Luận văn thạc sĩ: Giải pháp tăng cường cho vay đối với hộ nghèo tại ngân hàng chính sách xã hội huyện Bình Xuyên, tỉnh Vĩnh Phúc

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH
––––––––––––––––––––––––

NGUYỄN THỊ HỒNG NHUNG

GIẢI PHÁP TĂNG CƢỜNG CHO VAY ĐỐI VỚI
HỘ NGHÈO TẠI NGÂN HÀNG CHÍNH SÁCH XÃ HỘI
HUYỆN BÌNH XUYÊN, TỈNH VĨNH PHÚC

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
Chuyên ngành: Quản lý kinh tế

THÁI NGUYÊN - 2014
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH
––––––––––––––––––––––––

NGUYỄN THỊ HỒNG NHUNG

GIẢI PHÁP TĂNG CƢỜNG CHO VAY ĐỐI VỚI
HỘ NGHÈO TẠI NGÂN HÀNG CHÍNH SÁCH XÃ HỘI
HUYỆN BÌNH XUYÊN, TỈNH VĨNH PHÚC
Chuyên ngành: Quản lý kinh tế
Mã số: 60.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: GS. TS. VŨ VĂN HÓA

THÁI NGUYÊN - 2014
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

i

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan rằng, đây là công trình nghiên cứu khoa học của
riêng tơi và khơng trùng lặp với bất kỳ cơng trình nghiên cứu khoa học của
tác giả khác. Các số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực và
chưa hề được sử dụng để bảo vệ một học vị nào.
Tôi khẳng định rằng, mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn đã được
cảm ơn và các thơng tin trích dẫn trong luận văn đều được chỉ rõ nguồn gốc.
Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm trước Nhà nước, Bộ, ngành chủ
quản, cơ sở đào tạo và Hội đồng đánh giá khoa học của Trường Đại học Kinh
tế và Quản trị kinh doanh Thái Ngun về cơng trình và kết quả nghiên cứu
của mình.
Tác giả luận văn

Nguyễn Thị Hồng Nhung

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

ii

LỜI CẢM ƠN
Trong thời gian nghiên cứu và hoàn thành luận văn với đề tài “Giải
pháp tăng cường cho vay đối với hộ nghèo tại Ngân hàng CSXH huyện Bình
Xuyên tỉnh Vĩnh Phúc” tôi đã nhận được sự quan tâm, giúp đỡ của nhiều tập
thể và cá nhân trong và ngồi trường.
Trước hết, tơi xin bày tỏ sự cảm ơn đối với Ban Giám hiệu nhà trường,
Phòng QLĐT Sau đại học và các thầy, cô giáo Trường Đại học Kinh tế và
Quản trị kinh doanh Thái Nguyên đã tạo mọi điều kiện giúp đỡ tơi hồn thành
chương trình học tập và nghiên cứu.
Có được kết quả này, tơi vơ cùng biết ơn và bày tỏ lịng kính trọng sâu
sắc đối với GS., TS. Vũ Văn Hóa - người đã tận tình hướng dẫn giúp đỡ tơi
hồn thành luận văn này.
Tơi cũng xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Lãnh đạo UBND huyện
Bình Xun, các phịng, ban chun mơn thuộc huyện, các tổ chức chính trị
xã hội (Hội Nơng dân, Hội Phụ nữ, Hội Cựu Chiến binh, Đoàn thanh niên),
Ngân hàng CSXH huyện và các hộ nghèo ở huyện Bình Xuyên đã cung cấp
những số liệu khách quan giúp tơi đưa ra những phân tích chính xác.
Tơi xin cảm ơn sự động viên, giúp đỡ của bạn bè, đồng nghiệp và
những người thân trong gia đình đã chia sẻ những khó khăn và thường xun
động viên tơi trong khi thực hiện luận văn này.
Thái Nguyên, tháng 5 năm 2014
Tác giả luận văn

Nguyễn Thị Hồng Nhung

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

iii

MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................... i
LỜI CẢM ƠN ....................................................................................................... ii
MỤC LỤC ........................................................................................................... iii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ....................................................................... vi
DANH MỤC BẢNG BIỂU.................................................................................. vii
DANH MỤC SƠ ĐỒ ..........................................................................................viii

MỞ ĐẦU............................................................................................................. 1
1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài ....................................................... 1
2. Mục tiêu nghiên cứu ........................................................................................ 2
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu................................................................... 3
3.1. Đối tượng nghiên cứu ................................................................................... 3
3.2. Phạm vi nghiên cứu ...................................................................................... 3
4. Ý nghĩa khoa học của đề tài ............................................................................ 3
5. Kết cấu của luận văn ....................................................................................... 3
Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CHO VAY HỘ
NGHÈO CỦA NGÂN HÀNG CSXH VIỆT NAM ........................................ 4
1.1. Cơ sở lý luận về cho vay hộ nghèo của Ngân hàng Chính sách xã hội
Việt Nam.............................................................................................................. 4
1.1.1. Khái quát về Ngân hàng chính sách xã hội ở Việt Nam ......................... 4
1.1.2. Cho vay hộ nghèo và hiệu quả cho vay hộ nghèo của Ngân hàng
Chính sách xã hội .............................................................................................. 16
1.1.3. Ý nghĩa kinh tế - xã hội của nâng cao hiệu quả cho vay hộ nghèo ........ 25
1.2. Cơ sở thực tiễn về cho vay hộ nghèo ......................................................... 26
1.2.1. Kinh nghiệm cho vay hộ nghèo ở một số nước trên thế giới ................. 26
1.2.2. Một số bài học kinh nghiệm rút ra từ nghiên cứu thực tiễn cho vay
đối với hộ nghèo ................................................................................................ 29

Chƣơng 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .............................................. 31
2.1. Câu hỏi nghiên cứu..................................................................................... 31
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

iv
2.2. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................ 31
2.2.1. Phương pháp chọn điểm nghiên cứu....................................................... 31
2.2.2. Phương pháp thu thập thông tin .............................................................. 33
2.2.3. Phương pháp xử lý và tổng hợp thông tin .............................................. 34
2.2.4. Phương pháp phân tích thơng tin ............................................................ 34
2.3. Các chỉ tiêu chủ yếu sử dụng trong nghiên cứu ......................................... 35
Chƣơng 3: THỰC TRẠNG CHO VAY HỘ NGHÈO TẠI NHCS
HUYỆN BÌNH XUYÊN TỈNH VĨNH PHÚC GIAI ĐOẠN 2011 – 2013 .. 37
3.1. Khái quát về Ngân hàng Chính sách xã hội huyện Bình Xuyên tỉnh
Vĩnh Phúc .......................................................................................................... 37
3.1.1. Quá trình hình thành và phát triển .......................................................... 37
3.1.2. Cơ cấu tổ chức bộ máy ............................................................................ 38
3.1.3. Chức năng, nhiệm vụ .............................................................................. 41
3.2. Thực trạng cho vay hộ nghèo tại Ngân hàng Chính sách xã hội huyện
Bình Xun tỉnh Vĩnh Phúc giai đoạn 2011-2013............................................ 41
3.2.1.Tổng quan về kinh tế - xã hội huyện Bình xuyên và thực trạng các hộ
nghèo tại huyện Bình Xuyên ............................................................................. 42
3.2.2. Thực trạng cho vay hộ nghèo tại Ngân hàng Chính sách xã hội
huyện Bình Xuyên tỉnh Vĩnh Phúc ................................................................... 55
3.3. Đánh giá khái quát hiệu quả cho vay hộ nghèo của Ngân hàng Chính
sách xã hội huyện Bình Xuyên tỉnh Vĩnh Phúc ................................................ 76
3.3.1. Kết quả đạt được ..................................................................................... 76
3.3.2. Một số hạn chế, tồn tại ............................................................................ 77

3.3.3. Nguyên nhân............................................................................................ 81
Chƣơng 4: GIẢI PHÁP TĂNG CƢỜNG CHO VAY ĐỐI VỚI HỘ
NGHÈO TẠI NGÂN HÀNG CHÍNH SÁCH XÃ HỘI HUYỆN BÌNH
XUN TỈNH VĨNH PHÚC ......................................................................... 84
4.1. Mục tiêu và chương trình XĐGN của huyện Bình Xuyên ........................ 84
4.1.1. Mục tiêu tổng quát................................................................................... 84
4.1.2. Mục tiêu cụ thể ........................................................................................ 86
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

v
4.2. Giải pháp tăng cường cho vay đối với hộ nghèo tại Ngân hàng Chính
sách xã hội huyện Bình Xun tỉnh Vĩnh Phúc ................................................ 87
4.2.1. Ngân hàng Chính sách xã hội cùng với các cơ quan chức năng phân
loại hộ nghèo trên địa bàn huyện theo tiêu chí của Chính phủ......................... 88
4.2.2. Tạo lập và quản lý có hiệu quả các nguồn vốn đáp ứng nhu cầu
trên địa bàn ....................................................................................................... 88
4.2.3. Thực hiện đúng các quy định cho vay .................................................... 89
4.2.4. Lập kế hoạch công bố công khai về số hộ nghèo được tiếp cận vốn
theo thời gian phù hợp ....................................................................................... 91
4.2.5. Hướng dẫn hộ nghèo được tiếp cận vốn sử dụng tiền vay đúng mục
đích, hiệu quả..................................................................................................... 91
4.2.6. Phối hợp với Hội Phụ nữ, Hội Nông dân, Hội Cựu chiến binh, Đồn
thanh niên thường xun kiểm tra q trình sử dụng vốn của các hộ .............. 92
4.2.7. Đẩy mạnh công tác đào tạo, bao gồm đào tạo cán bộ Ngân hàng
Chính sách xã hội, đào tạo ban quản lý tổ vay vốn, đào tạo cán bộ hội nhận
ủy thác ................................................................................................................ 92
4.2.8. Phối hợp với các tổ chức chính trị xã hội tăng cường cơng tác tun
truyền phổ biến chính sách cho vay đối với hộ nghèo...................................... 93

4.2.9. Nâng cấp cơ sở vật chất Ngân hàng CSXH theo hướng hiện đại
và hoàn thiện .................................................................................................... 93
4.3. Một số kiến nghị ......................................................................................... 93
4.3.1. Đối với Chính phủ ................................................................................... 93
4.3.2. Đối với Ngân hàng CSXH Việt Nam ..................................................... 94
4.3.3. Đối với cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương các cấp tại tỉnh
Vĩnh Phúc ......................................................................................................... 95
4.3.4. Đối với Ngân hàng Ngân hàng Chính sách xã hội tỉnh Vĩnh Phúc ........ 95
KẾT LUẬN ...................................................................................................... 96
TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................................. 98
PHỤ LỤC ....................................................................................................... 100
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

vi

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
Chữ viết tắt

Diễn giải

BAAC

Ngân hàng nơng nghiệp và hợp tác xã tín dụng

BPM

Ngân hàng nơng nghiệp Malaisia

BRI

Bank Rakayt Indonexia

CSXH

Chính sách xã hội

GB

Grameen Bank

GTSX

Giá trị sản xuất

HĐQT

Hội đồng quản trị

HTX

Hợp tác xã

HSSV

Học sinh sinh viên

IMF

Quỹ tiền tệ thế giới

LĐ – TB&XH

Lao động – Thương binh và Xã hội

NHNo&PTNT

Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn

QH

Quá hạn

SX

Sản xuất

SXKD

Sản xuất kinh doanh

TCTD

Tổ chức tín dụng

TK & VV

Tiết kiệm và vay vốn

TLSX

Tư liệu sản xuất

TLTD

Tư liệu tiêu dùng

TW

Trung ương

UBND

Uỷ ban nhân dân

UD

Uni Desa

XĐGN

Xố đói giảm nghèo

WB

Ngân hàng thế giới

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

vii

DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng 3.1:

Kết quả điều tra, rà soát hộ nghèo huyện Bình Xuyên cuối
năm 2013 ..................................................................................... 44

Bảng 3.2:

Các nguyên nhân nghèo chia theo xã, thị trấn ở huyện
Bình Xuyên ................................................................................ 47

Bảng 3.3:

Thông tin chung về các hộ nghèo điều tra .................................. 49

Bảng 3.4:

Nguồn vốn trong 3 năm 2011-2013 ............................................ 55

Bảng 3.5:

Doanh số cho vay trong 3 năm 2011-2013 ................................. 59

Bảng 3.6:

Doanh số thu nợ trong 3 năm 2011 - 2013 ................................. 60

Bảng 3.7:

Tổng hợp dư nợ 3 năm 2011, 2012, 2013................................... 61

Bảng 3.8:

Kết quả phân loại Tổ TK & VV ................................................. 69

Bảng 3.9:

Lịch giao dịch Ngân hàng CSXH huyện Bình Xuyên tại các
xã, thị trấn ................................................................................... 71

Bảng 3.10: Phân loại dư nợ ủy thác cho vay qua các tổ chức chính trị
xã hội .......................................................................................... 72
Bảng 3.11: Tình hình thu lãi trong 3 năm 2011-2013 ................................... 74

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

viii

DANH MỤC SƠ ĐỒ
Sơ đồ 1.1: Tổ chức hệ thống Ngân hàng Chính sách xã hội ........................... 14
Sơ đồ 1.2: Hoạt động của Ngân hàng Chính sách xã hội ............................... 14
Sơ đồ 3.1: Quy trình cho vay vốn của Ngân hàng CSXH huyện Bình Xun ......58

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài
Cùng với sự nghiệp đổi mới, nền kinh tế nước ta tăng trưởng nhanh, đời
sống của đại bộ phận dân cư được cải thiện rõ rệt. Tuy nhiên, trong giai đoạn
chuyển đổi sang nền kinh tế thị trường, ảnh hưởng của q trình phát triển
kinh tế xã hội khơng đồng đều đến tất cả các vùng, các nhóm dân cư. Vì vậy,
một bộ phận dân cư do các nguyên nhân khác nhau chưa bắt kịp với sự thay
đổi, gặp khó khăn trong đời sống, sản xuất và trở thành người nghèo. Xác
định rõ tăng trưởng kinh tế phải gắn liền với tiến bộ xã hội và khẳng định
nghèo đói ảnh hưởng tiêu cực tới ổn định chính trị, kinh tế và mơi trường,
Đảng và Nhà nước ta coi xố đói giảm nghèo (XĐGN) là một chủ trương lớn,
là nhiệm vụ quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế xã hội.
Xố đói giảm nghèo là một nội dung trọng tâm và xuyên suốt trong
chiến lược phát triển của Việt Nam và các nước đang phát triển.Việt Nam đã
xây dựng chiến lược quốc gia cho tăng trưởng và xố đói giảm nghèo ngày
21/5/2002. Cho đến nay đã đạt được nhiều thành tựu trong phát triển kinh tế,
tạo được sự đồng thuận trong xã hội, góp phần ổn định chính trị, thu hút vốn
đầu tư nước ngoài, tăng trưởng kinh tế của đất nước. Rất nhiều nỗ lực của
Chính phủ, các địa phương, các tổ chức quốc tế đang tập trung cho xố đói
giảm nghèo, trong đó cho vay đối với hộ nghèo được coi là một trong những
giải pháp cơ bản ở Việt Nam và nhiều quốc gia đang phát triển khác thực
hiện. Trong những năm vừa qua, chính sách cho vay đối với hộ nghèo đã có
tác dụng to lớn trong việc xố đói giảm nghèo, hơn một nửa số hộ được vay
vốn cho rằng vốn vay có tác dụng tích cực tới giảm nghèo. Nhiều hộ nghèo đã
thốt khỏi nghèo, có điều kiện mua sắm thêm các phương tiện sản xuất và tiêu
dùng. Hoạt động tín dụng, đặc biệt là cho vay đối với hộ nghèo đã góp phần

khơng nhỏ trong cơng cuộc xố đói giảm nghèo. Trong đó Ngân hàng CSXH
là một tổ chức tín dụng chính thống có vai trị quan trọng đặc biệt trong tồn
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

2
bộ hệ thống tín dụng vi mơ cho xố đói giảm nghèo. Mặc dù, đã và đang nỗ
lực rất lớn, cơ chế ngày càng hoàn thiện, thủ tục vay vốn ngày càng thơng
thống, đơn giản để người nghèo tiếp cận với đồng vốn dễ dàng hơn. Tuy
nhiên, vẫn cịn có rất nhiều vấn đề nảy sinh cả từ phía người cho vay và người
đi vay như mức vốn vay còn thấp, thời hạn cho vay còn hạn chế và chưa phù
hợp với từng đối tượng, từng mục đích; sự hỗ trợ đối với hộ sau khi vay vốn
chưa được quan tâm; hiệu quả sử dụng vốn vay chưa cao… Vì vậy, những kết
quả đạt được chưa tương xứng với nguồn lực bỏ ra, tác động của vốn tín dụng
đối với hộ nghèo cịn thấp.
Với kỳ vọng cơng cụ tín dụng cho hộ nghèo ngày càng phát huy thế
mạnh, góp phần nhiều hơn nữa trong việc thực hiện chiến lược xoá đói giảm
nghèo của cả nước nói chung, của huyện Bình Xun nói riêng, tơi nghiên
cứu đề tài: “Giải pháp tăng cường cho vay đối với hộ nghèo tại Ngân hàng
Chính sách xã hội huyện Bình Xuyên tỉnh Vĩnh Phúc”, làm luận văn Thạc
sĩ kinh tế.
2. Mục tiêu nghiên cứu
2.1. Mục tiêu chung
Trên cơ sở đánh giá hoạt động cho vay đối với hộ nghèo tại Ngân hàng
Chính sách xã hội huyện Bình Xuyên tỉnh Vĩnh Phúc, đề xuất một số giải
pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện việc cho vay đối với hộ nghèo và nâng cao
hiệu quả sử dụng vốn vay.
2.2. Mục tiêu cụ thể
- Hệ thống hoá cơ sở lý luận và thực tiễn cho vay đối với hộ nghèo.

- Đánh giá thực trạng cho vay đối với hộ nghèo và tác động của vốn tín
dụng đối với xố đói giảm nghèo của các hộ nghèo vay vốn tại Ngân hàng
Chính sách xã hội huyện Bình Xun tỉnh Vĩnh Phúc.
- Đề xuất định hướng và một số giải pháp chủ yếu nhằm tăng cường cho
vay đối với hộ nghèo tại Ngân hàng Chính sách xã hội huyện Bình Xun tỉnh
Vĩnh Phúc.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

3
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là các hộ nghèo vay vốn nhằm phục vụ
sản xuất kinh doanh tại Ngân hàng Chính sách xã hội huyện Bình Xun tỉnh
Vĩnh Phúc.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
- Phạm vi về nội dung: Đề tài tập trung nghiên cứu chủ yếu về hoạt
động cho vay phục vụ sản xuất kinh doanh đối với hộ nghèo của Ngân hàng
CSXH, kết quả sử dụng vốn vay và tác động của vốn vay tới hộ nghèo.
- Phạm vi về thời gian: Đề tài tiến hành nghiên cứu từ tháng 01/2011
đến 12/2013 và đề xuất giải pháp từ nay cho đến các năm tiếp theo.
- Phạm vi về không gian: Đề tài được nghiên cứu trên địa bàn huyện
Bình Xuyên, tập trung ở 3 xã Đạo Đức, Bá Hiến và Trung Mỹ.
4. Ý nghĩa khoa học của đề tài: Đề tài là tài liệu tham khảo giúp các nhà
hoạch định chính sách, những người lãnh đạo địa phương trong việc đề ra các
chính sách cho vay đối với hộ nghèo tại Ngân hàng Chính sách xã hội huyện
Bình Xuyên tỉnh Vĩnh Phúc.
5. Kết cấu của luận văn
Ngồi lời nói đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, nội

dung luận văn gồm 4 chương.
Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về cho vay hộ nghèo của Ngân
hàng Chính sách xã hội Việt Nam.
Chương 2: Phương pháp nghiên cứu.
Chương 3: Thực trạng cho vay hộ nghèo tại Ngân hàng Chính sách xã
hội huyện Bình Xuyên tỉnh Vĩnh Phúc, trong giai đoạn 2011-2013.
Chương 4: Giải pháp tăng cường cho vay đối với hộ nghèo tại Ngân
hàng Chính sách xã hội huyện Bình Xun tỉnh Vĩnh Phúc.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

4
Chƣơng 1

CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CHO VAY HỘ NGHÈO
CỦA NGÂN HÀNG CSXH VIỆT NAM
1.1. Cơ sở lý luận về cho vay hộ nghèo của Ngân hàng Chính sách xã hội
Việt Nam
1.1.1. Khái quát về Ngân hàng chính sách xã hội ở Việt Nam
1.1.1.1. Sự hình thành và phát triển
Tại Nghị quyết số 05-NQ/HNTW, ngày 10/6/1993 Hội nghị lần thứ
năm Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa VII, về việc tiếp tục đổi mới và
phát triển kinh tế - xã hội nông thôn, Đảng ta chủ trương có chế độ tín dụng
ưu đãi đối với hộ nghèo, hộ chính sách, vùng nghèo, vùng dân tộc thiểu số,
vùng cao, vùng căn cứ cách mạng; mở rộng hình thức cho vay thơng qua tín
chấp đối với các hộ nghèo…
Để thực hiện có hiệu quả Nghị quyết của Đảng và Chiến lược quốc gia
về xóa đói giảm nghèo, năm 1993, Chính phủ đã thành lập Quỹ cho vay ưu

đãi hộ nghèo với số vốn ban đầu là 400 tỷ đồng, do Ngân hàng Nông nghiệp
và Phát triển nông thôn, Ngân hàng Ngoại thương và Ngân hàng Nhà nước
đóng góp. Quỹ được sử dụng cho vay hộ nghèo thiếu vốn sản xuất kinh doanh
với lãi suất ưu đãi, mức cho vay 500.000 đồng/hộ, người vay không phải bảo
đảm tiền vay.
Từ kinh nghiệm thực tiễn hai năm thực hiện Quỹ cho vay ưu đãi hộ
nghèo, ngày 31/8/1995, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số
525/QĐ-TTg về việc thành lập Ngân hàng Phục vụ người nghèo, đặt trong
Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam (NHNo&PTNT
Việt Nam), hoạt động khơng vì mục tiêu lợi nhuận, để cung cấp nguồn vốn ưu
đãi cho hộ nghèo thiếu vốn sản xuất.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

5
Với mơ hình tổ chức được triển khai đồng bộ từ Trung ương đến địa
phương trên cơ sở tận dụng bộ máy và màng lưới sẵn có của NHNo&PTNT
Việt Nam, Ngân hàng Phục vụ người nghèo đã thiết lập được kênh tín dụng
riêng để hỗ trợ tài chính cho các hộ nghèo ở Việt Nam với các chính sách tín
dụng hợp lý, giúp hộ nghèo có vốn sản xuất, tạo công ăn việc làm, tăng thu
nhập, từng bước làm quen với nền sản xuất hàng hố và có điều kiện thốt
khỏi đói nghèo.
Tuy nhiên, từ bộ phận quản trị đến bộ phận điều hành của Ngân hàng
Phục vụ người nghèo đều làm việc theo chế độ kiêm nhiệm nên rất ít thời gian
để nghiên cứu những vấn đề thực tiễn, hạn chế cơng việc nghiên cứu đề xuất
chính sách, cơ chế quản lý điều hành. Mọi hoạt động về nghiên cứu, đề xuất
cơ chế chính sách đều giao cho Ban điều hành nghiên cứu soạn thảo trong khi
Ban điều hành đang thuộc NHNo&PTNT Việt Nam. Như vậy, không tách

được chức năng hoạch định chính sách và điều hành theo chính sách.
Hơn nữa, bên cạnh Ngân hàng Phục vụ người nghèo, nguồn vốn từ
ngân sách Nhà nước hỗ trợ người nghèo và các đối tượng chính sách khác cịn
được giao cho nhiều cơ quan Nhà nước, hội đoàn thể và Ngân hàng thương
mại Nhà nước cùng thực hiện theo các kênh khác nhau, làm cho nguồn lực
của Nhà nước bị phân tán, chồng chéo, trùng lắp, thậm chí cản trở lẫn nhau.
Bên cạnh nguồn vốn cho vay hộ nghèo được Ngân hàng Phục vụ người nghèo
và NHNo&PTNT Việt Nam thực hiện thì thực tế cịn có: nguồn vốn cho vay
giải quyết việc làm do Kho bạc Nhà nước quản lý và cho vay; nguồn vốn cho
vay đối với học sinh, sinh viên có hồn cảnh khó khăn do Ngân hàng Cơng
thương thực hiện; nguồn vốn cho vay ưu đãi các tổ chức kinh tế và hộ sản
xuất, kinh doanh thuộc hải đảo, thuộc khu vực II, III miền núi, các xã đặc biệt
khó khăn thuộc Chương trình 135 của Chính phủ…
Việc hình thành các nguồn vốn cho vay chính sách nằm rải rác ở nhiều
tổ chức tài chính với cơ chế quản lý khác nhau đã gây nhiều trở ngại cho quá
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

6
trình kiểm sốt của Nhà nước, khơng tách bạch được tín dụng chính sách với
tín dụng thương mại.
Để triển khai Luật các tổ chức tín dụng trong việc thực hiện chính sách
tín dụng đối với người nghèo và các đối tượng chính sách; các nghị quyết của
Đại hội Đảng IX, nghị quyết kỳ họp thứ 6 Quốc hội khoá X về việc sớm hoàn
thiện tổ chức và hoạt động của Ngân hàng Chính sách xã hội (CSXH), tách tín
dụng ưu đãi ra khỏi tín dụng thương mại; đồng thời thực hiện cam kết với
Ngân hàng Thế giới (WB), Quỹ tiền tệ thế giới (IMF) về việc thành lập Ngân
hàng Chính sách; ngày 04/10/2002, Chính phủ ban hành Nghị định số
78/2002/NÐ-CP về tín dụng đối với người nghèo và các đối tượng chính sách

khác, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 131/2002/QĐ-TTg về việc
thành lập Ngân hàng CSXH trên cơ sở tổ chức lại Ngân hàng Phục vụ người
nghèo, tách khỏi NHNo&PTNT Việt Nam.
Ngân hàng Chính sách xã hội được thành lập với mục tiêu cho vay các
đối tượng chính sách, chủ yếu là người nghèo, góp phần vào cơng cuộc xố
đói giảm nghèo, hoạt động khơng vì mục tiêu lợi nhuận.
Ngân hàng CSXH có các đặc điểm sau:
- Ngân hàng CSXH là đơn vị hạch toán tập trung tồn hệ thống, tự chủ
về tài chính, tự chịu trách nhiệm về hoạt động tín dụng của mình trước pháp
luật; thực hiện bảo tồn và phát triển vốn; bù đắp chi phí và rủi ro hoạt động tín
dụng. Ngân hàng CSXH khơng tham gia bảo hiểm tiền gửi, có tỷ lệ dự trữ bắt
buộc bằng 0%, được miễn thuế và các khoản phải nộp ngân sách Nhà nước.
- Vốn điều lệ ban đầu là 5.000.000.000.000 đồng (Năm nghìn tỷ đồng)
và được cấp bổ sung phù hợp với yêu cầu hoạt động từng thời kỳ. Đến ngày
31/12/2011, vốn điều lệ của Ngân hàng CSXH là 10.000.000.000.000 đồng.
- Ngân hàng CSXH hoạt động khơng vì mục tiêu lợi nhuận mà vì an
sinh xã hội, thực hiện cho vay với lãi suất và các điều kiện ưu đãi, mục tiêu
chủ yếu là xoá đói giảm nghèo. Mức cho vay và lãi suất cho vay của Ngân
hàng CSXH theo Quyết định của Chính phủ từng thời kỳ. Hiện nay, lãi suất
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

7
của các chương trình cho vay của Ngân hàng CSXH từ 0%/tháng đến
0,9%/tháng.
- Đối tượng vay vốn là những hộ gia đình nghèo, các đối tượng chính
sách gặp khó khăn thiếu thốn trong cuộc sống không đủ điều kiện để vay vốn
từ các Ngân hàng thương mại, các đối tượng sinh sống ở những xã thuộc vùng
khó khăn (theo quyết định số 30/2007/QĐ- TTg ngày 5/3/2007 của Thủ tướng

Chính phủ).
- Phương thức cho vay ủy thác qua các tổ chức chính trị xã hội.
- Có Hội đồng quản trị và Ban đại diện HĐQT các cấp.
Sau hơn 10 năm thành lập và đi vào hoạt động, Ngân hàng CSXH đã kế
thừa, xây dựng và phát triển trên nền tảng của mơ hình tổ chức Ngân hàng
Phục vụ người nghèo với phương châm: Tổ chức bộ máy quản lý, điều hành
gọn nhẹ, tiết kiệm chi phí, xã hội hố hoạt động tín dụng chính sách để “dân
biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra”, đảm bảo vốn tín dụng chính sách của
Chính phủ được quản lý chặt chẽ, cho vay đúng đối tượng được thụ hưởng.
Cho đến nay, mơ hình tổ chức, bộ máy quản lý điều hành của Ngân
hàng CSXH đã ổn định, hoạt động có hiệu quả, được các cơ quan Đảng,
Chính quyền, tổ chức đồn thể từ Trung ương đến địa phương đánh giá cao.
Ngân hàng CSXH thực sự trở thành cơng cụ hữu ích trong cơng cuộc xố đói
giảm nghèo, phát triển kinh tế, ổn định xã hội của Chính phủ.
1.1.1.2. Hệ thống tổ chức bộ máy trong phạm vi cả nước.
Ngân hàng CSXH là một pháp nhân, có vốn điều lệ, có con dấu, có tài
sản và hệ thống giao dịch từ Trung ương đến địa phương, có bộ máy quản lý
và điều hành thống nhất trong phạm vi cả nước, trụ sở chính đặt tại Hà Nội.
Thời gian hoạt động là 99 năm.
Ngân hàng Chính sách xã hội được tổ chức theo 3 cấp: Hội sở chính ở
Trung ương, Chi nhánh ở cấp tỉnh, Phịng giao dịch ở cấp huyện. Mỗi cấp đều
có bộ máy quản trị và bộ máy điều hành tác nghiệp:
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

8
Bộ máy quản trị, gồm: Hội đồng quản trị và bộ máy giúp việc ở Trung
ương; Ban đại diện Hội đồng quản trị ở cấp tỉnh, cấp huyện.
Bộ máy điều hành tác nghiệp bao gồm: Hội sở chính ở Trung ương; Sở

giao dịch, Trung tâm Đào tạo, Trung tâm Công nghệ thơng tin; 63 Chi nhánh
cấp tỉnh và 618 Phịng giao dịch cấp huyện.
Điều lệ về tổ chức hoạt động của Ngân hàng CSXH được ban hành kèm
theo Quyết định số 16/2003/QĐ - TTg ngày 22/01/2003 của Thủ tướng Chính
phủ, theo đó mơ hình tổ chức quản lý theo phương thức các cơ quan quản lý Nhà
nước tham gia ban hành chính sách, cịn điều hành hoạt động của Ngân hàng
CSXH là Tổng giám đốc.
Theo cấp quản lý, hệ thống tổ chức bộ máy của Ngân hàng CSXH gồm:
(a). Hội sở chính đặt tại Thủ đơ Hà Nội
Hội sở chính Ngân hàng CSXH có trách nhiệm chỉ đạo tồn bộ hoạt
động của cả hệ thống Ngân hàng CSXH. Hội sở chính gồm: Ban Tổng giám
đốc, các Ban chun mơn nghiệp vụ, Sở giao dịch, Trung tâm Đào tạo, Trung
tâm Công nghệ thông tin.
(b). Chi nhánh Ngân hàng CSXH các tỉnh, thành phố trực thuộc TW
(gọi chung là Chi nhánh cấp tỉnh). Hiện nay, trong tồn hệ thống Ngân hàng
CSXH có 63 chi nhánh Ngân hàng CSXH tỉnh, thành phố.
(c). Phòng giao dịch Ngân hàng CSXH huyện, quận, thị xã, thành
phố trực thuộc tỉnh (gọi chung là Phòng giao dịch cấp huyện) trực thuộc Chi
nhánh Ngân hàng CSXH cấp tỉnh. Đến nay, tồn hệ thống đã có 614 Phịng
giao dịch Ngân hàng CSXH cấp huyện.
(d). Điểm giao dịch tại xã: Để tạo điều kiện thuận lợi cho khách hàng
trong việc vay vốn, trả nợ, Ngân hàng CSXH quyết định cho đặt Điểm giao
dịch ở các xã, phường, thị trấn. Hiện nay, trong tồn quốc có 10.878 điểm
giao dịch xã. Tổ chức và hoạt động của Tổ giao dịch lưu động tại xã theo
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

9
công văn số 2064A/NHCS-TD ngày 22/4/2007 của Tổng giám đốc Ngân

hàng CSXH.
Nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của toàn hệ thống Ngân hàng
CSXH thực hiện theo quy định của Hội đồng quản trị.
Theo chức năng nhiệm vụ, hệ thống tổ chức bộ máy của Ngân hàng
CSXH gồm:
(a). Bộ máy quản trị Ngân hàng CSXH
Bộ máy quản trị gồm có: Hội đồng quản trị ở Trung ương và Ban đại
diện HĐQT cấp tỉnh, thành phố, quận, huyện, thị xã.
* Hội đồng quản trị.
HĐQT Ngân hàng CSXH có 14 thành viên, gồm 12 thành viên kiêm
nhiệm và 02 thành viên chuyên trách. 12 thành viên kiêm nhiệm gồm Thống
đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam là Chủ tịch HĐQT; 11 thành viên còn lại
là Thứ trưởng hoặc cấp tương đương Thứ trưởng của Bộ Tài chính, Bộ Kế
hoạch và Đầu tư, Bộ Lao động - Thương binh và xã hội, Bộ Nông nghiệp và
Phát triển nông thôn, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Uỷ ban dân tộc, Văn
phịng Chính phủ và Hội Nông dân Việt Nam, Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt
Nam, Hội Cựu chiến binh và Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh; 02
thành viên chuyên trách gồm: 01 Uỷ viên giữ chức Tổng giám đốc, 01 Uỷ
viên giữ chức Trưởng Ban kiểm sốt.
HĐQT có chức năng quản trị các hoạt động của Ngân hàng CSXH, phê
duyệt chiến lược phát triển dài hạn, kế hoạch hoạt động hàng năm, ban hành
các văn bản về chủ trương, chính sách, quy định, quy chế tổ chức và hoạt
động của Ngân hàng CSXH các cấp, nghị quyết các kỳ họp HĐQT thường kỳ
và đột xuất...
Ngoài chức năng nhiệm vụ như trên, tuỳ theo chức năng nhiệm vụ của
mỗi Bộ, ngành, từng thành viên kiêm nhiệm HĐQT còn trực tiếp chỉ đạo hệ
thống Bộ, ngành mình tham gia quản lý, giám sát, hỗ trợ các hoạt động của
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

10
Ngân hàng CSXH, tham gia chuyển tải vốn đến hộ nghèo và các đối tượng
chính sách khác tại địa phương.
HĐQT Ngân hàng CSXH hoạt động theo Quy chế ban hành kèm theo
Quyết định số 161/QĐ-HĐQT ngày 17/4/2003 của HĐQT.
Giúp việc cho HĐQT có Ban chuyên gia tư vấn và Ban kiểm soát Ngân
hàng CSXH:
- Ban chuyên gia tư vấn gồm chuyên viên của các Bộ, ngành là thành
viên HĐQT và một số chuyên gia do Chủ tịch HĐQT quyết định chấp thuận.
Ban chuyên gia tư vấn có nhiệm vụ tham mưu giúp việc trực tiếp cho thành
viên HĐQT thuộc Bộ, ngành mình, đồng thời có nhiệm vụ tư vấn cho HĐQT
về chủ trương chính sách, cơ chế hoạt động của Ngân hàng CSXH, các văn
bản thuộc thẩm quyền của HĐQT.
Ban chuyên gia tư vấn làm việc theo Quy chế ban hành kèm theo Quyết
định số 159/QĐ-HĐQT ngày 8/4/2003 của HĐQT.
- Ban kiểm soát Ngân hàng CSXH giúp việc cho HĐQT trong việc kiểm
tra hoạt động tài chính, thẩm định báo cáo tài chính hàng năm, giám sát việc
chấp hành chế độ hạch toán, kiểm tra việc chấp hành chủ trương, chính sách,
pháp luật và Nghị quyết của HĐQT. Ban kiểm soát Ngân hàng CSXH được sử
dụng hệ thống kiểm tra, kiểm tốn nội bộ trong tồn hệ thống để thực hiện các
nhiệm vụ của mình; kiến nghị với HĐQT các biện pháp bổ sung, sửa đổi các văn
bản, cải tiến hoạt động của ngân hàng theo quy định của pháp luật.
Ban kiểm sốt Ngân hàng CSXH theo điều lệ có tối thiểu 5 thành viên,
trong đó có ít nhất 3 thành viên chuyên trách, 2 thành viên kiêm nhiệm của
Bộ Tài chính và Ngân hàng Nhà nước do 02 cơ quan này đề cử.
Hiện nay, thực hiện theo:
- Quyết định số 36/2006/QĐ-NHNN ngày 01/8/2006 về việc ban hành
quy chế kiểm tra kiểm sốt nội bộ của tổ chức tín dụng (TCTD).
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>