Luận văn thạc sĩ: Hoàn thiện công tác kiểm tra thuế đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh trên địa bàn thành phố Cẩm Phả

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

MAI QUANG TÂM

HỒN THIỆN CƠNG TÁC KIỂM TRA THUẾ
ĐỐI VỚI CÁC DOANH NGHIỆP NGOÀI QUỐC DOANH
TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ CẨM PHẢ
Chuyên ngành: Quản lý kinh tế
Mã số: 60.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Quang Dũng

THÁI NGUYÊN - 2014
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

i

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đề tài là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của
riêng tơi. Các số liệu có nguồn gốc rõ ràng kết quả nghiên cứu nêu trong luận
văn là trung thực và chưa từng được ai cơng bố trong bất kỳ cơng trình nghiên
cứu khoa học nào trước đây.

Thái Nguyên, ngày 10 tháng 5 năm 2014
Tác giả luận văn

Mai Quang Tâm

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

ii

LỜI CẢM ƠN
Trước hết tôi xin chân thành cảm ơn toàn thể các
Kinh tế và Quản trị Kinh doanh, Đại học Thái Nguyên đã trang bị
cho tôi những kiến thức cơ bản để

hồn thành nhiệm vụ học tập

của mình.
, tơi

ược sự chỉ dẫn tận

tình của TS. Nguyễn Quang Dũng. Tơi xin gửi tới TS. Nguyễn Quang Dũng
lời cảm ơn trân trọng nhất.
Tôi xin chân thành cảm ơn Ban lãnh đạo Chi cục Thuế thành phố Cẩm
Phả, cán bộ các Đội chức năng thuộc Chi cục Thuế Cẩm Phả đã g
.
Xin chân thành cảm ơn!
Thái Nguyên, ngày 10 tháng 5 năm 2014
Tác giả luận văn

Mai Quang Tâm

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

iii

MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................. i
LỜI CẢM ƠN .................................................................................................. ii
MỤC LỤC ....................................................................................................... iii
DANH MỤC NHỮNG TỪ VIẾT TẮT ....................................................... vii
DANH MỤC BẢNG .................................................................................... viiii
DANH MỤC SƠ ĐỒ ....................................................................................... x
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1
2. Mục tiêu nghiên cứu đề tài ............................................................................ 3
2.1. Mục tiêu chung ....................................................................................... 3
2.2. Các mục tiêu cụ thể của luận văn........................................................... 3
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................. 4
3.1. Đối tượng nghiên cứu ............................................................................ 4
3.2. Phạm vi nghiên cứu ................................................................................ 4
4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ...................................................... 4
5. Kết cấu luận văn ............................................................................................ 5
Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA CÔNG TÁC
KIỂM TRA THUẾ .......................................................................................... 6
1.1. Cơ sở lý luận của công tác kiểm tra thuế ................................................... 6
1.1.1. Khái niệm về kiểm tra thuế ................................................................. 6
1.1.2. Đặc điểm, vai trò, mục tiêu và nguyên tắc của kiểm tra thuế ............. 7
1.1.2.1. Đặc điểm cơ bản của hoạt động kiểm tra đối tượng nộp thuế ..... 7

1.1.2.2. Vai trò của kiểm tra thuế .............................................................. 8
1.1.2.3. Mục tiêu của kiểm tra thuế........................................................... 9
1.1.2.4. Nguyên tắc kiểm tra thuế ........................................................... 10
1.1.3. Các hình thức kiểm tra thuế .............................................................. 11
1.1.3.1. Kiểm tra theo tính kế hoạch ....................................................... 11
1.1.3.2. Kiểm tra theo nội dung và phạm vi............................................ 12
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

iv

1.1.3.3. Kiểm tra theo địa điểm tiến hành ............................................... 12
1.1.4. Quy trình và nội dung kiểm tra thuế ................................................. 14
1.1.4.1. Quy trình kiểm tra thuế .............................................................. 14
1.1.4.2. Nội dung kiểm tra thuế .............................................................. 17
1.1.5. Các nhân tố ảnh hưởng đến kết quả công tác kiểm tra thuế ............. 19
1.2. Cơ sở thực tiễn của công tác kiểm tra thuế .............................................. 23
1.2.1. Kinh nghiệm kiểm tra thuế ở một số nước trên thế giới ................... 23
1.2.1.1. Kinh nghiệm kiểm tra thuế của Malaysia ................................ 23
1.2.1.2. Kinh nghiệm kiểm tra thuế của Indônêxia ............................... 24
1.2.1.3. Kinh nghiệm kiểm tra thuế của Hàn Quốc .............................. 25
1.2.1.4. Kinh nghiệm kiểm tra thuế của Mỹ ......................................... 26
1.2.1.5. Kinh nghiệm kiểm tra thuế của Anh ........................................ 27
1.2.2. Kinh nghiệm kiểm tra thuế tại một số địa phương trong nước ......... 28
1.2.2.1. Kinh nghiệm lập kế hoạch kiểm tra dựa trên tiêu chí rủi ro
của Cục Thuế tỉnh Vĩnh Phúc ................................................................. 28
1.2.2.2. Kinh nghiệm kiểm tra thuế của Chi cục Thuế Quận 1 thuộc
Cục Thuế thành phố Hồ Chi Minh .......................................................... 29
1.2.3. Kinh nghiệm rút ra từ thực tiễn triển khai công tác kiểm tra thuế của

một số nước trên thế giới và các đơn vị trong ngành thuế Việt Nam .............. 29
1.2.3.1. Về mơ hình tổ chức và nhiệm vụ, quyền hạn của kiểm tra thuế ..... 29
1.2.3.2. Công tác tuyển chọn và đào tạo cán bộ kiểm tra ....................... 30
1.2.3.3. Về công tác xây dựng kế hoạch kiểm tra hàng năm .................. 30
1.2.3.4. Về kiểm soát chất lượng kiểm tra .............................................. 31
1.2.3.5. Về chiến lược xử lý rủi ro .......................................................... 31
1.2.3.6. Ứng dụng công nghệ thông tin trong kiểm tra thuế ................... 32
1.2.3.7. Khả năng vận dụng vào hoạt động kiểm tra thuế tại Việt
Nam nói chung và Chi cục Thuế thành phố Cẩm Phả nói riêng............. 32
1.3. Quan điểm chính sách đường lối của Đảng về công tác kiểm tra thuế.......... 33
1.3.1. Kiểm tra thuế là một phương thức quan trọng để bảo đảm
thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng và chính sách, pháp luật
của Nhà nước ............................................................................................. 34
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

v

1.3.2. Kiểm tra thuế là một trong những nội dụng quan trọng của công
tác quản lý thuế ........................................................................................... 34
1.3.3. Hoạt động kiểm tra thuế phải đảm bảo tính độc lập tương đối
tuân thủ pháp luật và không được cản trở đến hoạt động thanh tra ............ 34
1.3.4. Kiểm tra thuế là một biện pháp quan trọng góp phần tích cực
phịng, chống các hành vi vi phạm pháp luật về thuế ................................. 35
Chƣơng 2. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................. 36
2.1. Các câu hỏi nghiên cứu ............................................................................ 36
2.2. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................... 36
2.2.1. Phương pháp chọn điểm nghiên cứu ................................................. 36
2.2.2. Phương pháp thu thập thông tin ........................................................ 37

2.2.3. Phương pháp tổng hợp thông tin ....................................................... 37
2.2.4. Phương pháp thống kê mơ tả ............................................................ 38
2.2.5. Phương pháp phân tích thơng tin ...................................................... 38
2.2.6. Phương pháp đối chiếu, so sánh ........................................................ 38
2.3. Hệ thống các chỉ tiêu nghiên cứu ............................................................. 39
Chƣơng 3. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC KIỂM TRA THUẾ ĐỐI
VỚI DOANH NGHIỆP NQD TẠI CHI CỤC THUẾ THÀNH PHỐ
CẨM PHẢ GIAI ĐOẠN 2011-2013 ............................................................ 40
3.1. Đặc điểm tình hình kinh tế xã hội của thành phố Cẩm Phả và tổ chức
bộ máy quản lý thu thuế trên địa bàn thành phố Cẩm Phả ............................. 40
3.1.1 Đặc điểm kinh tế - xã hội của thành phố Cẩm Phả ............................ 40
3.1.1.1. Vị trí địa lý và điều kiện tự nhiên .............................................. 40
3.1.1.2. Điều kiện kinh tế xã hội ............................................................. 41
3.1.2. Cơ cấu tổ chức bộ máy của Chi cục Thuế thành phố Cẩm Phả ........ 44
3.2. Thực trạng công tác kiểm tra thuế đối với doanh nghiệp ngoài quốc
doanh tại Chi cục Thuế thành phố Cẩm Phả ................................................... 45
3.2.1. Quy trình kiểm tra thuế ..................................................................... 45
3.2.2. Công tác xây dựng kế hoạch kiểm tra thuế ....................................... 45
3.2.3. Công tác kiểm tra tại trụ sở cơ quan thuế ......................................... 47
3.2.4. Công tác kiểm tra tại trụ sở người nộp thuế...................................... 51

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

vi

3.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác kiểm tra thuế tại Chi cục Thuế
thành phố Cẩm Phả ......................................................................................... 61
3.3.1. Các nhân tố chủ quan ........................................................................ 61

3.3.2. Các nhân tố khách quan .................................................................... 62
3.4. Đánh giá công tác kiểm tra thuế tại Chi cục Thuế thành phố Cẩm Phả ........ 65
3.4.1. Các kết quả đã đạt được .................................................................... 65
3.4.2. Những tồn tại cần khắc phục và nguyên nhân .................................. 67
Chƣơng 4. CÁC GIẢI PHÁP ĐỀ XUẤT NHẰM HỒN THIỆN
CƠNG TÁC KIỂM TRA THUẾ TẠI CHI CỤC THUẾ THÀNH PHỐ
CẨM PHẢ ...................................................................................................... 71
4.1. Quan điểm, phương hướng, mục tiêu ...................................................... 71
4.2. Các giải pháp đề xuất nhằm hồn thiện cơng tác kiểm tra thuế tại Chi
cục Thuế thành phố Cẩm Phả.......................................................................... 72
4.2.1. Phát triển số lượng, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực ................ 72
4.2.2. Hoàn thiện cơ cấu tổ chức bộ máy .................................................... 74
4.2.3. Xây dựng, hoàn thiện cơ sở dữ liệu người nộp thuế phục vụ hiệu
quả cho công tác thanh tra, kiểm tra ........................................................... 75
4.2.4. Phát triển và mở rộng các kỹ năng kiểm tra thuế ............................. 75
4.2.5. Kiểm tra về thuế theo một số lĩnh vực .............................................. 79
4.2.6. Xây dựng và thực hiện cơ chế phối hợp các ngành có liên quan
trong cơng tác kiểm tra thuế ........................................................................ 82
4.2.7. Các giải pháp đối với người nộp thuế ............................................... 83
4.3. Các đề xuất, kiến nghị .............................................................................. 83
4.3.1. Đối với nhà nước ............................................................................... 83
4.3.2. Đối với Bộ Tài chính......................................................................... 84
4.3.3. Đối với Tổng cục Thuế ..................................................................... 85
4.3.4. Đối với Cục Thuế tỉnh Quảng Ninh .................................................. 85
4.3.5. Đối với Chi cục Thuế thành phố Cẩm Phả ....................................... 86
KẾT LUẬN .................................................................................................... 87

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

vii

TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 90

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

viii

DANH MỤC NHỮNG TỪ VIẾT TẮT
BCTC

: Báo cáo tài chính

CSKD

: Cơ sở kinh doanh

DN

: Doanh nghiệp

ĐTNT

: Đối tượng nộp thuế

GTGT

: Giá trị gia tăng

NNT

: Người nộp thuế

NSNN

: Ngân sách nhà nước

NSX

: Nhà sản xuất

QCND

: Quần chúng nhân dân

QLT

: Quản lý thuế

SXKD

: Sản xuất kinh doanh

TN

: Thu nhập

TNDN

: Thu nhập doanh nghiệp

TSCĐ

: Tài sản cố định

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

ix

DANH MỤC BẢNG
Bảng 3.1: Số lượng doanh nghiệp ngoài quốc doanh phải kiểm tra hồ sơ khai
thuế giai đoạn 2011 - 2013 của Chi cục Thuế Thành phố Cẩm Phả ..47
Bảng 3.2: Kết quả kiểm tra hồ sơ khai thuế tại cơ quan thuế giai đoạn 20112013 của Chi cục Thuế Thành phố Cẩm Phả ....................................50
Bảng 3.3: Kết quả kiểm tra tại trụ sở người nộp thuế giai đoạn 2011 - 2013 của
Chi cục Thuế thành phố Cẩm Phả ......................................................53
Bảng 3.4: Số liệu kết quả kiểm tra năm 2013 tại Cơng ty cổ phần cơng nghiệp
Tân Tiến ..............................................................................................56

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

x

DANH MỤC SƠ ĐỒ

Sơ đồ 1.1. Quy trình kiểm tra thuế .................................................................. 16
Sơ đồ 3.1: Cơ cấu tổ chức bộ máy của Chi cục Thuế thành phố Cẩm Phả .... 44

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

1

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Thuế là nguồn thu chủ yếu của Ngân sách nhà nước (NSNN), là công
cụ quản lý điều tiết vĩ mô nền kinh tế, điều tiết thu nhập, hướng dẫn tiêu dùng
và thực hiện cơng bằng xã hội. Thuế là một khoản đóng góp mang tính bắt
buộc, cưỡng chế, pháp lý cao, là nguồn thu chủ yếu cho ngân sách nhà nước.
Cùng với sự phát triển của đất nước, hệ thống chính sách pháp luật về
thuế của Việt Nam hiện nay đang ngày càng đổi mới và hoàn thiện, phù hợp
với sự phát triển của nền kinh tế thị trường có sự quản lý của nhà nước và hội
nhập kinh tế thế giới. Các thành phần kinh tế ngồi quốc doanh hình thành và
phát triển góp phần quan trọng vào việc thực hiện thành công các mục tiêu
kinh tế, xã hội do Đại hội Đảng Cộng sản Việt Nam đề ra.
Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đã đạt được, hệ thống chính sách
pháp luật thuế hiện nay của Việt Nam vẫn còn tồn tại nhiều bất cập như chưa
sát với thực tế, chưa đồng bộ; chưa bao quát và quản lý khai thác hết các
nguồn thu; chưa thật sự bình đẳng, cơng bằng về nghĩa vụ nộp thuế và phù
hợp với thông lệ quốc tế..... Do vậy, trên thực tế đã có khơng ít người nộp
thuế lợi dụng kẽ hở của chính sách để trốn thuế và gian lận thuế.
Kiểm tra thuế là một trong những chức năng quan trọng nhất của quản
lý thuế bởi kiểm tra thuế là cách thức cơ bản để cơ quan thuế cảnh báo, ngăn
ngừa, phát hiện và xử lý những gian lận thuế. Kiểm tra thuế cũng giúp phát

hiện những bất hợp lý trong chính sách thuế và pháp luật thuế để nghiên cứu
bổ sung, sửa đổi kịp thời nhằm phát huy tốt nhất vai trò của thuế trong việc
đảm bảo số thu cho ngân sách nhà nước và điều tiết vĩ mô nền kinh tế. Bởi
vậy, muốn nâng cao hiệu quả quản lý thuế, một trong những việc mà cơ quan
thuế các cấp phải làm là thường xun hồn thiện và nâng cao hiệu quả cơng
tác kiểm tra thuế.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

2

Kết quả nghiên cứu cho thấy kiểm tra thuế được thực hiện theo hướng
quản lý rủi ro, từng bước hiện đại hóa đảm bảo quản lý chặt chẽ nguồn thu,
giảm nợ đọng. Chi cục Thuế thành phố Cẩm Phả thường xun kiểm tra dưới
nhiều hình thức, nhiều kênh thơng tin khác nhau để kịp thời nắm bắt, uốn nắn
và xử lý các hành vi vi phạm. Tuy nhiên đề tài nghiên cứu cũng đã chỉ ra một
số hạn chế trong công tác kiểm tra thuế đối với các doanh nghiệp ngồi quốc
doanh như cơng tác kiểm tra tại cơ quan thuế kết quả đạt được chưa cao.
Trước thực trạng các hành vi trốn thuế, gian lận thuế diễn ra phổ biến
và ngày càng tinh vi, phức tạp, Chi cục Thuế thành phố Cẩm Phả luôn chú
trọng và tăng cường công tác kiểm tra thuế nhằm nâng cao hiệu quả quản lý
thuế. Do vậy, đã góp phần răn đe, ngăn chặn kịp thời các hành vi vi phạm,
gian lận về thuế của người nộp thuế (NNT), thơng qua đó góp phần tăng thu
cho ngân sách nhà nước (NSNN), tạo lập công bằng về nghĩa vụ thuế, thúc
đẩy cạnh tranh bình đẳng giữa các doanh nghiệp ngồi quốc doanh nâng cao
dần tính tuân thủ tự giác trong việc chấp hành các chính sách thuế của người
nộp thuế trên địa bàn thành phố.
Thành phố Cẩm Phả là trung tâm văn hóa, kinh tế và chính trị của tỉnh
Quảng Ninh, là một đỉnh của tam giác công nghiệp miền Bắc, không những

tài nguyên thiên nhiên phong phú mà Cẩm Phả còn là trung tâm buôn bán lớn.
Hàng xuất khẩu chủ yếu là than và hải sản, hàng nhập khẩu là xăng dầu, máy
mỏ, sắt thép, phương tiện vận tải. Thành phố Cẩm Phả là đầu mối buôn bán
các mặt hàng công nghiệp, lương thực, thực phẩm cho sản xuất và tiêu dùng
của vùng công nghiệp mỏ và vùng du lịch.
Chi cục Thuế thành phố Cẩm Phả đã hoàn thành tốt nhiệm vụ thu ngân
sách, tốc độ tăng trưởng năm sau luôn cao hơn năm trước. Trong kết quả đó
có phần đóng góp khơng nhỏ của công tác kiểm tra thuế. Trong những năm
qua, công tác kiểm tra thuế tuy đã có nhiều cố gắng song vẫn cịn những bất
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

3

cập, chưa đáp ứng đòi hỏi của thực tiễn và vẫn cịn những hạn chế nhất định,
cần nghiên cứu hồn thiện để góp phần nâng cao hiệu quả quản lý thuế.
Xuất phát từ những lý do trên, đề tài “Hoàn thiện công tác kiểm tra
thuế đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh trên địa bàn thành phố
Cẩm Phả” trở nên cấp thiết và có ý nghĩa thực tiễn thiết thực.
2. Mục tiêu nghiên cứu đề tài
2.1. Mục tiêu chung
Trên cơ sở đánh giá thực trạng công tác kiểm tra thuế đối với các doanh
nghiệp ngoài quốc doanh trên địa bàn thành phố Cẩm Phả, đề tài đề xuất một
số các giải pháp nhằm hồn thiện cơng tác kiểm tra thuế tại Chi cục Thuế
thành phố Cẩm Phả; góp phần nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý thuế
trên địa bàn thành phố Cẩm Phả cũng như tăng nguồn thu ngân sách cho địa
phương nói riêng và cho cả nước nói chung.
2.2. Các mục tiêu cụ thể của luận văn
- Hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ bản về công tác kiểm tra thuế

đối với doanh nghiệp.
- Đánh giá thực trạng công tác kiểm tra thuế đối với doanh nghiệp
ngoài quốc doanh tại Chi cục Thuế thành phố Cẩm Phả; chỉ ra những kết quả
đạt được, những vấn đề còn tồn tại cũng như những nguyên nhân chủ quan,
khách quan.
- Xác định các yếu tố ảnh hưởng đến công tác kiểm tra thu thuế đối với
doanh nghiệp ngoài quốc doanh trên địa bàn thành phố Cẩm Phả.
- Đề xuất các giải pháp phù hợp nhằm hoàn thiện và nâng cao hơn nữa
chất lượng công tác kiểm tra thuế đối với doanh nghiệp ngồi quốc doanh.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

4

3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là việc triển khai công thực hiện công
tác kiểm tra thuế và các yếu tố ảnh hưởng đến công tác kiểm tra thuế đối với
doanh nghiệp ngoài quốc doanh do Chi cục Thuế thành phố Cẩm Phả quản lý.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
- Không gian: Đề tài tập trung nghiên cứu và đề xuất các giải pháp
hồn thiện cơng tác kiểm tra thuế đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh
do Chi cục Thuế thành phố Cẩm Phả quản lý.
- Thời gian: Để phục vụ đề tài nghiên cứu, tác giả thu thập và khai thác số
liệu kiểm tra thuế tại Chi cục Thuế thành phố Cẩm Phả từ năm 2011 - 2013.
- Về nội dung nghiên cứu: Đề tài tập trung nghiên cứu và đánh giá
những vấn đề lý luận và thực tiễn của công tác kiểm tra thuế đối với các
doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại Chi cục Thuế thành phố Cẩm Phả trong
thời gian qua với các nội dung cụ thể như: Cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý,

quy trình thực hiện cơng tác kiểm tra thuế, kết quả của công tác kiểm tra thuế
và các yếu tố ảnh hưởng đến công tác kiểm tra thuế đối với các doanh nghiệp
ngồi quốc doanh. Trên cơ sở đó, đề tài đề xuất một số giải pháp nhằm hồn
thiện cơng tác kiểm tra thuế tại Chi cục Thuế thành phố Cẩm Phả trong thời
gian tới.
4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
Cũng như những vấn đề chung trong việc quản lý thu thuế của cả nước,
kết quả nghiên cứu này đóng góp cho ngành thuế tỉnh Quảng Ninh, đặc biệt là
Chi cục Thuế thành phố Cẩm Phả một số giải pháp nhằm hồn thiện cơng tác
kiểm tra thuế đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh, đảm bảo thực hiện
tốt pháp luật thuế và tăng thu ngân sách địa phương nhằm phát triển kinh tế
xã hội thành phố Cẩm Phả theo kịp sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh và
của đất nước.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

5

Về lý luận: Đề tài đã hệ thống hóa một số vấn đề lý luận cơ bản về hoạt
động kiểm tra người nộp thuế. Kết quả nghiên cứu của đề tài làm giầu thêm
cơ sở lý luận về thuế và công tác kiểm tra thuế.
Về thực tiễn: Đề tài làm rõ được thực trạng công tác kiểm tra thuế
đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh trên địa bàn thành phố Cẩm
Phả. Kết quả nghiên cứu cho thấy kiểm tra thuế được thực hiện theo
hướng quản lý rủi ro, từng bước hiện đại hóa đảm bảo quản lý chặt chẽ
nguồn thu, giảm nợ đọng thuế.
Căn cứ vào kết quả nghiên cứu, đề tài đã đề xuất một số giải pháp
nhằm hồn thiện cơng tác kiểm tra thuế đối với các doanh nghiệp ngoài quốc
doanh trên địa bàn do Chi cục Thuế thành phố Cẩm Phả quản lý như: Về chất

lượng các cuộc kiểm tra thuế; tổ chức bộ máy kiểm tra; cơ chế phối hợp giữa
các bộ phận chức năng thuộc văn phòng Chi cục, giữa cơ quan thuế và các cơ
quan chức năng; việc xây dựng cơ sở dữ liệu người nộp thuế.
Kết quả nghiên cứu của đề tài được dùng làm tài liệu tham khảo cho
các Chi cục Thuế, Cục Thuế tỉnh Quảng Ninh trong việc đề xuất các chính
sách hồn thiện cơng tác kiểm tra thuế và những người quan tâm đến hiệu quả
công tác kiểm tra thuế đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh.
5. Kết cấu luận văn
Ngoài phần mở đầu và kết luận, Luận văn được kết cấu gồm 4 chương:
Chƣơng 1: Lý luận chung về kiểm tra thuế và những vấn đề cơ bản về
kiểm tra thuế đối với doanh nghiệp ở Việt Nam.
Chƣơng 2: Phương pháp nghiên cứu.
Chƣơng 3: Thực trạng công tác kiểm tra thuế đối với doanh nghiệp
ngoài quốc doanh tại Chi cục Thuế thành phố Cẩm Phả giai đoạn 2011-2013.
Chƣơng 4: Một số giải pháp nhằm hồn thiện cơng tác kiểm tra tại Chi
cục Thuế thành phố Cẩm Phả trong thời gian tới.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

6

Chƣơng 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
CỦA CÔNG TÁC KIỂM TRA THUẾ
1.1. Cơ sở lý luận của công tác kiểm tra thuế
- Khái niệm doanh nghiệp ngoài quốc doanh
Kinh tế ngoài quốc doanh là một khu vực kinh tế bao gồm các thành
phần kinh tế phi nhà nước, vốn đầu tư cho hoạt động sản xuất kinh doanh của

khu vực kinh tế này thuộc tư nhân.
Như vậy doanh nghiệp ngồi quốc doanh bao gồm các Cơng ty hợp
danh, Cơng ty cổ phần, Công ty trách nhiệm hữu hạn, Doanh nghiệp tư nhân...
- Đặc điểm doanh nghiệp ngoài quốc doanh
Đặc điểm dễ nhận thấy của doanh nghiệp ngoài quốc doanh là số
lượng doanh nghiệp nhiều, ngành nghề kinh doanh phong phú, đa dạng và
tồn tại dưới nhiều hình thức như Công ty cổ phần, Công ty cổ phần,
Doanh nghiệp tư nhân ...
Quy mơ kinh doanh của các doanh nghiệp ngồi quốc doanh thường
nhỏ, vốn ít, tổ chức bộ máy thường gọn nhẹ, linh hoạt.
- Vai trò của các doanh nghiệp ngồi quốc doanh
Doanh nghiệp ngồi quốc doanh góp phần khơng nhỏ trong công cuộc
sản xuất, tạo ra nhiều của cải cho xã hội. Doanh nghiệp ngồi quốc doanh
đóng góp số thu khơng nhỏ vào NSNN hàng năm đồng thời góp phần tạo
nhiều công ăn việc làm cho người lao động.
1.1.1. Khái niệm về kiểm tra thuế
Hoạt động quản lý Nhà nước chính là sự tác động có định hướng của
chủ thể quản lý - cơ quan thuế (CQT) tới các đối tượng quản lý - đối tượng
nộp thuế (ĐTNT) nhằm đạt được mục tiêu động viên một phần thu nhập quốc
dân vào ngân sách nhà nước. Do vậy, kiểm tra thuế chính là một cơng đoạn và
là một yếu tố cấu thành của hoạt động lãnh đạo quản lý Nhà nước của cơ quan
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

7

thuế. Hoạt động quản lý của cơ quan thuế bao gồm từ việc xây dựng các mục
tiêu kế hoạch trong giai đoạn nhất định đến việc tổ chức để thực hiện các mục
tiêu kế hoạch đó và sau cùng là tiến hành kiểm tra thuế, việc thực hiện đó như

thế nào để từ đó tác động ngược trở lại từ khâu xác định chủ trương kế hoạch
có hợp lý hay không nhằm đảm bảo cho hoạt động của cơ quan thuế đạt được
hiệu quả cao.
Kiểm tra thuế là một biện pháp hữu hiệu nhằm phát hiện ngăn ngừa vi
phạm, giúp người nộp thuế nhận thấy ln có một hệ thống giám sát hiệu quả
tồn tại và kịp thời phát hiện các hành vi vi phạm của họ. Kiểm tra thuế là một
trong bốn chức năng cơ bản của quản lý thuế theo mơ hình chức năng. Bên
cạnh việc tơn trọng kết quả tự tính, tự khai tự nộp thuế của người nộp thuế, cơ
quan thuế thực hiện các biện pháp giám sát hiệu quả vừa đảm bảo khuyến
khích sự tuân thủ tự nguyện, vừa đảm bảo phát hiện ngăn ngừa các trường
hợp vi phạm pháp luật thuế.
Kiểm tra thuế là hoạt động giám sát của cơ quan thuế đối với các hoạt
động, giao dịch liên quan đến phát sinh nghĩa vụ thuế và tình hình thực hiện
thủ tục hành chính thuế, chấp hành nghĩa vụ nộp thuế của người nộp thuế,
nhằm bảo đảm pháp luật thuế được thực thi nghiêm chỉnh trong đời sống kinh
tế - xã hội.
1.1.2. Đặc điểm, vai trò, mục tiêu và nguyên tắc của kiểm tra thuế
1.1.2.1. Đặc điểm cơ bản của hoạt động kiểm tra đối tượng nộp thuế
Phạm vi kiểm tra thuế là khá rộng; đối tượng kiểm tra thuế rất đa dạng,
trên mọi lĩnh vực của ngành kinh tế.
Kiểm tra thuế là công việc rất khó khăn phức tạp vì ảnh hưởng đến lợi
ích kinh tế của đối tượng được kiểm tra thuế. ĐTNT thường xuyên tìm mọi
cách nhằm trốn thuế, lách và tránh thuế, gây khó khăn cho cơng tác kiểm tra.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

8

Cơng tác kiểm tra thuế địi hỏi cao về năng lực, chuyên môn và phẩm
chất đạo đức công chức thuế.
1.1.2.2. Vai trò của kiểm tra thuế
Kiểm tra đối tượng nộp thuế có một số vai trị cơ bản sau:
- Kiểm tra thuế là phương tiện phòng ngừa hành vi vi phạm pháp luật,
tội phạm nảy sinh trong hoạt động quản lý thuế.
- Với chức năng là công cụ thực hiện quản lý nhà nước kiểm tra thuế
chính là việc xem xét tại chỗ việc làm của các tổ chức, cơ quan và các cá nhân
có thực hiện đúng quy định của chính sách, pháp luật về thuế khơng? Qua đó
thực hiện các biện pháp chế tài bằng mệnh lệnh hoặc các quyết định hành
chính nhằm ngăn ngừacác hành vi vi phạm pháp luật của ĐTNT.
- Kiểm tra đối tượng nộp thuế đã góp phần hồn thiện cơ chế chính
sách pháp luật về thuế.
Hệ thống thuế ở nước ta hiện nay bao gồm nhiều sắc thuế khác nhau.
Mỗi sắc thuế điều tiết đến một số đối tượng xã hội nhất định và có những
phương pháp quản lý thu khác nhau. Về cơ bản, khi mỗi sắc thuế được ban
hành đều đã được nghiên cứu kỹ và chuẩn bị chu đáo nhưng do đặc điểm nền
kinh tế nước ta đang trong thời kỳ chuyển đổi từ hành chính, bao cấp sang nền
kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa nên khơng tránh khỏi những
khiếm khuyết, bất cập. Chính vì vậy, kiểm tra thuế là nơi cung cấp các căn cứ,
các bằng chứng cụ thể phản ánh một cách chân thực, sống động các hoạt động
diễn ra trong thực tế, để phục vụ cho việc hồn thiện, bổ sung các chính sách
cho phù hợp.
Thực tế cho thấy, khơng có hệ thống pháp luật nào có thể đảm bảo là
khơng có cơ sở khiếm khuyết. Đây chính là nguyên nhân để các đối tượng cố

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

9

tình lách luật để trục lợi cá nhân do đó kiểm tra phải phát hiện hành vi tham
nhũng, tiêu cực để ngăn chặn kịp thời.
- Kiểm tra đối tượng nộp thuế có vai trị quan trọng trong việc cải cách
thủ tục hành chính cả về quy chế và tổ chức thực hiện, giảm đến mức tối đa
các thủ tục, quy chế không cần thiết gây phiền hà cho doanh nghiệp, tiếp thu
được những kiến nghị của người nộp thuế về chính sách pháp luật về thuế để
kiến nghị sửa đổi hoàn thiện hơn.
1.1.2.3. Mục tiêu của kiểm tra thuế
Hoạt động kiểm tra thuế nhằm vào các mục tiêu sau:
- Bảo vệ lợi ích của nhà nước, bảo vệ quyền và các lợi ích hợp pháp của
các tổ chức và cá nhân khi thực hiện chính sách pháp luật thuế.
- Giúp các đối tượng nộp thuế và cơ quan thuế thực hiện nghiêm chỉnh
các văn bản pháp luật về công tác quản lý thu ngân sách.
- Thông qua công tác kiểm tra thuế nhằm đánh giá việc chấp hành các
luật thuế của các đối tượng nộp thuế và người thu thuế nhằm phát huy nhân tố
tích cực, đấu tranh ngăn ngừa và xử lý những mặt tiêu cực.
- Căn cứ vào những kiến nghị của kết quả kiểm tra, cơ quan thuế các cấp
có thể đề ra các giải pháp cụ thể để thực hiện nhằm đưa Luật thuế vào cuộc sống,
đảm bảo sự công bằng trong việc thực hiện luật thuế đồng thời cải cách hành
chính trong lĩnh vực thuế phát hiện ra những hạn chế chưa đồng bộ về cơ chế
quản lý và chính sách thuế để kiến nghị cơ quan có thẩm quyền kịp thời sử đổi,
bổ sung, sử đổi các quy trình quản lý thu thuế ngày càng hợp lý hơn.
- Thông qua công tác kiểm tra thuế nhằm hướng dẫn, giúp đỡ đối tượng
nộp thuế nắm được nghĩa vụ và quyền hạn của đơn vị khi thực hiện luật thuế
cũng như nâng cao trách nhiệm của công chức ngành thuế thi hành công vụ.
Thông qua công tác kiểm tra nội bộ nhằm kịp thời ngăn chặn, phòng
ngừa những hành vị tiêu cực, tham nhũng phát sinh để xây dựng cơ quan thuế

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>