Skkn một số giải pháp giúp học sinh lớp 3 rèn luyện kỹ năng phân biệt, nhận biết các ký hiệu âm nhạc và cách ghi chép nhạc

MỤC LỤC
Nội dung

Trang
1. Mở đầu
1
1.1. Lí do chọn đề tài
1
1.2. Mục đích nghiên cứu
3
1.3. Đối tượng nghiên cứu
3
1.4. Phương pháp nghiên cứu
3
2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm
5
2.1. Cơ sở lý luận
5
2.2. Thực trạng của vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh
6
nghiệm
2.3. Một số giải pháp đổi mới phương pháp dạy học nhằm phát
8
triển năng lực học sinh
2.3.1. Mục tiêu của giải pháp.
8
2.3.2. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp.
8
2.3.3. Mối quan hệ giữa giải pháp, biện pháp
15
2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinhnghiệm

15
3. Kết luận và kiến nghị
16
3.1. Kết luận
16
3.2. Kiến nghị
17
Tài liệu tham khảo
18

skkn


1. MỞ ĐẦU
1.1. Lý do chọn đề tài
Âm nhạc là một mơn học giúp các em nhận thức những hình tượng âm
thanh, giai điệu giúp các em cảm thụ những giai điệu, nhịp điệu bài hát, các bài
tập đọc nhạc và các ký hiệu ghi chép nhạc một cách dễ dàng, dễ nhớ, dễ hiểu.
Từ đặc trưng bộ môn thuộc phạm trù nghệ thuật, đã làm tăng tính tích cực chủ
động sáng tạo của từng Học sinh. Với các yêu cầu trên thì việc đổi mới phương
pháp dạy học là tính cấp thiết nhất ở từng bài học, bài dạy. Có như vậy các em
mới có điều kiện khắc phục khó khăn và tiếp nhận kiến thức mới. Cùng với xu
thế phát triển chung của xã hội, ngành giáo dục nói chung cũng đang từng bước
phát triển với những cải cách thay đổi trong nội dung cũng như mục tiêu giáo
dục. Với tốc độ phát triển như vũ bão của xã hội ngày nay đòi hỏi con người
phát triển một cách toàn diện: văn - thể - mỹ. Bên cạnh việc học các mơn
TNXH, Tốn, Tiếng Việt…thì học hát, học vẽ cũng là một hoạt động quan trọng
góp phần phát triển nhân cách, giáo dục đạo đức cho mỗi người.
Xuất phát từ mục tiêu giáo dục phổ thơng nói chung và mục tiêu tầm quan
trọng của mơn học âm nhạc nói riêng. Giáo dục phổ thông nhằm giáo dục học

sinh phát triển tồn diện, khơng những nâng cao hiểu biết về kiến thức văn hố
mà cịn phát huy năng lực cảm thụ âm nhạc và những năng khiếu khác.
Xuất phát từ thực trạng giảng dạy Âm nhạc cho học sinh ở lứa tuổi Tiểu
học. Vấn đề học và kết quả học tập của các em là hết sức quan trọng điều đó
khơng chỉ phụ thuộc vào chương trình giảng dạy phù hợp, mà còn phụ thuộc vào
phương pháp truyền thụ của người Giáo viên. Hơn nữa còn phụ thuộc vào ý thức
học tập của các em cùng với sự quan tâm chăm sóc, tạo điều kiện của gia đình
và tồn thể xã hội. Từ mục tiêu giáo dục phổ thơng nói chung và mục tiêu tầm
quan trọng của mơn học Âm nhạc nói riêng. Giáo dục phổ thơng nhằm giáo dục
học sinh phát triển tồn diện, không những nâng cao hiểu biết về kiến thức văn
hố mà cịn phát huy năng lực cảm thụ Âm nhạc và những năng khiếu khác.
Như chúng ta đã biết âm nhạc là một mơn học mang tính nghệ thuật cao,
nó khác rất nhiều so với mơn học khác, tuy nó khơng địi hỏi sự chính xác một
cách tuyệt đối như những con số, nhưng lại địi hỏi người học phải có sự yêu
thích, sự đam mê thậm chí là một chút cái gọi là “năng khiếu” điều này không
phải học sinh nào cũng có được. Học Âm nhạc mang đến cho học sinh những
phút giây thư giãn, thoải mái, học mà chơi, chơi mà học được thơng qua những
giai điệu, nhịp điệu, lời ca.
Vì vậy giáo dục nghệ thuật là nhu cầu cần thiết đối với sự phát triển của xã
hội. Một đất nước có nền kinh tế phát triển với đời sống vật chất đầy đủ, nhưng
nếu đời sống tinh thần không phong phú thì chưa phải là một xã hội phát triển
tồn diện. Chính vì vậy các hoạt động giáo dục nghệ thuật - thẩm mỹ cho xã hội
nói chung và các trường phổ thơng nói riêng, đã được quan tâm kịp thời và tạo
điều kiện trên nhiều phương diện cùng với sự phát triển của nền kinh tế.
Âm nhạc là một nhu cầu trong đời sống tinh thần của trẻ. Trẻ em tham gia
ca hát là được tự hoạt động để nhận thức thế giới xung quanh để hoàn thiện bản
thân mình. Âm nhạc là một trong những phương diện đắc lực trong việc giáo
dục hình thành ở học sinh những phẩm chất đạo đức cần thiết. Thông qua nội

skkn

1


dung chương trình mơn học, hình thành cho các em tình u q hương đất
nước, u thiên nhiên, lịng tự hào dân tộc, tình cảm đối với người thân, bạn bè,
đối với xã hội. Xây dựng cho các em lòng yêu mến nghệ thuật âm nhạc với thị
hiếu đúng đắn, lành mạnh, giáo dục lòng yêu mến ca nhạc dân tộc và ca nhạc
truyền thống Cách mạng Việt Nam, yêu thích nghệ thuật Âm nhạc trong nước và
thế giới. Có thể nói Âm nhạc là vị chúa tể của những cảm xúc thời niên thiếu.
Những bản nhạc hay đem lại cảm xúc lành mạnh, giúp củng cố lòng tin vào bản
thân, hướng tới cuộc sống đấu tranh, lao động xã hội lành mạnh. Đặc biệt nội
dung các bài hát sẽ ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển phẩm chất đạo đức của
các em. Nếu để cho học sinh của mình xa lạ với thế giới âm nhạc có nội dung
phù hợp với lứa tuổi, không dạy cho các em những lí tưởng cao đẹp, những tình
cảm trong sáng được thể hiện qua các bài hát trong chương trình học thì các nhà
giáo dục sẽ gặp khó khăn cho việc giúp các em trở thành một con người phát
triển hài hòa. Âm nhạc đã dẫn dắt các em đi vào thế giới của điều thiện, tạo ra
được sự đồng cảm và bồi dưỡng năng lực sáng tạo của trí tuệ mà khơng một
phương tiện nào có thể sánh được.
Bằng ngơn ngữ đặc thù của mình như: Giai điệu, nhịp điệu, tính chất chặt
chẽ về tiết tấu, sự hài hồ về âm thanh giúp học sinh mở rộng tầm hiểu biết
phong phú thêm về kinh nghiệm sống, mang lại cảm giác xúc động về thẩm mỹ
mới mẻ, mạnh mẽ. giúp cho việc phát triển trí tuệ óc tưởng tượng và có tác dụng
giáo dục tình cảm, đạo đức cho các em. Việc triển khai môn học Âm nhạc ở
trường Tiểu học có ý nghĩa nhân văn rất lớn, phù hợp với công ước quốc tế về
quyền trẻ em. Qua các bài học, các em được vận động, được nghe hát, nghe
nhạc, được tập hát, được luyện tập các kỹ năng biểu diễn mạnh dạn tự tin trước
đông người, được biết một số kiến thức phổ thông về Âm nhạc như biết các ký
hiệu ghi chép nhạc: Khng nhạc, khóa son, các hình nốt, vị trí tên nốt trên

khng nhạc, tất cả những cái đó sẽ tạo thành một trình độ văn hố âm nhạc tối
thiểu, để góp phần cùng các mơn học khác giáo dục nhân cách. Làm cho các nội
dung học tập ở nhà trường có tính tồn diện, làm thăng bằng, hài hoà các hoạt
động của các em. Cho nên trong quá trình dạy học theo chương trình cải cách
mới, thì việc dạy học theo phương pháp tích cực lấy học sinh làm chủ thể, các
em chủ động trong các tiết học còn giáo viên là người hướng dẫn, gợi mở cho
các em thực hiện tốt bài học là phương pháp tốt nhất nhưng lại đòi hỏi sự đầu tư,
tìm tịi của giáo viên về kiến thức âm nhạc một cách toàn diện, mất khá nhiều
thời gian, chọn lựa các nội dung gợi ý cho các em chuẩn bị các tiết học tiếp theo.
Vì thế việc phát huy tính tích cực, năng động, sáng tạo, nâng cao tính tích cực
của học sinh để gây hứng thú cho các em trong các tiết học âm nhạc, đặc biệt là
tiết học tập kẻ khng nhạc, tập viết khóa son, đọc đúng hình nốt, tên nốt, vị trí
nốt trên khng nhạc, cao độ, trường độ, tiết tấu để các em nhận biết và nhớ một
số các kí hiệu âm nhạc trong chương trình lớp 3 như đã qui định là những yêu
cầu mới khá khó đối với học sinh.
Bên cạnh đó nội dung chương trình sách giáo khoa Âm nhạc lớp 3 hiện nay
hầu hết chỉ trình bày nội dung các bài hát, cịn các kiến thức ghi chép nhạc cần
nắm thì chưa thể hiện đầy đủ. Bởi vì muốn đọc được Tập đọc nhạc (TĐN) thì
các em phải nhận biết được các ký hiệu ghi chép nhạc đúng, chính xác các vị trí
2

skkn


tên nốt trên khng nhạc thì mới làm đà cho quá trình bắt đầu chuyển sang một
giai đoạn mới là đọc được Tập đọc nhạc ở khối lớp 4-5 sau này. Vậy làm thế
nào để các em đọc đúng, phân biệt được các ký hiệu ghi chép nhạc trong chương
trình học âm nhạc ở lớp 3 có thể nói là vấn đề cấp thiết nhất . Trước tiên các em
phải nắm vững kiến thức về âm nhạc như: Tên nốt, vị trí các nốt trên khng
nhạc sao cho đúng. Từ đó giúp các em hiểu và phân biệt được những âm thanh

cao, thấp, dài, ngắn với lực độ khác nhau với tốc độ thể hiện khác nhau của từng
nốt nhạc. Để làm được việc đó, một trong nhiều yếu tố quan trọng nhất người
giáo viên phải truyền tải, truyền cảm hứng, truyền tính hứng thú trong học tập và
cần tạo cho các em có một tâm trạng thoải mái khi học âm nhạc. Với những lý
do trên, tôi luôn quan tâm đến việc xây dựng các phương pháp, biện pháp dể
nâng cao chất lượng học tập các kỹ năng ghi chép nhạc được tốt hơn. Từ những
suy nghĩ trên tôi mạnh dạn chọn đề tài: “Một số giải pháp giúp học sinh lớp 3
Rèn kỹ năng phân biệt, nhận biết các ký hiệu âm nhạc và cách ghi chép
nhạc”.
1.2. Mục đích nghiên cứu
Phạm vi nghiên cứu đề tài này dựa trên cơ sở nghiên cứu lý luận và tực tiễn
công tác giảng dạy trực tiếp ở học sinh khối 3 tại Trường tiểu học Quảng Thành.
Tôi xin đề xuất và đưa ra các biện pháp để xây dựng, hình thành cho học sinh
nắm vững các kiến thức ghi chép nhạc cơ bản thông qua đề tài “Một số giải
pháp giúp học sinh lớp 3 Rèn kỹ năng phân biệt, nhận biết các ký hiệu âm nhạc
và cách ghi chép nhạc” tại Trường tiểu học Quảng Thành. Từ đó phát triển và
hài hịa nhân cách của các em. Tạo cho các em có hứng thú, niềm vui khi học
âm nhạc, qua âm nhạc làm cho đời sống tinh thần của học sinh thêm phong phú.
Phát triển trí tuệ, bồi dưỡng tình cảm trong sáng, lành mạnh, hướng tới chân,
thiện, mĩ góp phần làm thư giãn đầu óc, làm cân bằng các nội dung học tập khác
ở tiểu học. Khích lệ những học sinh có năng khiếu tham gia hăng hái vào các
hoạt động âm nhạc, tạo điều kiện để các em bộc lộ và phát triển năng khiếu, tư
duy, sáng tạo và các phản ứng phân biệt nhanh nhạy về tên nốt, hình nốt, vị trí
nốt nhạc trên khuông nhạc, học sinh biết khuông nhạc gồm có mấy dịng, mấy
khe, khóa son được viết từ dịng kẻ thứ mấy trên khuông nhạc.
1.3. Đối tượng nghiên cứu
Rèn kỹ năng phân biệt, nhận biết các ký hiệu ghi chép nhạc cho học sinh
lớp 3 tại Trường tiểu học Quảng Thành.
1.4. Phương pháp nghiên cứu
Qua thực tế giảng dạy từ những năm gần đây. Tôi nhận thấy rằng Học sinh

chưa hiểu, chưa nắm bắt được, chưa thực hiện tốt các yêu cầu các ký hiệu ghi
chép nhạc. Đặc biệt một giờ học có nội dung kiến thức âm nhạc, học sinh học
khơng có hiệu quả, mà mau nhàm chán, nên gây lúng túng dẫn đến kết quả
không cao, học sinh không nhận biết, phân biệt được các ký hiệu ghi chép nhạc
ở chương trình âm nhạc lớp 3 cịn hạn chế. Chính vì vậy tơi nghiên cứu đề tài
này nhằm đưa ra các biện pháp để đưa ra các biện pháp giúp Học sinh có kết quả
học tập cao. Muốn đạt được kết quả học tập nư vậỵ, trước hết giáo viên phải xây
dựng nề nếp học tập ngay từ bài học đầu tiên như xác định thái độ, ý thức học
tập đối với môn học âm nhạc một cách nghiêm túc như: Tư thế, thái độ ngồi học
3

skkn


của từng lớp chưa tốt, khi đọc nốt, viết nốt, viết khng nhạc, khóa son, hình
nốt, vị trí các nốt sao cho đúng trên khuông chưa tốt, cách quan sát, lắng nghe,
thực hành, luyện tập của từng Học sinh chưa đạt hiệu quả cao. Muốn có một tiết
học về các ký hiệu âm nhạc đạt được kết quả cao, thì người giáo viên cần phải
có một phương pháp truyền đạt, giảng dạy phù hợp, nhanh, gọn, dễ hiểu nhất để
học sinh dễ nhớ, dễ nắm được kiến thức âm nhạc. Chính vì thế, tơi đã thử
nghiệm và thực hiện đề tài “Một số giải pháp giúp học sinh lớp 3 Rèn kỹ năng
phân biệt, nhận biết các ký hiệu âm nhạc và cách ghi chép nhạc” tại Trường
tiểu học Quảng Thành” đạt kết quả cao trong các tiết dạy như: Tiết 16, tiết 20,
tiết 22, tiết 23, tiết 24, tiết 28, tiết 29, tiết 31, tiết 33 của chương trình âm nhạc
lớp 3. Bởi theo chủ kiến cá nhân tôi, học sinh tiểu học còn nhỏ và rất hiếu động,
nên mỗi tiết học có các kiến thức ghi chép nhạc thường khơ khan, tẻ nhạt. Vì thế
giáo viên đều phải kết hợp linh hoạt các phương pháp, biện pháp để lồng ghép
vào mỗi tiết học như “trò chơi âm nhạc” để Học sinh dễ nắm bắt, dễ nhớ, có như
vậy tiết học mới đạt kết quả cao. Từ đó các em được vừa học, vừa chơi một cách
thoải mái, không gị ép, bắt buộc... Điều này nói lên rằng việc sử dụng “trò chơi

âm nhạc” trong giảng dạy, đặc biệt là trong kiến thức ghi chép nhạc vừa giúp
cho học sinh tiếp thu bài học tốt hơn, hiệu quả hơn cho từng đối tượng học sinh.
Thông qua đề tài “Một số giải pháp giúp học sinh lớp 3 Rèn kỹ năng phân biệt,
nhận biết các ký hiệu âm nhạc và cách ghi chép nhạc” tại Trường tiểu học
Quảng Thành được thực hiện tốt.
Để nghiên cứu đề tài này, thì ngay từ đầu năm tôi đã lập ra những việc cần
làm là: Trước hêt phải tìm ra những biện pháp nhằm thúc đẩy sự ham học, tiếp
thu các kiến thức về âm nhạc một cách dễ nhớ, dễ hiểu nhất. Người Giáo viên
luôn đổi mới phương pháp dạy học cho phù hợp với từng đối tượng học sinh,
luôn sáng tạo các hình thức học và kỹ năng học tập ngay trên lớp, tạo mọi điều
kiện cho các em có được sự ham thích về âm nhạc, các em phải ln hào hứng,
hứng thú trong học tập, tích cực xây dựng phát biểu bài hơn ở các tiết học được
thực hiện qua các phương pháp sau:
- Phương pháp quan sát.
- Phương pháp trực quan.
- Phương pháp thực hành.
- Phương pháp luyện tập.
- Phương pháp kiểm tra đánh giá.
- Phương pháp vấn đáp, điều tra, đàm thoại vv…
- Tổng kết kinh nghiệm qua thực tế giảng dạy các lớp được phân công.
- Phương pháp nghiên cứu lí luận: Nghiên cứu các loại tài liệu sách báo,
tạp chí có liên quan đến phương pháp dạy các ký hiệu ghi chép nhạc cho học
sinh tiểu học.
- Phương pháp điều tra: Điều tra, khảo sát thực trạng cách đọc, viết, nói,
phân biệt nhanh, đúng về các ký hiệu ghi chép nhạc của học sinh lớp 3 Trường
TH Quảng Thành.
- Phương pháp thực nghiệm: Áp dụng một số biện pháp nhằm nâng cao kỹ
năng đọc, viết, nói đúng các ký hiệu ghi chép nhạc cho học sinh.
Chính vì thế cho nên trước khi lên lớp giáo viên phải chuẩn bị bài thật chu
4

skkn


đáo và lựa chọn nhiều phương pháp, hình thức dạy học phù hợp với nội dung bài
học. Từ đó dẫn đến việc học sinh học hiểu bài hơn, học sinh chăm phát biểu và
xây dựng bài hơn, từ các học sinh chưa nắm được bài học, chưa đọc, phân biệt
được tên, vị tri nốt, hình nốt, chưa viết được khng nhạc, chưa kẽ được khóa
son. Vì thế mà học sinh khơng có hứng thú với bài học (đặc biệt là về các ký
hiệu ghi chép nhạc ở lớp 3). Nếu trong quá trình dạy học giáo viên đề ra được
những hình thức tổ chức và phương pháp phù hợp thì chất lượng học tập về cách
phân biệt tên nốt, hình nốt, cách viết vị trí sao cho đúng các nốt trên khuông,
cách đọc nốt đúng và nhanh, học sinh kẻ được khng nhạc và viết được khóa
son chính xác, đẹp hơn, từ đó chất lượng và kết quả học tập về các ký hiệu ghi
chép nhạc của học sinh sẽ được nâng cao và chính xác hơn.
2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

2.1. Cơ sở lý luận
Căn cứ vào nhiệm vụ, yêu cầu của bộ môn Âm nhạc.
Căn cứ vào nội dung chương trình, sách giáo khoa.
Căn cứ vào tình hình thực tế của nhà trường về cở sở vật chất, về đội ngũ
giáo viên.
Là giáo viên trực tiếp giảng dạy tôi nhận thấy cần phải nghiên cứu kĩ cơ sở
lý luận và nắm vững các kiến thức về bộ môn và phương pháp giảng dạy bộ
môn nhằm đạt hiệu quả cao nhất.
Âm nhạc ln có vai trị ý nghĩa quan trọng trong việc đặt nền tảng cho sự
hình thành và phát triển toàn diện của trẻ trong các nhà trường học và cộng đồng
xã hội. Nhận thức được vai trò, ý nghĩa quan trọng của nghệ thuật âm nhạc trong
đời sống xã hội, trong nhiều thập niên vừa qua, với tư cách là một môn học độc
lập trong các nhà trường, bắt đầu ngay từ bậc học mầm non, giáo dục âm nhạc

khơng chỉ góp phần bồi bổ và giáo dưỡng đời sống tinh thần cho mỗi cá nhân,
mà cịn thúc đẩy sự phát triển xúc cảm, tình cảm, các thao tác, phẩm chất của tư
duy và sự sáng tạo ở những mức độ khác nhau của từng đứa trẻ.
Trong mơi trường giáo dục ở gia đình và nhà trường, cùng với các môn học
và các lĩnh vực giáo dục khác, mục tiêu giáo dục của các bậc học phổ thơng nói
chung và giáo dục âm nhạc nói riêng sẽ góp phần quan trọng tạo nên những nền
tảng, cơ sở ban đầu để đào tạo và bồi dưỡng nguồn nhân lực chất lượng cao
phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước. Yêu cầu về chất
lượng nguồn nhân lực đã đặt ra những đòi hỏi phải đổi mới mục tiêu, nội dung
của quá trình đào tạo ở mọi bậc học, mơn học, trong đó có âm nhạc. Việc triển
khai các hoạt động nhằm đổi mới phương pháp dạy học đã được phát động và
triển khai dưới nhiều hình thức khác nhau tại các nhà trường. Tuy nhiên, vẫn còn
nhiều biện pháp dạy học phát huy tính tích cực học tập của học sinh chưa được
các đội ngũ giáo viên âm nhạc quan tâm, đầu tư và triển khai trong nội dung dạy
học, giáo dục âm nhạc và các môn học khác ở các nhà trường, trong số đó phải
nhắc tới kĩ thuật sử dụng trị chơi trong dạy học các kỹ năng ghi chép nhạc chưa
cao. Việc thiết kế các bài học dưới dạng trò chơi luôn đem lại hiệu quả học tập
cao, bởi sẽ tạo nên những môi trường thu nhận kiến thức, kĩ năng cùng với sự
vận dụng đa dạng, hấp dẫn, phong phú. Việc học tập được tiến hành thông qua
5

skkn


các trị chơi khơng chỉ giúp giờ học trở nên sôi nổi, thu hút, lôi cuốn học sinh,
giúp các em tiếp thu kiến thức bài học một cách dễ dàng mà còn tạo cơ hội cho
học sinh độc lập trong thể hiện bản thân, rèn luyện các thao tác, kĩ năng thực
hành, đồng thời cũng phát triển tư duy sáng tạo và địi hỏi người học phải có sự
u thích điều này khơng phải học sinh nào cũng có được. Học Âm nhạc mang
đến cho học sinh những phút giây thư giãn, thoải mái, học mà chơi, chơi mà

học. Thông qua những câu nhạc, những lời ca, Âm nhạc giúp các em nhận thức
những hình tượng âm thanh, giai điệu, kích thích cảm xúc của các em, giúp các
em cảm thụ những giai điệu qua từng bài nhạc, từng câu nhạc.
Vậy làm thế nào để các em đọc đúng được các vị trí tên nốt, hình nốt nhạc.
Trước tiên các em phải nắm vững kiến thức về Âm nhạc, vị trí các nốt nhạc trên
khng nhạc tương ứng với độ cao âm thanh, các hình nốt nhạc tương ứng độ
dài, giúp các em hiểu và phân biệt được những âm thanh cao, thấp, dài, ngắn với
lực độ khác nhau, tốc độ thể hiện khác nhau. Để các em có hứng thú trong học
tập, người giáo viên cần tạo cho các em có một tâm trạng thoải mái, một hứng
thú tràn đầy khi học âm nhạc. Để làm được việc đó, một trong nhiều yếu tố quan
trọng là người giáo viên phải truyền tải chính xác các kiến thức về Âm nhạc. Là
giáo viên được bồi dưỡng chuyên ngành Âm nhạc, qua thời gian trực tiếp giảng
dạy bộ môn, bản thân ít nhiều đã đúc kết được những kinh nghiệm trong công
tác, tôi nhận thấy thực tế việc học tập và tiếp thu các kiến thức của môn học, đặc
biệt là kiến thức đọc và ghi chép nhạc của các em là chưa cao, nhiều em còn rất
lúng túng. Trước những hạn chế thực tại, tôi xin đưa ra một số kinh
nghiệm hướng dẫn các em học tập đọc các ký hiệu ghi chép nhạc khá hiệu quả
mà tôi đã tiến hành trong các năm học vừa qua được thể hiện qua đề tài: “Một số
giải pháp giúp học sinh lớp 3 Rèn kỹ năng phân biệt, nhận biết các ký hiệu âm
nhạc và cách ghi chép nhạc”.
2.2. Thực trạng vấn đề nghiên cứu
Từ những năm công tác cho đến nay, được sự phân công giảng dạy bộ môn
Âm nhạc tại Trường tiểu học Quảng Thành, tôi thấy đa số học sinh tiếp thu, lĩnh
hội các kiến thức ghi chép nhạc còn chậm như: Phân biệt và viết, nói được đúng,
nhanh các vị trí nốt, hình nốt cịn hạn chế, học sinh chưa đọc đúng, chưa viết
đúng các vị trí tên nốt, hình nốt, khng nhạc gồm mấy dịng, mấy khe, khóa
son được viết ở dòng kể thứ mấy, thực hành các trò chơi âm nhạc chưa thành
thạo và chưa mạnh dạn, chưa tự tin. Để học sinh học tập tốt môn học bản thân
tôi ln tìm tịi những phương pháp dạy học cho phù hợp đúng với lứa tuổi,
đúng chương trình lớp 3, từ đó tạo hứng thú cho học sinh u thích, hào hứng

với mơn học. Tơi ln học hỏi, tìm tịi những phương pháp, biện pháp phù hợp
để giúp học sinh học tập đạt kết quả cao và hoàn thành tốt nhiệm vụ được phân
cơng.
Chính vì thế cho nên bậc tiểu học được xác định là bậc học nền tảng, nền
tảng có vững chắc thì hiệu quả đào tạo các bậc học trên mới đạt yêu cầu. Muốn
xây dựng nền tảng vững chắc ở bậc tiểu học thì người giáo viên phải có ý thức
bồi dưỡng kiến thức cơ bản đạt chuẩn cho từng mơn học quy định trong chương
trình. Trong đó mơn Âm nhạc là mơn địi hỏi kiến thức cơ bản phải đạt chuẩn rất
cao, nhất là đối với cao độ, trường độ được thể hiện trong từng giai điệu bài hát,
6

skkn


trong từng bài đọc nốt, viết nốt hay từng bài Tập đọc nhạc ở các lớp 4-5.
Muốn đạt được kết quả như vậy, trước hết mỗi cá nhân học sinh phải nắm
được các quy tắc cơ bản của các ký hiệu ghi chép nhạc ở môn Âm nhạc tiểu học
như sau: Trước hết học sinh phải nắm được tên nốt, hình nốt, vị trí nốt trên
khng, kẻ được khng nhạc và khóa son thì học sinh đó mới có thể đọc đúng
cao độ, trường độ của từng bài Tập đọc nhạc ở các lớp trên.
Bên cạnh những khó khăn trên, đa số các em là học sinh con em bố mẹ đi
làm công nhân ở với ông bà, nên học môn Âm nhạc chưa được quan tâm, trình
độ của gia đình Phụ huynh học sinh còn hạn chế, ý thức hứng thú học tập và rèn
luyện chưa cao như: Không hứng thú với môn học và không hào hứng khi lên
bảng cài, viết, đọc các vị trí tên nốt, hình nốt, khng nhạc. Vì vậy người giáo
viên phải từng bước giúp các em có được sự tự tin, nắm được các kiến thức về
môn Âm nhạc, các kỹ năng cơ bản của các ký hiệu ghi chép nhạc từ đó giúp các
em yêu thích, hào hứng, hứng thú hơn trong mỗi tiết dạy Âm nhạc. Từ đó mới
dần dần phát triển tai nghe và khả năng nhận biết tốt các ký hiệu ghi chép nhạc
đạt kết quả cao hơn.

Những năm trước đây, việc đầu tư trang thiết bị cho mơn học cịn hạn
chế. Do đó việc truyền đạt và giúp các em tiếp thu kiến thức Âm nhạc là hết sức
khó khăn, thậm chí những kiến thức đó đến với các em hết sức trừu tượng. Việc
truyền thụ các kiến thức âm nhạc chỉ qua phương pháp truyền khẩu thuần tuý, ít
phát triển khả năng tư duy, nhận biết, sáng tạo, luyện tập, thực hành của các em.
Do đó khơng tạo được sự thu hút, ít gây hứng thú học tập cho các em. Dựa vào
cơ sở lý luận đã có cùng với thời gian giảng dạy tại trường, tơi đã tìm hiểu khả
năng học nhạc của học sinh bằng việc quan sát thực tế các giờ học, tôi nhận thấy
việc tiếp thu các kiến thức Âm nhạc và sự u thích học tập bộ mơn chỉ rơi vào
một số em gọi là có năng khiếu, nếu tiết học nào được thơng qua các hình thức
tổ chức trị chơi thì tiết học đó học sinh mới hào hứng và có kết quả học tập cao
hơn. Còn lại các em khác chỉ học theo bản năng phải học nên ít có sự tiếp thu và
sáng tạo trong vận dụng kiến thức.
Nguyên nhân thực trạng:
- Qua kiểm tra thực tế ở học sinh các khối lớp 3 đầu năm. Đa số học sinh ở
các lớp 3 học về các ký hiệu ghi chép nhạc như: Đọc, viết, nói phân biệt và nhận
biết tên một số vị trí nốt nhạc, tên nốt, hình nốt, khng nhạc, khóa son rất hạn
chế và tiếp thu bài cịn q chậm.
- Trên thực tế khi nghe các em học về các ký hiệu ghi chép nhạc và thực
hiện bài tập âm nhạc còn nhiều yếu kém. Đa số học sinh khi trình bày bài tập âm
nhạc vẫn cịn một số em chưa thực sự mạnh dạn, tự tin khi học về các ký hiệu
ghi chép nhạc, HS chỉ đọc và phân biệt với tính chất thuộc lịng, học vẹt. Học
sinh đọc nhạc thì chỉ đúng tên nốt mà chưa đúng vị trí nốt, trường độ cịn ngắt,
nghỉ tuỳ tiện khơng đúng tiết tấu của hình nốt.
+ Các em mới làm quen với các ký hiệu ghi chép nhạc nên còn lúng túng
và bỡ ngỡ nên chưa phân biệt, chưa xác định, chưa nhận biết được các nốt nhạc,
hình nốt, vị trí tên nốt, khng nhạc gồm mấy dịng, mấy khe, khóa son bắt đầu
viết từ dòng kẻ thứ mấy.
+ Các em lần đầu tiên làm quen với phần luyện đọc cao độ, nghe về cao độ,
7

skkn


trường độ, tiết tấu và tên nốt, hình nốt. Chính vì thế việc đọc nhạc của các em
cịn hạn chế rất nhiều trong các tiết học có nội dung về nốt nhạc.
+ Đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi của học sinh lớp 3 rất năng động, khi đọc
nhạc chưa biết tập trung để ghi nhớ bài học và chưa kiềm chế được âm thanh
nên gây ồn ào cho cả lớp.
+ Mức độ cảm nhận âm nhạc của trẻ không đồng đều, vì thế giáo viên gặp
rất nhiều khó khăn trong giảng dạy môn âm nhạc, dẫn đến những hạn chế sau:
- Phụ huynh học sinh chỉ chú trọng vào các mơn chính, cịn xem nhẹ mơn
Âm nhạc.
- Cơ sở vật chất cịn thiếu như: Phịng chức năng chưa có máy chiếu, một
số đồ dùng dạy học còn thiếu.
- Làm thế nào để giúp học sinh lớp 3 tự tin khi đọc tên nốt, vẽ khóa son,
khng nhạc và nhận biết vị trí nốt, hình nốt đúng và chính xác vị trí tên nốt,
hình nốt là vấn đề nan giải và gặp nhiều khó khăn đối với Giáo viên.
- Khi tham gia các hoạt động Âm nhạc, các em chưa mạnh dạn tự tin đóng
vai trị của từng vị trí tên nốt, hình nốt, khng nhạc và khóa son.
Cụ thể, trước khi tiến hành thực nghiệm sáng kiến này tôi khảo sát chất
lượng học sinh khối lớp 3 đầu năm thu được kết quả như sau:
Tổng số HS
Hoàn thành tốt
Hoàn thành
Chưa hoàn thành
khối 3
HS
%
HS

%
HS
%
240
60
175
5
25 %
72,9 %
2,1%
Qua kết quả khảo sát trên ta thấy số học sinh hồn thành tốt cịn thấp, số học
sinh chưa hồn thành cịn đáng kể.
2.3. Nội dung và hình thức của giải pháp
2.3.1. Mục tiêu của giải pháp
Nắm vững kiến thức về Âm nhạc, vị trí các nốt nhạc trên khuông
nhạc tương ứng với độ cao âm thanh, các hình nốt nhạc tương ứng độ dài, giúp
các em hiểu và phân biệt được những âm thanh cao, thấp, dài, ngắn với lực độ
khác nhau, tốc độ thể hiện khác nhau
2.3.2. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp
- Muốn có một tiết học đạt chất lượng cao, trước hết giáo viên phải gây
hứng thú cho học sinh ngay từ phần mở đầu bài học, phần giới thiệu đề mục rõ
ràng. Giáo viên ln tạo khơng khí ngay từ khi bước vào lớp với thái độ vui vẻ
thân mật đối với học sinh và việc đánh giá công bằng trong việc kiểm tra miệng
đều là những yếu tố góp phần tạo nên khơng khí hào hứng chung của cả lớp để
chuẩn bị bước vào bài học mới.
- Trong quá trình giảng dạy giáo viên phải biết phát huy tính tích cực, chủ
động sáng tạo của học sinh nhằm gây hứng thú học tập cho các em. Thực chất
của việc học tập là chuổi vấn đề được đặt ra và được nhận thức ở mức độ cao
hơn, đặc trưng của môn âm nhạc là thực hành, luyện tập. Thực hành là sợi chỉ
đỏ xuyên suốt quá trình dạy và học bộ môn.

- Thông qua thực hành để dạy lý thuyết, lấy lý thuyết để củng cố kỹ năng
thực hành trên cơ sở sử dụng thời gian trên lớp một cách tối ưu (tránh thời gian
chết) để tất cả học sinh được nhìn, nghe và thực hành, luyện tập theo các hình
8

skkn


thức như: Cá nhân, tốp, nhóm, dãy, bàn. Thực tế cho thấy nêu trong một tiết học
giáo viên đặt ra nhiều câu hỏi (Hay tổ chức lồng ghép với các trò chơi âm nhạc)
vừa sức đối với học sinh, học sinh dể hiểu dể nhớ, hay cho các em nghe, nhìn
thể hiện nhiều thì học sinh rất có hứng thú học, tạo động cơ học tập tốt và đạt
hiệu quả rất cao.
- Vận dụng linh hoạt các phương pháp dạy học, tránh cách dạy thông báo
khô khan tẻ nhạt. Giáo viên phải nắm chắc đặc trưng môn học âm nhạc để có
cách dạy cho phù hợp, giờ học âm nhạc phải là giờ học nghệ thuật hấp dẫn với
phương châm học vui - vui học. Tránh dạy lý thuyết trừu tượng và dạy học các
ký hiệu ghi chép nhạc nặng nề, căng thắng. Phải tìm mọi cách cải tiến cách dạy
từng phân mơn theo hướng tích cực hố hoạt động của học sinh. Bổ sung sáng
tạo thêm nhiều thủ pháp sinh động, hấp dẫn, đa dạng hoá cách thức truyền đạt ở
mỗi bài học mỗi tiết dạy.
- Xây dựng các kỹ năng thực hành, luyện tập về các ký hiệu ghi chép nhạc
được lồng ghép qua các trò chơi Âm nhạc nhằm rèn luyện cho học sinh về cách
phân biệt, nhận biết, biết đọc, viết tên nốt, hình nốt, vị trí nốt nhạc, khng nhạc
gồm mấy dịng, mấy khe, khóa son được viết ở dịng kẻ thứ mấy trên khng
nhạc được thể hiện ở những trò chơi sau:
+ Xây dựng phương pháp rèn luyện kỹ năng thực hành nhanh, đúng, kẻ
đẹp khng nhạc và khóa son theo trị chơi “Ai nhanh, ai đúng”.
+ Xây dựng phương pháp nhớ tên nốt bằng phương pháp đọc (Hát) tên nốt
theo bài thơ

+ Xây dựng phương pháp chơi trị chơi ghi nhớ vị trí nốt theo khuông nhạc
bàn tay.
+ Xây dựng phương pháp ghi nhớ, phân biệt vị trí, tên nốt qua trị chơi
đóng vai “Bảy anh em”.
+ Xây dựng phương pháp chơi trò chơi « Đọc nốt theo thang âm từ thấp
đến cao”.
+ Rèn kỹ năng viết (cài) đúng và đẹp các vị trí nốt nhạc lên khuông.
+ Xây dựng phương pháp ghi chép đúng, đẹp các hình nốt nhạc.
+Xây dựng mối quan hệ tốt giữa giáo viên với Phụ huynh học sinh để rèn
đọc nhạc cho học sinh đọc nhạc.
* Giải pháp 1: Các trò chơi nhằm rèn luyện tiết tấu, trường độ
+ Phân biệt âm dài, ngắn bằng đàn óc gan.
+ Nghe, gõ, đọc tiết tấu bài tập nốt nhạc đơn giản bằng thanh phách.
+ Làm tín hiệu đèn giao thơng (xanh = móc đơn, vàng = nốt đen, đỏ = dấu
lặng đen vv..).
Vui chơi nói chung và trị chơi âm nhạc nói riêng là những hoạt động có ý
nghĩa quan trọng trong việc hình thành và phát triển các kỹ năng, năng lực sáng
tạo, phát huy tính tích cực cho các em học sinh ngay từ ở bậc học đầu tiên và
trong tính hệ thống ở các bậc học tiếp theo.
Có thể thấy rằng, ngay từ khi đứa trẻ ra đời, gắn với các hoạt động của cá
nhân hay các trò mà trẻ chơi trong gia đình, trong lớp học hay các sinh hoạt tập
thể đã thực hiện rất nhiều chức năng của xã hội.
Thực tế đã cho thấy, trò chơi âm nhạc là phương tiện giáo dục hấp dẫn, đáp
9

skkn


ứng nhu cầu thiết thực của trẻ em và âm nhạc là bộ mơn có thể phát huy nhiều
nhất thế mạnh về hướng dẫn trò chơi trong giờ học. Các trị chơi đó đã tạo ra

hiệu ứng lớn trong việc giúp các em khắc sâu kiến thức, phát triển kĩ năng và
đặc biệt là phát huy tính tích cực chủ động của học sinh theo mục tiêu đổi mới.
Âm nhạc có lợi thế của nó. Đây là bộ mơn nghệ thuật có lợi thế, nó rất phù hợp
với nhu cầu tâm sinh lí của lứa tuổi lớp 3, là hiếu động, thích được thể hiện
mình, đồng thời cũng rất thích khám phá, trải nghiệm trong các giờ học âm nhạc
và các hoạt động sinh hoạt tập thể, các hoạt động ngoại khóa âm nhạc. Với sự
hấp dẫn của mình, trị chơi trong âm nhạc. sẽ đưa lớp học vào một khơng gian
đặc biệt, tạo nên được khơng khí sinh động trong giờ học. Trị chơi âm nhạc có
sức cuốn hút đặc biệt và gây nhiều hứng thú cho học sinh kể cả những em lười
học, hay tính tình cịn nhút nhát, rụt rè. Khơng khí sơi nổi đó sẽ đẩy lùi được
cách dạy lí thuyết sng nặng nề nhàm chán. Các kiến thức bài học, các kĩ năng
ghi chép nhạc được chuyển tải và mềm hóa trong các trị chơi sinh động, thu hút
và hấp dẫn sẽ khiến các em khơng bị cảm giác áp lực, gị bó khi tham gia chơi
mà bản chất của nó chính là các em đang tham gia q trình học tập. Thơng qua
việc vui chơi, các em cịn hình thành và rèn luyện nhiều "kĩ năng mềm", kĩ năng
sống trong mơi trường gia đình và tương tác xã hội. Như vậy, sau khi thực hiện,
hồn thành các nhiệm vụ và kĩ năng của trị chơi âm nhạc thì cũng đồng nghĩa
với việc học sinh đã lĩnh hội được kiến thức, kĩ năng thực hành và thậm chí là đã
phần nào phát triển năng khiếu âm nhạc cho từng cá nhân.
Thơng qua các trị chơi âm nhạc nó cịn là chất xúc tác, keo kết dính vơ
hình giúp học sinh ln tự tin mạnh dạn nhanh chóng hịa đồng và dễ cởi mở
đồn kết. Ý chí tinh thần đồng đội cũng được rèn luyện qua trò chơi đồng thời
trò chơi còn thúc đẩy phát triển sự năng động sáng tạo của từng cá thể học sinh.
Tổ chức trò chơi trong các tiết học là tổ chức cho học sinh thực hiện những
thao tác, hành động thích hợp với bài học thơng qua trị chơi đó. Học sinh tiểu
học có nhu cầu vui chơi rất lớn, việc tổ chức trị chơi là góp phần thỏa mãn nhu
cầu đó của trẻ em. Nó làm cho khơng khí học tập trở nên sôi nổi, sinh động, nên
các em hứng thú với việc học tập hơn. Qua việc tham gia trò chơi, học sinh thực
hiện được những thao tác, kĩ năng của các kiến thức âm nhạc một cách nhẹ
nhàng, tự nhiên, thoải mái. Thơng qua đó phát huy tính tích cực, sáng tạo, chủ

động trong học tập của các em.
Với hoạt động này, giáo viên cần nắm vững yêu cầu của trò chơi, hiểu
được tác dụng giáo dục âm nhạc qua trò chơi. Giáo viên cần hướng dẫn cụ thể
các hình thức chơi, luật chơi trị chơi trước khi tổ chức cho học sinh thực hiện
trò chơi. Phải chuẩn bị trước đạo cụ để đáp ứng theo yêu cầu của trò chơi. Động
viên tất cả học sinh tham gia trị chơi một cách vui vẻ và hiệu quả.
Có như vậy, vai trò của trò chơi âm nhạc ở bậc học có ý nghĩa rất quan
trọng trong sự nghiệp giáo dục phát triển và hoàn thiện nhân cách của học sinh.
Từ việc đáp ứng mục tiêu, yêu cầu cơ bản của môn âm nhạc nới riêng và ngành
giáo dục nói chung là tạo nền tảng văn hóa âm nhạc phổ thông cho lứa tuổi thiếu
niên nhi đồng, dần dần tăng cường nâng cao thể lực và tạo các tiền đề để hình
thành các kiến thức âm nhạc được rèn luyện qua các hình thức tổ chức của trị
chơi âm nhạc. Bằng các năng lực, sáng tạo. của các em được lồng ghép qua các
10

skkn


trò chơi âm nhạc được rèn luyện ở các phương pháp sau đây:
* Giải pháp 2: Xây dựng phương pháp rèn luyện kỹ năng thực hành
nhanh, đúng, đẹp khi kẻ khng nhạc và khóa son
Ở lớp 3, học sinh bước đầu mới làm quen với các kí hiệu ghi nhạc như:
Khng nhạc, khóa Son và một số hình nốt nhạc, tên nốt nhạc, vị trí các nốt
nhạc trên khng. Vì thế cho nên, muốn cho học sinh viết đúng, đọc đúng được
các ký hiệu ghi chép nhạc đặc biệt là khng nhạc và khóa son sao cho đúng,
đẹp, trước hết giáo viên phải cho học sinh luyện tập, thi đua kẻ khng nhạc và
khóa son vào bảng con, vở ghi, thi đua các hình thức trên bảng giáo viên ln
u cầu khuyến khích học sinh với học sinh thi đua kẻ đúng, đẹp và nhanh
được. Chính các yếu tố đó, nó sẽ quyết định cho việc học sinh đọc và phân biệt
nhanh các ký hiệu ghi chép nhạc thật chính xác ở các lớp trên.

Vì vậy, để cho học sinh dễ nhớ, dễ hiểu, dễ đọc và dễ tạo không khí hứng
thú học tập tốt và tích cực hơn, tơi thường xuyên cho học sinh luyện tập và thực
hành kẻ khng nhạc và khóa son ở các tiết bằng các hình thức thi đua “Ai
nhanh, ai đúng” rất hiệu quả.
* Giải pháp 3: Xây dựng phương pháp nhớ tên nốt bằng phương pháp
đọc (Hát) tên nốt theo bài thơ
- Giáo viên thực hiện hát mẫu vài lần rồi cho cả lớp hát đồng thanh, hát thi
đua theo nhóm bàn, theo dãy, theo cá nhân. Học sinh thực hiện thi đua hát và chỉ
vào tên nốt đó.
* Những nốt trong khe đếm từ dưới lên:
“Fa, La, Đô” là ba nốt trong khe 1, khe 2 và khe 3.
Nhớ mãi nghe em, nhớ mãi không quên
Fa khe đầu (1) Lá khe hai (2) Đố khe ba (3)
* Những nốt trên dòng đếm từ dưới lên:
Xịe bàn tay ta được khn nhạc đàn
Mi dịng thứ nhất, dịng nhì (thứ 2) nốt son
Si si si dịng ba (3) khắc ghi.
- Ta thường xun ơn tập củng cố cho học sinh ghi nhớ vị trí các nốt nhạc
trên khuông nhạc bằng các câu văn này kết hợp sử dụng khuông nhạc trên bảng
để khắc sâu kiến thức cho học sinh.

Hình ảnh: HS và đang thực hiện chơi trị chơi đọc nốt trên khng nhạc.
11

skkn


* Giải pháp 4: Xây dựng phương pháp chơi trò chơi ghi nhớ vị trí nốt
theo “Khng nhạc bàn tay”
- Phần này địi hỏi giáo viên phải đầu tư nhiều cơng sức và có những

biện pháp, hình thức tổ chức sinh động hấp dẫn. Giáo viên nên tổ chức những
nhóm giúp đỡ nhau đọc nhạc bằng khuông nhạc bàn tay ngay ở lớp, ở các giờ ra
chơi hoặc ở nhà. Ở lớp thường xuyên tổ chức những đợt thi đua đọc, viết, cài vị
trí nốt sao cho nhanh, đúng, đẹp.
- Để làm được điều đó cần có sự phối hợp nhịp nhàng giữa giáo viên với
học sinh trong mỗi giờ học có các ký hiệu ghi chép nhạc càng hiệu quả hơn,
bằng cách tăng cường các hình thức thi đua luyện đọc, luyện viết, luyện cài các
vị trí nốt nhạc ở trên lớp thơng qua các trò chơi Âm nhạc như sau để tiết học đạt
hiệu quả hơn.
- GV Sử dụng “Bàn tay trái” xem như một khng nhạc: 5 ngón tay tượng
trưng cho 5 dòng kẻ, 4 kẻ tay tượng trưng cho 4 khe, bắt đầu từ ngón tay út là
dịng kẻ thứ nhất, ngón 2, 3, 4, 5 là các dịng kẻ tiếp theo của bàn tay.
Khoảng cách của các ngón được tính bằng các khe của khng nhạc.
Khoảng cách giữa ngón út và ngón đeo nhẫn là khe 1, từ ngón đeo nhẫn đến
ngón giữa là khe 2 cứ như vậy cho đén hết ngón cái là khe 4.

Hình ảnh: Nhóm HS đang thực hiện chơi trò chơi.
12

skkn


* Giải pháp 5: Xây dựng phương pháp ghi nhớ vị trí, tên nốt qua trị
chơi đóng vai “Bảy anh em”
* Để học sinh nhớ tên 7 nốt nhạc, giáo viên tổ chức trò chơi “Bảy anh em”
như sau:
- Giáo viên chỉ định 7 em, mỗi em mang tên một nốt nhạc theo thứ tự:
Đô - Rê - Mi - Pha - Son - La - Si.
- Bảy em đứng cạnh nhau theo thứ tự như trên. Giáo viên gọi tên nốt nào,
em mang tên nốt đó phải nói “có” và nói tiếp “tơi tên là …” theo tên nốt đã được

quy định rồi ngồi xuống (hoặc giơ 1 tay lên cao). Ai nói sai “tên mình” là thua
cuộc. Giáo viên gọi em khác thay thế và cuộc chơi tiếp tục. Giáo viên “gọi tên”
nhanh hơn và học sinh “xưng tên” cũng phải nhanh chóng nói đúng tên mình.
- GV tổ chức cho học sinh thi đua theo nhóm bàn, các nhân…
* Giải pháp 6: Xây dựng phương pháp ghi nhớ cao độ vị trí kết hợp đọc
hình nốt qua trò chơi Đọc nốt theo thang âm từ thấp đến cao
- GV cho học sinh luyện đọc, thực hành trên bảng bằng thang âm vị trí nốt,
hình nốt trên khng nhạc từ thấp đến cao để các em ghi nhớ vị trí nốt, hình nốt
theo thanh âm đi lên đi xuống.
- Từ các hình thức luyện đọc, luyện viết hình nốt đó. Học sinh được thực
hiện đọc độ cao thấp của các vị trí nốt nhạc trên khng kết hợp đọc hình nốt.
- Giáo viên tổ chức cho HS thi đua lên bảng đọc, viết các vị trí nốt, hình
nốt theo các cá nhân, nhóm, dãy…

Hình ảnh: HS đang thực hiện viết vị trí nốt, hình nốt trên bảng.
* Giải pháp 7: Rèn kỹ năng viết (cài) đúng và đẹp các vị trí nốt nhạc
lên khng
- Để cho học sinh có kỹ năng phân biệt đúng, nhanh, đẹp, chính xác các vị
trí nốt, hình nốt trên khng nhạc. Giáo viên nên tổ chức cho từng các nhân thực
hành, luyện tập lên bảng thi đua cài vị trí tên nốt kết hợp với hình nốt.
- Giáo viên đọc tên nốt và hình nốt rồi yêu cầu học sinh lên bảng cài.
- Giáo viên có thể cho cả lớp luyện tập viết vị trí tên nốt, hình nốt bảng con
tại chỗ.

13

skkn


Hình ảnh: HS thực hiện trị chơi thi đua “Ai nhanh, ai đúng, ai đẹp”.

* Giải pháp 8: Xây dựng phương pháp ghi chép hình nốt nhạc
- Qua phương pháp ghi chép lại các hình nốt đã học, đã giúp các em nắm
chắc vị trí các nốt, hình nốt trên khng cũng như nhớ các hình nốt, ký hiệu đã
học. Nếu như tập đọc nhạc mang nhiều tính chất trừu tượng vì nó cịn phụ thuộc
vào tai nghe của từng em thì ghi chép nhạc mang tính cụ thể hơn, hiện thực hơn.
Do vậy, việc hướng dẫn cácem ghi chép đơn giản và dễ thực hiện lồng ghép ở
các tiết 24, tiết 28, tiết 29, tiết 31, tiết 33. Tuy nhiên, đơn giản không có nghĩa là
khơng quan trọng, ngược lại tập ghi chép nhạc là sự đúc kết giữa 2 phân môn tập
hát và tập đọc nhạc để khắc sâu kiến thức cho các em nắm vững chuẩn bị lên lớp
4 -5 đọc tập đọc nhạc cơ bản. Do đó địi hỏi phải có sự chính xác tuyệt đối từng
vị trí nốt trên khng nhạc, quan trọng hơn nữa là qua chép nhạc các em phải
nhớ được tên các nốt nhạc là gì? nằm ở vị trí nào? cách viết các hình nốt ra sao,
các hình nốt đó có ý nghĩa gì và phải thể hiện thế nào? Việc ghi chép nhạc còn
giúp các em ghi nhớ các ký hiệu khác về âm nhạc.
- Việc ghi chép nhạc là cơng việc địi hỏi phải hướng dẫn các em thực
hiện một cách thường xuyên ở các tiết luyện tập và thực hành lồng ghép ngay
trong tiết học hoặc giao bài tập thực hiện ở nhà.

Hình ảnh: HS thực hiện trị chơi thi đua “Ai nhanh, ai đúng, ai đẹp”.
14

skkn


2.3.3. Mối quan hệ giữa giải pháp, biện pháp
Các biện pháp định hướng cho những giải pháp tiến hành và có mối quan
hệ chặt chẽ với nhau, ln có sự hỗ trợ lẫn nhau, bám sát vào hoàn cảnh và mức
độ tiếp thu bài của từng đối tượng học sinh. Bởi vậy trong quá trình giảng dạy
giáo viên cần lựa chọn các phương pháp phù hợp để giảng dạy sao cho tiết học
đạt kết quả cao nhất.

Những biện pháp trên đây cho ta thấy, trong các tiết học âm nhạc cần kết
hợp, lồng ghép với những hoạt động của trò chơi âm nhạc. Trò chơi âm nhạc
vừa là cách thức để học sinh giải trí, thư giãn, tích lũy kiến thức, đồng thời là
biện pháp rèn luyện và hỗ trợ các kiến thức, kĩ năng, thực hành, luyện tập âm
nhạc cho Học sinh dần dần được năng cao lên. Từ đó hình thành tri thức, kinh
nghiệm hoạt động âm nhạc cơ bản cho học sinh. Có thể thấy, trị chơi âm nhạc là
khái niệm được tạo thành bởi hai yếu tố chính đó là yếu tố vừa học, vừa chơi.
Trong đó, yếu tố chơi phải đảm bảo học sinh được vui vẻ và say mê trong khi
chơi, bao gồm các vận động cơ thể, vận động trí óc khuyến khích học sinh tích
cực tham gia giải quyết nhiệm vụ của trò chơi.
Âm nhạc là linh hồn của trò chơi. Yếu tố âm nhạc ở đây được hiểu bao gồm
tất cả các kĩ năng phát triển về tai nghe, về tiết tấu, về khả năng ca hát, phán
đoán, nhận xét (các yếu tố cấu thành của trị chơi) và thơng qua việc chơi sẽ
khơng chỉ cung cấp mà cịn giúp học sinh củng cố, rèn luyện về các kiến thức, kĩ
năng thực hành các ký hiệu ghi chép nhạc.
Các trò chơi âm nhạc đều có mục đích là tạo cơ hội cho học sinh được thực
hành, củng cố, trải nghiệm các kiến thức, kĩ năng âm nhạc đã học đồng thời
khám phá thêm những điều mới mẻ trong cảm xúc khi các em tự mình trải
nghiệm cùng với âm nhạc qua các trị chơi. Chính vì thế, trong trị chơi âm nhạc
các yếu tố về nhiệm vụ, yêu cầu, nội dung chơi, luật chơi, các thao tác chơi phải
đảm bảo tôn trọng các đặc trưng cũng như tính thẩm mĩ của nghệ thuật âm nhạc,
căn cứ vào khả năng của học sinh cũng như cơ sở vật chất tại cơ sở để đảm bảo
yếu tố an tồn và khơng lãng phí.
Thực tế dạy học hiện nay cho thấy, khi tổ chức các hoạt động học tập trên
lớp cho học sinh, giáo viên cần phải xác định rõ nội dung kiến thức cần học cho
học sinh lĩnh hội từ bài học, từ đó đưa ra các hình thức học tập phù hợp với
nhiệm vụ học tập và đối tượng học tập. Tương tự, khi thiết kế các trò chơi âm
nhạc, giáo viên cần xác định rõ nhiệm vụ nhận thức đối với học sinh từ đó xây
dựng các thao tác, hành động chơi nhằm hỗ trợ cho việc tiếp thu, lĩnh hội các
kiến thức, kỹ năng âm nhạc.

2.4. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu,
phạm vi và hiệu quả ứng dụng.
Tôi đã dùng khảo sát thái độ trước tác động và sau tác động của trò chơi âm
nhạc ở Học sinh khối lớp 3 về mức độ hứng thú của các em đối với nội dung
“Các ký hiệu ghi chép nhạc kết hợp lồng ghép và áp dụng qua trò chơi âm nhạc”
vào giảng dạy đạt kết quả rất tốt.
* GV tổ chức thường xuyên “trò chơi âm nhạc” trong việc học tập các ký
hiệu ghi chép nhạc ở các tiết học sau:
15

skkn


Môn
Âm nhạc

Nôi dung bài dạy
Tiết 16: Kể chuyện âm nhạc - Giới thiệu tên nốt nhạc
Tiết 23: Ôn tập BH - Ôn tập tên nốt nhạc
Tiết 24: Giới thiệu 1 số hình nốt nhạc
Tiết 28: Ơn tập bài hát - Tập kẻ khng nhạc và khóa son
Tiết 29: Tập viết các nốt nhạc trên khng
Tiết 31: Ơn tâp 2 bài hát - Ơn tập các nốt nhạc

Tổng số HS
khối 3
240

Hồn thành tốt
HS

%
95
39,6 %

Hồn thành
HS
%
145
60,4 %

Chưa hồn thành
HS
%
0
0%

Các hình ảnh minh chứng học sinh được lồng ghép và thực hiện các kiến
thức về nhận biết, phân biệt các ký hiệu ghi chép nhạc đạt kết quả cao như trên.
Học sinh đã được học tập, lĩnh hội, tiếp thức, kỹ năng về mơn âm nhạc thơng
qua các trị chơi âm nhạc được lồng ghép trong các tiết học vừa qua rất tốt.
3. PHẦN KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
3.1. Kết luận
Xuất phát từ thực trạng khả năng nhận thức tiếp thu những kiến thức đặc
thù của bộ môn âm nhạc, tôi đã lựa chọn và đưa vào thực tế những phương pháp
giảng dạy của mình trên cơ sở bám sát chương trình hướng dẫn của Bộ giáo dục
& Đào tạo và tôi đã thu được những kết quả đáng kể. Qua quan sát thực tế nhận
thấy các em u thích bộ mơn hơn, hào hứng học tập hơn. Đặc biệt là kết quả
học tập cũng như chất lượng của các tiết học ghi chép nhạc đã nâng lên rõ rệt,
các em đọc đúng, viết đẹp, mạnh dạn hơn, tự tin hơn trong việc tham gia các
hoạt động thi đua của lớp.

Qua thực tế giảng dạy tại trường Tiểu học Quảng Thành sau khi áp dụng
vào lớp mình phụ trách với kết quả so với những thống kê, lỗi sai sót của các
năm học trước và năm học này. Kết quả chất lượng được nâng cao. Tôi thấy việc
rèn kỹ năng đọc và viết đúng các ký hiệu ghi chép nhạc cho Học sinh khối 3 là
một nhiệm vụ rất cần thiết. Nó cung cấp cho các em chuỗi kiến thức trong hệ
thống giáo dục phổ thông của môn âm nhạc,đặc biệt là kiến thức về các ký hiệu
ghi chép nhạc. Từ đó giúp các em nắm vững các kiến thức âm nhạc để các em
học tốt lên những lớp học cao hơn, học sinh biết vận dụng vào kiến âm nhạc vào
thực tế cuộc sống, đồng thời rèn cho các em tính cẩn thận, chính xác, lơ gíc, chặt
chẽ trong các hình thức học tập bộ môn âm nhạc. Để giúp học sinh phát huy tích
cực, sáng tạo, tự giác trong học tập của học sinh.
Qua nghiên cứu, áp dụng đề tài “Một số giải pháp giúp học sinh lớp 3 Rèn
kỹ năng phân biệt, nhận biết các ký hiệu âm nhạc và cách ghi chép nhạc”. Tôi
nhận thấy khả năng nhận thức, đọc, viết nốt nhạc đúng, phân biệt nhanh hơn khi
tham gia tổ chức trò chơi âm nhạc. Việc “Rèn kỹ năng phân biệt, nhận biết các
ký hiệu ghi chép nhạc cho HS lớp 3” tại Trường tiểu học Quảng Thành thơng
qua Trị chơi âm nhạc sẽ gây hứng thú cho học sinh trong việc học tập các ký
hiệu ghi chép nhạc. Học sinh thể hiện sự ham thích, hứng thú học mơn âm nhạc
16

skkn


của học sinh rất tốt.
3.2. Kiến nghị
Để nâng cao chất lượng học tập bộ môn Âm nhạc cho học sinh Tiểu học
tơi xin có một số ý kiến đề xuất như sau:
* Về phía giáo viên
Dạy học phù hợp với từng đối tượng học sinh. Giáo viên phải thường
xuyên nghiên cứu, tự học, tự bồi dưỡng về chuyên môn nghiệp vụ. Vận dụng

công nghệ thông tin trong dạy học.
Sử dụng thành thạo đồ dùng dạy học sẵn có đồng thời biết tự làm và sử
dụng bộ nốt nhạc bằng nam châm và các nhạc cụ gõ đệm của môn hoạt động
giáo dục âm nhạc. tạo cơ hội để các em có thêm điều kiện giao lưu, học hỏi thể
hiện mình trong lĩnh vực nghệ thuật.
* Về phía nhà trường
- Trang bị tài liệu tham khảo, máy nghe nhạc, máy chiếu, đàn phím điện tử,
tranh ảnh các nhạc sĩ để phục vụ cho việc giảng dạy bộ môn.
- Tăng cường các hoạt động ngồi giờ lên lớp thơng qua mơn “Hoạt động
giáo dục Âm nhạc”.
- Đề nghị nhà trường bố trí cho Tôi được dạy Học sinh khối 3, 4, 5 trong
các năm tới để các em học sinh nắm vững hơn về kiến thức bộ mơn âm nhạc.
* Về phía Phịng GD&ĐT
- Tổ chức lớp chun đề về bộ mơn Âm nhạc để giáo viên có điều kiện học
hỏi, giao lưu, trao đổi kinh nghiệm và phương pháp giảng dạy.
Trong q trình thực hiện đề tài khó tránh khỏi sai sót, rất mong được sự
giúp đỡ và góp ý chân thành từ phía các cấp lãnh đạo. Tơi hy vọng rằng kinh
nghiệm nhỏ này sẽ góp phần nâng cao chất lượng giáo dục bộ môn âm nhạc và
để các em có đà bước lên chương trình của lớp 4- 5 dễ dàng hơn.
Xin chân thành cảm ơn!
XÁC NHẬN CỦA
THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ

Thanh Hóa, ngày 15 tháng 3 năm 2022
Tơi xin cam đoan đây là sáng kiến
kinh nghiệm của mình viết, không sao
chép nội dung của người khác.
Người thực hiện

Hồ Thị Sen

17

skkn


TÀI LIỆU THAM KHẢO
- Sách hướng dẫn trò chơi âm nhạc.
- Sách nghệ thuật âm nhạc lớp 3.
- Tìm hiểu, tham khảo các tài liệu, phương tiện truyền thơng có liên quan
đến bộ môn âm nhạc.
- Sách nghệ thuật 3
- Thiết kế bài giảng Âm nhạc lớp 3.

18

skkn


DANH MỤC
CÁC ĐỀ TÀI SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐÃ ĐƯỢC HỘI ĐỒNG ĐÁNH GIÁ XẾP

LOẠI CẤP PHÒNG GD&ĐT, CẤP SỞ GD&ĐT
VÀ CÁC CẤP CAO HƠN XẾP LOẠI TỪ C TRỞ LÊN.
Họ và tên tác giả: Hồ Thị Sen
Chức vụ và đơn vị công tác: Giáo viên, Trường Tiểu học Quảng Thành.

TT

Tên đề tài SKKN

1

Một số phương pháp dạy học môn
Âm nhạc ở Tiểu hoc

Kết quả
Cấp đánh
đánh giá
giá xếp loại
xếp loại
(Phòng, Sở,
(A, B,
Tỉnh...)
hoặc C)

Năm học
đánh giá
xếp loại

Sở GD&ĐT

2013-2014

C

19

skkn