Tâm hồn mị trong đêm cứu a phủ

3. Tóm tắt truyện
Truyện kể về cuộc đời của đơi trai gái người Mèo là Mị và A Phủ. Mị là một
cô gái trẻ, đẹp. Cô bị bắt làm vợ A Sử - con trai thống lý Pá Tra để trừ một món nợ
truyền kiếp của gia đình. Lúc đầu suốt mấy tháng rịng đêm nào Mị cũng khóc, Mị
định ăn lá ngón tự tử nhưng vì thương cha nên Mị không thể chết và đành sống tiếp
những ngày tủi cực trong nhà thống lí. Mị làm việc quần quật khổ hơn trâu ngựa và
lúc nào cũng “lùi lũi như con rùa ni trong xó cửa”. Mùa xn đến, nghe tiếng
sáo gọi bạn tình thiết tha Mị nhớ lại mình còn trẻ và muốn đi chơi nhưng A Sử bắt
gặp và trói đứng Mị trong buồng tối
A Phủ là một chàng trai nghèo, mồ côi, khoẻ mạnh, lao động giỏi. Vì đánh lại
A Sử nên bị bắt, bị đánh đập, phạt vạ rồi trở thành đầy tớ không công cho nhà
thống lí Pá Tra. A Phủ đi chăn bị ngồi bìa rừng một lần bị hổ vồ mất một con bị
nên bị thống lí trói đứng góc nhà.
Lúc đầu, nhìn cảnh tượng ấy, Mị thản nhiên nhưng rồi lòng thương người
cùng sự đồng cảm trỗi dậy, Mị cắt dây cởi trói cho A Phủ rồi theo A Phủ trốn khỏi
Hồng Ngài…

Mị là một cô gái trẻ, đẹp. Cô bị bắt làm vợ A Sử - con trai thống lý Pá Tra
để trừ một món nợ truyền kiếp của gia đình. Lúc đầu suốt mấy tháng
rịng đêm nào Mị cũng khóc, Mị định ăn lá ngón tự tử nhưng vì thương
cha nên Mị không thể chết và đành sống tiếp những ngày tủi cực trong
nhà thống lí. Mị làm việc quần quật khổ hơn trâu ngựa và lúc nào cũng
“lùi lũi như con rùa ni trong xó cửa”.


Có người nói :” Văn chương Tơ Hồi lưu giữ cho chúng ta đời sống. Vì
nó phả lại nhịp đập của lịch sử. Vì nó nói lên câu chuyện mn đời của
kiếp nhân sinh”Thật vậy, điều đó được thấy rõ qua những tác phẩm của
ơng. Một trong số đó phải kể đến đoạn trích “Vợ chồng A Phủ”
Tơ Hồi đóng một vị trí quan trọng trong nền văn học Việt Nam. Ông
được coi là một trong những gương mặt xuất sắc của văn xi Việt Nam

hiện đại có số lượng tác phẩm đạt kỉ lục trong văn học. Ngoài ra Tơ Hồi
cịn được mệnh danh là nhà văn của phong tục. Bởi ông viết nhiều, viết
hay, viết độc đáo về phong tục tập quán các vùng miền. Đặc biệt là
nông thôn và miền núi. Bằng vốn hiểu biết phong phú sâu sắc về con
người và phong tục tập quán của các vùng đất khác nhau trên Tổ quốc.
Tơ Hồi đã tạo nên những trang văn hấp dẫn bởi lối trần thuật hóm
hỉnh sinh động trên cơ sở vốn từ cùng vốn sống giàu có
Tơ hồi là nhà văn có sức sáng tạo dồi dào, Hơn sáu mươi năm cầm bút,
ông đã cho ra đời rất nhiều đầu sách về nhiều tác phẩm.Trong số đó,
người đọc hay đề cập đến “Vợ chồng A Phủ”(1952) Đây là một trong ba
tác phẩm nổi tiếng của Tơ Hồi. Bao gồm: “Vợ chồng A Phủ”, “Mường
Giơn”, “Cứu đất cứu mường”. “VCAP” được in trong tập truyện “Tây
Bắc” và được nhận giải nhất của hội văn nghệ Việt Nam (1954-1955)
Tác phẩm là kết quả của chuyến đi thực tế 8 tháng Tơ Hồi cùng bộ đội
vào giải phóng Tây Bắc.Trong chuyến đi dài tám tháng, nhà văn đã sống
với đồng bào các dân tộc thiểu số từ khu căn cứ du kích trên núi cao
đến các bản làng mới giải phóng. Đây là điều kiện hết sức thuận lợi để


nhà văn chứng kiến, trải nghiệm sống cùng với đồng bào các dân tộc
thiểu số
Nhà văn đã từng tâm sự “Cái kết quả lớn nhất và trước nhất của chuyến
đi tám tháng là đất nước và người miền Tây đã để thương để nhớ cho
tôi nhiều quá. Tôi không thể bao giờ quên được lúc VCAP tiễn tối ra
khỏi hốc núi, cùng vẫy tay kêu “ Chéo lù! Chéo lù!”(Trở lại! trở lại!) Hai
tiếng “trở lại!” chẳng những nhắc tôi có ngày trở lại mà phải đem trả lại
cho những người thương ấy của tơi 1 kỉ niệm, tấm lịng mình, 1 cái gì
làm hiện lại cả đời người Mơng trung thực,chí tình… Hình ảnh TB đau
thương và dũng cảm lúc nào cũng thành hình, thành nét, thành người,
thành việc trong tâm trí tơi. Vì thế, tơi viết Truyện Tây Bắc”

Thêm vào đó, tác phẩm, VCAP gồm 2 phần. Phần 1 là cuộc đời của Mị
và AP khi còn ở Hồng Ngài. Phần 2 là Cuộc đời của Mị và AP khi đã là vợ
chồng tham gia Cách mạng ở Phiềng Sa
Đầu tiên, trước khi bị bắt về làm dâu gạt nợ, Mị từng là một cô gái
mèo xinh đẹp, tràn trề sức sống, trẻ trung . Nhan sắc rực rỡ của Mị đã
làm rung động trái tim của biết bao nhiêu chàng trai “Trai đến đứng
nhẵn cả chân vách đầu buồng Mị” Ngồi ra, Mị cịn là một cơ gái có tài.
Mị có tài thổi sáo, Mị thổi hay đến mức “có biết bao nhiêu người mê,
ngày đêm đã thổi sáo đi theo Mị” và khi “Mị thổi lá cũng hay như thổi
sáo vậy”. Khơng chỉ vậy, Mị cịn là một cô gái chăm chỉ lao động và hiếu
thảo “Con nay đã biết cuốc nương làm ngô, con phải làm nương ngô giả
nợ thay cho bố”. Qua đây, chỉ bằng một vài chi tiết đã được lựa lọc một
cách tinh tế, nhà văn cũng đã khiến người đọc có những cảm nhận khó
qn về nhân vật nữ chính. Trước khi bị bắt về làm dâu gạt nợ trong
nhà thống lí, Mị là một cơ gái u đời, u cuộc sống tự do, không ham


muốn giàu sang phú quý, trẻ đẹp, tài năng, đang sống trong những ngày
tháng tươi đẹp tràn trề cơ hội được hướng tới tình u, hạnh phúc.
Tuy nhiên một cơ gái có nhiều phẩm chất tốt đẹp đáng lẽ phải có một
cuộc sống bình n nhưng trái hẳn với những gì Mị đang được hưởng:
bi kịch đã đến với cơ phũ phàng bởi cường quyền bạo lực và thần
quyền hủ tục.
Khi bị bắt về làm dâu nhà thống lí, Mị phải chịu một cuộc sống đầy tủi
nhục, thống khổ. Mị xuất hiện ngay ở những dòng đầu tiên của truyện
ngắn qua thủ pháp phác họa chân dung để gợi mở số phận nhân vật. Ấn
tượng đầu tiên về Mị mà bất cứ “ai ở xa về, có việc vào nhà thống lý Pá
Tra” là : “thường trông thấy một cô con gái ngồi quay sợi gai bên tảng
đá trước cửa, cạnh tàu ngựa”. Đây khơng phải là hình ảnh xuất hiện
một lần, hai lần, một tháng, một năm đôi bận mà hiện hữu thường

xun đến mức quen thuộc. Chính vì thế, nó gợi ra nhiều điều khiến
người đọc phải bận tâm. “Tảng đá” là vật vơ tri, vơ giác,khơng có sức
sống. Vậy mà nó lại được gắn với Mị khiến người đọc nhận ra được thế
giới tâm hồn của Mị khép lại, câm lặng, hóa đá. Thêm vào đó, Mị khơng
những được miêu tả ngồi bên tảng đá mà cịn “cạnh tàu ngựa”. Cụm từ
“Cạnh tàu ngữa” đã chỉ ra vị thế của Mị trong nhà Thơng lí bá tra. Mị
khơng phải là con dâu của nhà thống lí, khơng có quyền hành, Mị chỉ là
thân trâu thân ngựa mà thơi. Có lẽ, bởi lí do trên nên lúc nào “ Dù quay
sợi gai, thái cỏ ngựa, dệt vải, chẻ củi hay đi cõng nước dưới khe suối
lên, cô ấy cũng cúi mặt, mặt buồn rười rượi”. Hình ảnh “cúi mặt, mặt
buồn rười rượi” đã thể hiện sự buồn tủi, tủi thân, tự ti, lạc lõng của Mị.
Như vậy, cách giới thiệu nhân vật của Tơ Hịa là rất độc đáo và sáng tạo.
Bởi vì thơng thường cách vào truyện tự sự, các tác giả thường giới thiệu
lai lịch, gốc gác, tên tuổi từ đó mới đến tích cách cuộc đời nhân vật.


Nhưng với Mị, TH chỉ dùng một vài cụm từ giới thiệu chân dung và một
vài cụm từ diễn tả hoạt động kết hợp với lời dẫn truyện rất tự nhiên
nhà văn đưa người đọc vào thế giới nghệ thuật của câu chuyện, vào
hoàn cảnh sống thường ngày của nhân vật.
Khơng dài dịng, tác giả dựng chân dung của Mị bằng những nét rất
điển hình và cũng gợi ra những đối lập, tương phản gay gắt giữa cái tấp
nập, đông đúc, giàu sang của nhà quan thống lí với cuộc sống âm thầm,
lẻ loi, im lìm tăm tối của Mị, và một cơ con dâu của một gia đình quyền
thế nhưng lúc nào cũng cúi mặt. Điều này đã hé mở số phận nhân vật
và gợi lên những băn khoăn thắc mắc cho người đọc. Vì thế câu trả lời
chỉ có thể tìm thấy ở những trang văn tiếp theo khi đọc tác phẩm.
Cuộc sống của Mị trong nhà thống lí Pá Tra là một quãng đời thê
thảm, tủi cực, sống mà như đã chết.Lúc đầu, Mị phản kháng chống lại
số phận người con dâu trừ nợ. Mị có ý định tử tự bằng cách ăn nắm lá

ngón để giải thốt cho chính mình. Vì chỉ có chết đi, Mị ms đc tự do sẽ
ko cịn biết đau xót, buồn tủi, khơng cịn biết tiếc nuối về một thời thiếu
nữ khao khát yêu thương và được yêu thương. Tuy nhiên, sợi dây cuộc
đời, và trách nhiệm đã kéo Mị trở về vs sự rang buộc đau khổ và chấp
nhận trở lại nhà thống lí. “Lần lần, mấy năm qua, mấy năm sau, bố Mị
chết. Nhưng Mị cũng khơng cịn tưởng đến Mị có thể ăn lá ngón tự tử
nữa. Ở lâu trong cái khổ,Mị quen khổ rồi.”. Từ “nhưng” chỉ sự đối lập,
trái ngược. Đối lập giữa việc lúc trước Mị có ý định tự tử nhưng bây h
Mị đã khơng cịn tưởng đến việc tự tử nữa.Từ đây, ta có thể thấy được,
Mị đã có sự thay đổi về mặt nhận thức. Có được sự thay đổi này là do
“ở lâu trong cái khổ, Mị quen khổ rồi”. Mị trở nên chai lì.Nếu trước kia,
Mị cịn muốn ý định muốn chết. Khi một nạn nhân đau khổ còn nghĩ
đến cái chết để chấm dứt hoàn cảnh sống bi kịch của mình thì tức là họ
vẫn cịn tha thiết một cuộc sống có ý nghĩa hơn đồng thời cịn có ý thức


phản kháng. Nhưng bây giờ, đối với Mị sống hay chết y như nhau, cái
chết chẳng cịn ý nghĩa gì nữa. Dường như, Mị đã bị tê liệt sức mạnh
phản kháng. Điều này cũng gián tiếp thể hiện giá trị hiện thực của tác
phẩm. Chính cuộc sống bị áp bức, bóc lột tàn bạo cả về thể xác lẫn tinh
thần đã làm cho một cô Mị trước kia vốn giàu sức sống và khát vọng tự
do nay trở nên tê liệt. Điều này đã phảng phất thê hiện thế lực mạnh
mẽ của cha con nhà Thống lí Pá Tra và sâu xa hơn là thần quyền và
cường quyền
Tiếp theo, Mị ý thức và nhận ra được mình khơng phải là một người vợ
mà chỉ là công cụ lao động “Bây h Mị tưởng mình cũng là con trâu, mình
cũng là con ngựa, là con ngựa phải đổi ở cái tàu ngựa nhà này đến cái
tàu ngựa nhà khác,ngựa chỉ biết việc ăn cỏ, biết đi làm mà thơi”Hình
ảnh “con trâu, con ngựa” đã ẩn dụ cho số phận nô lệ, cuộc đời cam chịu
của Mị ở nhà thơng lí Pá Tra

Để khắc họa nhân vật Mị, thì khơng chỉ ở việc nhận xét sự thay đổi
trong nhận thức của Mị mà Tơ Hồi cịn viết về cơng việc của cơ.”tết
xong thì lên núi hái thuốc phiện, giữa năm thì giặt đay, xe đay, đến mùa
thì đi nương bẻ bắp”. Các cụm từ chỉ thời gian “Tết xong, giữa năm, đến
mùa” thể hiện sự tuần hồn khép kín, luẩn quẩn và đầy bế tắc khơng có
tương lai, cơng việc lặp đi lặp lại quanh năm suốt tháng nhàm chán,tù
túng. Thậm chí, Mị còn chẳng bằng con trâu, con ngựa “ Con trâu, con
ngựa làm cịn có lúc, đêm nó cịn được đứng gãi chân, đứng nhai cỏ,
đàn bà con gái nhà này thì vùi vào việc làm cả đêm cả ngày” Việc sử
dụng so sánh hơn kém đã nhấn mạnh vào việc cứ tưởng con trâu, con
ngựa đã nhục nhã nhưng hóa ra Mị cịn khơng được bằng con ngựa.Vì
Con trâu, con ngựa cịn được nghỉ ngơi cịn MỊ thì phải làm quần quận


Bên cạnh những cơng việc khổ cực thì khơng gian sống của Mị cũng để
lại một ám ảnh.”Mỗi ngày Mị càng khơng nói, lùi lũi như con rùa ni
trong xó cửa” Hơn nữa “Căn buồng Mị nằm, kín mít, có một chiếc của
sổ một ô vuông bằng tay. Lúc nào trông ra cũng chỉ thấy trăng trắng
không biết là sương hay là nắng. Ta có thể thấy được khơng gian sống
của Mị là “xó cửa” với “kín mít cửa sổ một lỗ ô vuông bằng bàn tay”
một nơi chật hẹp, tù túng, khơng có ánh sáng. Đây khơng phải là không
gian sống hạnh phúc mà là địa ngục trần gian khơng chỉ giam cầm về
thể xác Mị mà cịn về tinh thần, khóa tuổi thanh xuân khóa khát vọng,
ước mơ của Mị.
Việc sống và làm việc ở một nơi như vậy khiến Mị mất ý niệm về không
gian, thời gian “mờ mờ trăng trắng”. Nếu trong cuộc sống con người
đánh mất ý niệm về khơng gian, thời gian thì họ sẽ sống khơng có mục
đích, khơng ước mơ, lí tưởng, hoài bão. Họ sống chỉ tồn tại ngay cả
kênh để giao cảm với bên ngoài cũng bị cắt.
Như vậy, Ban đầu Mị chỉ “Ở lâu trong cái khổ Mị quen khổ rồi” chứng tỏ

Mị vẫn cịn ý thức thì tiếp đến Mị chỉ tồn tại như một cái xác “ Bao giờ
cũng thế suốt năm suốt đời như thế” không dừng lại ở đó, cuối cùng từ
việc tồn tại như một cái xác MỊ đã chấm dứt luôn sự tồn tại đó “đến
bao giờ đến chết thì thơi.”
Từ đây hiện thực đã được đẩy lên cao độ.Nhà văn đã tố cáo tội ác của
giai cấp phong kiến miền nũi đã chà đạp đày đọa con người. Đồng thời
nhà văn cũng cảm thông với những khổ đau, bất hạnh của nhật vật.
Những tưởng cuộc sống của Mị cứ lầm lũi như con ruồi trong xó cửa .
Cứ tưởng cuộc sống ấy sẽ khiến Mị phải “chết mịn” để rồi cơ có thể
phải bỏ xác tại một nơi nào đó trong hoặc ngồi nhà thống lý. Nhưng
đêm tình mùa xn ở Hồng Ngài đã đánh thức Mị từ một người tê liệt


sức mạnh phản kháng thành một người khát vọng mãnh liệt về tình
yêu, sự sống và tự do.
Sự thức tỉnh của lòng ham sống và khát vọng tự do, hạnh phúc trong
Mị. Trước hết có căn nguyên từ ngoại cảnh. Ngoại cảnh đầu tiên đó là
khơng khí mùa xn ở Hồng Ngài. Thiên nhiên trong đêm mùa xuân ở
Hồng Ngài hiện lên với “gió thổi vào cỏ gianh vàng ửng” một khơng khí
lãng mạn, nên thơ, trữ tình. Bên cạnh đó, con người ở Hồng Ngài phơi
những chiếc váy hoa đã đem ra phơi trên mỏm đá xòe như con bướm
sặc sỡ, trẻ con thì “đi hái bí đỏ, tinh nghịch, đã đốt những lều tranh
canh nương để sưởi lửa”. Trong nhà lí Pá Tra thì “chiêng đánh ầm ĩ,
người ốp đồng vẫn còn nhảy lên xuống, run bần bật. Vừa hết bữa cơm
lại tiếp ngay bữa rượu bên bếp lửa.Tất cả tạo nên một khung cảnh sống
động, tràn đầy màu sắc và âm thanh. Cái khơng khí đấy cũng ít nhiều
tác động tới tâm trang Mị nhưng ngoại cảnh quan trọng nhất là tiếng
sáo trong đêm tình mùa xuân
Tiếng sáo đã xuất hiện lần đầu tiên ở ngoài đầu núi là tiếng sáo rủ bạn
đi chơi “ Ngoài đầu núi lấp ló đã có tiếng ai thổi sáo rủ bạn đi chơi. Mị

nghe tiếng sáo vọng lại, thiết tha bổi hổi. Mị ngồi nhẩm thầm bài hát
của người đang thơi”.Ở đây tài năng của tác giả đã được bộc lộ qua việc
nhà văn đã khéo léo và tinh tế khi sử dụng từ ‘’Bổi hổi’’ chứ không dùng
‘’Bồi hồi ‘’ Nếu hai từ ‘’Bồi hồi’’ chỉ chút lo lắng, xúc động, làm con
người ta trong hiện tại xao xuyến không n về q khứ thì ‘’Bổi hồi’’ có
thêm sự thổn thức có những tình cảm làm rạo rực, xao xuyến không
yên so với bồi hồi. Là âm thanh của tiếng sáo nhưng thực chất là tiếng
lịng của Mị. Đó là một chút gì đấy xúc động, xao xuyến khơng n về
quá khứ tươi đẹp, quá khứ của những đêm tình mùa xuân Khi ấy Mị
được đi chơi với người yêu, được khao khát trong tình yêu trong hạnh
phúc. Và hiện tại khi nghe được tiếng sáo, quá khứ này là thổn thức ùa


về. Điều này khiến Mị ‘’nhẩm theo lời bài hát’’ chứng tỏ thế giới tâm
hồn của Mị đã có dấu hiệu hồi sinh. ”. Sau bao ngày lặng câm, “lầm lũi
như con rùa ni trong xó cửa”, Mị đã cất tiếng, dù đó chỉ là những lời
“thì thầm mùa xn”. Bản “tình ca Tây Bắc” của những kẻ yêu nhau, của
những người tự do, khao khát hạnh phúc đã cất lên trên đơi mơi của
Mị. Tiếp đó, trong cái nồng nàn của bữa rượu ngày Tết, “Mị cũng uống
rượu… cứ uống ực từng bát”. Cách Mị uống ‘’ực từng bát’’ khiến người
đọc như nhận ra được Mị như muốn uống cho trơi đi hết mọi cay đắng
tủi nhục của mình trong suốt thời gian qua.
Lần thứ hai tiếng sáo xuất hiện ở đầu làng để gọi bạn ‘’ Tai Mị văng
vẳng tiếng sáo gọi bạn ở đầu làng’’. Tiếng sáo này khiến Mị “thấy phơi
phới trở lại”. Từ phơi phới đã thể hiện một cảm xúc trào dâng, bay
bổng như nở hoa trong tâm trạng.Từ đó, trong lịng Mị đột nhiên vui
sướng như những đêm Tết ngày trước. Mị trẻ lắm. Mị vẫn còn trẻ. Mị
muốn đi chơi” Khi Mị nhận ra mình trẻ lắm tức là Mị đã ý thức được về
việc Mị cịn thanh xn. Điều đó chứng tỏ Mị vẫn còn khát vọng sống,
khát vọng hạnh phúc. Tuy nhiên ngay trong lúc khát vọng sống thăng

hoa nhất thì Mị lại nhận và “ Huống chi A Sử với Mị, khơng có lịng với
nhau mà vẫn phải ở với nhau”” và Mị muốn “ Nếu có nắm lá ngón trong
tay lúc này, MỊ sẽ ăn cho chết ngay, chứ không buồn nhớ lại nữa. Khi
nghe tiếng sao, MỊ đã thức tỉnh để nhận ra thanh xuân khát vọng sống,
khát vọng yêu, sự tự do. Tức là Mị nhận ra chân giá trị của mình. Tuy
nhiên vì thần quyền và cường quyền, Mị đã bị tước đoạt và hiện tại phũ
phàng khơng cho phép Mị được sống đúng với lịng mình. Vậy nên để
gìn giữ giá trị sống lẽ ra phải có thì chỉ cịn 1 cách duy nhất . Đó là ăn lá
ngón để tự vẫn.Chi tiết này cũng có vài nét tương đồng với “Chí phèo”
của Nam Cao. ĐĨ là khi khát vọng hoàn lương bùng cháy, khoa khát đi


địi lương thiện nhưng khơng ai cho Chí lượng thiện. Do đó Chí phải tự
sát để giữ gìn lương thiện của mình.
Và khi nghe được tiếng sáo lần thứ ba ở ngoài đường gọi bạn yêu “
Tiếng sáo gọi bạn yêu vẫn lưng lơ bay ngoài đường” Và tiếng sáo nội
tâm ấy giống như một chất “xúc tác” để “phản ứng đi chơi” của Mị diễn
ra nhanh hơn, thôi thúc trái tim Mị. Mị không thể ngồi yên được nữa.
Mị đã “đến góc nhà, lấy ống mỡ, xắn một miếng bỏ thêm vào đĩa đèn
cho sáng”. Việc Mị thắp đĩa đèn cho sáng để làm sáng con buồng vốn dĩ
đã tối tăm, chật chội, tù túng. Đồng thời Mị cũng muốn thắp sáng
tương lai, cuộc đời ước mơ số phận của Mị
Từ tiếng sáo ngoài đầu núi, đầu làng đến ngồi đường thì giờ đây tiếng
sáo lần thư tư xuất hiện ngay trong tâm trí Mị “ Trong đầu Mị đang rập
rờn tiếng sáo”Có lẽ tiếng sáo này đã làm Mị đi đến một quyết định táo
bạo. Đó là bỏ nhà để đi theo những đám chơi. “Mị muốn đi chơi, Mị
cũng sắp đi chơi. Mị quấn lại tóc, Mị với tay lấy cái váy hoa vắt ở phía
trong vách” Một loạt những hành động liên tiếp thể hiện việc Mị muốn
làm đẹp. Mị làm đẹp vì Mị đã ý thức được nhan sắc và ngoại hình của
mình. Cái mà vốn trước kia Mị đã bỏ qua.

Tuy nhiên, ý định của Mị khơng thành. Vì A Sử đã phũ phàng dập tắt
ước muốn được đi chơi trong đêm tình mùa xuân của Mị bằng cách trói
vợ bằng một thúng dây đay “tóc Mị xõa xuống, A Sử quấn luốn tóc lên
cột.”. Song, Mị không cảm thấy đau đớn, không chống cự, khơng phản
kháng, hay nghĩ cách để giải thốt mình. Bởi Mị đang không sống trong
hiện tại mà tâm hồn Mị đang hướng về tiếng sáo trong quá khứ. Và đến
lúc Mị vùng bước đi thì mới phát hiện ra dây đay cứa vào da thịt nhức
nhối. Ngay lúc đó âm thanh tiếng sao im bặt khơng cịn nữa thay vào đó
đấy chỉ là một âm thanh duy nhất “tiếng chân ngựa đạp vào vách”.Đây


là một cách xử lí tậm trạng rất tài tình của Tơ Hồi. Bởi tiếng chân ngựa
nhắc nhở Mị một sự thực đau đớn phũ phàng rằng Mị chỉ là thân trâu
thân ngựa trong nhà thống lí mà thơi. Giấc mơ tan biến. Tiếng sáo cũng
khơng cịn. Chi có Mị với nỗi đau thân phận. Tỉnh rồi mới thấy lòng cay
đắng “Mị thổn thức nghĩ Mình khơng bằng con ngựa”
Như vậy, đêm tình mùa xuân ở Hồng Ngài đã đánh dấu những cung bậc
tâm trạng và hành động của Mị. Ngoại cảnh mùa xuân là một tác động
không nhỏ nhưng quan trọng hơn cả vẫn là tiếng sáo mùa xuân. Nó như
một chất xúc tác đánh thức một cơ Mị vô cảm trở thành một cô Mị khát
sống và điều này chính là dấu hiệu của sức sống tiềm tang.
Đêm tình mùa xuân ở Hồng Ngài giúp người đọc nhận ra những khát
vọng sống, tình yêu hạnh phúc bấy lâu nay tiềm ẩn sâu thẳm trong tâm
hồn Mị. Nó như một ngọn lửa dai dẳng dưới lớp tro tàn nguội lạnh. Và
tiếng sáo đã thức tỉnh tất cả. Diễn biến tâm trạng của hành động của Mị
trong đêm tình mùa xuân chưa làm thay đối căn bản cuộc đời Mị nhưng
nó lại là tiền đề rất quan trọng dẫn tới hành động cắt dậy cởi trói cho A
Phủ
A Phủ vì đánh con quan nên bị phạt vạ trở thành nô lệ nhà thống lí Pá
Tra. Vì để mất một con hổ bắt mất một con bò nên A Phủ phải chịu trói,

mạng sống của A Phủ bị treo lên giá chết. Cha con nhà thống lí Pá Tra
đã trói A Phủ vào cái cọc đóng ở giữa nhà bằng dây mây. Chính vì vậy A
Phủ rơi vào tình trạng: chết đau, chết đói, chết rét và phải chết .
Đêm A Phủ bị trói là “những đêm mùa đơng trên núi cao dài và buồn”
Đó là những đêm đơng lạnh lẽo buốt giá, buồn bã và Mị như thường
nhật, thức dậy thổi lửa hơ tay.Tâm hồn Mị như tê dại trước mọi chuyện
kể cả lúc ra sưởi lửa, bị A Sử đánh ngã xuống cửa bếp, hơm sau đầu tiên
khi nhìn thấy A Phủ bị trói, Mị thản nhiên thổi lửa hơ tay.Dù mỗi lần


thổi lửa, Mị vẫn thấy hai mắt A Phủ trừng trừng, nhưng nếu A Phủ là cái
xác chết đứng đấy cũng thế thôi” .Mị cảm thấy thản nhiên chứ không
phải Mị vơ cảm trước “đồng loại” mình Bởi cảnh trói người diễn ra rất
thường xuyên xảy ra trong phủ lí Pá Tra. Câu văn khơng nói trực tiếp giá
trị hiện thực nhưng người đọc vẫn nhận ra giá trị hiện thực, tội ác của
cha con nhà thống lí Pá Tra và sâu xa hơn là của thần quyền và cường
quyền
Những đêm trước, nhìn cảnh A Phủ bị trói đứng Mị hoàn toàn dửng
dung, thản nhiên.Tuy nhiên đêm ấy, khi Mị nhìn thấy dịng nước mắt
lấp lánh bị xuống hai hõm má đã xanh đen lại.Có lẽ dịng nước mắt ấy
là nước mắt của kẻ đang hấp hối, nước mắt của thân phận nô lệ đang
bất lực trước số phận.Và giọt nước mắt ấy đã làm tan đi trái tim băng
giá của Mị. Mị nhớ lại mình, nhớ lại những đêm trước Mị bị trói như
vậy.Từ chỗ thương mình dẫn tới thương người, thương A Phủ. “Cơ
chừng này chỉ đem mai là người kia chết, chết đau, chết đói, chết rét,
phải chết”. Lúc này đây, Mị mới thấm thía, dâng lên sự xót thương của
người đồng cảnh ngộ. Từ đây Mị nhận thấy tội ác rất dã man của cha
con thống lí Pá Tra” Trời ơi nó bắt trói đứng người ta đến chết, nó bắt
mình chết cũng thơi, nó bắt trói cả đến chết người đàn bà ngày trước
cũng ở cái nhà này. Chúng nó thật độc ác” trong đầu Mị phảng phất ý

nghĩ cứu A Phủ. “Người kia việc gì phải chết thế. A Phủ...” Đây cũng
chính là manh nha trong đầu Mị, là bước đệm để Mị cắt dây cởi trói cho
A Phủ
Có lẽ sức mạnh tình thương người cùng với niềm khao khát tự do đã
làm thức tỉnh sức mạnh phản kháng của Mị. Trong đó cao trào nhất là
chuỗi hành động và tâm trạng khi cắt dây cởi trói A Phủ. Ban đầu “Mị
rón rén bước lại, rút con dao nhỏ cắt lúa, cắt nút dây mây”. Rón rén thể
hiện gợi tả dáng điệu của động tác cố làm cho thật nhẹ nhàng, thong


thả vì sợ gây tiếng động hoặc điều thất thố.Mị rón rén bởi cơng việc này
cực kì mạo hiểm. “Lần lần đến lúc gỡ được hết dây trói ở người A Phủ
thì Mị cũng hốt hoảng” Tơ Hồi đã sử dụng rất khéo léo từ “lần lần”làm
cho người đọc hình dung được hành động cắt dây cởi trói của Mị là một
hành động dài lâu càng nhấn mạnh vào tâm trạng hốt hoảng của Mị. Vì
nếu như việc này bại lộ thì cả hai đều phải chết.Sau khi cởi hết dây trói
ở người A Phủ, Mị chỉ thì thào được một tiếng “đi ngay…, rồi nghẹn
lại”Nghẹn lại thể hiển sự ấm ức, xúc động, tủi thân, hoảng hốt đồng
thời cũng lo lắng lo sợ. Tủi thân bởi chỉ tích tắc trước cả hai đều là thân
nơ lệ, A Phủ cịn cùng hồn cảnh với mình nhưng rất nhanh sau đó thơi
A Phủ có thể được tự do cịn mình thì…”Mị đứng lặng trong bóng tối”
Về mặt nghệ thuật câu này là 1 câu đơn nhưng ít từ nhưng được ngăn
cách xuống dòng như một đoạn văn. Điều này làm cho về mặt hình thức
trước và sau của nó đều là một đoạn văn . Chính vì vậy câu văn “Mị
đứng lặng trong bóng tối” như một cái bản lề khép lại cả một chặng đời
đau khổ, chua chat, bất hạnh, đau đớn và mở ra một chặng đời mới.
Ngoài ra về mặt nội dung, nó như là một giằng co đấu tranh tư tưởng
rằng mình nền đi theo A Phủ hay ở lại. Nếu đi theo A Phủ thì khả năng
tự do là rất lớn cịn nếu ở lại thì sáng mai thơi có thể chuyện này sẽ bị
phát hiện và Mị phải chết trên cái cọc ấy. Bởi vậy, Mị quyết định “Rồi

Mị cũng vụt chạy. Trời tối lắm. Nhưng Mị vẫn băng đi. Mị đuổi kịp A
Phủ, đã lăn, chạy, chạy xuống tới lưng dốc”Nhà văn sử dụng phép liệt
kê kết hợp vs sử dụng một trường từ vựng động từ “ vụt chạy, băng,
lăn, chạy,” để thể hiện sự khẩn trương nhanh vội, quấn quít của Mị. Có
lẽ bước chân của Mị như đạp đổ thần quyền của bọn lãnh chúa phong
kiến bao năm qua đè nặng lên Mị. Mị đã nói, thở trong hơi gió thốc
lạnh buốt “A Phủ cho tơi đi”. Câu nói thể hiện một cái gì đó rất quả
quyết, mạnh mẹ, dứt khốt.Là nhân vật chính trong tác phẩm văn xi


tự sự nhưng cái độc đáo trong cách xây dựng nhân vật này lại rất ít lời
thoại, chỉ 2, 3 lời nói nhưng khi nào nhân vật Mị lại có lời thoại thì lời
thoại ấy có tác dụng thay đổi cục diện cuộc đời Mị và đây là câu nói như
thế. Câu nói này thể hiện sự dứt khốt mạnh mẽ, quyết liệt bởi đó là
tiếng nói địi quyền sống, tiếng nói địi tự do.Cuối cùng Mị nói”Ở đây thì
chết mất” Nếu lúc đầu, trong đầu Mị phân vân giữa”sống và chết” thì
bây giờ Mị chỉ cịn một con đường, đó là phải sống và sống một cách có
ý nghĩa. Như vậy chạy theo A Phủ tức là Mị chạy theo tiếng gọi của tự
do. Vì thế hành động cắt dây cởi trói cho A Phủ thực chất lại chính là cắt
dây cởi trói cho chính cuộc đời mình
Qua hai phản ứng đối lập, ta thấy tâm trạng nhân vật Mị đã có sự thay
đổi lớn về nhận thức” từ dửng dung, thản nhiên do bị tê liệt về mặt tinh
thần sang quá trình nhận thức với những chuyển biến tâm trạng tích
cực:…..Sự thay đổi ấy là kết quả tất yếu của sức sống tiềm tàng trong
nhân vật Mị, dẫn đến phản kháng mạnh mẽ với các hành động khác
Từ cơ Mị, ta thấy tốt lên được giá trị hiện thực và giá trị nhân đạo. Về
giá trị hiện thực. thơng qua đoạn trích, nhà văn đã phản ánh bộ mặt
giai cấp thống trị miền núi, mà ở đây là thống lí Pá Tra và A Sử. Những
tên chúa đất tàn nhẫn độc ác vơ nhân tính. Chúng sợi dây thần quyền
và cường quyền để trói chặt và hành hạ con người

Tác phẩm cũng đã vẽ nên bức tranh của người dân miền núi Tây Bắc
trước Cách mạng. Đó là sự tối tăm ngột ngạt.Nhưng qua đó, tác giả
cũng đã dựng lên quá trình đấu tranh của họ, vùng lên giành tự do,
giành quyền được sống.
Tiếp theo, đoạn trích thể hiện màu sắc mới mẻ và tiến bộ của ngòi bút
nhân đạo Tơ Hồi


Trước tiên là Tơ Hồi đã lên án tố cáo các thể lực đã chà đạp con người,
tội ác dã man của chế độ phong kiến miền núi bằng thần quyền và
cường quyền đã đẩy con người vào bi kịch.
Thứ hai, Đó là tiếng nói thương cảm, sự cảm thơng sâu sắc, chia sẻ của
nhà văn đối với những bất hạnh của nhân vật.
Đồng thời, ông cũng phát hiện ra và trân trọng vẻ đẹp của con người.
Cụ thể là nhân vật Mị. Đó là ngoại hình trẻ đẹp với tâm hồn.nhân cách
phẩm chất đạo đức tốt đẹp: yêu đời, yêu người cùng tài năng trí tuệ
được thể hiện qua việc Mị thổi sáo rất giỏi và mục đích, khát vọng lí
tưởng về sự tự do.
Ba đặc điểm trên về giá trị nhân đạo đều là những đặc điểm mà các tác
phẩm trước cũng có. Điều này thể hiện Tơ Hoài đã kế thừa giá trị nhân
đạo của thời trước.
Song, ông cũng có tiến bộ, cách tân giá trị nhân đạo. Cụ thể trong đoạn
trích đó là nhà văn đã vẽ ra con đường cho nhân vật tự giải phóng
mình.Như Tắt đèn của Ngô Tất Tố cùng diễn tả về kiếp người bị bóc lột
áp bức, Mị và chị Dậu có những nét tương đồng, cùng chịu những hà
hiếp,cơ cực, tuy nhiên chặng đường của chị Dậu lại là chặng đường mà
ko có điểm đích, là con đường bế tắc, tối thui như chính cái tiền đồ của
chị. Cịn với Mị, nhà đã vẽ nên chân trời tươi sáng cho nhân vật. Và Tiến
bộ như Nguyễn Du cũng chỉ có được ba đặc điểm đầu tiên.Đó cũng là
điểm khác biệt giữa từng giai đoạn văn học. Điều này cũng thể hiện

được ngịi bút tài năng của Tơ Hồi.
•

Hủ tục của phong kiến miền núi



Cách dẫn dắt tâm lí nhân vật tốt




NT xây dựng nhân vật bằng độc thoại nội tâm.Từ đó đời sống noiij
tâm của nhân vật Mị được bộc lộ rõ nét và đồng thơi cũng nhấn
mạnh vào sự thay đổi trong nội tâm của nhân vật Mị

Có thể khẳng định Mị là một hình tượng nhân vật thành cơng của Tơ
Hồi. Đó là một nhân vật điển hình, tiêu biểu cho vẻ đẹp và số phận của
người dân lao động ở vùng núi cao Tây Bắc, đồng thời là một trong số
những hình tượng nhân vật nữ để lại nhiều ấn tượng sâu sắc trong lòng
bạn đọc của văn học ta từ trước đến nay