các sản phẩm khác hoặc chỉ qua sơ chế
thông thường của tổ chức, cá nhân tự sản xuất, đánh bắt bán ra; sản phẩm là
giống vật nuôi, giống cây trồng;
Sản phẩm muối;
Các sản phẩm này thực tế hiện nay chủ yếu vẫn là sản xuất theo quy mô
nhỏ hộ gia đinh chưa thực hiện chế độ hố đơn, chứng từ nên khó xác định thuế
vànếucóthukhótheodõi,hạchtốnthuếGTGTđầura,đầuvào,hơnnữanếuđánhthuếthìchiphíquảnlýhànhchínhthuếcủangànhthuếvàchiphítn
thủ của người nộp thuế lớn, gây ra không hiệu quả về mặt xã hội.
* Hàng hoá, dịch vụ xác định theo yêu cầu, mục tiêu cụ thể gồm:
- Thiết bị, máy móc, phương tiện vận tải chun dùng trong dây chuyền
cơng nghệ và vật tư xây dựng thuộc loại trong nước chưa sản xuất được cần
nhập khẩu để tạo tài sản cố định của doanh nghiệp; thiết bị, máy móc, vật tư,
phương tiện vận tải thuộc loại trong nước chưa sản xuất được cần nhập khẩu để
sử dụng trực tiếp vào hoạt động nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ;
máy bay, dàn khoan, tàu thuỷ thuê của nước ngoài thuộc loại trong nước chưa
sản xuất được dùng cho sản xuất, kinh doanh; thiết bị, máy móc, phụ tùng thay
thế, phương tiện vận tải chuyên dùng và vật tư thuộc loại trong nước chưa sản
xuất được cần nhập khẩu để tiến hành hoạt động tìm kiếm thăm dị, phát triển
mỏ dầu khí;

14


Việc quy định trên nhằm khuyến khích các doanh nghiệp phát triển và
ứng dụng công nghệ sản xuất tiên tiến, hiện đại trong khi trong nước chưa thể
sản xuất được.
- Sản phẩm xuất khẩu là tài nguyên khoáng sản khai thác chưa qua chế
biến do Chính phủ quy định như: dầu thô, đá phiến, cát, đất hiếm, đá quý, quặng
măng-gan, quặng thiếc, quặng sắt, quặng cờ-rơm-mít, quặng êmênhít, quặng apa-tít...

Mục tiêu cơ bản là nhằm hạn chế xuất khẩu các sản phẩm khống sản thơ
chưa qua chế biến, tiết kiệm tài nguyên quý hiếm của quốc gia, khuyến khích
chế biến sản phẩm thô thành sản phẩm tinh để xuất khẩu, qua đó phát triển các
ngành cơng nghiệp chế biến, nâng cao giá trị gia tăng trong nước, thúc đẩy nền
kinh tế tăng trưởng nhanh.
- Chuyển giao công nghệ; phần mềm máy tính: nhằm khuyến khích phát
triển cơng nghệ phần mềm, là yếu tố quan trọng để tăng năng suất, hiệu quả sản
xuất kinh doanh, qua đó tác động mạnh đến phát triển nền kinh tế.
* Hàng hoá nhập khẩu nhưng thực chất không phục vụ cho hoạt động sản
xuất kinh doanh và tiêu dùng tại Việt Nam: hàng chuyển khẩu, quá cảnh, mượn
đường qua Việt Nam; hàng tạm nhập khẩu, tái xuất khẩu; hàng xuất khẩu, tái
nhập khẩu...
* Hàng hoá, dịch vụ khó xác định giá trị tăng thêm, do đó khó xác định
được thuế GTGT:
Dịch vụ tín dụng, quỹ đầu tư, hoạt động kinh doanh chứng khoán;
Bảo hiểm nhân thọ, bảo hiểm học sinh, bảo hiểm vật nuôi, bảo hiểm cây
trồng và các loại bảo hiểm không nhằm mục đích kinh doanh...
* Hàng hố mang tính chất phục vụ nhu cầu đặc biệt của Nhà nước hoặc
cần bảo mật như: vũ khí, khí tài chuyên dùng phục vụ an ninh quốc phịng, dự
trữ quốc gia...
*Hànghố,dịchvụkhácthuộcdiệnkhơngchịuthuếkhácnhư:Hànghóa,dịchvụcủacánhânkinhdoanhcómứcthunhậpthấpnhằmbảođảmđờisốngtốithiểucủangườisảnxuấtnhỏ..Quy
định này vừa tính tới mục đích xã hội và hiệu quả trong quản lý thu thuế. Phần
lớn các nước thường áp dụng ngưỡng tính thuế.
* Hàng hố, dịch vụ khó xác định giá trị tăng thêm, do đó khó xác định
được thuế GTGT: Dịch vụ tín dụng, quỹ đầu tư, hoạt động kinh doanh chứng
khốn… Hầu hết các nước cũng khơng thu thuế đối với nhóm này.
* Hàng hố, dịch vụ khác: Bảo hiểm nhân thọ, bảo hiểm học sinh, bảo
hiểm vật nuôi, bảo hiểm cây trồng và các loại bảo hiểm không nhằm mục đích
kinh doanh...

15


CHƯƠNG 3
CĂN CỨ TÍNH THUẾ VÀ PHƯƠNG PHÁP TÍNH THUẾ
Căn cứ tính thuế GTGT là: giá tính thuế và thuế suất.
3.1. Giá tính thuế
3.1.1. Nguyên tắc cơ bản xác định giá tính thuế GTGT
16


* Giá tính thuế là một căn cứ quan trọng để xác định số thuế GTGT
phải nộp. Nguyên tắc chung xác định giá tính thuế GTGT là giá bán chưa có
thuế GTGT được ghi trên hố đơn bán hàng của người bán hàng, người cung
cấp dịch vụ hoặc giá chưa có thuế GTGT được ghi trên chứng từ của hàng
hố nhập khẩu.
- Đối với hàng hóa, dịch vụ do cơ sở sản xuất, kinh doanh bán ra hoặc
cung ứng cho đối tượng khác: Giá tính thuế là giá bán chưa có thuế GTGT, bao
gồm cả khoản phụ thu và phí thu thêm ngồi giá hàng hóa, dịch vụ mà cơ sở
kinh doanh được hưởng, trừ các khoản phụ thu và phí cơ sở kinh doanh phải nộp
ngân sách nhà nước.

Formatted: Dutch (Netherlands)

Trường hợp cơ sở kinh doanh áp dụng hình thức giảm giá bán thì giá tính
thuế GTGT là giá bán đã giảm ghi trên hóa đơn.
- Đối với hàng hố, dịch vụ chịu thuế tiêu thụ đặc biệt thì giá tính thuế
GTGT là giá bán đã có thuế TTĐB nhưng chưa có thuế GTGT.
Ví dụ: Doanh nghiệp A bán điều hồ nhiệt độ cơng suất 12.000 BTU, giá
chưa có thuế TTĐB là 6 triệu đồng, thuế suất thuế TTĐB là 15%. Vậy giá tính

thuế GTGT là:
6.000.000 + 6.000.000x15% = 6.900.000 đồng
Thuế GTGT doanh nghiệp phải nộp là:
6.900.000 x 10% = 690.000 đồng
- Đối với hàng hóa nhập khẩu:

Formatted: Dutch (Netherlands)

Giá tính thuế GTGT là giá nhập khẩu tại cửa khẩu cộng (+) với thuế nhập
khẩu (nếu có) cộng (+) thuế tiêu thụ đặc biệt (nếu có).
Ví dụ:
Một doanh nghiệp nhập khẩu một chiếc ô tô 4 chỗ ngồi, trị giá nhập khẩu
theo tiền VND là 100 triệu đồng, thuế suất thuế nhập khẩu là 70%, thuế suất
thuế tiêu thụ đặc biệt là 80%.
Giá tính thuế GTGT là:
100 + 100 x 70% + (100 + 100 x 70% ) x 80% = 306 triệu đồng
Trường hợp hàng hóa nhập khẩu được miễn, giảm thuế nhập khẩu thì giá
tính thuế GTGT là giá hàng hoá nhập khẩu cộng (+) với thuế nhập khẩu cộng
(+) thuế TTĐB (nếu có). Thuế nhập khẩu và thuế tiêu thụ đặc biệt (nếu có) được
xác định theo mức thuế phải nộp sau khi đã được miễn, giảm.
* Thời điểm để xác định giá tính thuế GTGT là thời điểm cơ sở kinh
doanh đã chuyển giao quyền sở hữu, quyền sử dụng hàng hố, dịch vụ, khơng
phân biệt đã thu được tiền hay chưa thu được tiền.
3.1.2. Giá tính thuế của đối với một số trường hợp
Giá tính thuế đối với một số trường hợp được quy định cụ thể như sau:
17


- Đối với sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ dùng để trao đổi, biếu, tặng hoặc
để trả thay lương: giá tính thuế GTGT được xác định theo giá tính thuế của sản

phẩm, hàng hóa, dịch vụ cùng loại hoặc tương đương tại cùng thời điểm phát
sinh các hoạt động này.
Các nghiệp vụ kinh tế nói trên, mặc dù khơng có nghiệp vụ thanh tốn
tiền hàng nhưng thực chất đó là những hoạt động mua, bán “kép”, trong đó
doanh nghiệp vừa là người bán hàng vừa là người mua hàng (mua để trao đổi,
biếu tặng, trả lương...). Do vậy, các hoạt động phải bị đánh thuế GTGT, tuy
nhiên do không xác định được giá bán nên khi xác định giá tính thuế GTGT phải
căn cứ giá tính thuế của hàng hố, dịch vụ cùng loại hoặc tương tự tại thời điểm
phát sinh các hoạt động này. Quy định này đảm bảo cho giá tính thuế GTGT phù
hợp với giá cả của sản phẩm cùng loại, tương tự trên thị trường, tránh tình trạng
cơ sở kinh doanh hạ thấp giá để trốn thuế GTGT phải nộp.
Ví dụ: Doanh nghiệp A xuất kho 10 bộ bàn ghế để tặng đơn vị B, giá bán
chưa có thuế trên thị trường của 1 bộ bàn ghế là 500 nghìn đồng.
Giá tính thuế GTGT của 10 bộ bàn ghế là:
500.000 x 10 = 5.000.000 đồng
- Đối với sản phẩm, hàng hoá, dịch vụ cơ sở kinh doanh xuất để tiêu dùng
không phục vụ cho sản xuất, kinh doanh hoặc cho sản xuất, kinh doanh hàng
hoá, dịch vụ khơng chịu thuế GTGT thì phải tính thuế GTGT đầu ra. Giá tính
thuế tính theo giá bán của sản phẩm, hàng hoá, dịch vụ cùng loại hoặc tương
đương tại cùng thời điểm phát sinh.
Hàng hoá luân chuyển nội bộ như: xuất hàng hoá để chuyển kho nội bộ,
xuất vật tư, bán thành phẩm để tiếp tục quá trình sản xuất trong một cơ sở sản
xuất, kinh doanh thì khơng phải tính, nộp thuế GTGT.
- Đối với hàng hóa bán theo phương thức trả góp, trả chậm: giá tính thuế
là giá bán trả một lần chưa có thuế GTGT của hàng hố đó (khơng bao gồm lãi
trả góp, trả chậm), khơng tính theo số tiền trả góp, trả chậm từng kỳ.
Quy định này xuất phát từ bản chất kinh tế của giá cả hàng hố là tồn bộ
các giá trị của những yếu tố cấu thành nên hàng hoá từ lúc sản xuất đến lúc tiêu
thụ (như giá trị nguyên vật liệu, chi phí tiền cơng, khấu hao TSCĐ, chi phí vận
chuyển, các khoản thuế gián thu và các chi phí khác). Như vậy, trong giá cả

hàng hố, dịch vụ sẽ khơng bao gồm những khoản chi phí khơng liên quan đến
việc sản xuất và tiêu thụ hàng hoá, dịch vụ đó. Khoản lãi trả chậm thực chất là
một khoản chi phí khơng liên quan đến việc sản xuất và tiêu thụ hàng hoá, dịch
vụ, do vậy khoản lãi trả chậm này phải được loại trừ khỏi giá bán cũng như giá
tính thuế GTGT của hàng hố, dịch vụ sản xuất trong nước, nhập khẩu.
Ví dụ:
Doanh nghiệp A bán xe ô tô Toyota, nếu người mua trả tiền ngay thì giá
bán chưa có thuế GTGT là 300 triệu đồng, nếu mua trả góp thì phải trả ngay 80
triệu, số tiền còn lại sẽ trả dần trong 5 tháng, mỗi tháng 48 triệu. Như vậy số tiền
18


người mua phải trả khi mua trả góp là:
80 + 48 x 5 = 320 triệu
Nhưng giá tính thuế GTGT trong trường hợp này được xác định theo giá
bán một lần là 300 triệu đồng, khơng tính theo giá trả góp (320 triệu).
- Đối với gia cơng hàng hóa: giá tính thuế là giá gia cơng chưa có thuế
GTGT, bao gồm: tiền công, tiền nhiên liệu, động lực, vật liệu phụ và các chi phí
khác để gia cơng do bên nhận gia cơng phải chịu.

Formatted: Dutch (Netherlands)

Ví dụ:
Cơ sở A nhận gia cơng 1000 quả bóng đá cho Cơng ty Động lực, tiền gia
cơng 1 quả bóng là:
Tiền cơng: 3000 đồng
Khấu hao tài sản cố định: 2000 đồng
Chi phí khác: 1000 đồng
Tổng cộng: 6000 đồng
Giá tính thuế GTGT là: 1.000 x 6.000 = 6.000.000 đồng.

- Đối với dịch vụ hưởng tiền cơng hoặc tiền hoa hồng: giá tính thuế GTGT là
tiền cơng, tiền hoa hồng được hưởng chưa có thuế GTGT.

Formatted: Dutch (Netherlands)

- Đối với hàng hóa, dịch vụ có tính đặc thù dùng các chứng từ như tem
bưu chính, vé cước vận tải, vé xổ số kiến thiết... ghi giá thanh tốn là giá đã có
thuế GTGT: giá tính thuế là giá chưa có thuế GTGT.

Formatted: Dutch (Netherlands)

Giá chưa có thuế GTGT được xác định theo cơng thức :
Giá thanh tốn (tiền bán vé, bán tem...)
Giá chưa có thuế GTGT = ------------------------------------------------1 + (%) thuế suất của hàng hóa, dịch vụ đó.
Ví dụ:
Bưu điện bán tem, giá mỗi con tem là 800đ (giá bán đã có thuế) thì giá
chưa có thuế GTGT của tem là:
800 đ
Giá chưa có thuế GTGT

= ---------------- = 727,27 đồng
1 + 10%

Giá tính thuế GTGT của một con tem là 727,27 đồng.
3.2. Thuế suất.

19


Thuế suất được xác định là “linh hồn” của mỗi Luật thuế, thể hiện quan

điểm mức động viên của Nhà nước với đối tượng chịu thuế. Việc quy định thuế
suất hợp lý có ý nghĩa quan trọng. thể hiện mức độ động viên của Nhà nước trên
một đơn vị của đối tượng chịu thuế, ngoại trừ thuế suất 0% áp dụng đối với hàng
hoá xuất khẩu.
Vấn đề cần quan tâm là xác định số lượng các mức thuế suất thuế GTGT. Số
lượng các mức thuế suất phải đảm bảo công bằng trong điều tiết thu nhập nhưng vẫn
phải giảm thiểu chi phí hành chính và chi phí chấp hành luật, khơng làm bóp méo
hành vi và quyết định tiêu dùng (do giá cả tương đối giữa các hàng hoá chịu thuế
suất khác nhau).
Trên thế giới có 2 xu hướng áp dụng thuế suất thuế GTGT dương: cơ chế đa
thuế suất (từ 2 mức thuế suất trở lên) và cơ chế một thuế suất duy nhất. Mỗi xu
hướng đều có những ưu và nhược điểm riêng:
- Việc áp dụng cơ chế một thuế suất có ưu điểm là kỹ thuật tính và nộp thuế
đơn giản, hạn chế được các trường hợp gian lận trốn thuế; phù hợp với các nước có
trình độ quản lý thuế thấp vì ở các nước này ý thức tự giác của người nộp thuế chưa
cao, trình độ cán bộ thuế cũng như các điều kiện kỹ thuật thu thuế cịn hạn chế. Tuy
vậy nó lại khơng đảm bảo tính cơng bằng đối với thu nhập của người tiêu dùng.
- Việc áp dụng cơ chế đa thuế suất khắc phục được tính chất luỹ thối của
thuế GTGT, tuỳ theo tính chất thiết yếu, thơng dụng hay xa xỉ của hàng hoá, dịch vụ
mà áp dụng mức thuế cho phù hợp. Cơ chế áp dụng đa thuế suất tuy đảm bảo tính
cơng bằng đối với thu nhập của người tiêu dùng nhưng lại có nhược điểm là kỹ thuật
tính và thu thuế phức tạp, địi hỏi trình độ, ý thức tự giác của người nộp thuế phải
cao, trang bị kỹ thuật thu thuế phải hiện đại.
Luật thuế GTGT của Việt Nam có hiệu lực thi hành từ 1/1/1999 quy định bốn
mức thuế suất (0%, 5%, 10% , 20%); sau một thời gian áp dụng và để hoàn thiện
Luật đã được điều chỉnh, hiện nay chỉ còn ba mức thuế suất là 0%, 5% và 10%.
3.2.1. Mức thuế suất 0%.
Áp dụng đối với hàng hoá và dịch vụ xuất khẩu.
Việcquyđịnhhànghốvàdịchvụxuấtkhẩuchịumứcthuếsuất0%(thựcchấtlàkhơngthuthuếGTGTthơngquaviệchồntồnbộsốthuếGTGTđầuvàocủahànghốxuấtkhẩu)lànhằmkhuyếnkhíchvànângcaokhảnăngcạnhtranhtrênthịtrườngquốctế,thúcđẩuphátriểnsảnxuấtrongnước.
khẩu), bán cho doanh nghiệp chế xuất (trừ hàng hố sử dụng cho tiêu dùng cá

nhân) và các trường hợp được coi là xuất khẩu:
- Hàng hoá xuất khẩu bao gồm xuất khẩu ra nước ngoài (kể cả uỷ thác xuất
khẩu), bán cho doanh nghiệp chế xuất (trừ hàng hoá sử dụng cho tiêu dùng cá
nhân) và các trường hợp được coi là xuất khẩu:
+ Hàng hố gia cơng chuyển tiếp theo quy định của pháp luật Thương mại
về hoạt động mua, bán hàng hoá quốc tế và các hoạt động đại lý mua, bán, gia
cơng hàng hố với nước ngồi.
+ Hàng hố gia cơng xuất khẩu tại chỗ theo quy định của pháp luật
thương mại về hoạt động mua, bán hàng hoá quốc tế và các hoạt động đại lý
mua, bán, gia cơng hàng hố với nước ngồi.
20

Formatted: Condensed by 0.3 pt