NHIỄM KHUẨN VÀ ĐỘC LỰC CỦA VI SINH VẬT doc

NHIỄM KHUẨN VÀ ĐỘC LỰC
NHIỄM KHUẨN VÀ ĐỘC LỰC
CỦA VI SINH VẬT
CỦA VI SINH VẬT

MỤC TIÊU BÀI GIẢNG
1. Phân tích tiến trình nhiễm khuẩn
2. Nêu các yếu tố độc lực của vi khuẩn
3.Phân biệt nội độc tố và ngoại độc tố
của vi khuẩn
4.Phân tích cơ chế miễn dịch đặc hiệu và
không đặc hiệu

NỘI DUNG
1.Sự sinh bệnh của một tác nhân nhiễm
khuẩn
2.Quá trình nhiễm khuẩn
3.Các yếu tố độc lực của vi khuẩn
4.Cơ chế chống nhiễm khuẩn của ký chủ

MỘT VÀI ĐỊNH NGHĨA
Tác nhân gây bệnh (pathogen) : vi sinh vật
có khả năng gây bệnh
Nhiễm khuẩn (infection) : tình trạng tác nhân
gây bệnh tăng sinh trong cơ thể ký chủ.

MỘT VÀI ĐỊNH NGHĨA
Người lành mang trùng (carrier) : tình trạng
ký chủ bị nhiễm khuẩn nhưng không biểu
hiện triệu chứng và có khả năng lây bệnh

cho cơ thể khác
Tác nhân nhiễm khuẩn cơ hội (opportunistic
pathogen) : tác nhân chỉ có thể gây bệnh
được khi sức đề kháng của cơ thể bị hư
hại

MỘT VÀI ĐỊNH NGHĨA
Tính sinh bệnh ( pathogencity) : khả năng
gây bệnh của một tác nhân nhiễm khuẩn
Tính sinh độc lực (toxigencity) : khả năng
sinh độc tố gây bệnh
Độc lực (virulence) : khả năng định lượng
của một tác nhân để gây được bệnh

SỰ SINH BỆNH CỦA MỘT
TÁC NHÂN GÂY NHIỄM KHUẨN
Hiện tượng nhiễm khuẩn thường biểu
hiện theo 2 giai đoạn
Giai đoạn 1 :
•
Hoàn cảnh khách quan và cơ thể
người tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm
nhập.
•
Hoàn cảnh khách quan ảnh hưởng trực
tiếp đến vi sinh vật và con người.

SỰ SINH BỆNH CỦA MỘT
TÁC NHÂN GÂY NHIỄM KHUẨN
Giai đoạn 2 : Vi sinh vật xâm nhập vào

cơ thể người.
•
Hoàn cảnh khách quan chỉ ảnh hưởng
trực tiếp đến con người.
•
Cơ thể người trở thành môi trường
hoạt động của vi sinh vật

SỰ SINH BỆNH CỦA MỘT
TÁC NHÂN GÂY NHIỄM KHUẨN
Xác định một vi khuẩn gây bệnh
Định đề Koch :
•
Một vi khuẩn được coi là gây bệnh khi nó
được tìm thấy trong sang thương của các
cơ thể bị cùng một loại bệnh
•
Vi khuẩn này phải được cấy và làm thuần
khiết qua nhiều đời

SỰ SINH BỆNH CỦA MỘT
TÁC NHÂN GÂY NHIỄM KHUẨN
Xác định một vi khuẩn gây bệnh
Định đề Koch :
•
Gây được mô hình bệnh thực nghiệm
trên súc vật với canh cấy thuần khiết này
•
Từ súc vật thí nghiệm phân lập lại được
vi khuẩn gây bệnh nói trên

SỰ SINH BỆNH CỦA MỘT
TÁC NHÂN GÂY NHIỄM KHUẨN
Định đề Koch phân tử :
•
Kiểu hình hay tính chất khảo sát có liên
hệ với những thành viên sinh bệnh của
giống hay những dòng gây bệnh của
loài

SỰ SINH BỆNH CỦA MỘT
TÁC NHÂN GÂY NHIỄM KHUẨN
Định đề Koch phân tử :
•
Bất hoạt gen liên hệ với độc lực sẽ dẫn
đến sự giảm độc lực hay tính sinh bệnh
mà có thể đo lường được
•
Sự đột biến ngược của gen làm phục
hồi tính sinh bệnh

QUÁ TRÌNH NHIỄM KHUẨN
Vi khuẩn xâm nhập vào cơ thể
Tăng sinh (ổ nhiễm đầu tiên)
Máu và bạch huyết
Cơ quan đích



QUÁ TRÌNH NHIỄM KHUẨN

Khi vi sinh vật gây bệnh xâm nhập vào cơ
thể, đáp ứng của cơ thể xảy ra theo 2
hướng :
•
Thể ẩn :
+Về mặt sinh lý có những phản ứng
đối với tình trạng nhiễm khuẩn
+Không có biểu hiện lâm sàng
Có nhiễm khuẩn nhưng không có
biểu hiện lâm sàng
 Người lành mang trùng

QUÁ TRÌNH NHIỄM KHUẨN
•
Thể lâm sàng :
+Cơ thể không thích ứng với hoàn cảnh
+Có rối loạn cơ chế điều hòa thần kinh
+Biểu hiện lâm sàng nặng hoặc nhẹ

QUÁ TRÌNH NHIỄM KHUẨN
•
Nhiễm khuẩn tiềm tàng
•
Nhiễm khuẩn chậm

CÁC YẾU TỐ ĐỘC LỰC CỦA
VI KHUẨN
Độc lực là khả năng gây bệnh nhiều hay
ít, nặng hay nhẹ của một loại vi sinh vật
nhất định


Liều chết tối thiểu

Liều chết 50

CÁC YẾU TỐ ĐỘC LỰC
CỦA VI KHUẨN
Các yếu tố độc lực của vi khuẩn
•
Các yếu tố bám dính
•
Sự xâm nhập tế bào ký chủ và mô
•
Độc tố
•
Peptidoglycan
•
Enzym ngoại bào

CÁC YẾU TỐ ĐỘC LỰC
CỦA VI KHUẨN
Các yếu tố độc lực của vi khuẩn :
•
Yếu tố chống thực bào
•
Tính gây bệnh nội bào
•
Tính dị biệt kháng nguyên
•
Tranh thủ chất dinh dưỡng

•
Gây tổn thương miễn dịch

CÁC YẾU TỐ ĐỘC LỰC
CỦA VI KHUẨN

Các yếu tố bám dính
•
Tính kỵ nước bề mặt và điện tích bề
mặt của vi khuẩn
•
Phân tử bề mặt giúp cho sự bám dính

CÁC YẾU TỐ ĐỘC LỰC
CỦA VI KHUẨN

Độc tố
•
Nội độc tố
•
Ngoại độc tố

CÁC YẾU TỐ ĐỘC LỰC
CỦA VI KHUẨN
Nội độc tố
•
Do VK chết phóng thích ra
•
Có ở VK gram (-), ít ở VK gram
(+)

•
Bản chất là lipopolysaccharide
•
Tương đối bền với nhiệt
•
Tính KN yếu
•
Không thể chế thành giải độc tố
•
Tương đối ít độc
•
Không có thụ thể
•
Không gây bệnh đặc hiệu
•
Gây sốt, choáng
•
Qui định bởi gen nằm trên NST
Ngoại độc tố
•
Do VK sống tiết ra
•
Có ở VK gram (-) và gram (+)
•
Bản chất là Protein
•
Không bền với nhiệt
•
Tính KN cao
•

Có thể chế thành giải độc tố
•
Rất độc
•
Có thụ thể trên tế bào của cơ thể
•
Gây bệnh đặc hiệu
•
Không gây sốt
•
Qui định bởi Plasmid

CÁC YẾU TỐ ĐỘC LỰC
CỦA VI KHUẨN

Enzym ngoại bào
Collagenase
Coagulase
Hyaluronidase
Hemolysin, Leucocidin
IgA1 protease