Chuyen de sinh 10 bai 1 ket noi tri thuc cong nghe te bao thuc vat

CHUYÊN ĐỀ 1: CÔNG NGHỆ TẾ BÀO VÀ MỘT SỐ THÀNH TỰU
BÀI 1: CÔNG NGHỆ TẾ BÀO THỰC VẬT VÀ THÀNH TỰU
A/ Câu hỏi mở đầu
Mở đầu trang 5 Chuyên đề Sinh học 10: Những cây con nhỏ xíu trong đĩa Petri
ở hình bên được tái sinh từ những mẩu mô trong môi trường nuôi cấy nhân tạo.
Bằng cách nào các nhà khoa học có thể ni cấy các mẩu mô của một cơ thể thực
vật để chúng tái sinh thành cây hồn chỉnh?

Trả lời:
Các nhà khoa học có thể nuôi cấy các mẩu mô của một cơ thể thực vật để chúng
tái sinh thành cây hồn chỉnh nhờ cơng nghệ ni cấy mơ tế bào thực vật. Bí
quyết của cơng nghệ tế bào thực vật là tìm ra được quy trình kĩ thuật ni cấy các
mơ tế bào của từng lồi để chúng có thể giải biệt hóa và phát triển thành cây hồn
chỉnh.
B/ Câu hỏi giữa bài
I. TÍNH TỒN NĂNG CỦA TẾ BÀO
II. QUY TRÌNH CƠNG NGHỆ TẾ BÀO THỰC VẬT
Dừng lại và suy ngẫm 1 trang 7 Chuyên đề Sinh học 10: Trình bày khái quát
quy trình ni cấy mơ tế bào thực vật.
Trả lời:
Quy trình ni cấy mô tế bào thực vật:


- Bước 1. Chuẩn bị môi trường dinh dưỡng: Tùy từng lồi cây mà mơi trường
dinh dưỡng có thể có thành phần khác nhau. Tuy vậy, mơi trường phải có đầy đủ
các chất dinh dưỡng cần thiết cho sự sinh trưởng, phân chia tế bào. Ngồi ra,
thành phần khơng thể thiếu là 2 loại hormone gồm auxin và cytokine với tỉ lệ
thích hợp để tái biệt hóa tế bào. Khử trùng tồn bộ mơi trường và dụng cụ ni
cấy mơ trước khi sử dụng.
- Bước 2. Khử trùng mô nuôi cấy: Cần khử trùng mô nuôi cấy trước khi đưa vào
môi trường nuôi cấy.

- Bước 3. Tái sinh cây: Trong điều kiện nhiệt độ và chế độ quang chu kì thích
hợp, các tế bào sẽ giải biệt hóa, phân chia tạo mơ sẹo. Mơ sẹo sau đó tái biệt hóa
thành các loại tế bào chun hóa khác nhau để hình thành nên cây con hoàn chỉnh.
Dừng lại và suy ngẫm 2 trang 7 Chuyên đề Sinh học 10: Tại sao phải nuôi cấy
mô tế bào trong môi trường vô trùng?
Trả lời:
Cần phải nuôi cấy mô tế bào trong môi trường vơ trùng vì mơi trường ni cấy
có đầy đủ chất dinh dưỡng nên là nơi lí tưởng cho các lồi vi sinh vật sinh trưởng
và sinh sản. Với ưu thế sinh sản nhanh, các loài vi sinh vật sẽ cạnh tranh chất dinh
dưỡng với các tế bào thực vật, thậm chí chúng có thể tiết độc tớ hoặc trực tiếp tấn
công tiêu diệt các tế bào thực vật.
III. MỘT SỐ THÀNH TỰU VÀ TRIỂN VỌNG CỦA CÔNG NGHỆ TẾ
BÀO THỰC VẬT
IV. TRIỂN VỌNG CỦA CÔNG NGHỆ TẾ BÀO THỰC VẬT
Dừng lại và suy ngẫm 1 trang 10 Chuyên đề Sinh học 10: Nêu một số thành
tựu của công nghệ tế bào thực vật.
Trả lời:
Một số thành tựu của công nghệ tế bào thực vật:
- Nhân giống bảo tồn giống Sâm Ngọc Linh quý hiếm.
- Nhân giớng sạch bệnh, có khả năng chống chịu với virus và vi sinh vật gây bệnh:
giống chuối chống chịu nấm; giống khoai tây, cà chua chống chịu được virus;…


- Nhân giống nhanh với số lượng lớn: nhân giống vơ tính các loại hoa lan quý
hiếm và nhiều cây có giá trị kinh tế rất lớn.
- Tạo giớng mới: Kĩ thuật nuôi cấy mô tế bào thực vật phục vụ chuyển gene góp
phần tạo ra những giớng cây mới như giống bông kháng côn trùng ăn lá, giống
lúa vàng có khả năng sản sinh ra tiền chất tạo vitamin A, giống ngô kháng thuốc
diệt cỏ,…
Dừng lại và suy ngẫm 2 trang 10 Chuyên đề Sinh học 10: Tóm tắt quy trình

tạo giớng cây biến đổi gene nhờ cơng nghệ tế bào thực vật.
Trả lời:
Quy trình tạo giớng cây biến đổi gene nhờ công nghệ tế bào thực vật:
- Bước 1: Phân lập gene từ tế bào của loài cho gene, nhân bản gene tạo ra một số
lượng lớn bản sao.
- Bước 2: Sử dụng kĩ thuật di truyền gắn gene cần chuyển vào vector (thể truyền).
Vector có thể là plasmid có khả năng gắn gene vào hệ gene của tế bào thực vật.
- Bước 3: Đưa vector mang gene cần chuyển vào tế bào thực vật.
- Bước 4: Sàng lọc tế bào thực vật đã được chuyển gene thành công.
- Bước 5: Nuôi cấy tế bào chuyển gene và cho tái sinh thành cây hoàn chỉnh.
Lưu ý: Việc chuyển gene vào tế bào thực vật có thể khơng cần sử dụng vector mà
dùng súng bắn gene. Gene cần chuyển vào tế bào thực vật có thể được bao bọc
bằng phương tiện đặc biệt như những viên đạn rồi dùng súng bắn gene bắn vào
trong tế bào.
Luyện tập và vận dụng 1 trang 10 Chuyên đề Sinh học 10: Tính tồn năng của
tế bào là gì?
Trả lời:
- Tính tồn năng của tế bào là đặc tính của tế bào có khả năng phân chia, biệt hóa
thành các loại tế bào khác nhau và phát triển thành một cơ thể hoàn chỉnh trong
điều kiện thích hợp.
- Tế bào phải có đầy đủ vật chất di trùn đặc thù của lồi thì mới có tính tồn
năng. Những tế bào chun hóa có thể bị mất bớt vật chất di truyền thậm chí mất


tồn bộ nhân trong q trình biệt hóa thì khơng có tính tồn năng. Tuy nhiên, tế
bào chun hóa vẫn còn đầy đủ vật chất di truyền nhưng trong cơ thể chúng
thường khơng thể hiện tính tồn năng do trong tế bào chuyên hóa, chỉ có những
nhóm gene nhất định được hoạt động.
Luyện tập và vận dụng 2 trang 10 Chuyên đề Sinh học 10: Nêu các ưu điểm
của nhân giống cây trồng bằng phương pháp nuôi cấy mô tế bào so với các

phương pháp nhân giống truyền thống như giâm cành, chiết cành hoặc gieo trồng
từ hạt.
Trả lời:
Ưu điểm của nhân giống cây trồng bằng phương pháp nuôi cấy mô tế bào so với
các phương pháp nhân giống truyền thống như giâm cành, chiết cành hoặc gieo
trồng từ hạt:
- So với nhân giống bằng phương pháp chiết cành, giâm cành chỉ giới hạn số
lượng cây con nhất định, nuôi cấy mơ tế bào có thể tạo ra một sớ lượng rất lớn
cây con chỉ từ một mẩu mô gốc ban đầu.
- So với nhân giống bằng phương pháp gieo trờng từ hạt tạo ra đời con có các
kiểu gene khác nhau, nuôi cấy mô tế bào tạo ra đời con có cùng kiểu gene, giúp
duy trì kiểu gene tớt của cây mẹ và cho thu hoạch đờng loạt.
- Ngồi ra, nuôi cấy mô tế bào còn cho phép duy trì những giớng sạch bệnh hoặc
giớng có khả năng chớng chịu với virus và vi sinh vật gây tổn thất lớn cho ngành
nông nghiệp.
Luyện tập và vận dụng 3 trang 10 Chuyên đề Sinh học 10: Giả sử một bạn
học sinh có điều kiện thực hành nhân giớng vơ tính bằng kĩ thuật ni cấy mơ tế
bào, bạn đó đã lựa chọn nhân giống cây hoa phong lan. Tuy nhiên, mô nuôi cấy
chỉ phân chia thành mô sẹo mà không phát triển thành cơ thể hoàn chỉnh dù đã
thực hiện đúng trình tự các bước. Theo em, tại sao mơ khơng phát triển được
thành một cây hồn chỉnh? Cần điều chỉnh yếu tố nào để nhân giống thành công?
Trả lời:


- Mô sẹo không phát triển được thành một cây hồn chỉnh có thể do tỉ lệ các loại
hormone auxin và cytokine trong môi trường nuôi cấy không phù hợp để tái sinh
cây.
- Để khắc phục, cần điều chỉnh lại tỉ lệ auxin / cytokine phù hợp để kích thích mơ
sẹo phân hóa tạo thành rễ, chời và thành cây con hoàn chỉnh.
Luyện tập và vận dụng 4 trang 10 Chuyên đề Sinh học 10: Công nghệ tế bào

thực vật mang lại những lợi ích gì cho con người?
Trả lời:
Lợi ích của công nghệ tế bào thực vật với con người:
- Công nghệ tế bào thực vật giúp nhân nhanh giớng cây trờng quý hiếm, cây có
đặc tính mong ḿn với số lượng lớn để phục vụ nhu cầu của con người.
- Công nghệ tế bào thực vật kết hợp với cơng nghệ di trùn có thể tạo ra nhiều
giớng cây mới khơng có trong tự nhiên, đem lại năng suất cao, tăng lợi ích kinh
tế.