Truy vấn cơ sở dữ liệu quan hệ sử dụng đồ thị khái niệm. potx

Ta
.
p ch´ı Tin ho
.
c v`a Diˆe
`
u khiˆe
’
n ho
.
c, T.22, S.3 (2006), 275—281
TRUY V
ˆ
A
´
N C
´
AC CO
.
SO
.
’
D
˜
U
.
LI
ˆ
E
.
U QUAN H

ˆ
E
.
SU
.
’
DU
.
NG
D
ˆ
O
`
THI
.
KH
´
AI NI
ˆ
E
.
M
NGUY
ˆ
E
˜
N KIM ANH
Khoa Cˆong nghˆe
.
thˆong tin, Tru

.
`o
.
ng
Da
.
i ho
.
c B´ach khoa H`a Nˆo
.
i
Abstract. This paper presents a formalism, called conceptual graphs, that can represent relational
database schemas and queries according to the user’s view and access data according to the system’s
view.
T´om t˘a
´
t. B`ai b´ao tr`ınh b`ay mˆo
.
t hˆe
.
h`ınh th´u
.
c,
du
.
o
.
.
c go
.

i l`a
dˆo
`
thi
.
kh´ai niˆe
.
m, n´o c´o kha
’
n˘ang biˆe
’
u
diˆe
˜
n c´ac so
.
dˆo
`
co
.
so
.
’
d˜u
.
liˆe
.
u quan hˆe
.
v`a c´ac truy vˆa

´
n trˆen co
.
so
.
’
d˜u
.
liˆe
.
u n`ay ph`u ho
.
.
p v´o
.
i c´ach nh`ın
cu
’
a ngu
.
`o
.
i d`ung v`a truy nhˆa
.
p d˜u
.
liˆe
.
u ph`u ho
.

.
p v´o
.
i c´ach nh`ın cu
’
a hˆe
.
thˆo
´
ng.
1. GI
´
O
.
I THI
ˆ
E
.
U
Trong li
.
ch su
.
’
, c´ac hˆe
.
co
.
so
.

’
d˜u
.
liˆe
.
u quan hˆe
.
(CSDLQH)
du
.
o
.
.
c biˆe
´
t l`a mˆo
.
t hˆe
.
hˆo
˜
tro
.
.
mˆo
.
t
mˆo h`ınh d˜u
.
liˆe

.
u
do
.
n gia
’
n ho
.
n so v´o
.
i c´ac mˆo h`ınh d˜u
.
liˆe
.
u kh´ac v`a c´o kha
’
n˘ang cho ph´ep
do
.
n
gia
’
n h´oa giao diˆe
.
n ngu
.
`o
.
i su
.

’
du
.
ng. C´ac quan hˆe
.
l`a mˆo
.
t giao diˆe
.
n tˆo
´
t
dˆo
´
i v´o
.
i c´ac nh`a lˆa
.
p tr`ınh
chuyˆen nghiˆe
.
p v`a c˜ung c´o thˆe
’
du
.
o
.
.
c su
.

’
du
.
ng bo
.
’
i nh˜u
.
ng ngu
.
`o
.
i d`ung khˆong chuyˆen quen thuˆo
.
c
v´o
.
i c´ac quy u
.
´o
.
c v`a c´ach biˆe
’
u diˆe
˜
n d˜u
.
liˆe
.
u cu

’
a c´ac CSDLQH. Mˆo
.
t sˆo
´
ngˆon ng˜u
.
truy vˆa
´
n,
ch˘a
’
ng ha
.
n nhu
.
SQL hay QBE,
d˜a du
.
o
.
.
c thiˆe
´
t kˆe
´
cho nh˜u
.
ng ngu
.

`o
.
i d`ung khˆong chuyˆen
du
.
o
.
.
c
d`ao ta
.
o dˆe
’
khai th´ac CSDL. Tuy nhiˆen, nh˜u
.
ng ngu
.
`o
.
i su
.
’
du
.
ng b`ınh thu
.
`o
.
ng khˆong pha
’

i nh`a
lˆa
.
p tr`ınh c˜ung khˆong biˆe
´
t c´ac quy u
.
´o
.
c v`a c´ach biˆe
’
u diˆe
˜
n d˜u
.
liˆe
.
u trong CSDLQH s˜e cˆa
`
n mˆo
.
t
th`o
.
i gian huˆa
´
n luyˆe
.
n m´o
.

i c´o thˆe
’
khai th´ac
du
.
o
.
.
c c´ac CSDL quan hˆe
.
.
Trong [5], J. F. Sowa
d˜a dˆe
`
cˆa
.
p dˆe
´
n kha
’
n˘ang su
.
’
du
.
ng CG
dˆe
’
hˆo
˜

tro
.
.
mˆo
.
t giao diˆe
.
n tu
.
.
nhiˆen v`a thˆan thiˆe
.
n cho ngu
.
`o
.
i d`ung, tuy nhiˆen, ha
.
n chˆe
´
cu
’
a CG l`a chı
’
v´o
.
i mˆo
.
t sˆo
´

cˆau truy
vˆa
´
n v´o
.
i lu
.
o
.
.
ng t`u
.
ngˆa
`
m
di
.
nh l`a ‘tˆo
`
n ta
.
i’. Trong thu
.
.
c tˆe
´
,
dˆo
´
i v´o

.
i mˆo
.
t CSDL quan hˆe
.
, c´ac cˆau
truy vˆa
´
n thu
.
`o
.
ng kh´a
da da
.
ng v`a ph´u
.
c ta
.
p v´o
.
i su
.
.
xuˆa
´
t hiˆe
.
n cu
’

a c´ac lu
.
o
.
.
ng t`u
.
‘tˆo
`
n ta
.
i’, ‘mo
.
i’
v`a c´ac tˆa
.
p gi´a tri
.
cu
.
thˆe
’
cu
’
a mˆo
.
t thˆong tin n`ao
d´o trong CSDL. Mo
.
’

rˆo
.
ng v`a ph´at triˆe
’
n mˆo
.
t
sˆo
´
´y tu
.
o
.
’
ng t`u
.
[2, 3, 5], ch´ung tˆoi
du
.
a ra c´ac
di
.
nh ngh˜ıa mo
.
’
rˆo
.
ng cho CG, c´ac luˆa
.
t thiˆe

´
t lˆa
.
p
CG
d´ung d˘a
´
n, ph´ep di
.
ch mo
.
’
rˆo
.
ng c´ac CG du
.
´o
.
i da
.
ng logic vi
.
t`u
.
cˆa
´
p mˆo
.
t (FOL)
dˆe

’
hˆo
˜
tro
.
.
viˆe
.
c biˆe
’
u diˆe
˜
n c´ac da
.
ng truy vˆa
´
n c´o thˆe
’
b˘a
`
ng CG. Nˆo
.
i dung b`ai b´ao: Mu
.
c 2 l`a mˆo
.
t sˆo
´
kh´ai
niˆe

.
m co
.
ba
’
n
du
.
o
.
.
c su
.
’
du
.
ng trong b`ai b´ao, Mu
.
c 3 l`a c´ac mo
.
’
rˆo
.
ng
dˆo
´
i v´o
.
i CG v´o
.

i kha
’
n˘ang
truy vˆa
´
n mˆo
.
t CSDL quan hˆe
.
, Mu
.
c 4 tr`ınh b`ay ph´ep di
.
ch mo
.
’
rˆo
.
ng c´ac CG du
.
´o
.
i da
.
ng logic vi
.
t`u
.
cˆa
´

p mˆo
.
t. Mu
.
c 5
du
.
a ra mˆo
.
t sˆo
´
v´ı du
.
minh hoa
.
, cuˆo
´
i c`ung Mu
.
c 6
du
.
a ra c´ac kˆe
´
t luˆa
.
n cu
’
a
b`ai b´ao.

276
NGUY
ˆ
E
˜
N KIM ANH
2. M
ˆ
O
.
T S
ˆ
O
´
KH
´
AI NI
ˆ
E
.
M CO
.
BA
’
N
2.1. So
.
dˆo
`
thu

.
.
c thˆe
’
- liˆen kˆe
´
t
Trong thu
.
.
c tˆe
´
, khi thiˆe
´
t kˆe
´
CSDLQH cho mˆo
.
t x´ı nghiˆe
.
p, ch´ung ta
thu
.
`o
.
ng su
.
’
du
.

ng mˆo
.
t so
.
dˆo
`
thu
.
.
c thˆe
’
- liˆen kˆe
´
t biˆe
’
u diˆe
˜
n cˆa
´
u tr´uc logic tˆo
’
ng thˆe
’
cu
’
a CSDL
dˆo
´
i v´o
.

i x´ı nghiˆe
.
p n`ay. C´ac th`anh phˆa
`
n co
.
ba
’
n cu
’
a mˆo
.
t so
.
dˆo
`
thu
.
.
c thˆe
’
- liˆen kˆe
´
t l`a c´ac thu
.
.
c
thˆe
’
, c´ac thuˆo

.
c t´ınh v`a c´ac liˆen kˆe
´
t. Mˆo
.
t tˆa
.
p thu
.
.
c thˆe
’
(go
.
i
do
.
n gia
’
n l`a thu
.
.
c thˆe
’
) k´y hiˆe
.
u mˆo
.
t
tˆa

.
p c´ac
dˆo
´
i tu
.
o
.
.
ng c´o c´ac t´ınh chˆa
´
t chung v`a
du
.
o
.
.
c g´an mˆo
.
t tˆen go
.
i l`a mˆo
.
t danh t`u
.
. C´ac tˆa
.
p
thu
.

.
c thˆe
’
du
.
o
.
.
c x´ac
di
.
nh thˆong qua mˆo
.
t tˆa
.
p c´ac t´ınh chˆa
´
t, du
.
o
.
.
c go
.
i l`a c´ac thuˆo
.
c t´ınh,
dˆe
’
pha

’
n
´anh c´ac
d˘a
.
c tru
.
ng cu
’
a tˆa
.
p thu
.
.
c thˆe
’
. Mˆo
˜
i mˆo
.
t thuˆo
.
c t´ınh
du
.
o
.
.
c g´an mˆo
.

t tˆen go
.
i c˜ung l`a mˆo
.
t
danh t`u
.
. Mˆo
.
t tˆa
.
p liˆen kˆe
´
t (go
.
i
do
.
n gia
’
n l`a liˆen kˆe
´
t) k´y hiˆe
.
u mˆo
.
t tˆa
.
p c´ac bˆo
.

m`a mˆo
˜
i bˆo
.
biˆe
’
u
diˆe
˜
n mˆo
.
t su
.
.
kˆe
´
t ho
.
.
p gi˜u
.
a c´ac thu
.
.
c thˆe
’
du
.
o
.

.
c k´eo theo bo
.
’
i liˆen kˆe
´
t n`ay. Mˆo
˜
i liˆen kˆe
´
t
du
.
o
.
.
c g´an
mˆo
.
t tˆen go
.
i l`a mˆo
.
t
dˆo
.
ng t`u
.
.
2.2.

Dˆo
`
thi
.
kh´ai niˆe
.
m
Mˆo
.
t CG ([3, 5]) l`a mˆo
.
t
dˆo
`
thi
.
c´o hu
.
´o
.
ng hai phˆa
`
n h˜u
.
u ha
.
n v´o
.
i c´ac n´ut kh´ai niˆe
.

m v`a c´ac
n´ut quan hˆe
.
kh´ai niˆe
.
m. Trong c´ac
dˆo
`
thi
.
n`ay, c´ac n´ut kh´ai niˆe
.
m biˆe
’
u diˆe
˜
n c´ac thu
.
.
c thˆe
’
, c´ac
thuˆo
.
c t´ınh v`a ca
’
c´ac liˆen kˆe
´
t, c`on c´ac n´ut quan hˆe
.

kh´ai niˆe
.
m chı
’
ra c´ac n´ut kh´ai niˆe
.
m c´o
quan hˆe
.
v´o
.
i nhau nhu
.
thˆe
’
n`ao, thˆong thu
.
`o
.
ng c´ac n´ut n`ay x´ac
di
.
nh c´ac quan hˆe
.
hay vai tr`o
ng˜u
.
ngh˜ıa cu
’
a mˆo

.
t n´ut kh´ai niˆe
.
m n`ay
dˆo
´
i v´o
.
i n´ut kh´ai niˆe
.
m kia. Mˆo
˜
i n´ut kh´ai niˆe
.
m
du
.
o
.
.
c v˜e
trong mˆo
.
t hˆo
.
p v`a
du
.
o
.

.
c g´an nh˜an bo
.
’
i mˆo
.
t c˘a
.
p gˆo
`
m kiˆe
’
u kh´ai niˆe
.
m v`a tham chiˆe
´
u kh´ai niˆe
.
m.
Mˆo
˜
i n´ut quan hˆe
.
kh´ai niˆe
.
m
du
.
o
.

.
c v˜e trong mˆo
.
t h`ınh tr`on
du
.
o
.
.
c g´an nh˜an bo
.
’
i mˆo
.
t kiˆe
’
u quan
hˆe
.
kh´ai niˆe
.
m. O
.
’
dˆay, ch´ung tˆoi chı
’
x´et c´ac quan hˆe
.
kh´ai niˆe
.

m l`a c´ac quan hˆe
.
hai ngˆoi. Trong
da
.
ng biˆe
’
u diˆe
˜
n v˘an ba
’
n, c´ac kh´ai niˆe
.
m v`a quan hˆe
.
kh´ai niˆe
.
m c´o thˆe
’
du
.
o
.
.
c biˆe
’
u diˆe
˜
n mˆo
.

t c´ach
tu
.
o
.
ng ´u
.
ng trong c´ac c˘a
.
p ngo˘a
.
c vuˆong v`a ngo˘a
.
c tr`on.
Tru
.
`o
.
ng tham chiˆe
´
u kh´ai niˆe
.
m ([4]) c´o thˆe
’
nhˆa
.
n mˆo
.
t trong c´ac gi´a tri
.

sau:
•
Mˆo
.
t d´anh dˆa
´
u k´y hiˆe
.
u
∗
hay
∃
biˆe
’
u diˆe
˜
n mˆo
.
t c´a thˆe
’
n`ao d´o thuˆo
.
c kiˆe
’
u cu
’
a kh´ai niˆe
.
m.
•

Mˆo
.
t d´anh dˆa
´
u c´a thˆe
’
biˆe
’
u diˆe
˜
n mˆo
.
t c´a thˆe
’
cu
.
thˆe
’
thuˆo
.
c kiˆe
’
u cu
’
a kh´ai niˆe
.
m.
•
Mˆo
.

t d´anh dˆa
´
u tˆa
.
p c´a thˆe
’
biˆe
’
u diˆe
˜
n mˆo
.
t tˆa
.
p c´ac c´a thˆe
’
x´ac di
.
nh thuˆo
.
c kiˆe
’
u cu
’
a kh´ai niˆe
.
m.
•
Mˆo
.

t d´anh dˆa
´
u k´y hiˆe
.
u
{∗}
biˆe
’
u diˆe
˜
n mˆo
.
t tˆa
.
p gˆo
`
m khˆong ho˘a
.
c nhiˆe
`
u c´a thˆe
’
n`ao d´o thuˆo
.
c
kiˆe
’
u cu
’
a kh´ai niˆe

.
m.
•
Mˆo
.
t d´anh dˆa
´
u k´y hiˆe
.
u
∀
biˆe
’
u diˆe
˜
n tˆa
.
p tˆa
´
t ca
’
c´ac c´a thˆe
’
thuˆo
.
c kiˆe
’
u cu
’
a kh´ai niˆe

.
m.
2.3. Su
.
.
phˆan cˆa
´
p kiˆe
’
u kh´ai niˆe
.
m
C´ac kiˆe
’
u kh´ai niˆe
.
m
du
.
o
.
.
c
du
.
a v`ao trong mˆo
.
t d`an m`a quan hˆe
.
th´u

.
tu
.
.
bˆo
.
phˆa
.
n (
<
) c´o thˆe
’
du
.
o
.
.
c thˆong di
.
ch nhu
.
mˆo
.
t quan hˆe
.
tˆo
’
ng qu´at h´oa
dˆo
´

i v´o
.
i c´ac kiˆe
’
u kh´ai niˆe
.
m. Ch˘a
’
ng ha
.
n,
Ngu
.
`o
.
i
<
Dˆo
.
ng vˆa
.
t sˆo
´
ng. Kiˆe
’
u kh´ai niˆe
.
m dı
’
nh v`a d´ay cu

’
a d`an n`ay l`a
T
(kiˆe
’
u kh´ai niˆe
.
m v˜u
tru
.
) v`a
⊥
(kiˆe
’
u kh´ai niˆe
.
m rˆo
˜
ng). Quan hˆe
.
(
<
) c´o thˆe
’
du
.
o
.
.
c mo

.
’
rˆo
.
ng
dˆo
´
i v´o
.
i c´ac kh´ai niˆe
.
m c´o
ca
’
tham chiˆe
´
u v´o
.
i mˆo
.
t d`an
d´anh dˆa
´
u:
∀ > {tˆa
.
p c´ac c´a thˆe
’
}> {tˆa
.

p con kh´ac rˆo
˜
ng c´ac c´a thˆe
’
cu
’
a tˆa
.
p c´a thˆe
’
}> ∃(∗) > {∗}.
TRUY V
ˆ
A
´
N C
´
AC CO
.
SO
.
’
D
˜
U
.
LI
ˆ
E
.

U QUAN H
ˆ
E
.
SU
.
’
DU
.
NG
D
ˆ
O
`
THI
.
KH
´
AI NI
ˆ
E
.
M
277
3. MO
.
’
R
ˆ
O

.
NG CG
D
ˆ
O
´
I V
´
O
.
I VI
ˆ
E
.
C TRUY V
ˆ
A
´
N C
´
AC CSDLQH
3.1. So
.
dˆo
`
kh´ai niˆe
.
m (SDKN)
Thu
.

.
c tˆe
´
, khˆong pha
’
i tˆa
´
t ca
’
c´ac tˆo
’
ho
.
.
p cu
’
a c´ac kh´ai niˆe
.
m v`a quan hˆe
.
kh´ai niˆe
.
m
dˆe
`
u c´o
ngh˜ıa, do vˆa
.
y, ban
dˆa

`
u, ngu
.
`o
.
i thiˆe
´
t kˆe
´
CSDL pha
’
i c´o c´ach khai b´ao c´ac tˆo
’
ho
.
.
p nhˆa
´
t
di
.
nh
du
.
o
.
.
c thiˆe
´
t lˆa

.
p tˆo
´
t. C´ac CG
du
.
o
.
.
c thiˆe
´
t lˆa
.
p tˆo
´
t (CG-TLT) c˜ung giˆo
´
ng nhu
.
c´ac cˆong th´u
.
c
du
.
o
.
.
c thiˆe
´
t lˆa

.
p tˆo
´
t trong logic k´y hiˆe
.
u hay c´ac cˆau
d´ung v˘an pha
.
m trong ngˆon ng˜u
.
tu
.
.
nhiˆen.
Trong phˆa
`
n n`ay, ch´ung tˆoi s˜e chı
’
ra r˘a
`
ng, c´ac ng˜u
.
ngh˜ıa
du
.
o
.
.
c pha
’

n ´anh trong so
.
dˆo
`
thu
.
.
c
thˆe
’
- liˆen kˆe
´
t
d˜a o
.
’
da
.
ng chuˆa
’
n 3 c´o thˆe
’
du
.
o
.
.
c n˘a
´
m b˘a

´
t trong S
DKN thˆong qua mˆo
.
t ph´ep
di
.
ch t`u
.
so
.
dˆo
`
thu
.
.
c thˆe
’
- liˆen kˆe
´
t th`anh c´ac CG-TLT.
S
DKN bao gˆo
`
m mˆo
.
t tˆa
.
p c´ac CG-TLT du
.

o
.
.
c suy ra t`u
.
mˆo
.
t so
.
dˆo
`
thu
.
.
c thˆe
’
- liˆen kˆe
´
t S
nhu
.
sau:
• V´o
.
i mˆo
˜
i c˘a
.
p c´ac kiˆe
’

u thu
.
.
c thˆe
’
E, F sao cho E l`a mˆo
.
t F trong S, ch´ung ta c´o kh˘a
’
ng
di
.
nh:
E < F.
• V´o
.
i mˆo
˜
i thu
.
.
c thˆe
’
E c´o c´ac thuˆo
.
c t´ınh A
1
, A
2
, , A

k
, ch´ung ta c´o mˆo
.
t CG-TLT, trong d´o
v´o
.
i mˆo
˜
i mˆo
.
t thuˆo
.
c t´ınh A
i
, CG-TLT n`ay c´o c´ac n´ut v`a ca
.
nh c´o hu
.
´o
.
ng sau:
[E] → (C´o A
i
) → [A
i
].
• V´o
.
i mˆo
˜

i liˆen kˆe
´
t n-ngˆoi R gi˜u
.
a n thu
.
.
c thˆe
’
E
1
, , E
n
v`a c´o m thuˆo
.
c t´ınh liˆen kˆe
´
t T
1
, , T
m
,
ch´ung ta c´o mˆo
.
t CG-TLT, trong
d´o v´o
.
i mˆo
˜
i mˆo

.
t thu
.
.
c thˆe
’
E
i
hay v´o
.
i mˆo
˜
i mˆo
.
t thuˆo
.
c t´ınh
T
j
, CG-TLT n`ay c´o c´ac n´ut v`a ca
.
nh c´o hu
.
´o
.
ng sau:
[R] → (Vai tr`o ng˜u
.
ngh˜ıa cu
’

a E
i
) → [E
i
] hay [R] → (C´o T
j
) → [T
j
].
Dˆo
´
i v´o
.
i c´ac CG-TLT n`ay, [C] → (r) → [C

] pha
’
n ´anh mˆo
.
t phu
.
thuˆo
.
c h`am trong S:
C → C

v`a [C] ngˆa
`
m di
.

nh l`a [C : ∗]
3.2. Dˆo
`
thi
.
kh´ai niˆe
.
m mo
.
’
rˆo
.
ng
Dˆe
’
phˆan biˆe
.
t c´ac kh´ai niˆe
.
m biˆe
’
u diˆe
˜
n c´ac thu
.
.
c thˆe
’
, c´ac thuˆo
.

c t´ınh hay c´ac liˆen kˆe
´
t, cˆa
`
n
pha
’
i bˆo
’
sung mˆo
.
t thˆong tin vˆe
`
c´ac kh´ai niˆe
.
m l`a kiˆe
’
u kh´ai niˆe
.
m cu
’
a n´o l`a mˆo
.
t danh t`u
.
hay
dˆo
.
ng t`u
.

.
Sau
dˆay, ch´ung tˆoi s˜e du
.
a ra mˆo
.
t
di
.
nh ngh˜ıa mo
.
’
rˆo
.
ng cho CG:
Di
.
nh ngh˜ıa 3.1.
Mˆo
.
t CG mo
.
’
rˆo
.
ng (ECG) G = (R, C, E
R, C, E
R, C, E, Lab, Ca) l`a mˆo
.
t

dˆo
`
thi
.
c´o hu
.
´o
.
ng
hai phˆa
`
n h˜u
.
u ha
.
n v´o
.
i C
C
C = φ. R
R
R v`a C
C
C k´y hiˆe
.
u c´ac n´ut quan hˆe
.
v`a c´ac n´ut kh´ai niˆe
.
m cu

’
a n´o.
E
E
E l`a tˆa
.
p c´ac ca
.
nh c´o hu
.
´o
.
ng cu
’
a G. Ca l`a mˆo
.
t h`am t`u
.
C
C
C
dˆe
´
n {DT, DT } cho biˆe
´
t pha
.
m tr`u
cu
’

a mˆo
.
t n´ut kh´ai niˆe
.
m. Mˆo
˜
i n´ut kh´ai niˆe
.
m trong ECG c´o mˆo
.
t nh˜an
du
.
o
.
.
c
di
.
nh ngh˜ıa bo
.
’
i
´anh xa
.
Lab. Mˆo
.
t nh˜an cu
’
a mˆo

.
t kh´ai niˆe
.
m C ∈ C
C
C
du
.
o
.
.
c k´ı kiˆe
.
u l`a Lab(C) = (c, m(c)) v´o
.
i
m(c) l`a tham chiˆe
´
u cu
’
a c.
V´o
.
i mˆo
.
t n´ut kh´ai niˆe
.
m C ∈ C
C
C, nˆe

´
u Ca(C) = DT th`ı n´ut
d´o c´o thˆe
’
biˆe
’
u diˆe
˜
n mˆo
.
t thuˆo
.
c
t´ınh ho˘a
.
c mˆo
.
t thu
.
.
c thˆe
’
, nˆe
´
u Ca(C) =
DT th`ı c´o ngh˜ıa l`a n´ut d´o biˆe
’
u diˆe
˜
n mˆo

.
t liˆen kˆe
´
t.
Gia
’
su
.
’
hai n´ut C
1
v`a C
2
v´o
.
i nh˜an tu
.
o
.
ng ´u
.
ng [c
1
: m
1
] v`a [c
2
: m
2
], ph`u ho

.
.
p v´o
.
i d`an
kiˆe
’
u kh´ai niˆe
.
m, d`an
d´anh dˆa
´
u v`a c´ac d´anh dˆa
´
u cu
’
a mˆo
.
t kiˆe
’
u kh´ai niˆe
.
m pha
’
i ph`u ho
.
.
p v´o
.
i

kiˆe
’
u kh´ai niˆe
.
m
d´o, ta c´o Lab(C
1
)  Lab(C
2
) nˆe
´
u v`a chı
’
nˆe
´
u c
1
 c
2
v`a m
1
 m
2
. D˘a
.
c biˆe
.
t,
ta n´oi Lab(C
1

) = Lab(C
2
) nˆe
´
u c
1
= c
2
v`a m
1
= m
2
.
Dˆe
˜
thˆa
´
y, ch´ung ta c´o thˆe
’
di
.
nh ngh˜ıa c´ac SDKN du
.
´o
.
i da
.
ng mˆo
.
t tˆa

.
p c´ac ECG-TLT.
278
NGUY
ˆ
E
˜
N KIM ANH
3.3. C´ac luˆa
.
t thiˆe
´
t lˆa
.
p mo
.
’
rˆo
.
ng
dˆo
´
i v´o
.
i ECG
Dˆe
’
x´ac di
.
nh du

.
o
.
.
c c´ac ECG-TLT, ch´ung ta cˆa
`
n x´ac
di
.
nh mˆo
.
t tˆa
.
p c´ac luˆa
.
t thiˆe
´
t lˆa
.
p cho
ph´ep sa
’
n sinh ra c´ac ECG-TLT t`u
.
mˆo
.
t tˆa
.
p c´ac ECG-TLT ban
dˆa

`
u. Sau dˆay, ch´ung tˆoi s˜e
du
.
a ra c´ac luˆa
.
t thiˆe
´
t lˆa
.
p mo
.
’
rˆo
.
ng cho c´ac ECG:
1) Sao ch´ep: Mˆo
.
t ba
’
n sao ch´ınh x´ac cu
’
a mˆo
.
t ECG-TLT l`a mˆo
.
t ECG-TLT.
2) X´oa: X´oa
di mˆo
.

t quan hˆe
.
kh´ai niˆe
.
m n`ao d´o t`u
.
mˆo
.
t ECG-TLT s˜e thu
du
.
o
.
.
c mˆo
.
t ECG-TLT.
3) Ha
.
n chˆe
´
: Nˆe
´
u C l`a mˆo
.
t n´ut kh´ai niˆe
.
m trong mˆo
.
t ECG-TLT th`ı thay thˆe

’
C bo
.
’
i C

v´o
.
i
Lab(C

)  Lab(C) s˜e thu du
.
o
.
.
c mˆo
.
t ECG-TLT.
4) Kˆe
´
t nˆo
´
i: Gia
’
su
.
’
C l`a mˆo
.

t n´ut kh´ai niˆe
.
m trong mˆo
.
t ECG-TLT G v`a C

l`a mˆo
.
t n´ut kh´ai niˆe
.
m
trong mˆo
.
t ECG-TLT G

, o
.
’
dˆay G v`a G

c´o thˆe
’
l`a c`ung mˆo
.
t dˆo
`
thi
.
. Nˆe
´

u Lab(C) = Lab(C

)
v`a Ca(C) = Ca(C

) = DT th`ı G v`a G

c´o thˆe
’
du
.
o
.
.
c kˆe
´
t nˆo
´
i
dˆe
’
h`ınh th`anh mˆo
.
t ECG-TLT
b˘a
`
ng c´ach x´oa C t`u
.
G v`a g˘a
´

n v`ao C

tˆa
´
t ca
’
c´ac m´oc nˆo
´
i cu
’
a c´ac quan hˆe
.
kh´ai niˆe
.
m trong
G m`a tru
.
´o
.
c
dˆay du
.
o
.
.
c g˘a
´
n v`ao C.
Trong tru
.

`o
.
ng ho
.
.
p n´ut C v`a C

d´o biˆe
’
u diˆe
˜
n mˆo
.
t liˆen kˆe
´
t (Ca(C) = Ca(C

) = DT ), ch´ung
ta pha
’
i mo
.
’
rˆo
.
ng phˆa
`
n chung cu
’
a hai ECG-TLT G v`a G


b˘a
`
ng c´ach thˆem c´ac quan hˆe
.
kh´ai
niˆe
.
m v`a c´ac kh´ai niˆe
.
m kˆe
`
v´o
.
i hai n´ut kh´ai niˆe
.
m C v`a C

d´o trong G v`a G

. Nˆe
´
u liˆen kˆe
´
t R
du
.
o
.
.

c biˆe
’
u diˆe
˜
n bo
.
’
i C v`a C

k´eo theo k thu
.
.
c thˆe
’
E
1
, , E
k
o
.
’
trong G v`a G

th`ı G v`a G

chı
’
c´o thˆe
’
du

.
o
.
.
c kˆe
´
t nˆo
´
i nˆe
´
u G v`a G

c`on ch´u
.
a k − 1 n´ut kh´ai niˆe
.
m chung (c´o nh˜an giˆo
´
ng nhau)
tu
.
o
.
ng ´u
.
ng v´o
.
i k − 1 thu
.
.

c thˆe
’
k´eo theo trong liˆen kˆe
´
t, khˆong mˆa
´
t t´ınh tˆo
’
ng qu´at, gia
’
su
.
’
l`a
E
1
, , E
k−1
, v`a khˆong ch´u
.
a mˆo
.
t n´ut kh´ai niˆe
.
m n`ao tu
.
o
.
ng ´u
.

ng v´o
.
i mˆo
.
t thuˆo
.
c t´ınh cu
’
a liˆen
kˆe
´
t
du
.
o
.
.
c biˆe
’
u diˆe
˜
n bo
.
’
i C.
Dˆo
´
i v´o
.
i thu

.
.
c thˆe
’
E
k
, gia
’
su
.
’
trong G c´o [C] → (R
k
) → [E
k
: A]
v`a trong G

c´o [C

] → (R
k
) → [E
k
: A

], o
.
’
dˆay A v`a A


l`a mˆo
.
t da
.
ng d´anh dˆa
´
u n`ao d´o cu
’
a
tru
.
`o
.
ng tham chiˆe
´
u
dˆo
´
i v´o
.
i E
k
. Khi d´o, G v`a G

c´o thˆe
’
du
.
o

.
.
c kˆe
´
t nˆo
´
i
dˆe
’
h`ınh th`anh mˆo
.
t
ECG-TLT nhu
.
sau: Tru
.
´o
.
c tiˆen, ´ap du
.
ng luˆa
.
t kˆe
´
t nˆo
´
i o
.
’
trˆen

dˆo
´
i v´o
.
i k − 1 n´ut kh´ai niˆe
.
m
chung tu
.
o
.
ng ´u
.
ng v´o
.
i E
1
, , E
k−1
, ch´ung ta du
.
o
.
.
c mˆo
.
t ECG, k´y hiˆe
.
u l`a G


. Sau d´o, x´oa c´ac
quan hˆe
.
kh´ai niˆe
.
m kˆe
`
v´o
.
i C v`a tˆa
´
t nhiˆen x´oa [C] → (R
k
) → [E
k
: A] t`u
.
G

v`a thay thˆe
’
n´ut
kh´ai niˆe
.
m [E
k
: A

] bo
.

’
i [E
k
: A ∪ A

].
T`u
.
c´ac luˆa
.
t thiˆe
´
t lˆa
.
p co
.
ba
’
n trˆen, ch´ung ta c´o thˆe
’
di
.
nh ngh˜ıa mˆo
.
t sˆo
´
ph´ep to´an c´o ´y
ngh˜ıa
dˆo
´

i v´o
.
i viˆe
.
c biˆe
’
u diˆe
˜
n v`a tra
’
l`o
.
i c´ac cˆau truy vˆa
´
n
dˆo
´
i v´o
.
i mˆo
.
t CSDL quan hˆe
.
.
Di
.
nh ngh˜ıa 3.2.
Mˆo
.
t ph´ep chiˆe

´
u Π t`u
.
mˆo
.
t ECG G = (R, C, E
R, C, E
R, C, E, Lab, Ca)
dˆe
´
n mˆo
.
t ECG
G

= (R

, C

, E

R

, C

, E

R

, C


, E

, Lab

, Ca

) l`a mˆo
.
t c˘a
.
p c´o th´u
.
tu
.
.
hai ´anh xa
.
Π = (f, g) v´o
.
i f : R
R
R → R
R
R

v`a
g : C
C
C → C

C
C

sao cho:
1) V´o
.
i mˆo
˜
i e : (r) → [c] hay e

: [c] → (r) thuˆo
.
c E
E
E th`ı c´ac ca
.
nh (f (r)) → [g(c)] hay
[g(c)] → (f (r)) pha
’
i thuˆo
.
c E

E

E

.
2) ∀r ∈ R
R

R, Lab(r) = Lab

(f(r))
3) ∀c ∈ C, Lab(c)  Lab

(g(c)) v`a Ca(c) = Ca

(g(c))
Ch´ung ta s˜e go
.
i
dˆo
`
thi
.
con cu
’
a G

ch´u
.
a c´ac n´ut v`a c´ac ca
.
nh
du
.
o
.
.
c chiˆe

´
u t`u
.
G xuˆo
´
ng l`a
gˆo
´
c chiˆe
´
u cu
’
a G trong G

v`a G l`a chiˆe
´
u cu
’
a G

.
Mˆe
.
nh dˆe
`
3.1. Nˆe
´
u mˆo
.
t ECG G l`a chiˆe

´
u cu
’
a mˆo
.
t ECG-TLT G’ th`ı G c˜ung l`a ECG-TLT.
Ch´u
.
ng minh
: Theo Di
.
nh ngh˜ıa 3.2, nˆe
´
u G l`a chiˆe
´
u cu
’
a G

th`ı G c´o thˆe
’
du
.
o
.
.
c suy ra t`u
.
G


v´o
.
i
c´ac bu
.
´o
.
c sau: Tru
.
´o
.
c tiˆen, thu
.
.
c hiˆe
.
n luˆa
.
t x´oa c´ac quan hˆe
.
kh´ai niˆe
.
m trong G

dˆe
’
h`ınh th`anh
gˆo
´
c chiˆe

´
u cu
’
a G trong G

. Do gˆo
´
c chiˆe
´
u n`ay l`a mˆo
.
t dˆo
`
thi
.
con liˆen thˆong cu
’
a G

nˆen n´o pha
’
i
TRUY V
ˆ
A
´
N C
´
AC CO
.

SO
.
’
D
˜
U
.
LI
ˆ
E
.
U QUAN H
ˆ
E
.
SU
.
’
DU
.
NG
D
ˆ
O
`
THI
.
KH
´
AI NI

ˆ
E
.
M
279
l`a mˆo
.
t ECG-TLT. Sau
d´o, thu
.
.
c hiˆe
.
n mˆo
.
t d˜ay c´ac luˆa
.
t ha
.
n chˆe
´
trˆen c´ac kh´ai niˆe
.
m cu
’
a gˆo
´
c
chiˆe
´

u
dˆe
’
suy ra G. Do tˆa
´
t ca
’
c´ac luˆa
.
t ´ap du
.
ng dˆe
`
u da
’
m ba
’
o kˆe
´
t qua
’
l`a mˆo
.
t ECG-TLT nˆen
kˆe
´
t qua
’
cuˆo
´

i c`ung G l`a mˆo
.
t ECG-TLT.

Dˆe
’
kh˘a
’
ng di
.
nh liˆe
.
u c´ac luˆa
.
t thiˆe
´
t lˆa
.
p du
.
a ra o
.
’
trˆen c´o
da
’
m ba
’
o chı
’

sinh ra c´ac ECG-TLT
d´ung d˘a
´
n khˆong, ch´ung tˆoi s˜e du
.
a ra ph´ep di
.
ch ng˜u
.
ngh˜ıa cu
’
a c´ac ECG du
.
´o
.
i da
.
ng FOL v`a
su
.
’
du
.
ng ch´ung
dˆe
’
kiˆe
’
m tra t´ınh d´ung d˘a
´

n cu
’
a c´ac luˆa
.
t thiˆe
´
t lˆa
.
p trˆen.
4. TH
ˆ
ONG DI
.
CH C
´
AC ECG DU
.
´
O
.
I DA
.
NG FOL
Di
.
nh ngh˜ıa 4.1
. Cho G = (R, C, E
R, C, E
R, C, E, Lab, Ca) l`a mˆo
.

t ECG khˆong ch´u
.
a
d´anh dˆa
´
u {∗}. Kˆe
´
t
ho
.
.
p v´o
.
i mˆo
˜
i kiˆe
’
u kh´ai niˆe
.
m mˆo
.
t vi
.
t`u
.
mˆo
.
t ngˆoi v`a
du
.

o
.
.
c k´y hiˆe
.
u c`ung tˆen. Tu
.
o
.
ng tu
.
.
, ch´ung
tˆoi kˆe
´
t ho
.
.
p v´o
.
i mˆo
˜
i quan hˆe
.
hai ngˆoi mˆo
.
t vi
.
t`u
.

hai ngˆoi
du
.
o
.
.
c k´y hiˆe
.
u c`ung tˆen. Cuˆo
´
i c`ung,
tˆa
´
t ca
’
c´ac
d´anh dˆa
´
u c´a thˆe
’
du
.
o
.
.
c xu
.
’
l´y nhu
.

c´ac h˘a
`
ng cu
’
a FOL. Ch´ung tˆoi phˆan biˆe
.
t 4 tˆa
.
p
biˆe
´
n X, Y, Z, V mˆo
.
t c´ach th´ıch ho
.
.
p v`a k´y hiˆe
.
u M l`a tˆa
.
p tˆa
´
t ca
’
c´ac
d´anh dˆa
´
u c´a thˆe
´
, S l`a

tˆa
.
p c´ac
d´anh dˆa
´
u tˆa
.
p c´a thˆe
´
, gia
’
su
.
’
S = {A
1
, , A
n
}
1) V´o
.
i mˆo
˜
i n´ut kh´ai niˆe
.
m [C] ∈ C
C
C, ph´ep di
.
ch kh´ai niˆe

.
m l`a:
• C(x) v´o
.
i x ∈ X l`a mˆo
.
t biˆe
´
n m´o
.
i nˆe
´
u tham chiˆe
´
u cu
’
a C l`a ∀;
• C(y) v´o
.
i y ∈ Y l`a mˆo
.
t biˆe
´
n m´o
.
i nˆe
´
u tham chiˆe
´
u cu

’
a C l`a ∃ hay ∗ v`a G khˆong ch´u
.
a
[C] → (r) → [C

: A
i
] hay [C] → (r) → [C

: ∀];
• C(v) v´o
.
i v ∈ V l`a mˆo
.
t biˆe
´
n m´o
.
i nˆe
´
u tham chiˆe
´
u cu
’
a C l`a ∃ hay ∗ v`a G ch´u
.
a [C] →
(r) → [C


: A
i
] hay [C] → (r) → [C

: ∀] v´o
.
i C

n`ao d´o;
• C(a) v´o
.
i n´ut [C : a] v`a a l`a mˆo
.
t
d´anh dˆa
´
u c´a thˆe
’
;
• C(z) v´o
.
i z ∈ Z l`a mˆo
.
t biˆe
´
n m´o
.
i nˆe
´
u tham chiˆe

´
u cu
’
a C l`a tˆa
.
p c´a thˆe
’
;
Ta k´y hiˆe
.
u ph´ep di
.
ch cu
’
a [C] trong FOL bo
.
’
i C(t), o
.
’
dˆay, t c´o thˆe
’
l`a mˆo
.
t biˆe
´
n hay mˆo
.
t
h˘a

`
ng.
2) V´o
.
i mˆo
˜
i n´ut quan hˆe
.
hai ngˆoi (r) ∈ R
R
R, ch´ung tˆoi kˆe
´
t ho
.
.
p mˆo
.
t cˆong th´u
.
c τ(r) nhu
.
sau: nˆe
´
u C
1
v`a C
2
l`a hai n´ut kh´ai niˆe
.
m kˆe

`
v´o
.
i n´ut quan hˆe
.
r n`ay, c´o ngh˜ıa l`a G ch´u
.
a
[C
1
: m
1
] → (r) → [C
2
: m
2
] th`ı τ(r) = ∧
ti∈Y ∪Z∪M∪V
C
i
(t
i
) ∧
t
j
∈X
[C
j
(t
j

) → r(t
1
, t
2
)] nˆe
´
u c´o
mˆo
.
t t
j
∈ X, nˆe
´
u khˆong τ (r) = C
1
(t
1
) ∧ C
2
(t
2
) ∧ r(t
1
, t
2
).
3) Ph´ep di
.
ch cu
’

a ECG trong FOL l`a:
Φ(G) = ∃y
1
y
k
∀z
1
∈ A
1
, ∀z
n
∈ A
n
∀x
1
∀x
h
∃v
1
∃v
m
∧
r∈R
τ(r).
Ch´u ´y r˘a
`
ng tˆa
´
t ca
’

c´ac n´ut cˆo lˆa
.
p luˆon c´o mˆo
.
t ph´ep di
.
ch
do
.
n gia
’
n l`a C(a), ∀x C(x),
∀z ∈ A C(z) ho˘a
.
c ∃yC(y).
Thˆong qua ph´ep di
.
ch c´ac ECG th`anh mˆo
.
t biˆe
’
u th´u
.
c FOL, ch´ung ta c´o thˆe
’
nhˆa
.
n thˆa
´
y,

c´ac
dˆo
`
thi
.
kh´ai niˆe
.
m c´o kha
’
n˘ang biˆe
’
u diˆe
˜
n c´ac so
.
dˆo
`
co
.
so
.
’
d˜u
.
liˆe
.
u quan hˆe
.
v`a c´ac truy vˆa
´

n
trˆen co
.
so
.
’
d˜u
.
liˆe
.
u n`ay ph`u ho
.
.
p v´o
.
i c´ach nh`ın cu
’
a ngu
.
`o
.
i d`ung v`a truy nhˆa
.
p d˜u
.
liˆe
.
u ph`u ho
.
.

p
v´o
.
i c´ach nh`ın cu
’
a hˆe
.
thˆo
´
ng.
Di
.
nh l´y 4.1. Mˆo
˜
i ECG-TLT du
.
o
.
.
c sinh ra bo
.
’
i viˆe
.
c ´ap du
.
ng c´ac luˆa
.
t thiˆe
´

t lˆa
.
p co
.
ba
’
n: sao
ch´ep, xo´a, ha
.
n chˆe
´
v`a kˆe
´
t nˆo
´
i trˆen c´ac ECG-TLT
dˆe
`
u du
.
o
.
.
c suy diˆe
˜
n logic t`u
.
c´ac ECG-TLT
sinh ra n´o.
Ch´u

.
ng minh
: Dˆe
˜
thˆa
´
y, v´o
.
i c´ac luˆa
.
t thiˆe
´
t lˆa
.
p co
.
ba
’
n: sao ch´ep, xo´a, ha
.
n chˆe
´
v`a kˆe
´
t nˆo
´
i
v´o
.
i Ca(C) = Ca(C


) = DT , c´ac ECG-TLT du
.
o
.
.
c sinh ra
dˆe
`
u du
.
o
.
.
c suy diˆe
˜
n logic t`u
.
c´ac
ECG-TLT sinh ra n´o. Ta s˜e ch´u
.
ng minh cho tru
.
`o
.
ng ho
.
.
p kˆe
´

t nˆo
´
i v´o
.
i Ca(C) = Ca(C

) =
280
NGUY
ˆ
E
˜
N KIM ANH
DT . Chı
’
cˆa
`
n kiˆe
’
m tra, nˆe
´
u c´o [C] → (R
k
) → [E
k
: A] v`a [C

] → (R
k
) → [E

k
: A

] th`ı
[C

] → (R
k
) → [E
k
: A ∪ A

]. X´et c´ac tru
.
`o
.
ng ho
.
.
p:
• Nˆe
´
u mˆo
.
t trong A v`a A

l`a ∀ th`ı du
.
o
.

ng nhiˆen A ∪ A

= ∀ v`a do vˆa
.
y
[C

] → (R
k
) → [E
k
: A ∪ A

] l`a d´ung.
• Nˆe
´
u A v`a A

l`a c´ac tˆa
.
p c´a thˆe
’
, ´ap du
.
ng Di
.
nh ngh˜ıa 4.1, t`u
.
[C] → (R
k

) → [E
k
: A],
ta c´o ∀z
1
∈ A ∃v
1
C(v
1
) ∧ E
k
(z
1
) ∧ R
k
(v
1
, z
1
) v`a t`u
.
[C

] → (R
k
) → [E
k
: A

], ta c´o

∀z
1
∈ A

∃v
1
C

(v
1
) ∧ E
k
(z
1
) ∧ R
k
(v
1
, z
1
). Do C = C

nˆen ta c´o:
∀z
1
∈ A ∪ A

∃ v
1
C


(v
1
) ∧ E
k
(z
1
) ∧ R
k
(v
1
, z
1
) v`ı vˆa
.
y [C

] → (R
k
) → [E
k
: A ∪ A

] l`a d´ung.
V`ı vˆa
.
y, mˆo
˜
i ECG
du

.
o
.
.
c sinh ra bo
.
’
i viˆe
.
c ´ap du
.
ng c´ac luˆa
.
t thiˆe
´
t lˆa
.
p co
.
ba
’
n: sao ch´ep, xo´a,
ha
.
n chˆe
´
v`a kˆe
´
t nˆo
´

i trˆen c´ac ECG-TLT
dˆe
`
u du
.
o
.
.
c suy diˆe
˜
n logic t`u
.
c´ac ECG-TLT sinh ra n´o.
Dˆo
´
i v´o
.
i mˆo
.
t hˆe
.
CSDL c´o hˆo
˜
tro
.
.
kha
’
n˘ang truy vˆa
´

n CSDL su
.
’
du
.
ng ECG, truy vˆa
´
n ban
dˆa
`
u cu
’
a ngu
.
`o
.
i su
.
’
du
.
ng s˜e
du
.
o
.
.
c di
.
ch th`anh mˆo

.
t
dˆo
`
thi
.
truy vˆa
´
n v`a hˆe
.
s˜e sinh ra mˆo
.
t dˆo
`
thi
.
tra
’
l`o
.
i thˆong qua viˆe
.
c ´ap du
.
ng l˘a
.
p la
.
i c´ac luˆa
.

t thiˆe
´
t lˆa
.
p trˆen c´ac ECG-TLT ban
dˆa
`
u. Phˆa
`
n
n`ay vu
.
o
.
.
t qu´a pha
.
m vi cu
’
a b`ai b´ao nˆen khˆong
du
.
o
.
.
c
dˆe
`
cˆa
.

p dˆe
´
n o
.
’
dˆay.
5. C
´
AC V
´
I DU
.
MINH HO
.
A
V´ı du
.
1: Cho biˆe
´
t c´ac sinh viˆen ho
.
c ca
’
hai mˆon CSDL1v`a CSDL2
[SinhViˆen: ?] ← (Rcpt) ← [Ho
.
c] → (Obj) → [Mˆon: {CSDL1, CSDL2}].
V´ı du
.
2: Cho biˆe

´
t c´ac gia
’
ng viˆen da
.
y tˆa
´
t ca
’
c´ac mˆon
[Gia
’
ngViˆen: ?] ← (Agnt) ← [Da
.
y] → (Obj) → [Mˆon: ∀].
V´ı du
.
3: Cho biˆe
´
t c´ac gia
’
ng viˆen c´o da
.
y mˆo
.
t mˆon n`ao
d´o m`a sinh viˆen n˘am th´u
.
nhˆa
´

t pha
’
i
ho
.
c:
[Gia
’
ngViˆen: ?] ← (Agnt) ← [Da
.
y] → (Obj) → [Mˆon: ∃] ← (Obj) ← [Ho
.
c] → (Rcpt) →
[SinhViˆen:∗] → (C´oN˘amHo
.
c) → [N˘am: Th´u
.
nhˆa
´
t].
(Dˆa
´
u ?
dˆe
’
d´anh dˆa
´
u c´ac thˆong tin cˆa
`
n tra c´u

.
u v`a cˆa
`
n
du
.
o
.
.
c
du
.
a ra, Agnt l`a t´ac nhˆan,
Obj l`a
dˆo
´
i tu
.
o
.
.
ng chi
.
u t´ac
dˆo
.
ng v`a Rcpt l`a dˆo
´
i tu
.

o
.
.
ng nhˆa
.
n t´ac
dˆo
.
ng).
6. K
ˆ
E
´
T LU
ˆ
A
.
N
C´ac dˆo
`
thi
.
kh´ai niˆe
.
m (CG) cung cˆa
´
p mˆo
.
t c´ach k´y hiˆe
.

u h`ınh th´u
.
c m`a m´ay t´ınh c´o thˆe
’
hiˆe
’
u v`a xu
.
’
l´y. C´ac CG
du
.
o
.
.
c
di
.
nh ngh˜ıa trong b`ai n`ay khˆong c´o ´y di
.
nh nhu
.
mˆo
.
t phu
.
o
.
ng tiˆe
.

n
lu
.
u tr˜u
.
d˜u
.
liˆe
.
u m`a chı
’
l`a mˆo
.
t phu
.
o
.
ng tiˆe
.
n mˆo ta
’
d˜u
.
liˆe
.
u v`a c´ac mˆo
´
i quan hˆe
.
gi˜u

.
a ch´ung.
Nhu
.
mˆo
.
t phu
.
o
.
ng ph´ap mˆo ta
’
h`ınh th´u
.
c, CG c´o ba u
.
u
diˆe
’
m ch´ınh sau:
+ Hˆo
˜
tro
.
.
mˆo
.
t ´anh xa
.
tru

.
.
c tiˆe
´
p v`ao mˆo
.
t CSDL quan hˆe
.
.
+
Du
.
o
.
.
c su
.
’
du
.
ng nhu
.
mˆo
.
t c´ach biˆe
’
u diˆe
˜
n ng˜u
.

ngh˜ıa c´ac cˆau truy vˆa
´
n tu
.
.
nhiˆen.
+ C´o kha
’
n˘ang hˆo
˜
tro
.
.
c´ac suy diˆe
˜
n tu
.
.
dˆo
.
ng dˆe
’
x´ac di
.
nh c´ac mˆo
´
i quan hˆe
.
khˆong du
.

o
.
.
c nh˘a
´
c
dˆe
´
n mˆo
.
t c´ach tu
.
`o
.
ng minh trong c´ac yˆeu cˆa
`
u truy vˆa
´
n cu
’
a ngu
.
`o
.
i d`ung
Mˆo
.
t hˆe
.
CSDL c´o hˆo

˜
tro
.
.
c´ac truy vˆa
´
n tu
.
.
nhiˆen s˜e khˆong ho`an to`an tu
.
.
nhiˆen nˆe
´
u n´o
d`oi
ho
’
i ngu
.
`o
.
i su
.
’
du
.
ng pha
’
i biˆe

´
t d˜u
.
liˆe
.
u
du
.
o
.
.
c biˆe
’
u diˆe
˜
n nhu
.
thˆe
’
n`ao trong CSDL. C´ac CG c´o
thˆe
’
hˆo
˜
tro
.
.
mˆo
.
t giao diˆe

.
n cho ph´ep ngu
.
`o
.
i su
.
’
du
.
ng truy vˆa
´
n c´ac CSDLQH cu
’
a ho
.
thˆong qua
c´ac thuˆa
.
t ng˜u
.
quen thuˆo
.
c m`a khˆong cˆa
`
n ho
.
c c´ac ngˆon ng˜u
.
truy vˆa

´
n
d˘a
.
c biˆe
.
t v`a biˆe
´
t c´ac
quy u
.
´o
.
c vˆe
`
m´ay t´ınh. Ch´ung tˆoi hy vo
.
ng r˘a
`
ng, c´ach mo
.
’
rˆo
.
ng c´ac CG v`a c´ac luˆa
.
t thiˆe
´
t lˆa
.

p
TRUY V
ˆ
A
´
N C
´
AC CO
.
SO
.
’
D
˜
U
.
LI
ˆ
E
.
U QUAN H
ˆ
E
.
SU
.
’
DU
.
NG

D
ˆ
O
`
THI
.
KH
´
AI NI
ˆ
E
.
M
281
trong b`ai n`ay c´o thˆe
’
du
.
o
.
.
c ´ap du
.
ng
dˆe
’
xˆay du
.
.
ng c´ac hˆe

.
CSDLQH cho ph´ep truy vˆa
´
n CSDL
cu
’
a hˆe
.
thˆong qua c´ac CG.
T
`
AI LI
ˆ
E
.
U THAM KHA
’
O
[1] Androutsopoulos, Interfacing a Natural Language front-End to Relational Database,
Tech. Paper no.11, Dept.of AI, Univ. of Edingburgh, 1993.
[2] P. N. Creasy and B. Moulin, Adding semantics to semantic data models,
Current Direc-
tions in Conceptual Graphs Research
, Nagle et al. (Eds), 1992 (189—200).
[3] B. Moulin and P. N. Creasy, Extending the conceptual graph aproach for data conceptual
modelling,
Data & Knowledge Engineering 8
(1992) 223—248.
[4] J. Farques, M. C. Landau, A. Dugourd, and L. Catach, Conceptual graphs for semantics
and knowledge processing,

IBM J. Res. Develop 30
(1) (1986).
[5] J. F. Sowa, Conceptual graphs for a data base interface,
IBM J. Res. Develop 20
(4)
(1976).
[6] M. Wermelinger, Conceptual graphs and first-order logic,
Proc.ICC’95, LNCS 954
, 1995.
Nhˆa
.
n b`ai ng`ay 9 - 1 - 2006