Luận văn thạc sĩ: Tổ chức bồi dưỡng kỹ năng chăm sóc tâm lý học sinh cho giáo viên tiểu học huyện Nguyên Bình, tỉnh Cao Bằng

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM
–––––––––––––––––––––––

NGÔ THÙY DƢƠNG

TỔ CHỨC BỒI DƢỠNG KỸ NĂNG CHĂM SÓC
TÂM LÝ HỌC SINH CHO GIÁO VIÊN TIỂU HỌC
HUYỆN NGUYÊN BÌNH, TỈNH CAO BẰNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN – 2014
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM
–––––––––––––––––––––––

NGÔ THÙY DƢƠNG

TỔ CHỨC BỒI DƢỠNG KỸ NĂNG CHĂM SÓC
TÂM LÝ HỌC SINH CHO GIÁO VIÊN TIỂU HỌC
HUYỆN NGUYÊN BÌNH, TỈNH CAO BẰNG
Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 60.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS NGUYỄN THỊ TÍNH

THÁI NGUN – 2014
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn với tiêu đề “Tổ chức bồi dưỡng kỹ năng
chăm sóc tâm lý học sinh cho giáo viên tiểu học huyện Nguyên Bình, tỉnh
Cao Bằng” hoàn toàn là kết quả nghiên cứu của chính bản thân tơi và chưa
được cơng bố trong bất cứ một cơng trình nghiên cứu nào của người khác.
Trong q trình thực hiện luận văn, tơi đã thực hiện nghiêm túc các quy tắc đạo
đức nghiên cứu; các kết quả trình bày trong luận văn là sản phẩm nghiên cứu,
khảo sát của riêng cá nhân tôi; tất cả các tài liệu tham khảo sử dụng trong luận
văn đều được trích dẫn tường minh, theo đúng quy định.
Tơi xin hồn tồn chịu trách nhiệm về tính trung thực của số liệu và các
nội dung khác trong luận văn của mình.
Cao Bằng, ngày tháng 4 năm 2014
Tác giả luận văn

Ngô Thùy Dƣơng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

LỜI CẢM ƠN
Tác giả xin chân thành cảm ơn lãnh đạo Trường ĐHSP Thái Nguyên,
Khoa Tâm lý Giáo dục, các thầy giáo, cô giáo đã giảng dạy và giúp đỡ tác giả

trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu đề tài.
Tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS. Nguyễn Thị Tính
người đã trực tiếp hướng dẫn tác giả thực hiện luận văn này.
Tác giả xin chân thành cảm ơn lãnh đạo và cán bộ chuyên mơn phịng Giáo
dục và Đào tạo huyện Ngun Bình, tỉnh Cao Bằng đã tạo điều kiện cho tác giả
trong quá trình nghiên cứu.
Cảm ơn các đồng chí lãnh đạo Đảng ủy, Chính quyền, các Đồn thể của
các xã, thị trấn trên địa bàn huyện Nguyên Bình và cán bộ, giáo viên, học sinh,
cha mẹ học sinh của các đơn vị trường mà tác giả điều tra khảo sát, cảm ơn các
đồng nghiệp, các bạn bè và gia đình đã tạo điều kiện, động viên và giúp đỡ tác
giả hoàn thành bản luận văn này.
Xin trân trọng cảm ơn ./.
Thái Nguyên, ngày tháng 4 năm 2014
Tác giả

Ngơ Thùy Dƣơng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

MỤC LỤC
Lời cam đoan ........................................................................................................ i
Lời cảm ơn ........................................................................................................... ii
Mục lục ............................................................................................................... iii
Danh mục các chữ viết tắt .................................................................................. iv
Danh mục các bảng .............................................................................................. v
MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1
1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1
2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 2

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ................................................................. 3
3.1. Khách thể nghiên cứu ................................................................................... 3
3.2. Đối tượng nghiên cứu ................................................................................... 3
4. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 3
5. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 3
6. Phạm vi nghieen cứu và phương pháp nghiên cứu ......................................... 3
6.1. Phạm vi nghiên cứu ...................................................................................... 3
6.2. Các phương pháp nghiên cứu ....................................................................... 4
7. Cấu trúc luận văn .............................................................................................. 4
Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC BỒI DƢỠNG KỸ NĂNG
CHĂM SÓC TÂM LÝ HỌC SINH CHO GIÁO VIÊN TIỂU HỌC ........... 5
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ............................................................................ 5
1.1.1. Các cơng trình nghiên cứu của một số nước trên thế giới ......................... 5
1.1.2. Những cơng trình nghiên cứu trong nước ................................................. 7
1.2. Một số khái niệm công cụ............................................................................. 7
1.2.1. Bồi dưỡng .................................................................................................. 7
1.2.2. Bồi dưỡng giáo viên .................................................................................. 8
1.2.3. Kỹ năng chăm sóc tâm lý .......................................................................... 8

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

1.2.4. Tổ chức bồi dưỡng kỹ năng chăm sóc tâm lý học sinh cho giáo viên
tiểu học............................................................................................................... 15
1.3. Những vấn đề cơ bản về tổ chức bồi dưỡng kỹ năng chăm sóc tâm lý
hoc sinh cho giáo viên tiểu học ......................................................................... 16
1.3.1. Mục tiêu của hoạt động bồi dưỡng kĩ năng chăm sóc tâm lý học sinh
cho giáo viên tiểu học ........................................................................................ 16
1.3.2. Nội dung, nguyên tắc, phương pháp và hình thức tổ chức bồi dưỡng

kĩ năng chăm sóc tâm lý học sinh ...................................................................... 18
1.3.3. Tổ chức hoạt động bồi dưỡng .................................................................. 21
1.3.4. Các yếu tố ảnh hưởng tới hoạt động bồi dưỡng kỹ năng chăm sóc
tâm lý học sinh cho giáo viên tiểu học .............................................................. 31
1.4. Vai trò của Phòng Giáo dục và Đào tạo đối với việc tổ chức bồi dưỡng
kỹ năng chăm sóc tâm lý học sinh cho giáo viên tiểu học ................................ 34
1.4.1. Chức năng, nhiệm vụ hoạt động của phòng Phòng Giáo dục và Đào tạo ..... 34
1.4.2. Vai trò của Trưởng phòng Giáo dục và chuyên viên phòng giáo dục
đối với việc tổ chức bồi dưỡng kỹ năng chăm sóc tâm lý học sinh cho giáo
viên tiểu học ....................................................................................................... 35
Kết luận chương 1.............................................................................................. 36
Chƣơng 2: THỰC TRẠNG BỒI DƢỠNG KỸ NĂNG CHĂM SÓC
TÂM LÝ HỌC SINH CHO GIÁO VIÊN TIỂU HỌC HUYỆN
NGUYÊN BÌNH, TỈNH CAO BẰNG ............................................................ 37
2.1. Phát triển kinh tế, văn hóa, giáo dục của Huyện Ngun Bình.................. 37
2.1.1. Vị trí địa lý và điều kiện tự nhiên ............................................................ 37
2.1.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội......................................................................... 37
2.1.3.Tình hình phát triển giáo dục và tổ chức bồi dưỡng đội ngũ giáo viên ... 38
2.2. Tổ chức khảo sát ......................................................................................... 41
2.2.1. Mục tiêu khảo sát ..................................................................................... 41
2.2.2. Nội dung khảo sát .................................................................................... 42
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

2.2.3. Đối tượng khảo sát................................................................................... 42
2.2.4. Phương pháp khảo sát .............................................................................. 42
2.3. Thực trạng kỹ năng chăm sóc tâm lý học sinh của giáo viên tiểu học tại
huyện Nguyên Bình ........................................................................................... 43
2.3.1. Thực trạng kỹ năng chăm sóc tâm lý học sinh về giao tiếp, quan

hệ xã hội ............................................................................................................ 43
2.3.2. Thực trạng kỹ năng chăm sóc tâm lý học sinh trong học tập của
giáo viên ............................................................................................................ 46
2.3.3. Thực trạng kỹ năng chăm sóc tâm lý học sinh về mặt xúc cảm,
tình cảm ............................................................................................................. 49
2.3.4. Đánh giá chung về kỹ năng chăm sóc tâm lý học sinh của giáo viên
tiểu học huyện Nguyên Bình, tỉnh Cao Bằng .................................................... 50
2.4. Thực trạng tổ chức bồi dưỡng kỹ năng chăm sóc tâm lý cho giáo viên
tiểu học huyện Nguyên Bình tỉnh Cao Bằng ..................................................... 51
2.4.1. Thực trạng lập kế hoạch bồi dưỡng kỹ năng chăm sóc tâm lý học
sinh cho giáo viên tiểu học huyện Nguyên Bình tỉnh Cao Bằng....................... 51
2.4.2. Thực trạng tổ chức bồi dưỡng kỹ năng chăm sóc tâm lý học sinh cho
giáo viên tiểu học huyện Nguyên Bình tỉnh Cao Bằng ..................................... 52
2.4.3. Thực trạng chỉ đạo thực hiện kế hoạch bồi dưỡng kỹ năng chăm sóc
tâm lý học sinh cho giáo viên tiểu học huyện Nguyên Bình tỉnh Cao Bằng ..... 54
2.4.4. Thực trạng kiểm tra, đánh giá hoạt động bồi dưỡng kỹ năng chăm sóc
tâm lý học sinh cho giáo viên tiểu học huyện Nguyên Bình tỉnh Cao Bằng........... 55
2.4.5. Những khó khăn trong hoạt động bồi dưỡng kỹ năng chăm sóc tâm lý
học sinh cho giáo viên tiểu học huyện Nguyên Bình tỉnh Cao Bằng ................ 56
2.4.6. Đánh giá chung về thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng kĩ năng
chăm sóc tâm lý học sinh cho giáo viên tiểu học ở huyện Nguyên Bình .......... 58
Kết luận chương 2.............................................................................................. 59

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

Chƣơng 3: BIỆN PHÁP TỔ CHỨC BỒI DƢỠNG KỸ NĂNG CHĂM
SÓC TÂM LÝ HỌC SINH CHO GIÁO VIÊN TIỂU HỌC HUYỆN
NGUYÊN BÌNH TỈNH CAO BẰNG ............................................................ 61

3.1. Nguyên tắc xây dựng các biện pháp ........................................................... 61
3.1.1. Đảm bảo tính đối tượng ........................................................................... 61
3.1.2. Phù hợp với thực tế dạy học, giáo dục học sinh tiểu học miền núi ......... 61
3.2.3. Đảm bảo tính hệ thống............................................................................. 62
3.2.4. Đảm bảo tính tồn diện ............................................................................ 62
3.2.5. Đảm bảo tính hiệu quả ............................................................................. 63
3.2. Các biện pháp tổ chức bồi dưỡng kỹ năng chăm sóc tâm lý học sinh
cho giáo viên tiểu học huyện Nguyên Bình tỉnh Cao Bằng .............................. 63
3.2.1. Khảo sát năng lực giáo viên và nhu cầu bồi dưỡng để lập kế hoạch
bồi dưỡng kỹ năng chăm sóc tâm lý học sinh cho giáo viên tiểu học ............... 63
3.2.2. Huy động nguồn lực xây dựng lực lượng báo cáo viên bồi dưỡng kỹ
năng chăm sóc tâm lý học sinh cho giáo viên tiểu học ..................................... 66
3.2.3. Chỉ đạo đổi mới phương pháp và hình thức bồi dưỡng theo hướng
phát huy vai trò chủ thể của giáo viên tham gia bồi dưỡng .............................. 68
3.2.4. Xây dựng các chế độ hỗ trợ về tài chính, cơ sở vật chất cho hoạt
động bồi dưỡng nâng cao kỹ năng chăm sóc tâm lý học sinh cho giáo viên
tiểu học huyện Nguyên Bình ............................................................................. 71
3.2.5. Chỉ đạo tổ chức hội thi giáo viên giỏi, xử lý tình huống thơng minh
thể hiện kĩ năng chăm sóc tâm lý học sinh ........................................................ 73
3.2.6. Tăng cường kiểm tra, giám sát quá trình bồi dưỡng và đánh giá kết
quả bồi dưỡng .................................................................................................... 76
3.2.7. Mối quan hệ giữa các biện pháp .............................................................. 78
3.3. Khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp.............................................. 80
3.3.1 Mục đích khảo nghiệm ............................................................................. 80
3.3.2. Nội dung khảo nghiệm ............................................................................ 80
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

3.3.3. Phương pháp khảo nghiệm ...................................................................... 80

3.3.4. Kết quả khảo nghiệm ............................................................................... 80
Kết luận chương 3.............................................................................................. 83
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 84
1. Kết luận .......................................................................................................... 84
2. Một số khuyến nghị ....................................................................................... 86
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................... 88

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
GD&ĐT

: Giáo dục và đào tạo

ĐH

: Đại học

NLSP

: Năng lực sư phạm

THCS

: Trung học cơ sở

BDTX

: Bồi dưỡng thường xuyên

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1: Đánh giá của cán bộ quản lý và giáo viên về thực trạng chăm sóc
tâm lý học sinh về giao tiếp, quan hệ xã hội ..................................... 44
Bảng 2.2: Đánh giá của cán bộ quản lý và giáo viên về mức độ sử dụng các
phương pháp dạy học để chăm sóc tâm lý học sinh trong học tập
của giáo viên ......................................................................................... 47
Bảng 2.3: Đánh giá của cán bộ quản lý và giáo viên về thực trạng chăm sóc
tâm lý học sinh về mặt xúc cảm, tình cảm........................................... 49
Bảng 2.4: Thực trạng về công tác lập kế hoạch tổ chức hoạt động bồi dưỡng
kỹ năng chăm sóc tâm lý học sinh cho giáo viên tiểu học huyện
Nguyên Bình ......................................................................................... 52
Bảng 2.5: Thực trạng cơng tác tổ chức bồi dưỡng kỹ năng chăm sóc tâm lý
học sinh cho giáo viên tiểu học huyện Nguyên Bình tỉnh Cao Bằng . 53
Bảng 2.6: Các biện pháp chỉ đạo thực hiện kế hoạch bồi dưỡng kỹ năng chăm
sóc tâm lý học sinh cho giáo viên tiểu học huyện Nguyên Bình tỉnh
Cao Bằng .............................................................................................. 54
Bảng 2.7: Thực trạng kiểm tra, đánh giá kết quả hoạt động bồi dưỡng kỹ năng
chăm sóc tâm lý học sinh cho giáo viên tiểu học huyện Nguyên
Bình, tỉnh Cao Bằng ............................................................................. 56
Bảng 2.8: Thực trạng về những khó khăn trong cơng tác bồi dưỡng kỹ năng
chăm sóc tâm lý học sinh cho giáo viên tiểu học huyện Nguyên
Bình tỉnh Cao Bằng .............................................................................. 57
Bảng 2.9: Kết quả khảo nghiệm tính khả thi, tính hiệu quả của các biện pháp
bồi dưỡng kỹ năng chăm sóc tâm lý học sinh cho giáo viên tiểu học

trên địa bàn huyện Nguyên Bình ......................................................... 81

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Nhân loại đã bước vào thế kỷ XXI với sự phát triển nhanh chóng của khoa
học và công nghệ. Kinh tế tri thức đang ngày càng mở rộng, với q trình tồn
cầu hố có ảnh hưởng mạnh mẽ đến sự phát triển của mỗi quốc gia, mỗi dân
tộc, mỗi cộng đồng, mỗi gia đình và mỗi cá nhân.
Trước sự phát triển đó, Nghị quyết trung ương 2 khóa VIII đã xác định “
Muốn tiến hành cơng nghiệp hóa – hiện đại hóa thắng lợi phải phát triển mạnh
Giáo dục - Đào tạo, phát huy nguồn lực con người, yếu tố cơ bản của sự phát
triển và bền vững”. Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI cũng đã
khẳng định lại "Đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục Việt Nam theo hướng
chuẩn hố, hiện đại hố, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế, trong
đó, đổi mới cơ chế quản lý giáo dục, phát triển đội ngũ giáo viên và cán bộ
quản lý giáo dục là khâu then chốt”. Ngày 13 tháng 06 năm 2012, Thủ tướng
Chính phủ đã phê duyệt Chiến lược phát triển giáo dục 2011 - 2020, Chiến lược
đã chỉ rõ: "Củng cố, hoàn thiện hệ thống đào tạo giáo viên, đổi mới căn bản và
toàn diện nội dung và phương pháp đào tạo, bồi dưỡng nhằm hình thành đội
ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục đủ sức thực hiện đổi mới chương
trình giáo dục phổ thơng sau năm 2015”...
Đảng ta đã có quan điểm chỉ đạo: Phát triển GD&ĐT là quốc sách hàng
đầu, đầu tư cho giáo dục là đầu tư phát triển, coi giáo dục là một trong những
động lực thúc đẩy sự nghiệp cơng nghiệp hóa – hiện đại hóa, là điều kiện để
phát huy nguồn lực con người. Đây là trách nhiệm của tồn Đảng, tồn dân
trong đó nhà giáo và đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục là lực lượng nịng cốt

đóng vai trị quan trọng. Nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản
lý giáo dục một cách toàn diện là nhiệm vụ đáp ứng yêu cầu trước mắt và mang
tính chiến lược lâu dài nhằm thực hiện thành công chiến lược phát triển giáo
dục nước ta giai đoạn từ nay đến năm 2020.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

Điều 14 của Luật giáo dục ghi: "Nhà giáo giữ vai trò quyết định trong việc
đảm bảo chất lượng giáo dục". Có đội ngũ giáo viên đủ về số lượng, mạnh về
chất lượng, đồng bộ về cơ cấu và hết lòng với nghề nghiệp là sự đảm bảo cơ
bản cho thắng lợi của sự nghiệp phát triển giáo dục. Chính vì vậy, trong bối
cảnh hiện nay, vấn đề xây dựng đội ngũ giáo viên, hơn lúc nào hết cần được
đặc biệt quan tâm.
Giáo dục Tiểu học là cấp học nền tảng của hệ thống giáo dục quốc dân,
đầu tư cho giáo dục Tiểu học là đầu tư cho phát triển, đầu tư cho tương lai... Đảng
và Nhà nước ta đã khơng chỉ nhấn mạnh vai trị tạo nền móng hết sức quan trọng
cho sự nghiệp giáo dục và phát triển dân trí nói chung của cơng tác giáo dục ở bậc
Tiểu học, mà cịn tính đến điều kiện, khả năng thực tiễn có liên quan đến việc thực
hiện từng bước và có hiệu quả các mục tiêu giáo dục đã đề ra.
Để có đội ngũ giáo viên tiểu học đạt chuẩn, đáp ứng yêu cầu "đổi mới giáo
dục" thì nhiệm vụ trước mắt là phải làm tốt công tác bồi dưỡng đội ngũ giáo viên.
Có nhiều nội dung bồi dưỡng giáo viên, song bồi dưỡng kỹ năng chăm sóc
tâm lý học sinh cho giáo viên tiểu học vùng khó khăn của Tỉnh quan trọng bởi
lẽ Cao Bằng là một tỉnh miền núi cịn rất nhiều khó nhăn về cả cơ sở vật chất
lẫn đội ngũ giáo viên. Đời sống của nhân dân ở vùng sâu vùng xa đang còn là
vấn đề nóng của tỉnh Cao Bằng, tâm lý cha mẹ và học sinh chưa thích đến
trường, học sinh chưa sẵn sàng đi học và tích cực học tập.
Thực tế cho thấy, cơng tác bồi dưỡng kỹ năng chăm sóc tâm lý học sinh cho
giáo viên tiểu học nói chung của tỉnh Cao Bằng và giáo viên huyện Ngun Bình

nói riêng chưa được quan tâm đúng mức. Chính vì vậy, tơi đã chọn và nghiên cứu
đề tài: "Tổ chức bồi dưỡng kỹ năng chăm sóc tâm lý học sinh cho giáo viên tiểu
học huyện Nguyên Bình -Tỉnh Cao Bằng" làm đề tài nghiên cứu.
2. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu và đề xuất biện pháp tổ chức bồi dưỡng kỹ năng chăm sóc tâm
lý học sinh cho giáo viên tiểu học huyện Ngun Bình -Tỉnh Cao Bằng nhằm
góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên Tiểu học trên địa bàn.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Hoạt động bồi dưỡng kỹ năng sư phạm cho giáo viên tiểu học
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Biện pháp tổ chức bồi dưỡng kỹ năng chăm sóc tâm lý học sinh cho giáo
viên tiểu học huyện Nguyên Bình -Tỉnh Cao Bằng
4. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu cơ sở lý luận về tổ chức bồi dưỡng kỹ năng chăm sóc tâm lý
học sinh cho giáo viên tiểu học .
- Khảo sát thực trạng tổ chức bồi dưỡng kỹ năng chăm sóc tâm lý học sinh
cho giáo viên tiểu học ở Huyện Nguyên Bình Tỉnh Cao Bằng.
- Đề xuất biện pháp tổ chức bồi dưỡng kỹ năng chăm sóc tâm lý học sinh
cho giáo viên tiểu học huyện Nguyên Bình, tỉnh Cao Bằng.
5. Giả thuyết khoa học
Học sinh tiểu học huyện Ngun Bình cịn hiện tượng chưa sẵn sàng, chưa
tích cực học tập, gặp nhiều khó khăn tâm lý trong học tập, kết quả học tập chưa
cao, một trong những nguyên nhân dẫn tới thực trạng trên là do giáo viên cịn
hạn chế về kỹ năng chăm sóc tâm lý học sinh. Nếu xây dựng được biện pháp
tổ chức bồi dưỡng kỹ năng chăm sóc tâm lý học sinh cho giáo viên tiểu học của

huyện Nguyên Bình -Tỉnh Cao Bằng một cách khoa học,phù hợp với điều
kiện của địa phương thì năng lực sư phạm của đội ngũ này sẽ được nâng cao,
từ đó góp phần nâng cao kết quả dạy học.
6. Phạm vi nghieen cứu và phƣơng pháp nghiên cứu
6.1. Phạm vi nghiên cứu
Đề tài nghiên cứu các biện pháp tổ chức bồi dưỡng kỹ năng chăm sóc tâm
lý học sinh của Phòng Giáo dục Huyện cho giáo viên tiểu học của Huyện với
các kỹ năng chăm sóc tâm lý về mặt tình cảm, về học tập và quan hệ xã hội.
Khảo sát trên cán bộ quản lý giáo dục và giáo viên của địa bàn huyện
Ngun Bình.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

6.2. Các phương pháp nghiên cứu
Đề tài được nghiên cứu bằng các phương pháp sau đây:
6.2.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Sử dụng phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh…hệ thống hóa, khái
quát hóa các tài liệu về bồi dưỡng kỹ chăm sóc tâm lý học sinh cho giáo viên
tiểu học.
6.2.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Điều tra, khảo sát thực tế bằng các phiếu hỏi, thu thập thông tin, xử lý số
liệu nhằm mô tả thực trạng kỹ năng chăm sóc tâm lý học sinh cho giáo viên
tiểu học của huyện Nguyên Bình -Tỉnh Cao Bằng
- Phỏng vấn trực tiếp cán bộ giáo viên huyện nhằm bổ sung cho kết quả
điều tra bằng phiếu hỏi.
- Nghiên cứu thực tế, tổng kết kinh nghiệm về bồi dưỡng kỹ năng chăm
sóc tâm lý học sinh cho giáo viên tiểu học.
- Phương pháp xin ý kiến chuyên gia nhằm khảo nghiệm tính hiệu quả,
tính khả thi của các biện pháp đề xuất.

6.2.3. Phương pháp bổ trợ
Chủ yếu dùng để thống kê, phân tích, tổng hợp và xử lý các số liệu thu
thập được.
7. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị luận văn gồm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về tổ chức bồi dưỡng kỹ năng chăm sóc tâm lý học
sinh cho giáo viên tiểu học
Chương 2: Thực trạng tổ chức bồi dưỡng kỹ năng chăm sóc tâm lý học
sinh cho giáo viên tiểu học ở huyện Nguyên Bình, tỉnh Cao Bằng.
Chương 3: Các biện pháp tổ chức bồi dưỡng kỹ năng chăm sóc tâm lý học
sinh cho giáo viên tiểu học huyện Ngun Bình, tỉnh Cao Bằng.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

Chƣơng 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC BỒI DƢỠNG KỸ NĂNG
CHĂM SÓC TÂM LÝ HỌC SINH CHO GIÁO VIÊN TIỂU HỌC
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Các công trình nghiên cứu của một số nước trên thế giới
* Nƣớc ngồi:
Ở Liên Xơ trước đây, đã có nhiều tác giả nghiên cứu về nghề dạy học như:
"Chuẩn bị cho sinh viên làm công tác giáo dục ở trường phổ thơng" của N.L
Bơndưrep. Tác giả đã nhấn mạnh vai trị của kỹ năng sư phạm đối với nghề dạy
học và ông đã khẳng định: “Những kỹ năng đó chỉ được hình thành và củng cố
trong hoạt động thực tiễn của người thầy giáo". N.M Iacốplep trong cuốn:
"Phương pháp và kỹ thuật lên lớp trong trường phổ thơng" đã phân tích quá
trình nhận thức của học sinh và quá trình dạy học tương đối chi tiết. Tác giả đã
nêu rất cụ thể việc giáo viên cần phải làm là gì? Những yêu cầu đối với giáo

viên ra sao? Và, tác giả đã dẫn ra những ví dụ về thành cơng cũng như những
thất bại trong nghề dạy học nhằm làm sáng tỏ vấn đề nâng cao chất lượng giảng
dạy trong nhà trường. X.L.Kixêcơp đã có nhiều cơng trình nghiên cứu về kỹ
năng sư phạm. Một trong các cơng trình đó là: "Hình thành các kỹ năng kỹ xảo
sư phạm trong điều kiện của nền giáo dục đại học". Tác giả đã đưa ra 2 giai
đoạn trong thực tập sư phạm đó là: thực tập tập luyện và thực tập tập sự. F.N
Gônôbôlin trong cuốn "Những phẩm chất tâm lý của người giáo viên" đã phân
tích hoạt động dạy học ở hai lĩnh vực: Công tác dạy học và công tác giáo dục
của người giáo viên. Tác giả phân tích cụ thể: đối với cơng tác dạy học người
giáo viên cần có những phẩm chất tâm lý gì và đối với cơng tác giáo dục người
giáo viên phải có những phẩm chất tâm lý như thế nào thì mới đạt được hiệu
quả trong giáo dục và dạy học. Patrice Pelpel trong cuốn "Tự đào tạo để dạy
học" đã gợi ý cho chúng ta một cách tiếp cận khoa học có tính phương pháp
luận về nghề dạy học, cách xác định các mục tiêu sư phạm, cơ sở lý luận và
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

thực hiện để chúng ta có thể tự mình lựa chọn và sử dụng một cách khách quan,
khoa học các phương pháp và kỹ thuật dạy học thích hợp, cách tự đánh giá
cùng với những dự báo về xu hướng phát triển các phương pháp và kỹ thuật
dạy học ở nhà trường tương lai. Có thể nói, cuốn sách là những công cụ lý luận
cần thiết cho mỗi nhà giáo khi tiến hành quá trình "tự đào tạo để dạy học".
Ngồi các cơng trình trên cịn có nhiều cơng trình nghiên cứu khác được
dự án Việt - Bỉ (hỗ trợ học từ xa) dịch và giới thiệu như:
“Đào tạo thường xuyên" của Pierre Besnard (Đại học Paris V-Sorbonne)
và Bernard Lietard (Đại học Genève) bàn về vấn đề người lớn tham gia đào tạo
thường xuyên; "Chiến lược của giáo viên" do Paul D.Eggen (Đại học Nord
Florida) và Donald. P. Kauchak (Đại học Utah) viết đã đưa ra nhận xét tổng
quát về các mơ hình và chiến lược dạy học; “Dạy học theo nhóm” của Phlippe

Meirieu nêu hiệu quả của việc dạy học theo nhóm (NXB Chronique Sociale
năm 1996); "Giáo viên rèn luyện tâm lý" của Jacques Nimier. Tác giả đã nêu
vấn đề: không phải việc đào tạo tâm lý chỉ làm ở các trường sư phạm mà đủ. Cả
cuộc sống nghề nghiệp của họ sau này, người giáo viên vẫn phải ln ln tự
rèn luyện mình; "Những cơ sở của hoạt động giảng dạy” của tập thể tác giả:
E.De.corte; T.Geerlings - J.peters; N.Lágerweij - R.Vandenberghe (NXB
Deboeck - xuất bản lần thứ 3) đã nêu cơ sở của giảng dạy là gì? và nội dung,
mục tiêu, chức năng của việc đánh giá cơng tác giảng dạy cũng như sản phẩm
và q trình của hoạt động giảng dạy; "Hướng dẫn giáo viên" của:
J.M.Deketele; M.Chastrette; D.Cros; P.Mettelin và J.Thomas đã hướng dẫn kỹ
thuật sử dụng các mục tiêu sư phạm và vấn đề kiểm tra đánh giá hay các dạng
hội thảo trong đào tạo (NXB De.Bocck U.niverists 1995); Đặc biệt cuốn "Đào
tạo giáo viên về nghiệp vụ" của Marguerite. Altet (ĐH tổng hợp Nantes). Từ sự
biện chứng sư phạm tác giả đã phân tích vai trị của người thầy trên góc độ:
Nhà giáo là một nhà chuyên nghiệp và đào tạo nghề nghiệp theo cách nào?
v.v... và v.v...
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

Như vậy, các nhà khoa học ở nước ngoài đã quan tâm khơng ít đến vấn đề
đào tạo, bồi dưỡng giáo viên. Tuy nhiên, hầu hết các cơng trình kể trên mới chỉ
đề cập đến kỹ năng giảng dạy và kỹ năng giáo dục nói chung chưa có cơng
trình nào đi sâu nghiên cứu vấn đề bồi dưỡng NLSP cho giáo viên - đặc biệt là
giáo viên Tiểu học.
1.1.2. Những cơng trình nghiên cứu trong nước
Nghiên cứu trong nước về đào tạo, bồi dưỡng giáo viên đã có nhiều cơng
trình nghiên cứu như tác giả Nguyễn Thị Tuyết Chinh (2008) Nghiên cứu về Tổ
chức bồi dưỡng thường xuyên cho giáo viên (đề tài luận văn thạc sĩ). Nguyễn
Thành Kỉnh nghiên cứu về bồi dưỡng kỹ năng dạy học hợp tác cho giáo viên

THCS (luận án tiến sĩ); Nguyễn Thị Hoa nghiên cứu về tổ chức bồi dưỡng kỹ
năng dạy học hợp tác cho giáo viên dạy chính trị tại các trung tâm chính trị của
tỉnh Thái Nguyên (Luận văn thạc sĩ). Trần Thị Minh Huế nghiên cứu về phát
triển kỹ năng tư vấn, chăm sóc tâm lý cho sinh viên Đại học Thái Nguyên
(2013 đề tài cấp Đại học); Năm 2013 Trần Quốc Dân đã nghiên cứu về bồi
dưỡng kĩ năng thiết kế bài học cho giáo viên tiểu học huyện Cẩm phả Tỉnh
Quảng Ninh, chưa có cơng trình nào nghiên cứu về tổ chức bồi dưỡng kỹ năng
chăm sóc tâm lý học sinh cho giáo viên tiểu học, vì vậy chúng tôi chọn vấn đề
làm đề tài nghiên cứu.
1.2. Một số khái niệm công cụ
1.2.1. Bồi dưỡng
Theo Từ điển tiếng Việt 2000 (Hoàng Phê chủ biên), khái niệm "Bồi
dưỡng" được hiểu bồi bổ, ni dưỡng thêm (ví dụ: Tăng thêm sức khoẻ
bằng chất bổ ăn uống đầy đủ để bồi dưỡng sức khoẻ; Tăng thêm năng lực
và phẩm chất: như đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ, bồi dưỡng kỹ năng, bồi
dưỡng đạo đức...).
Đào tạo, bồi dưỡng được xác định như là quá trình làm biến đổi hành vi
con người một cách có hệ thống thơng qua việc học tập. Việc học tập này có
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

được là kết quả của việc giáo dục, hướng dẫn, phát triển, và lĩnh hội kinh
nghiệm một cách có kế hoạch. Theo định nghĩa của Uỷ ban Nhân lực của Anh,
đào tạo, bồi dưỡng được xác định như là: một q trình có kế hoạch làm biến đổi
thái độ, kiến thức hoặc kỹ năng thông qua việc học tập rèn luyện để làm việc có
hiệu quả trong một hoạt động hay trong một loạt các hoạt động nào đó. Mục đích
của nó, xét theo tình hình cơng tác ở tổ chức, là phát triển nâng cao năng lực cá
nhân và đáp ứng nhu cầu nhân lực hiện tại và tương lai của cơ quan.
1.2.2. Bồi dưỡng giáo viên

Có thể nói một cách tổng quát, bồi dưỡng giáo viên là quá trình tác động
của các nhà quản lý giáo dục thơng qua hệ thống chức năng và công cụ quản
lý tới tập thể giáo viên, tạo điều kiện, cơ hội cho giáo viên tham gia vào các
loại hình hoạt động khác nhau dạy học - giáo dục - học tập trong và ngoài nhà
trường để cập nhật bổ sung kiến thức, kỹ năng chun mơn nghiệp vụ, bồi
dưỡng tư tưởng tình cảm nghề nghiệp nhằm nâng cao phẩm chất và năng lực
đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của sự nghiệp giáo dục và đào tạo.
Hoạt động bồi dưỡng giáo viên thường bao gồm các loại hình sau:
+ Hoạt động chuẩn hoá và nâng chuẩn cho giáo viên theo cấp học.
+ Hoạt động bồi dưỡng cập nhật thực tế những vấn đề của cuộc sống ảnh
hưởng tới môi trường sư phạm.
+ Hoạt động bồi dưỡng cập nhật tại cơ sở giáo dục, nhà trường hoặc
tập thể sư phạm.
+ Hoạt động tự bồi dưỡng của bản thân giáo viên bằng nhiều hình thức
khác nhau…
1.2.3. Kỹ năng chăm sóc tâm lý, bồi dưỡng kỹ năng chăm sóc tâm lý học sinh
cho giáo viên tiểu học
i. Khái niệm kỹ năng
Có rất nhiều quan niệm khác nhau về kỹ năng:
V.A.Kruchexki quan niệm: “Kĩ năng là các phương thức thực hiện hoạt
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

động – những cái mà con người đã nắm vững”. Vì vậy người có kĩ năng là
người đã nắm vững phương thức hành động trong một tình huống nhất định.
Ơng đã tách kĩ năng ra khỏi kết quả hành động trong q trình xem xét nó.
A.G.Cơvaliơv quan niệm: “Kĩ năng là những phương thức thực hiện hành
động thích hợp với mục đích và những điều kiện hành động”. Ơng cũng không
đề cập đến kết quả của hành động. Theo ông kết quả của hành động phụ thuộc vào

nhiều yếu tố, trong đó quan trọng hơn cả là năng lực của con người, chứ không
đơn giản là cứ nắm vững cách thức hành động thì đem lại kết quả tương ứng.
Tác giả Trần Trọng Thủy cũng cho rằng: “Kỹ năng là mặt kỹ thuật của
hành động, con người nắm được cách thức hành động tức là có kỹ thuật hành
động và có kỹ năng”.
N.Đ. Lêvitơv quan niệm, kỹ năng là sự thực hiện có kết quả một động tác
hay một hoạt động phức tạp bằng cách lựa chọn và áp dụng những cách thức
đùng đắn có tính đến những điều kiện của nó. Một người có kỹ năng nào đó
phải nắm được và vận dụng được cách thức hành động, đảm bảo cho hành động
có kết quả. Vì vậy kỹ năng khơng chỉ là nắm được lí thuyết về cách thức hành
động mà cịn bao hàm khả năng vận dụng nó vào thực tiễn.
A.V. Pêtrơvxki thì định nghĩa kỹ năng là: “sự vận dụng tri thức kỹ năng kỹ
xảo đã có để lựa chọn và thực hiện những phương thức hành động tương ứng
với mục đích đặt ra”.
Cùng với quan niệm trên ở Việt Nam, Vũ Dũng trong từ điển Tâm lí học đã
định nghĩa: “kỹ năng là năng lực vận dụng có kết quả tri thức về phương thức
hành động đã được chủ thể lĩnh hội để thực hiện những nhiệm vụ tương ứng”.
Các tác giả: Nguyễn Quang Uẩn, Nguyễn Ánh Tuyết, Ngơ Cơng Hồn,
Trần Quốc Thành cũng quan niệm: Kỹ năng là một mặt của năng lực của con
người thực hiện một cơng việc có kết quả.
Từ sự nghiên cứu các cơng trình nêu trên, các tác giả đều có chung nhận
định là: Kỹ năng là sự thực hiện có kết quả một hành động nào đó bằng cách
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>