Thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới ở huyện Krông Pắc, tỉnh Đắk Lắk.

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

NGUYỄN THỊ PHƯƠNG LAN

THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI
HUYỆN KRÔNG PẮC,TỈNH ĐẮK LẮK

LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CƠNG

ĐẮK LẮK, Năm 2021


VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

NGUYỄN THỊ PHƯƠNG LAN

THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI
HUYỆN KRÔNG PẮC,TỈNH ĐẮK LẮK

Chuyên ngành : Chính sách cơng
Mã số : 834 04 02

LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CƠNG
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. TRẦN MAI TRANG

ĐẮK LẮK, Năm 2021


LỜI CAM ĐOAN

Đề tài nghiên cứu "Thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới ở huyện
Krông Pắc, tỉnh Đắk Lắk" là kết quả nghiên cứu, tìm tịi tơi cùng dưới sự hướng dẫn
tận tình của người hướng dẫn khoa học TS. Trần Mai Trang. Các trích dẫn, số liệu,
tư liệu, thông tin nghiên cứu trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng,
khách quan, khoa học. Trong luận văn khơng hề có bất kỳ sự sao chép nào mà
khơng có nguồn trích dẫn nguồn, tác giảvà luận văn chưa được ai cơng bố trong bất
kỳ cơng trình nào khác.
Tơi cam đoan những lời trên đây là hồn tồn đúng sự thật và tơi chịu tồn
bộ trách nhiệm về lời cam đoan của mình.
Người cam đoan

Nguyễn Thị Phương Lan


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN .........................................................................................................
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ...........................................................................
DANH MỤC CÁC BẢNG............................................................................................
MỞ ĐẦU.....................................................................................................................1
Chương 1.....................................................................................................................7
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH...................7
XÂY DỰNG NƠNG THƠN MỚI..............................................................................7
1.1. Các khái niệm cơ bản...........................................................................................7
1.2. Các chính sách về xây dựng nơng thơn mới......................................................13
Bảng 1.1. Tiêu chí huyện nơng thơn mới..................................................................13
1.3. Thực hiện chính sách xây dựng nơng thơn mới.................................................18
1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới......22
1.5. Kinh nghiệm thực hiện chính sách xây dựng nơng thơn mới ở một số địa
phương......................................................................................................................25
Tiểu kết Chương 1.....................................................................................................29

Chương 2...................................................................................................................30
THỰC TRẠNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH XÂY DỰNG NÔNG THÔN TẠI
HUYỆN KRÔNG PẮC.............................................................................................30
2.1. Một số yếu tố ảnh hưởng đến đến chính sách xây dựng NTM..........................30
2.2. Q trình thực hiện chính sách xây dựng nơng thơn mới tại huyện Krông Pắc
giai đoạn 2015 – 2020...............................................................................................33
2.3. Kết quả xây dựng nông thôn mới tại huyện Krông Păk, tỉnh Đắk Lắk..............41
Bảng 2.3. Bảng tổng hợp giải ngân nguồn vốn phân bổ giai đoạn 2015 – 2020......54
2.4. Đánh giá những thành tựu và hạn chế việc thực hiện chính sách xây dựng nông
thôn mới tại huyện Krông Pắc, tỉnh Đắk Lắk...........................................................55
Tiểu kết Chương 2.....................................................................................................62
Chương 3...................................................................................................................64
ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ THỰC HIỆN CHÍNH
SÁCH XÂY DỰNG NƠNG THÔN MỚI TẠI HUYỆN KRÔNG PẮC, TỈNH ĐẮK
LẮK..........................................................................................................................64


3.1. Định hướng thực hiện chính sách xây dựng nơng thôn mới tại huyện Krông
Pắc, tỉnh Đắk Lắk đến năm 2025..............................................................................64
3.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới tại
huyện Krông Pắc, tỉnh Đắk Lắk................................................................................69
Tiểu kết Chương 3.....................................................................................................75
KẾT LUẬN...............................................................................................................76
TÀI LIỆU THAM KHẢO.........................................................................................78


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
STT

Từ viết tắt

Nghĩa đầy đủ

1

BCĐ

Ban chỉ đạo

2

KBNN

Kho bạc Nhà nước

3

KTXH

Kinh tế xã hội

4

NSNN

Ngân sách Nhà nước

5

NTM

Nông thôn mới

6

UBND

Ủy ban nhân dân

7

UBMTTQ

Ủy ban Mặt trận Tổ quốc

8

XDCB

Xây dựng cơ bản

9

XDNTM

Xây dựng nông thôn mới


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng

Trang

Bảng 1.1. Tiêu chí huyện nơng thơn mới

13

Bảng 2.1. Tổng hợp diễn biến hộ nghèo cả nước giai đoạn 2015 - 2020

48

Bảng 2.2. Tổng hợp diễn biến hộ nghèo tại huyện Krông Pắc giai đoạn 2015 2020
Bảng 2.3. Bảng tổng hợp giải ngân nguồn vốn phân bổ giai đoạn 2015 – 2020

49

Bảng 2.4. Bảng tổng hợp các cơng trình điển hình giai đoạn 2015-2020

54

54


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài:
Việt Nam với phần lớn diện tích là nơng thơn, chiếm trên 70% dân số. Chính
vì vậy có thể nói Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng Nông thôn mới là
một chủ trương đúng đắn của Đảng ta, đây là chương trình tổng thể về phát triển
kinh tế - xã hội, chính trị và an ninh quốc phịng do Chính phủ Việt Nam xây dựng
và triển khai, căn cứ tinh thần của Nghị quyết lần thứ 7 Ban chấp hành Trung ương

Đảng cộng sản Việt Nam khóa X về nơng nghiệp, nông dân, nông thôn.
Thực tế cũng cho thấy rằng từ khi Chủ trương xây dựng Nông thôn mới được
triển khai đồng bộ trên mọi miền nông thôn của đất nước, mặc dù thời gian đầu vào
những năm 2010 chương trình cịn gặp nhiều khó khăn nhưng sau hơn 10 năm, với
sự vào cuộc quyết liệt của Đảng và Chính quyền nhà nước, cùng với sự đồng lịng
của nhân dân thì Chương trình đã gặt hái được nhiều thành cơng nhất định. Bộ mặt
nông thôn ngày càng thay đổi, đời sống vật chất và tinh thần của người dân ngày
một nâng lên. Đặc biệt thơng qua chương trình, niềm tin của nhân dân với Đảng và
chính quyền Nhà nước ngày càng vững chắc.
Mặc dù xuất phát điểm của các huyện vùng Tây Ngun nói chung và huyện
Krơng Pắc nói riêng là rất thấp. Song trong những năm qua, toàn Đảng, toàn qn,
tồn dân huyện Krơng Pắc, tỉnh Đắk Lắk ln xác định Xây dựng Nông thôn mới
luôn là nhiệm vụ trọng tâm hàng đầu nhằm phát triển kinh tế xã hội, quốc phòng an
ninh, nhằm nâng cao chất lượng sống của nhân dân trên toàn huyện.
Tuy nhiên, bên cạnh những mặt đã đạt được thì trong quá trình triển khai
thực hiện chương trình cũng gặp một số khó khăn vướng mắc. Vì chương trình Mục
tiêu quốc gia xây dựng nơng thơn mới được xây dựng và áp dụng chung cho toàn
quốc. Nhưng do đặc thù của từng địa phương, từng vùng miền với những phong tục
tập quán, địa hình khác nhau nên khi triển khai thực hiện tại các địa phương khác
nhau cũng gặp những trở ngại khác nhau, cịn có nhiều hạn chế, tồn tại như địa
hình, nền kinh tế, phong tực tập quán, lối sống khác nhau nên cần có những cơ chế
điều chỉnh linh hoạt phù hợp.
1


Chính vì những lý do trên, tơi chọn đề tài “Thực hiện chính sách xây dựng
Nơng thơn mới ở huyện Krông Pắc, tỉnh Đắk Lắk” làm Luận văn tốt nghiệp Thạc
sỹ chính sách cơng với mục đích nêu và phân tích những thực trạng việc thực hiện
chính sách xây dựng Nông thôn mới từ thực tiễn của huyện Krông Pắc, tỉnh Đắk
Lắk cũng như làm rõ những ưu khuyết điểm, từ đó rút ra những bài học kinh

nghiệm quý báu và đóng góp những giải pháp nhằm hồn thiện chính sách cũng như
nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách xâu dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện
Krông Pắc nói riêng và cả nước nói chung.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Chính vì đây là một đề tài có tính khả thi cao nếu như đầu tư nghiên cứu sâu
nên liên quan đến vấn đề nghiên cứu và vấn đề thực hiện chính sách xây dựng nông
thôn mới từ trước đến nay đã được rất nhiều tác giả nghiên cứu. Và sau đây là một
số bài viết tiêu biểu và cơng trình liên quan:
Phạm Văn Lâm (2016), Xây dựng Nông thôn mới ở huyện Mỹ Hào, tỉnh
Hưng Yên, Luận văn Thạc sỹ Quản lý công, Học viện hành chính quốc gia. Tác giả
đã tập trung nghiên cứu lý luận, thực tiễn xây dựng nông thôn mới trong phát triển
kinh tế - xã hội. Từ đó làm rõ mối quan hệ giữa phát triển kinh tế - xã hội với xây
dựng nông thôn mới. Trên cơ sở xác định những thuận lợi, khó khăn cùng với
những tiềm năng ảnh hưởng đến q trình xây dựng nơng thơn mới ở huyện Mỹ
Hào, tỉnh Hưng Yên. Luận văn cũng đã đề xuất nhiều giải pháp để xây dựng nông
thôn mới trong phát triển kinh tế - xã hội cho địa phương trong thời gian tới.
Ngô Thị Phương Liên (2016), Giải quyết những tồn tại và hạn chế trong xây
dựng nơng thơn mới, Thạc sỹ Học viện Hành chính quốc gia Hồ Chí Minh. Bài viết
đã xác định chủ trương đúng đắn của Đảng và Nhà nước, khái quát những thành tựu
phong trào xây dựng NTM ở các địa phương, phát huy được sức mạnh của cả xã
hội. Bài viết cũng nêu rõ những tồn tại và hạn chế trong xây dựng NTM như trình
độ năng lực cán bộ quản lý; công tác quy hoạch lập kế hoạch tổ chức đấu giá đất,
chuyển đổi mục đích sử dụng đất…[32].

2


Vũ Văn Tuấn (2017), Giải pháp xây dựng Nông thôn mới của huyện Nga
Sơn, tỉnh Thanh Hóa theo chủ trương của Đảng, Nhà nước, Trường Đại học Hồng
Đức. Luận văn Thạc sỹ quản lý kinh tế. Qua Luận văn tác giả đã nêu bật được thực

trạng xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2010 đến 2017, phát hiện ra những tồn tại
hạn chế vướng mắc trong quá trình thực hiện chính sách xây dựng Nơng thơn mới
tại địa phương mình. Từ đó có những giải pháp phù hợp nhằm giáp cho chính sách
ngày một hồn thiện [32].
Lương Mạnh Tường (2015), Xây dựng Nông thôn mới trên địa bàn xã Phú
Long, huyện Nho Quan, tỉnh Ninh Bình, Trường Đại học Lương Thế Vinh. Luận
văn Thạc sỹ Kinh tế. Bài viết đã xác định chủ trương đúng đắn của Đảng và Nhà
nước, khái quát những thành tựu phong trào xây dựng NTM ở các địa phương, phát
huy được sức mạnh của cả xã hội. Tuy nhiên cũng nêu rõ những tồn tại và hạn chế
trong xây dựng NTM như trình độ năng lực cán bộ quản lý; công tác quy hoạch lập
kế hoạch tổ chức đấu giá đất, chuyển đổi mục đích sử dụng đất… [31].
Vũ Vân Trung (2020), Thực hiện chính sách xây dựng Nông thôn mới trên
địa bàn huyện Hiệp Đức, tỉnh Quảng Nam, Học viện khoa học xã hội, Lận văn Thạc
sỹ chính sách cơng. Quan bài viết, tác giả đã nêu lên những quan điểm, phân tích,
làm rõ thực trạng thực hiện chính sách xây dựng NTM, góp phần hồn thiện pháp
luật, chính sách và nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách xây dựng NTM tại
huyện Hiệp Đức, tỉnh Quảng Nam [30].
Đúc rút kinh nghiệm từ những cơng trình nghiên cứu và những bài viết liên
quan đến xây dựng NTM ở các địa phương đã gặt hái được nhiều thành quả xong
bên cạnh đó cũng có nhiều khó khăn, tồn tại trong tổ chức thực hiện và sử dụng vốn
ngân sách, trong bộ máy quản lý. Những bài viết của các tác giả đi trước cũng chính
là tiền đề để những người đi sau có thể học hỏi. Hơn thế nữa, chưa có một đề tài
luận văn thạc sĩ nào nghiên cứu về việc thực hiện chính sách xây dựng nông thôn
mới tại huyện Krông Pắc, tỉnh Đắk Lắk. Từ những lý do trên, tác giả đã tham khảo
những tài liệu trên để nghiên cứu, vận dụng và hồn thành đề tài “Thực hiện chính
sách xây dựng nông thôn mới ở huyện Krông Pắc, tỉnh Đắk Lắk”. Đồng thời đề
3


xuất những giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách xây dựng NTM tại địa

phương nói riêng và cả nước nói chung, nhằm rút ngắn khoảng cách giữa thành thị
và nơng thơn.
3. Mục đích và Nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu của đề tài là phân tích thực trạng thực hiện chính sách
Xây dựng Nông thôn mới trên địa bàn huyện Krông Pắc, tỉnh Đắk Lắk,đánh giá
những kết quả đã đạt được và chỉ ra những tồn tại, hạn chế. Từ đó đề xuất những
kiến nghị và giải pháp nhằm hoàn thiện và nâng cao hiệu quả việc thực hiện chính
sách NTM chính sách tại huyện Krông Pắc, tỉnh Đắk Lắk.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Luận văn nghiên cứu về thực trạng việc thực hiện chính sách xây dựng NTM
ở huyện Krơng Pắc, Tỉnh Đắk Lắk. Từ đó phân tích kết quả thực hiện chính sách
xây dựng nơng thơn mới trên địa bàn huyện trong thời gian qua. Đánh giá những kết
quả đạt được, những tồn tại, hạn chế và đề xuất các giải pháp, đề xuất các kiến nghị
để thực hiện chính sách tốt hơn đề xuất các giải pháp tăng cường hiệu quả thực hiện
chính sách xây dựng NTM ở huyện Krơng Pắc, Tỉnh Đắk Lắk trong thời gian tới.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu là việc thực hiện chính sách xây dựng NTM ở huyện
Krông Pắc, Tỉnh Đắk Lắk.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Phạm vi nghiên cứu là địa bàn huyện Krông Pắc, Tỉnh Đắk Lắk trong khoảng
thời gian từ năm 2015 đến 2020.
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
5.1. Phương pháp luận
Luận văn sử dụng phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử
của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và các quan điểm của Đảng và
Nhà nước về chính sách và thực hiện chính sách xây dựng Nơng thơn mới. Đồng
4

thời, luận văn vận dụng lý luận về chính sách cơng và thực hiện chính sách cơng để
xây dựng khung lý thuyết của đề tài.
5.2. Phương pháp nghiên cứu
Nhằm nghiên cứu đề tài một cách cụ thể, tác giả đã sử dụng những phương
pháp nghiên cứu sau:
Phương pháp nghiên cứu tài liệu thứ cấp: nghiên cứu các tài liệu có liên
quan để có những luận cứ khoa học về thực hiện chính sách xây dựng NTM, trên
cơ sở đó đánh giá thực trạng và đề ra một số giải pháp nhằm tăng cường thực hiện
chính sách xây dựng NTM tại huyện Krông Pắc, tỉnh Đắk Lắk.
Phương pháp thống kê mô tả: Thu thập các tài liệu, số liệu từ các cơ quan,
ban ngành có liên quan đến cơng tác thực hiện chính sách xây dựng NTM trên địa
bàn như từ UBND huyện, Văn phòng điều phối xây dựng NTM của huyện và từ
Ban chỉ đạo xây dựng NTM của các xã trên địa bàn huyện từ đó phân tích, đánh
giá và đề xuất những giải pháp trong thời gian tới. Đặc biệt việc thống kê được tác
giả sử dụng để trình bày số liệu thu thập được từ kết quả báo cáo hàng năm.
Phương pháp phân tích, đánh giá: Đề tài nghiên cứu các văn bản luật, các Chỉ
thị, Nghị quyết, Quyết định và các văn bản hướng dẫn… để áp dụng, chọn lọc
nghiên cứu trong Đề tài của Luận văn. Đồng thời đề tài tiến hành phân tích, đánh
giá thực trạng thực hiện chính sách xây dựng NTM tại huyện Krơng Pắc, tỉnh Đắk
Lắk để từ đó đưa ra những ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế
trong việc thực hiện chính sách xây dựng NTM tại huyện Krông Pắc, tỉnh Đắk Lắk
làm cơ sở để đề xuất những giải pháp.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
6.1. Ý nghĩa lý luận
Luận văn góp phần khái quát cơ sở lý luận về việc thực hiện chính sách xây
dựng Nơng thơn mới và thực trạng xây dựng Nông thôn mới tại huyện Krông Pắc,
tỉnh Đắk Lắk.Nhằm cung cấp thêm những luận cứ khoa học để đánh giá khách
quan, chính xác về thực tiễn.

5


6.2. Ý nghĩa thực tiễn
Luận văn này sẽ giúp đánh giá và phân tích q trình thực hiện chính sách
xây dựng NTM tại huyện Krông Pắc, tỉnh Đắk Lắk; khái quát kết quả đạt được,
đánh giá được những hạn chế, tìm ra những ngun nhân của hạn chế, qua đó đề
xuất giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách xây dựng Nơng thơn
mới tại huyện nhà. Đồng thời, kết quả nghiên cứu của luận văn có thể làm tài liệu
tham khảo cho việc học tập, nghiên cứu trong q trình nghiên cứu về thực hiện
chính sách xây dựng nông thôn mới.
7. Kết cấu của luận văn
Luận văn được cơ cấu 3 chương, cụ thể như sau
Chương 1. Cơ sở lý luận và thực tiễn về thực hiện chính sách xây dựng nơng
thơn mới.
Chương 2. Thực trạng thực hiện chính sách xây dựng nơng thơn mới tại
huyện Krơng Pắc, tỉnh Đắk Lắk.
Chương 3. Định hướng và giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách
xây dựng nơng thôn mới tại huyện Krông Pắc, tỉnh Đắk Lắk.

6


Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH
XÂY DỰNG NƠNG THƠN MỚI
1.1. Các khái niệm cơ bản
1.1.1. Khái niệm chính sách và chính sách cơng
Khái niệm chính sách
Theo từ điển bách khoa Việt Nam, khái niệm về chính sách được hiểu như

sau: “Chính sách là những chuẩn tắc cụ thể để thực hiện đường lối, nhiệm vụ.
Chính sách được thực hiện trong một thời gian nhất định, trên những lĩnh vực cụ
thể nào đó. Bản chất, nội dung và phương hướng của chính sách tùy thuộc vào tính
chất của đường lối, nhiệm vụ chính trị, kinh tế, văn hóa…”[7].
Khái niệm chính sách cơng
Chính sách cơng (Tiếng Anh: Public policy) được định nghĩa là kết quả ý chí
chính trị của Nhà nước thể hiện qua một tập hợp các quyết định liên quan đến nhau,
gồm các định hướng mục tiêu và cách thức giải quyết các vấn đề tồn tại trong xã hội
nhằm đạt được các mục tiêu phát triển đất nước.
Ở Việt Nam, thuật ngữ chính sách cơng là một thuật ngữ cịn khá mới mẻ,
bởi vì chúng ta thường dùng cụm từ: “Chính sách của Nhà nước hoặc chính sách
của Đảng và Nhà nước” vì ở nước ta, Đảng Cộng sản là lực lượng chính trị duy
nhất lãnh đạo Nhà nước, lãnh đạo xã hội. Đảng lãnh đạo Nhà nước thông qua việc
vạch ra đường lối, chiến lược, các định hướng chính sách, đó chính là những căn cứ
chỉ đạo để Nhà nước ban hành các chính sách cơng. Về cơ bản các chính sách cơng
là do Nhà nước ban hành nhưng các chính sách này thực chất là cụ thể hóa đường
lối, kế hoạch và các định hướng chính sách của Đảng Cộng sản Việt Nam, nhằm
phục vụ lợi ích của nhân dân ta. Từ góc độ chủ thể hoạch định chính sách giữa
Đảng và Nhà nước mà có các thuật ngữ: Đường lối chính sách, Chủ trương chính
sách, Cơ chế chính sách, Chế độ chính sách.
Những năm gần đây ở Việt Nam thuật ngữ “Chính sách cơng” được sử dụng
nhiều hơn với nhiều góc độ khác nhau. Tuy nhiên, các cơng trình nghiên cứu về
7


chính sách cơng ở nước ta vẫn cịn khá ít; nhiều nội dung liên quan đến chính sách
cơng cần phải tiếp tục được làm rõ hơn cả về lý luận và thực tiễn. Hiện nay chính
sách cơng có nhiều quan niệm khác nhau như:
PGS.TS. Nguyễn Hữu Hải quan niệm rằng: “Chính sách cơng là kết quả ý
chí chính trị của nhà nước được thể hiện bằng một tập hợp các quyết định có liên

quan với nhau, định hướng mục tiêu những vấn đề công trong xã hội”
Vậy theo tác giả: “Chính sách cơng là một tập hợp những quyết định liên
quan với nhau do nhà nước ban hành, bao gồm các mục tiêu và giải pháp để giải
quyết một vấn đề công nhằm đạt được các mục tiêu phát triển”
1.1.2. Khái niệm nông thôn và nông thôn mới
Khái niệm nông thơn
Từ điển Bách khoa tồn thư đưa ra khái niệm như sau:“Nơng thơn là khu vực
mà ở đó tập trung dân cư sống chủ yếu bằng sản xuất nông nghiệp” [7, tr. 9].
Theo từ điển Bách khoa Việt Nam, khái niệm nông thôn như sau: “Nông
thôn là vùng lãnh thổ của một nước hay một số đơn vị hành chính nằm ngồi lãnh
thổ đơ thị, có mơi trường tự nhiên, hoàn cảnh kinh tế, xã hội, điều kiện sống khác
biệt với thành thị và dân cư chủ yếu làm nông nghiệp” [3].
Theo Thông tư số 54/2009/TT-BNNPTNT ngày 21/8/2009 của Bộ Nông
nghiệp và Phát triển nông thôn: “Nông thôn là phần lãnh thổ không thuộc nội
thành, nội thị các thành phố, thị xã, thị trấn được quản lý bởi cấp hành chính cơ sở
là ủy ban nhân dân xã” [14, tr.1].
Tóm lại, nông thôn là nơi tập trung sinh sống, định cư và làm việc của của cộng
đồng chủ yếu là nơng dân, lấy sản xuất nơng nghiệp là chính. Nơng thơn có cơ sở hạ
tầng, trình độ tiếp cận thị trường, trình độ sản xuất hàng hóa thấp hơn so với thành thị.
Nơng thơn có đầy đủ các yếu tố, các thiết chế, các vấn đề xã hội, phương thức sống
của cộng đồng dân cư khác biệt so với thành thị.
Khái niệm nông thôn mới: Mặc dù hiện nay chưa có khái niệm chính thức về
nơng thơn mới tuy, nhiên chúng ta có thể hiểu khái niệm nơng thơn mới như sau:
“Nông thôn mới là khu vực nông thôn được đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, tăng
8


cường phát triển công nghiệp, dịch vụ, phát triển nông thôn với đô thị theo quy
hoạch, nâng cao chất lượng môi trường sinh thái, bảo đảm an ninh trật tự từng
bước nâng cao đời sống nhân dân tại địa phương.”[10].

Theo Nghị quyết số 26-NQ/TW, có thể hiểu "Nơng thơn mới là nơng thơn có
kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội hiện đại; cơ cấu kinh tế và các hình thức tổ chức
sản xuất hợp lý, gắn nơng nghiệp với phát triển nhanh công nghiệp, dịch vụ, đô thị
theo quy hoạch…". [33]
1.1.3. Khái niệm xây dựng nông thôn mới và chính sách xây dựng nơng
thơn mới
Khái niệm xây dựng nơng thơn mới
Xây dựng Nơng thơn mới là q trình xây dựng kinh tế, chính trị, văn hóa, xã
hội, mơi trường nông thôn nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống người dân nơng
thơn, phát triển hài hịa, rút ngắn khoảng cách giữa thành thị với nông thôn.[15]
Xây dựng nông thôn mới là một chính sách nhằm phát triển nơng nghiệp,
nơng dân và nơng thơn, tìm cách đổi mới phương thức sản xuất đồng thời áp dụng
những khoa học, kỹ thuật hiện đại, từng bước nâng cao năng suất lao động, giải
quyết tốt vấn đề việc làm cho người lao động, sử dụng nguồn lực lao động với trình
độ kỹ thuật cao, gắn liền phát triển nông nghiệp với công nghiệp, du lịch phát triển
kinh tế xã hội bền vững. [16]
Như vậy có thể khẳng định: Xây dựng Nơng thơn mới là làm sao cho cuộc
sống vật chất và tinh thần người dân vùng nông thôn ngày một nâng cao.
Khái niệm chính sách xây dựng nơng thơn mới
Chính sách xây dựng Nơng thơn mới là một chính sách lớn của Nhà nước ta,
tập hợp các chủ trương, kế hoạch và nguồn lực của chính phủ nhằm tạo cho bộ mặt
nơng thơn ngày càng phát triển bằng cách tác động vào việc cung cấp các yếu tố
như: đất đai, lao động, nguồn vốn, cơ sở hạ tầng…Tác động tới đầu vào và đầu ra ở
nông thôn, tác động về việc thay đổi tổ chức. [30, tr.25]
Chính sách xây dựng NTM là hệ thống các văn bản chính sách về kinh tế,
văn hố, xã hội của các cấp, các ngành, qua đó nhằm triển khai thực hiện xây dựng,
9


phát triển các vùng nơng thơn theo những tiêu chí về phát triển, xây dựng nông thôn

mới tại các địa phương. [30]
Như vậy, Chủ trương xây dựng NTM là chính sách đúng đắn của đảng, nhà
nước nhằm giúp cho vùng nông thôn Việt Nam được ngày càng văn minh, khang
trang, hiện đại, phát triển kinh tế, an sinh xã hội bền vững, giúp đời sống vật chất và
tinh thần của người dân ngày một nâng lên. Từng bước rút ngắn khoảng cách giữa
nông thôn và thành thị.
1.1.4. Khái niệm thực hiện chính sách xây dựng nơng thơn mới
Mục tiêu của chính sách xây dựng nơng thơn mới
Chương trình xây dựng NTM có mục tiêu tổng quát nhằm tiếp tục triển khai
thực hiện có hiệu quả cơ cấu lại ngành nơng nghiệp, phát triển kinh tế nơng thơn,
q trình đơ thị hóa đi vào chiều sâu, hiệu quả, bền vững; thực hiện xây dựng nông
thôn mới nâng cao, nông thôn mới kiểu mẫu và nơng thơn mới cấp thơn, bản.
Chương trình nhằm nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân nơng
thơn, thúc đẩy bình đẳng giới; xây dựng hạ tầng kinh tế - xã hội nông thôn đồng bộ
và từng bước hiện đại, bảo đảm môi trường, cảnh quan nơng thơn sáng, xanh, sạch,
đẹp, an tồn, giàu bản sắc văn hóa truyền thống, thích ứng với biến đổi khí hậu và
phát triển bền vững. Trong đó người dân là chủ thể trong xây dựng NTM.
Nội dung của chính sách xây dựng nơng thơi mới
Theo Quyết định số 1980/QĐ-TTg ngày 17/10/2016 Thủ tướng Chính phủ
về ban hành Bộ tiêu chí Quốc gia về xã nơng thơn mới giai đoạn 2016 - 2020.
Trong đó gồm 05 nhóm nội dung và 19 tiêu chí, cụ thể như sau:
05 nhóm nội dung bao gồm: 1. Nhóm quy hoạch, 2. Nhóm kinh tế - xã hội,
3. Nhóm kinh tế và tổ chức sản xuất, 4. Nhóm văn hóa - xã hội - mơi trường, 5.
Nhóm xây dựng hệ thống chính trị.
Về quy hoạch NTM: Quản lý xây dựng NTM phải theo quy hoạch, bảo đảm
theo các tiêu chí về quy hoạch xây dựng NTM, quy hoạch xây dựng, sản xuất và
quy hoạch sử dụng đất.

10

Về xây dựng cơ sở hạ tầng: Mục tiêu của xây dựng nơng thơn mới về cơ sở
hạ tầng chính là đầu tư xây dựng, phát triển kinh tế - xã hội - văn hoá - an ninh,
nâng cao chất lượng dịch vụ cơng, dịch vụ y tế, chăm sóc sức khỏe và chất lượng
hưởng thụ của người dân.
Về phát triển sản xuất, tạo việc làm, tăng thu nhập cho người dân: Mục đích
chính của Chương trình xây dựng NTM là giúp đời sống cho người dân được nâng
cao nên nhiều địa phương đã đề ra những chủ trương, chính sách khuyến khích
người dân xây dựng mơ hình kinh tế để nâng cao thu nhập theo tiêu chí NTM, ngồi
việc đẩy mạnh xây dựng các cơng trình hạ tầng ở nơng thơn, thì việc chuyển đổi cơ
cấu cây trồng vật nuôi cho phù hợp với điều kiện ở từng vùng miền cũng được chú
trọng nhằm phát huy hiệu quả các chương trình dự án hỗ trợ phát triển sản xuất phù
hợp với điều kiện thực tế ở mỗi địa phương.
Về văn hóa, xã hội, mơi trường: một trong những mục tiêu quan trọng nữa
của Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng NTM nữa đó là giúp nâng cao chất
lượng cuộc sống, bảo đảm môi trường xanh-sạch-đẹp; đồng thời xây dựng và phát
triển văn hóa, con người tồn diện, kỹ năng ứng xử, năng lực bản thân đáp ứng
được yêu cầu cuộc sống nông thôn mới trong giai đoạn hiện nay, bảo đảm an ninh
trật tự, gìn giữ các giá trị văn hóa của cộng đồng, văn hóa nơng thơn, văn hóa vùng
miền và các giá trị bản sắc văn hóa khác.
Về xây dựng hệ thống chính trị: Để triển khai thực hiện chương trình mục
tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới trên cơ sở quan điểm chỉ đạo đồng bộ thống
nhất của các cấp, các ngành và tồn hệ thống chính trị; đồng thời nêu cao vai trị
chủ thể xây dựng nơng thơn mới, sự đồng thuận, ủng hộ của mọi tầng lớp nhân dân
trong quá trình triển khai thực hiện tại các địa phương. [26]
19 tiêu chí trong bộ tiêu chí Quốc gia về xây dựng NTM gồm: Tiêu chí số
1. Quy hoạch, Tiêu chí số 2. Giao thơng, Tiêu chí số 3. Thủy lợi, Tiêu chí số 4.
Điện, Tiêu chí số 5.Trường học, Tiêu chí số 6. Cơ sở vật chất văn hóa, Tiêu chí số
7. Cơ sở hạ tầng thương mại nông thôn, Tiêu chí số 8. Thơng tin và truyền thơng,
Tiêu chí số 9. Nhà ở dân cư, Tiêu chí số 10. Thu nhập, Tiêu chí số 11. Hộ nghèo,

11


Tiêu chí số 12. Lao động có việc làm, Tiêu chí số 13. Tổ chức sản xuất, Tiêu chí số
14. Giáo dục và Đào tạo, Tiêu chí số 15. Y tế, Tiêu chí số 16. Văn hóa, Tiêu chí số
17. Mơi trường và an tồn thực phẩm, Tiêu chí số 18. Hệ thống chính trị và tiếp cận
pháp luật, Tiêu chí số 19. Quốc phịng và an ninh.[26]
1.1.5. Cơng cụ thực hiện chính sách xây dựng nơng thơn mới
Nguồn nhân lực
Nguồn nhân lực chính là một trong những yếu tố rất quan trọng q trình xây
dựng nơng thơn mới. Nó tham gia v việc thực hiện q trình xây dựng nông thôn
mới gồm: Nhân lực của Ban chỉ đạo xây dựng nơng thơn mới, nhân lực văn phịng
điều phối về xây dựng nông thôn mới, các cơ quan hoạch định chính sách, cán bộ
lãnh đạo các cấp, chính quyền các cấp, cán bộ chuyên môn các cấp, các nhà nghiên
cứu, các nhà khoa học, cán bộ kiêm nhiệm đặc biệt trong đó người dân đóng vai trị
chủ thể hết sức quan trọng, sự tham gia của người dân vào việc xây dựng nông thôn
mới là nhân tố cực kỳ quan trọng, nguwoif dân cũng chính là yếu tố nhân lực quan
trọng nhất quyết định sự thành công hay thất bại của việc thực hiện xây dựng nông
thôn mới.
Nguồn vốn
Trong việc thực hiện xây dựng nơng thơn mới vốn đóng vai trị hết sức quan
trọng, nó chính là cơ sở để quyết định có hồn thành các tiêu chí trong xây dựng
nông thôn mới hay không.Ở nước ta hiện nay nguồn vốn trong xây dựng nông thôn
mới được xác định là nguồn vốn xã hội hóa, Nhà nước và nhân dân cùng đóng góp,
ngồi ra cịn có sự tham gia của các thành phần kinh tế hợp pháp khác. Vốn để xây
dựng nơng thơn mới có 06 nguồn chính, gồm: Nguồn vốn nội lực của địa phương;
nguồn vốn đóng góp của cộng đồng; nguồn vốn hỗ trợ từ ngân sách Nhà nước;
nguồn vốn đầu tư của các doanh nghiệp; nguồn vốn tín dụng; nguồn vốn tài trợ
khác.
Trong q trình thực hiện xây dựng nơng thơn mới cần có sự kế thừa, phát

huy, lồng ghép các chương trình, dự án đã, đang và sẽ triển khai trên địa bàn đang
thực hiện nhằm giảm thiểu và tiết kiệm tối đa nguồn lực trong điều kiện kinh tế
nước ta cịn nhiều khó khăn, hạn hẹp.
12


1.2. Các chính sách về xây dựng nơng thơn mới
1.2.1. Về tiêu chí xây dựng huyện nơng thơn mới; thị xã, thành phố trực
thuộc tỉnh hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới
Huyện nông thôn mới: Căn cứ Quyết định số 398/QĐ-TTgngày 11/3/2016
của Thủ tướng Chính phủ về việc Ban hành kế hoạch triển khai Nghị quyết số
100/2015/QH13 ngày 12/11/2015 của Quốc hội về phê duyệt chủ trương đầu tư các
chương trình Mục tiêu quốc gia giai đoạn 2016 – 2020 và Quyết định số 558/QĐTTg ngày 05/4/2016 của Thủ tướng Chính phủ về việc ban hành tiêu chí huyện
Nông thôn mới và quy định thị xã, thành phố thuộc tỉnh hồn thành nhiệm vụ xây
dựng nơng thơn mới. Theo quy định, quy trình cơng nhận huyện nơng thơn mới bao
gồm các bước chính như sau: Huyện, thành phố tự đánh giá; Tỉnh thẩm tra; Ban chỉ
đạo Trung ương thẩm định; Thủ tướng Chính phủ ban hành quyết định cơng nhận
đạt chuẩn nơng thơn mới: Có 100% số xã trong huyện đạt chuẩn nơng thơn mới; Có
tất cả các tiêu chí sau đạt chuẩn theo quy định: quy hoạch; giao thơng; thủy lợi;
điện; y tế văn hóa, giáo dục; sản xuất; môi trường; An ninh, trật tự xã hội; Chỉ đạo
xây dựng nơng thơn mới.
Bảng 1.1. Tiêu chí huyện nơng thơn mới
TT
1
2
3
4

5
6

Tên tiêu
chí
Quy
hoạch

Nội dung tiêu chí
Có quy hoạch xây dựng trên địa bàn huyện được phê duyệt

Chỉ
tiêu
Đạt

2.1. Hệ thống giao thông trên địa bàn huyện đảm bảo kết
Đạt
nối tới các xã
2.2. Tỷ lệ km đường huyện đạt chuẩn theo quy hoạch
100%
Hệ thống thủy lợi liên xã có sự đồng bộ với hệ thống thủy
Thủy lợi
Đạt
lợi các xã đã quy hoạch
Hệ thống điện liên xã đồng bộ với hệ thống điện các xã
Điện
Đạt
khác như đã quy hoạch…
5.1. Bệnh viện huyện đạt tiêu chuẩn bệnh viện hạng 3;
Đạt
Trung tâm y tế huyện đạt chuẩn quốc gia
Y tế 5.2. Trung tâm VH-TT huyện đạt chuẩn, có nhiều hoạt

Đạt
VH-GD
động VH-TT kết nối với các xã có hiệu quả
5.3. Tỷ lệ trường THPT đạt chuẩn
≥ 60%
Sản xuất Hình thành vùng sản xuất nơng nghiệp hàng hóa tập trung;
Đạt
Giao
thơng

13