(Luận văn thạc sĩ hcmute) giáo dục hướng nghiệp thông qua các hoạt động ngoại khóa cho học sinh thpt trên địa bàn thị xã thuận an, tỉnh bình dương
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (5.34 MB, 151 trang )
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
LUẬN VĂN THẠC SĨ
NGUYỄN THỊ YẾN
GIÁO DỤC HUỚNG NGHIỆP CHO HỌC SINH TRUNG HỌC
PHỔ THÔNG THƠNG QUA HOẠT ÐỘNG NGOẠI KHĨA
TRÊN ÐỊA BÀN THỊ XÃ THUẬN AN, TỈNH BÌNH DƯƠNG
NGÀNH: GIÁO DỤC HỌC – 601401
S KC 0 0 4 8 3 0
Tp. Hồ Chí Minh, tháng 4/2016
Luan van
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
LUẬN VĂN THẠC SĨ
NGUYỄN THỊ YẾN
GIÁO DỤC HƯỚNG NGHIỆP CHO HỌC SINH TRUNG
HỌC PHỔ THÔNG THƠNG QUA HOẠT ĐỘNG NGOẠI
KHĨA TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ THUẬN AN,
TỈNH BÌNH DƯƠNG
NGÀNH: GIÁO DỤC HỌC – 601401
Tp. Hồ Chí Minh, tháng 04 năm 2016
Luan van
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
LUẬN VĂN THẠC SĨ
NGUYỄN THỊ YẾN
GIÁO DỤC HƯỚNG NGHIỆP CHO HỌC SINH TRUNG
HỌC PHỔ THÔNG THƠNG QUA HOẠT ĐỘNG NGOẠI
KHĨA TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ THUẬN AN,
TỈNH BÌNH DƯƠNG
NGÀNH: GIÁO DỤC HỌC – 601401
Hướng dẫn khoa học: PGS.TS PHÙNG RÂN
Tp. Hồ Chí Minh, tháng 05 năm 2016
Luan van
LÝ LỊCH KHOA HỌC
I.
LÝ LỊCH SƠ LƯỢC:
Họ và tên: Nguyễn Thị Yến
Giới tính: Nữ
Ngày, tháng, năm sinh: 14 /11/1991
Nơi sinh: Nghệ An
Quê quán: Bình Dương
Dân tộc: Kinh
Chỗ ở riêng hoặc địa chỉ liên lạc: 73/4B, Lê Văn Việt, phường Hiệp Phú, Q9,
Tp.HCM
Điện thoại nhà riêng: 01673870976
Email:
II. QUÁ TRÌNH ĐÀO TẠO
Hệ đào tạo: Đại học chính quy
Thời gian đào tạo từ năm 2009 đến 2013
Nơi học: trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Tp HCM
Ngành học: Kỹ thuật nữ công
Tên đồ án tốt nghiệp: Nghiên cứu quy trình chế biến Jam cà chua
Ngày và nơi bảo vệ đồ án: tháng 7 năm 2013, trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật
Tp HCM
Người hướng dẫn: ThS. Đặng Thị Ngọc Dung
III. QUÁ TRÌNH CÔNG TÁC CHUYÊN MÔN KỂ TỪ KHI TỐT NGHIỆP
ĐẠI HỌC:
Thời gian
Tháng 8 năm 2013 đến
tháng 1 năm 2014
Tháng 5 năm 2014 đến
nay
Tháng 10 năm 2015 đến
nay
Nơi công tác
Công ty TNHH TM & DV
Gô Co Vina
Trường ĐH Sư phạm Kỹ
thuật Tp HCM
Trường trung cấp nghề
Vạn Ninh
i
Luan van
Công việc đảm nhiệm
Quản lý chất lượng
(QC)
Học viên cao học
Giáo viên
LỜI CAM ĐOAN
Tơi cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của tôi.
Các số liệu, bảng biểu, kết quả được trình bày trong luận văn là trung thực và
chưa từng được cơng bố trong bất kì cơng trình nghiên cứu nào khác.
Tp. Hồ Chí Minh, ngày 20 tháng 03 năm 2016
(Ký tên và ghi rõ họ tên)
Nguyễn Thị Yến
ii
Luan van
LỜI CẢM ƠN
Để gặt hái được kết quả ngày hôm nay, ngồi sự nỗ lực phấn đấu của bản thân,
tơi luôn nhận được sự quan tâm, giúp đỡ của nhà trường, bạn bè và đặc biệt là sự chỉ
dạy và giúp đỡ của các thầy cô.
Đầu tiên, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành và sâu sắc nhất đến lãnh đạo nhà
trường trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP HCM đã tạo mọi điều kiện thuận lợi
cho tôi có cơ hội học tập tốt nhất.
Xin gửi lời cảm ơn đến các bạn, các anh chị trong lớp cao học Giáo dục học
14A đã giúp đỡ tôi trong suốt thời gian học tập tại trường.
Bên cạnh đó, tơi cũng xin gửi lời cảm ơn chân thành đến các thầy, cô đã truyền
đạt những kiến thức quý báu cho tôi trong hành trình này, đặc biệt là các thầy cơ ở
viện Sư phạm Kỹ thuật.
Ngồi ra, tơi xin gửi lời cảm ơn đến Ban giám hiệu, các giáo viên của các trường
THPT trên địa bàn Thị xã Thuận An tỉnh Bình Dương đã giúp đỡ tơi hồn thành luận
văn này.
Đặc biệt, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất đến PGS.TS Phùng Rân, người
Thầy -người đã giúp đỡ, có những đóng góp, chỉ bảo tận tình để tơi có thể hồn thành
tốt nhất luận văn của mình.
Một lần nữa tơi xin chân thành cảm ơn tất cả!
Tp. Hồ Chí Minh, ngày 20 tháng 03 năm 2016
(Ký tên và ghi rõ họ tên)
Nguyễn Thị Yến
iii
Luan van
TĨM TẮT
Giáo dục hướng nghiệp đóng vai trị quan trọng trong quá trình giáo dục học
sinh, nhất là đối với học sinh THPT, những người đang chuẩn bị hành trang để bước
sang trang mới với việc đầu tiên là phải lựa chọn cho mình một nghề nghiệp tương
lai. Giáo dục hướng nghiệp giúp học sinh có những hiểu biết đúng đắn về năng lực,
hứng thú của bản thân, hiểu rõ về thế giới nghề nghiệp, từ đó hình thành nhân cách
nghề nghiệp và có thái độ nghề nghiệp đúng đắn ngay từ đầu nhằm mục đích đảm
bảo sự phù hợp nghề, giảm sự lãng phí về thời gian, tiền bạc và cơng sức từ đó giảm
tỉ lệ thất nghiệp, giảm tệ nạn xã hội và góp phần ổn định xã hội.
Tuy nhiên, thực tế hiện nay cho thấy, hoạt động hướng nghiệp vẫn còn nhiều
bất cập, chất lượng vẫn chưa cao. Người nghiên cứu thiết nghĩ điều quan trọng mà
GDHN cần phải làm là giúp các em phải thực sự hiểu rõ bản thân mình về khả năng,
hứng thú và nhu cầu của mình dựa trên những gì các em được tiếp xúc, trải nghiệm
thực tế về ngành nghề. Hướng nghiệp thơng qua hoạt động ngoại khóa là một trong
những cách để thực hiện điều đó. Vì vậy, người nghiên cứu chọn đề tài: “Giáo dục
hướng nghiệp cho học sinh trung học phổ thơng thơng qua hoạt động ngoại khóa
trên địa bàn thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dương”. Đề tài gồm 3 phần:
Phần mở đầu: Trình bày lý do chọn đề tài, mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu,
khách thể và đối tượng nghiên cứu, giả thuyết, giới hạn đề tài, phương pháp nghiên
cứu.
Phần nội dung: gồm 3 chương
-
Chương 1: Cơ sở lý luận
+ Trình bày cơ sở lý luận về hoạt động hướng nghiệp
+ Trình bày cơ sở lý luận về hoạt động ngoại khóa
-
Chương 2: Thực trạng hoạt động hướng nghiệp và hoạt động ngoại khóa tại
các trường THPT trên địa bàn thị xã Thuận An – Bình Dương:
+ Trình bày thực trạng hoạt động hướng nghiệp của các trường trên kết quả khảo
sát HS, GV, CBQL.
iv
Luan van
+ Trình bày thực trạng hoạt động ngoại khóa của các trường trên kết quả khảo
sát HS, GV, CBQL.
-
Chương 3: Đề xuất các hoạt động ngoại khóa nhằm nâng cao chất lượng công
tác hướng nghiệp cho học sinh THPT trên địa bàn thị xã Thuận An – Bình Dương.
Trình bày các hoạt động ngoại khóa, tiến hành thực nghiệm một số hoạt động
và kết quả đánh giá.
Phần 3: Kết luận và khuyến nghị: Trình bày những kết quả đạt được của đề
tài, và những khuyến nghị đối với học sinh, giáo viên, cán bộ quản lý và các cơ quan
quản lý.
v
Luan van
ABSTRACT
Vocational education plays an important role in the educational process of
students, especially high school students, who are preparing to turn a new life and
the first thing is to choose for themselves a career future. Vocational education
helps students have the proper understandings of the capacity and interest of
themselves, understand the professional world, thus forming personality career and
having professional attitude right from the start aims to ensure the appropriate
trades, reducing the wastage of time, money and effort in oder to reduce
unemployment, social ills and social stability.
However, vocational education activities still remains many inadequate
problems recently and the quality is not high. The researchers think that it is important
that Vocational education needs to help the students to really understand themself
about the possibility, excitement and their needs based on what they have been
exposed, practical experience the trades. Career through extracurricular activities is
one best way to accomplish that. Therefore, the researchers chose the theme:
"Vocational education for high school students through extracurricular
activities in Thuan An town, Binh Duong province." Thesis include 3 parts:
Part 1: Beginning: Presentation selected topic reason, purpose, mission studies,
object and subject of research, theory, limit topics and research methods.
Part 2: The content includes 3 chapters:
-
Chapter I: Basic of argument
+ Presentation of the argument for vocational activities
++ Presentation of the argument for the extracurricular activities
-
Chapter II: Reality of vocational education and extracurricular activities
at the high schools in Thuan An town, Binh Duong province.
+ Reaserch introduces activity of careers guidance at high schools in Thuan An
town, Binh Duong province base on the result after surveying students, teacher
and manegers to put forward slutions
vi
Luan van
+ Reaserch introduces activity of extracurricular activities at high schools in
Thuan An town, Binh Duong province base on the result after surveying
students, teacher and manegers to put forward extracurricular activities in order
to improve caeersguidance quality.
-
Chapter III: Recommend extracurricular activities in order that
improving the quality of vocational education for students at high schools
in Thuan An town, Binh Duong province
Presentation of extracurricular activities, experiments conducted several
activities and results evaluation.
Part 3: Conclusions and Recommendations: Presenting the results of thesis,
and recommendations for students, teachers, managers and management
bodies.
vii
Luan van
MỤC LỤC
LÝ LỊCH KHOA HỌC .............................................................................................. i
LỜI CAM ĐOAN .....................................................................................................ii
LỜI CẢM ƠN ......................................................................................................... iii
TÓM TẮT ................................................................................................................ iv
ABSTRACT ............................................................................................................. vi
DANH SÁCH CÁC CHỮ VIẾT TẮT................................................................... xiv
DANH SÁCH CÁC BẢNG .................................................................................... xv
DANH SÁCH CÁC BIỂU ĐỒ .............................................................................xvii
BIỂU ĐỒ...............................................................................................................xvii
TRANG .................................................................................................................xvii
DANH SÁCH CÁC HÌNH ................................................................................. xviii
PHẦN I. MỞ ĐẦU ................................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài .............................................................................................. 1
2. Mục đích nghiên cứu ........................................................................................ 3
3. Nhiệm vụ nghiên cứu........................................................................................ 3
4. Đối tượng và khách thể nghiên cứu ................................................................ 3
5. Giới hạn đề tài ................................................................................................... 3
6. Giả thuyết nghiên cứu ...................................................................................... 4
7. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 4
7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận ........................................................ 4
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn ..................................................... 4
7.3. Phương pháp thống kê toán học..................................................................... 4
8. Cấu trúc luận văn ............................................................................................. 5
9. Những đóng góp của đề tài .............................................................................. 5
PHẦN II. NỘI DUNG ............................................................................................. 6
viii
Luan van
Chương I. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ GIÁO DỤC HƯỚNG NGHIỆP.................... 6
1.1. Lịch sử nghiên cứu về hoạt động giáo dục hướng nghiệp .......................... 6
1.1.1. Lịch sử về giáo dục hướng nghiệp và lịch sử nghiên cứu về hoạt động
giáo dục hướng nghiệp trên thế giới ..................................................................... 6
1.1.2. Lịch sử nghiên cứu về giáo dục hướng nghiệp ở Việt Nam và trên địa bàn
tỉnh Bình Dương ................................................................................................. 12
1.1.3. Lịch sử nghiên cứu về hoạt động ngoại khóa, giáo dục hướng nghiệp qua
hoạt động ngoại khóa ......................................................................................... 17
1.1.4. Kết luận ..................................................................................................... 20
1.2. Các khái niệm ............................................................................................... 20
1.2.1. Hướng nghiệp ........................................................................................... 20
1.2.2. Hoạt động hướng nghiệp .......................................................................... 21
1.2.3. Hoạt động ngoại khóa ............................................................................... 22
1.3. Một số vấn đề lí luận về giáo dục hướng nghiệp ....................................... 23
1.3.1. Cơ sở khoa học của giáo dục hướng nghiệp ............................................. 23
1.3.2. Mục đích và nhiệm vụ của hướng nghiệp................................................. 25
1.3.3. Hình thức của hoạt động giáo dục hướng nghiệp ..................................... 27
1.3.4. Các hình thức hướng nghiệp cho HS tại các trường THPT ...................... 29
1.3.5. Nội dung của giáo dục hướng nghiệp ....................................................... 32
1.3.6. Các giai đoạn của hướng nghiệp ............................................................... 32
1.4. Một số vấn đề liên quan đến Giáo dục Hướng nghiệp ............................. 34
1.4.1. Vòng nghề nghiệp ..................................................................................... 34
1.4.2. Mơ hình trắc nghiệm RIASEC ................................................................. 35
1.4.3. Lí thuyết hệ thống ..................................................................................... 37
1.5. Đặc điểm tâm sinh lý của học sinh lứa tuổi THPT ................................... 38
ix
Luan van
1.5.1. Về mặt thể chất ......................................................................................... 38
1.5.2. Về mặt tâm lý ............................................................................................ 38
1.5.3. Đặc điểm hoạt động học tập ..................................................................... 39
1.5.4. Đặc điểm của sự phát triển trí tuệ ............................................................. 40
1.5.5.Xu hướng nghề nghiệp .............................................................................. 40
KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 ..................................................................................... 41
Chương II. THỰC TRẠNG HƯỚNG NGHIỆP, TỔ CHỨC HĐNK CHO HS
THPT TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ THUẬN AN, TỈNH BÌNH DƯƠNG ............. 42
2.1. Tổng quan về địa bàn nghiên cứu ............................................................. 42
2.1.1. Đặc điểm kinh tế- xã hội .......................................................................... 42
2.1.2. Giáo dục – đào tạo .................................................................................... 42
2.2. Đặc điểm các trường THPT trên địa bàn .................................................. 43
2.2.1. Trường THPT Nguyễn Trãi ...................................................................... 43
2.2.2. Trường THPT Trần Văn Ơn ..................................................................... 44
2.2.3. Trường THPT chất lượng cao Trịnh Hoài Đức ..................................... 45
2.3. Thực trạng công tác hướng nghiệp và hoạt động ngoại khóa tại các
trường THPT trên địa bàn ................................................................................. 46
2.3.1. Mục đích ................................................................................................... 46
2.3.2. Cách thức thực hiện .................................................................................. 46
2.3.3. Tiến trình khảo sát .................................................................................... 46
2.3.4.Thực trạng nhận thức về tầm quan trọng của giáo dục hướng nghiệp của
học sinh, giáo viên và cán bộ quản lí ................................................................. 47
2.3.5. Thực trạng về hiệu quả của các hình thức hướng nghiệp tại trường ........ 49
2.3.7.Thực trạng về việc tổ chức hướng nghiệp cho HS .................................... 52
x
Luan van
2.3.8.Thực trạng chất lượng đội ngũ giáo viên tham gia công tác hướng
nghiệp ............................................................................................................... 54
2.3.9. Yếu tố quyết định đến việc lựa chọn nghề nghiệp của HS ....................... 55
2.3.10. Thực trạng nhận thức về hoạt động ngoại khóa tại các trường THPT ... 57
2.3.11. Thực trạng tham gia vào các HĐNK của HS ......................................... 58
2.3.12. Thực trạng tổ chức GDHN thông qua HĐNK tại trường ....................... 60
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ..................................................................................... 62
Chương III. ĐỀ XUẤT CÁC HOẠT ĐỘNG NGOẠI KHÓA NHẰM NÂNG
CAO CHẤT LƯỢNG CÔNG TÁC HƯỚNG NGHIỆP CHO HỌC SINH THPT
TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ THUẬN AN TỈNH BÌNH DƯƠNG .......................... 63
3.1. Cơ sở khoa học của việc đề xuất các hoạt động ngoại khóa nhằm nâng
cao chất lượng công tác hướng nghiệp cho học sinh trung học phổ thơng trên
địa bàn thị xã Thuận An – Bình Dương ........................................................... 63
3.1.1. Cơ sở pháp lý ............................................................................................ 63
3.1.2. Cơ sở thực tiễn .......................................................................................... 65
3.2. Đề xuất các HĐNK ....................................................................................... 66
3.2.1. HĐNK 1: Tổ chức cuộc thi sáng tạo liên quan đến một số ngành nghề .. 66
3.2.2. Hoạt động ngoại khóa 2: Tổ chức cho HS làm bài trắc nghiệm RIASEC
và thi tìm hiểu về thế giới nghề nghiệp .............................................................. 69
3.2.3. HĐNK 3: Tổ chức cho HS tham quan thực tế các cơ sở sản xuất, nơi làm
việc của một số ngành nghề và tham gia trực tiếp vào lao động sản xuất ......... 71
3.2.4. HĐNK 4: Tổ chức cho HS tham quan thực tế các trường ĐH, CĐ, trường
nghề,… ............................................................................................................... 74
3.2.5. HĐNK 5: Tổ chức các buổi giao lưu trực tiếp với những người hiện đang
trực tiếp làm trong một số lĩnh vực ngành nghề................................................. 77
3.3. Khảo sát tính khả thi của các HĐNK ......................................................... 78
xi
Luan van
3.3.1. Khảo sát về mức độ phù hợp của các HĐNK được đề xuất ..................... 79
3.3.2. Khảo sát về sự cần thiết của các HĐNK được đề xuất ............................. 81
3.3.3. Khảo sát về khả năng thực hiện của các HĐNK ...................................... 84
3.3.4. Kết luận ..................................................................................................... 86
3.4. Khảo sát ý kiến chuyên gia về hiệu quả của các HĐNK trong việc giúp
HS khám phá, nhận diện bản thân để định hướng nghề nghiệp tương lai ... 86
3.4.1. Sự phù hợp của các HĐNK đối với việc nâng cao khả năng định hướng
nghề nghiệp của HS ............................................................................................ 87
3.4.2. Tính khả thi của các HĐNK khi áp dụng vào thực tế ............................... 88
3.4.3. Kết luận ..................................................................................................... 89
3.5. Thực nghiệm sư phạm ................................................................................. 89
3.5.1. Mục đích ................................................................................................... 89
3.5.2. Nhiệm vụ................................................................................................... 89
3.5.3. Đối tượng, thời gian thực nghiệm ............................................................. 90
3.5.4. Nội dung thực nghiệm .............................................................................. 90
3.5.5. Kết quả thực nghiệm ................................................................................. 92
3.5.6. Đánh giá chung về thực nghiệm ............................................................... 97
KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ..................................................................................... 98
PHẦN III. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .................................................... 98
1. Kết luận ........................................................................................................... 99
2. Khuyến nghị .................................................................................................. 100
2.1. Đối với chính quyền địa phương ............................................................... 100
2.2. Đối với Sở GD và ĐT ................................................................................ 100
2.3. Đối với các doanh nghiệp .......................................................................... 100
2.4. Đối với nhà trường ..................................................................................... 101
xii
Luan van
2.5. Đối với học sinh ......................................................................................... 101
TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................. 102
PHỤ LỤC ............................................................................................................. 105
Phụ lục 1. Phiếu khảo sát ý kiến học sinh về hoạt động ngoại ngoại khóa và hoạt
động hướng nghiệp tại trường ............................................................................ 106
Phụ lục 2. Phiếu khảo sát ý kiến giáo viên về tổ chức hoạt động ngoại khóa, hoạt
động hướng nghiệp tại trường ............................................................................ 109
Phụ lục 3. Phiếu khảo sát ý kiến cán bộ quản lý về tổ chức hoạt động ngoại khóa,
hoạt động hướng nghiệp tại trường..................................................................... 112
Phụ lục 4. Phiếu khảo sát ý kiến của học sinh về việc tìm hiểu nghề nghiệp và
cách lựa chọn nghề nghiệp.................................................................................. 115
Phụ lục 5. Phiếu khảo sát ý kiến về việc đánh giá tính khả thi của các hoạt động
ngoại khóa ........................................................................................................... 117
Phụ lục 6. Trắc nghiệm riasec nhận diện bản thân ............................................. 118
Phụ lục 7. Phiếu khảo sát hs về định hướng nghề nghiệp cho bản thân (Sử dụng
khi thực nghiệm sư phạm) .................................................................................. 122
Phụ lục 8. Phiếu tham khảo ý kiến chuyên gia về việc đánh giá hiệu quả của các
hoạt động ngoại khóa .......................................................................................... 123
Phụ lục 9. Một số hình ảnh trong quá trình thực nghiệm đề tài ......................... 125
Phụ lục 10. Phiểu phỏng vấn dành cho giáo viên ............................................... 127
Phụ lục 11. Phiểu phỏng vấn dành cho học sinh ................................................ 128
Phụ lục 12. Phiếu quan sát .................................................................................. 129
xiii
Luan van
DANH SÁCH CÁC CHỮ VIẾT TẮT
STT
KÝ HIỆU
TỪ NGỮ THAY THẾ
VIẾT TẮT
1
BGD và ĐT
Bộ Giáo Dục và Đào tạo
2
CTHN
Công tác hướng nghiệp
3
GD
Giáo dục
4
CBQL
Cán bộ quản lý
5
GDHN
Giáo dục hướng nghiệp
6
GV
Giáo viên
7
HS
Học sinh
8
HN
Hướng nghiệp
9
HĐHN
Hoạt động hướng nghiệp
10
HĐNK
Hoạt động ngoại khóa
11
NPT
Nghề phổ thơng
12
SL
Số lượng
13
TL
Tỷ lệ
14
TW
Trung ương
15
THCS
Trung học cơ sở
16
THPT
Trung học phổ thông
17
VVOB
Tổ chức Hợp tác Phát triể n và Hỗ trợ kỹ thuâ ̣t vùng
Fla-măng, vương quố c Bỉ
xiv
Luan van
DANH SÁCH CÁC BẢNG
BẢNG
TRANG
Bảng 1.1
Các mức độ năng lực HN của HS
26
Bảng 2.1
Số lượng đối tượng khảo sát
46
Bảng 2.2
Số lượng phiếu khảo sát HS ở mỗi trường THPT
47
Bảng 2.3
Nhận thức của HS, GV, CBQL về sự cần thiết của HĐHN
47
Bảng 2.4
Tần số tổ chức các HĐHN tại trường
49
Bảng 2.5
Các hình thức HN tại trường
50
Bảng 2.6
Mức độ yêu thích của HS đối với các hình thức HN
51
Bảng 2.7
Mức độ tổ chức các hoạt động HN cho HS
53
Bảng 2.8
Chất lượng GV tham gia công tác HN cho HS
54
Bảng 2.9
Các yếu tố ảnh hưởng đến việc chọn nghề của HS
55
Bảng 2.10
Nhận thức về HĐNK của HS, GV và CBQL
57
Bảng 2.11
Mức độ tham gia các HĐNK của HS
58
Bảng 2.12
Tần số tổ chức các HĐHN thông qua các HĐNK
60
Bảng 3.1
Tần số thức hiện các bài trắc nghiệm nghề nghiệp
69
Bảng 3.2
Ý thức định hướng nghề nghiệp của HS
69
Bảng 3.3
Mức độ tìm hiểu về thơng tin nghề nghiệp
70
Bảng 3.4
Nhận thức về bằng cấp của HS
74
Bảng 3.5
Lựa chọn của HS sau khi tốt nghiệp THPT
74
Bảng 3.6
Đánh giá của Giáo viên và Cán bộ quản lý các trường THPT về
mức độ phù hợp của các HĐNK
Bảng 3.7
Đánh giá của Giáo viên và Cán bộ quản lý các trường THPT về
sự cần thiết của các HĐNK
Bảng 3.8
Đánh giá của Giáo viên và Cán bộ quản lý các trường THPT về
khả năng thực hiện của các HĐNK
Bảng 3.9
Ý kiến chuyên gia về sự phù hợp của các HĐNK
xv
Luan van
80
82
84
87
Bảng 3.10
Ý kiến chuyên gia về tính khả thi của các HĐNK
Bảng 3.11
Nhận thức của HS về việc định hướng nghề nghiệp trước và sau
thực nghiệm
88
92
Bảng 3.12
Nhận thức của HS về cách tiếp cận thông tin nghề nghiệp
92
Bảng 3.13
Nhận thức của HS về yếu tố tác động việc chọn nghề
93
Bảng 3.14
Khả năng nhận diện bản thân của HS
94
Bảng 3.15
Thái độ của HS về việc tham gia các HĐHN
95
Bảng 3.16
Hành động của HS đối với việc định hướng nghề nghiệp
95
Bảng 3.17
Hành động của HS đối với các HĐHN
96
xvi
Luan van
DANH SÁCH CÁC BIỂU ĐỒ
BIỂU ĐỒ
TRANG
Biểu đồ 1
Nhận thức của HS, GV, CBQL về sự cần thiết của HĐHN
48
Biểu đồ 2
Mức độ hiệu quả của các hình thức HN
50
Biểu đồ 3
Mức độ u thích của HS đối với các hình thức HN
52
Biểu đồ 4
Mức độ tổ chức hoạt động HN cho HS
53
Biểu đồ 5
Chất lượng GV tham gia công tác HN cho HS
54
Biểu đồ 6
Mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến việc chọn nghề của HS
56
Biểu đồ 7
Nhận thức về HĐNK của HS, GV và CBQL
57
Biểu đồ 8
Mức độ tham gia các HĐK của HS tại trường
59
Biểu đồ 9
Tần số tổ chức HĐHN thông qua HĐNK tại trường
60
xvii
Luan van
DANH SÁCH CÁC HÌNH
HÌNH
Hình 1.1
TRANG
Tam giác hướng nghiệp của K.K.Platonov
Hình 1. 2 Vùng chọn miền tối ưu
27
32
Hình 1.3
Các giai đoạn HN
34
Hình 1.4
Sơ đồ vịng nghề nghiệp
35
Hình 4.1
HS tham gia làm phiếu khảo sát trước khi thực nghiệm
125
Hình 4.2
HS thắc mắc về kết quả bài trắc nghiệm và được thầy giáo giải
đáp
125
Hình 4.3
Các gian hàng của các khối ngành nghề
126
Hình 4.4
HS tìm hiều thơng tin tại các gian hàng
126
xviii
Luan van
PHẦN I. MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
“Chọn nghề chính là chọn cho mình một tương lai”. Tương lai của mỗi người
như thế nào đều do cách chúng ta lựa chọn nghề nghiệp. Thế giới nghề nghiệp rất
phong phú và đa dạng, nhưng mỗi người chỉ chọn cho mình một nghề nhất định, phù
hợp nhất với mình, để có thể phát triển được khả năng của bản thân. Tuy nhiên hiện
nay tỉ lệ thất nghiệp ngày càng tăng, một trong những nguyên nhân gây nên tình trạng
trên là việc thiếu định hướng nghề nghiệp ngay từ đầu.
Thông tư của Bộ giáo dục và đào tạo số 31-TT ngày 17 tháng 11 năm 1981,
Nguyễn Thị Bình đã ký: “Hướng nghiệp là bộ phận quan trọng của nền giáo dục phổ
thông”. Nghị quyết 29-NQ/TW ngày 4/11/2013 Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về
đổi mới căn bản, tồn diện giáo dục và đào tạo chỉ rõ “Đẩy mạnh phân luồng sau
trung học cơ sở; định hướng nghề nghiệp ở trung học phổ thơng”, “Bảo đảm cho học
sinh có trình độ trung học cơ sở có tri thức phổ thơng nền tảng, đáp ứng yêu cầu
phân luồng mạnh sau trung học cơ sở; trung học phổ thông phải tiếp cận nghề nghiệp
và chuẩn bị cho giai đoạn học sau phổ thơng có chất lượng”.
Thực hiện công tác hướng nghiệp là một yêu cầu cần thiết, cấp bách và lâu
dài của cải cách giáo dục nhằm thực hiện mục tiêu, nguyên lí và nội dung giáo dục
của Đảng và Nhà nước ta, góp phần tích cực và có hiệu quả vào việc phân công và sử
dụng hợp lý học sinh sau khi tốt nghiệp. Tuy nhiên, hiện nay cơng tác hướng nghiệp
cịn nhiều bất cập, hiệu quả đạt được chưa cao. Công tác HN ở các trường THPT vẫn
chưa hoạt động thực sự có hiệu quả và nhất là các trường ở vùng nơng thơn khơng có
điều kiện tiếp cận nhiều với thơng tin HN. Hầu hết các hoạt động hướng nghiệp chỉ
diễn ra tập trung nhiều vào việc tư vấn cho các em học ngành gì, trường nào, điểm
chuẩn đầu vào, ra trường làm gì, thu nhập như thế nào,….Các em học sinh đứng trước
nhiều sự lựa chọn, có hiểu biết mơ hồ về những thơng tin đó, cộng thêm sự mơ hồ về
chính bản thân mình dẫn đến có những chọn lựa sai, gây lãng phí thời gian, tiền bạc
và cơng sức của bản thân, gia đình và xã hội. Điều này dẫn đến hậu quả: một lực
1
Luan van
lượng lớn các kỹ sư, cử nhân cảm thấy chán nản vì khơng tìm thấy sự u thích, đam
mê đối với ngành học mình đã chọn và cuối cùng là dẫn đến làm việc không hiệu quả,
bỏ nghề, học nghề khác gây lãng phí thời gian, tiền bạc và cơng sức.
Mặc dù cùng với sự phát triển của công nghệ các em được cập nhật thông tin về
ngành nghề, và những câu hỏi trắc nghiệm hướng nghiệp có thể giúp các em đưa ra
những quyết định nhưng liệu những quyết định đó có đúng đắn và chính xác? Người
nghiên cứu thiết nghĩ điều quan trọng mà các em cần đầu tiên đó chính là các em phải
thực sự hiểu rõ bản thân mình về khả năng, hứng thú và nhu cầu của mình, sau đó là
những kiến thức thực tế về ngành nghề, hiểu rõ nó, thực sự quan tâm và hứng thú với
nó từ chính những gì các em được tiếp xúc, trải nghiệm thực tế trong những năm
tháng cịn ngồi trên ghế nhà trường chứ khơng phải là những thông tin mơ hồ được
cung cấp, những gợi ý nghề nghiệp chung chung sau khi thực hiện những câu hỏi trắc
nghiệm hay tham khảo ý kiến tư vấn,…. Quan trọng nhất là các em phải là người tự
hướng nghiệp cho chính bản thân mình trên cơ sở những giúp đỡ của gia đình, nhà
trường.
Thuận An - Bình Dương là một địa phương có nền cơng nghiệp phát triển, tốc
độ phát triển kinh tế nhanh,địi hỏi cần phải có một nguồn nhân lực có chất lượng
cao. Ở đây cũng tập trung đơng dân cư do đó số học sinh cũng rất nhiều. Chính các
em sẽ là nguồn nhân lực, những người chủ tương lai, góp sức xây dựng một Thuận
An ngày càng phát triển. Do đó, việc lựa chọn ngành nghề đóng vai trị hết sức quan
trọng. Vì vậy, cần phải đẩy mạnh cơng tác hướng nghiệp trên tồn thị xã, nhất là
hướng nghiệp cho những học sinh đang đứng trước ngưỡng cửa tương lai.
Với những lý do trên, người nghiên cứu chọn đề tài: “Giáo dục hướng nghiệp
cho học sinh trung học phổ thông thông qua hoạt động ngoại khóa trên địa bàn
thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dương”.
2
Luan van
2. Mục đích nghiên cứu
Đề xuất phương pháp và hình thức tổ chức các hoạt động ngoại khóa nhằm thu
hút sự tham gia của HS vào các hoạt động hướng nghiệp, giúp các em khám phá,
nhận diện bản thân rõ ràng hơn.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nhiệm vụ 1: Nghiên cứu cơ sở lý luận về giáo dục hướng nghiệp, đặc điểm
tâm sinh lý lứa tuổi học sinh THPT và cơ sở lý luận về hoạt động ngoại khóa.
- Nhiệm vụ 2: Nghiên cứu thực tiễn về việc định hướng nghề nghiệp hiện nay
cho HS THPT tại Thuận An, Bình Dương và nghiên cứu thực tiễn các hoạt động
ngoại khóa hiện nay tại các trường THCS tỉnh Bình Dương.
- Nhiệm vụ 3: Thiết kế, đề xuất một số hoạt động ngoại khóa nhằm giúp HS có
thể khám phá bản thân và tự hướng nghiệp cho mình.
- Nhiệm vụ 4: Thực nghiệm để đánh giá hiệu quả của một số hoạt động ngoại
khóa.
4. Đối tượng và khách thể nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu: Giáo dục hướng nghiệp cho học sinh trung học phổ
thơng thơng qua hoạt động ngoại khóa.
- Khách thể nghiên cứu: Quá trình hướng nghiệp cho HS THPT, q trình tổ
chức các hoạt động ngoại khóa cho HS tại các trường THPT trên địa bàn thị xã Thuận
An, tỉnh Bình Dương.
5. Giới hạn đề tài
Trong điều kiện giới hạn về khả năng của bản thân và thời gian, nên người nghiên
cứu xin giới hạn đề tài như sau:
- Đối tượng học sinh THPT được lựa chọn để nghiên cứu là các em HS lớp 11
và lớp 12.
- Khu vực nghiên cứu là các trường THPT tại thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dương
gồm các trường: THPT Nguyễn Trãi, THPT Trần Văn Ơn, THPT chất lượng cao
Trịnh Hoài Đức.
3
Luan van
6. Giả thuyết nghiên cứu
Giáo dục hướng nghiệp hiện nay tại các trường chưa đạt hiệu quả cao. Nếu áp
dụng các hoạt động ngoại khóa vào cơng tác hướng nghiệp thì sẽ thu hút được sự
tham gia của HS, giúp các em tự khám phá bản thân, định hướng nghề nghiệp tốt hơn.
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1.
Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
- Thu thập tài liệu, sách báo, tham khảo các cơng trình nghiên cứu có liên quan
để vận dụng vào đề tài.
- Tham khảo các văn bản, nghị quyết của Đảng, Nhà nước trong công tác giáo
dục.
- Tham khảo các tạp chí, báo cáo khoa học, các trang web về giáo dục ở Việt
Nam và trên thế giới.
7.2.
Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp khảo sát: thực hiện khảo sát bằng các bảng hỏi đối với học sinh
về lựa chọn nghề nghiệp và các thầy cô giáo về hướng nghiệp qua các hoạt động
ngoại khóa.
- Phương pháp phỏng vấn: thực hiện các cuộc phỏng vấn học sinh và giáo viên
để có thêm thơng tin về thực trạng chọn nghề của học sinh, sự định hướng của thầy
cơ qua các hoạt động ngoại khóa.
- Phương pháp quan sát: tham gia vào các hoạt động hướng nghiệp và ngoại
khóa tại trường THCS để đánh giá được tình hình thực tế của các hoạt động hướng
nghiệp và ngoại khóa.
- Phương pháp chuyên gia: trao đổi, tham khảo ý kiến về tính cấp thiết và tính
khả thi của các giải pháp đề xuất.
7.3.
Phương pháp thống kê toán học
Sử dụng phần mềm Excel nhằm xử lý kết quả nghiên cứu, đánh giá kết quả
nghiên cứu.
4
Luan van
