Skkn các biện pháp chỉ đạo giáo viên của trường trung học cơ sở phổ khánh tiến hành đổi mới phương pháp, hình thức dạy học và kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh

PHẦN 1
MỞ ĐẦU
Văn Kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII tiếp tục khẳng định “giáo
dục là quốc sách hàng đầu, phát triển giáo dục và đào tạo nhằm nâng cao dân
trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài. Chuyển mạnh quá trình giáo dục chủ
yếu từ trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất
người học; học đi đôi với hành, lý luận gắn với thực tiễn. Phát triển giáo dục
và đào tạo phải gắn với nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội”. Trọng tâm là “...
đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục đào tạo phát triển nguồn nhân lực, phấn
đấu trong những năm tới, tạo ra chuyển biến căn bản, mạnh mẽ chất lượng,
hiệu quả giáo dục đào tạo làm cho giáo dục đào tạo thật sự là quốc sách hàng
đầu, đáp ứng ngày càng tốt hơn công cuộc xây dựng, bảo vệ tổ quốc và nhu
cầu học tập của nhân dân, là yêu cầu bức thiết của toàn xã hội, yêu cầu của
hội nhập quốc tế trong kỷ ngun tồn cầu hóa”.
Trong tiến trình đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục đào tạo hiện nay thì
đổi mới giáo dục phổ thơng đóng vai trị quan trọng: “...tập trung phát triển trí
tuệ, thể  chất, hình thành phẩm chất, năng lực công dân, phát hiện và bồi
dưỡng năng khiếu, định hướng nghề  nghiệp cho học sinh. Nâng cao chất
lượng giáo dục toàn diện, chú trọng giáo dục lý tưởng, truyền thống, đạo đức,
lối sống, ngoại ngữ, tin học, năng lực và kỹ năng thực hành, vận dụng kiến
thức vào thực tiễn. Phát triển khả năng sáng tạo, tự học, khuyến khích học tập
suốt đời…”
Với vai trị Phó hiệu trưởng phụ trách chuyên môn, bản thân thiết nghĩ
nâng cao chất lượng giáo dục là một yêu cầu bức thiết của các trường Phổ
thơng nói chung, là sự sống cịn có tác động mạnh mẽ đến chất lượng đào tạo
nguồn lực cho sự phát triển xã hội. Trong rất nhiều biện pháp nhằm nâng cao
chất lượng giáo dục của trường Phổ thơng nói chung và Trung học cơ sở Phổ
Khánh nói riêng thì đổi mới phương pháp, hình thức dạy học, đổi mới kiểm

skkn

1


tra đánh giá kết quả học tập của học sinh được xem là biện pháp vô cùng quan
trọng quyết định sự thành bại về chất lượng giáo dục của trường.
Nhận thức được tầm quan trọng đó, bản thân đã xây dựng sáng kiến “ Phó
hiệu trưởng phụ trách chun mơn với cơng tác đổi mới phương pháp, hình
thức dạy học, đổi mới kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh”. Sáng
kiến này, bản thân đề ra các biện pháp chỉ đạo giáo viên của trường Trung
học cơ sở Phổ Khánh tiến hành đổi mới phương pháp, hình thức dạy học và
kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh, với mục tiêu nâng cao chất
lượng, hiệu quả giáo dục của nhà trường, đáp ứng theo yêu cầu của Nghị
quyết số 29/TW.

skkn

2


PHẦN 2
NỘI DUNG
2.1. THỜI GIAN THỰC HIỆN
Sáng kiến được thực hiện từ năm học 2018-2019 đến nay.
2.2. ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG
2.2.1. Kết quả đạt được
- Qua dự giờ đột xuất, dự giờ đánh giá xếp loại giáo viên trong năm học
2018-2019 và học kỳ kỳ 1, năm học 2020. Kết quả:
+ 38/38 giáo viên tổ chức giảng dạy theo phương pháp lấy học sinh làm
trung tâm. Nhiều kĩ thuật dạy học đặc thù bộ môn được giáo viên áp dụng
trong quá trình giảng dạy.

+ Nhiều giáo viên tổ chức dạy học ngồi lớp học thơng qua tham quan
thiên nhiên thuộc bộ môn sinh học, dạy học thực tiễn tại cơ sở sản xuất đồ
gốm của bộ mơn hóa học, dạy học thực địa thơng qua việc đo đạc diện tích
vườn trường, chiều cao cột cờ thuộc bộ mơn tốn,...
- Qua kiểm tra đột xuất và định kỳ về giáo án phục vụ soạn giảng. Kết quả
38/38 giáo viên soạn giáo án đúng cấu trúc công văn 874/PGD-ĐT.
- Qua kiểm tra bộ Hồ sơ lưu của các tổ chuyên môn. Kết quả:
+ 100% giáo viên ra đề kiểm tra định kỳ có ma trận. Cấu trúc ma trận đảm
bảo theo qui định của công văn 8773/BGD-ĐT về quy định cấu trúc ma trận
đề kiểm tra.
+ 100% đề kiểm tra có câu hỏi, bài tập để học sinh vận dụng kiến thức đã
học giải quyết tình huống xảy ra trong thực tiễn cuộc sống.
+ Đã có nhiều sản phẩm: bài thuyết trình, bài trình chiếu, hệ thống bài
tập được học sinh hồn thiện,... để thay thế cho bài kiểm tra định kỳ, bài kiểm
tra thường xuyên được lưu trữ tại hồ sơ tổ chun mơn.
2.2.2. Những mặt cịn hạn chế
- Trong q trình giảng dạy cịn một vài giáo viên chưa sử dụng thành thục
các kĩ thuật dạy học đặc thù bộ mơn nên đơi lúc cịn lúng túng trong khâu tổ

skkn

3


chức, hướng dẫn học sinh hoạt động và hỗ trợ lẫn nhau cũng như trong quá
trình báo cáo kết quả đạt được.
- Giáo viên soạn giáo án thể hiện phương pháp, kỹ thuật dạy học lấy học
sinh làm trung tâm, tuy nhiên trong q trình giảng dạy khơng thực hiện đúng
kịch bản đã xây dựng.
- Còn một vài tiết trong giáo án của giáo viên vẫn còn mang dáng dấp cấu

trúc giáo án cũ: còn xem nhẹ hoạt động khởi động – kết nối, nâng cao, tìm tịi
mở rộng.
- Nội dung, kiến thức của nhiều mơn học, tiết học có thể tổ chức cho học
sinh tìm tịi, lĩnh hội ngồi lớp học nhưng giáo viên chưa mạnh dạn tổ chức
giảng dạy ngoài lớp học.
- Số lượng giáo viên sử dụng các hình thức đánh giá: qua các hoạt động
trên lớp; đánh giá qua hồ sơ học tập, vở học tập; đánh giá qua việc học sinh
báo cáo kết quả thực hiện một dự án học tập, nghiên cứu khoa học kĩ thuật,
báo cáo kết quả thực hành, thí nghiệm; đánh giá qua bài thuyết trình (bài viết,
bài trình chiếu, video,…) về kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập thay cho các
bài kiểm tra hiện hành chưa được nhiều và chưa đồng bộ.
- Đề kiểm tra đã kết hợp một cách hợp lý giữa hình thức tự luận với trắc
nghiệm khách quan, giữa kiểm tra lý thuyết với thực hành. Tuy nhiên số
lượng câu hỏi, bài tập vận dụng kiến thức liên môn vào thực tiễn; tăng cường
ra câu hỏi mở, gắn với thời sự quê hương, đất nước đối với môn khoa học xã
hội để học sinh bày tỏ chính kiến của mình về vấn đề kinh tế, chính trị, xã hội
vẫn chưa được nhiều.
2.2.3. Nguyên nhân đạt được và nguyên nhân hạn chế
2.2.3.1. Nguyên nhân đạt được kết quả
- Ban giám hiệu nhận thức đúng mục đích, ý nghĩa và tầm quan trọng việc
đổi mới phương pháp, hình thức dạy học và kiểm tra đánh giá kết quả học tập
của học sinh.
- Xây dựng kế hoạch đổi mới phương pháp, hình thức dạy học và kiểm tra
đánh giá kết quả học tập của học sinh ngay từ đầu năm học. Chỉ đạo thực

skkn

4

hiện kế hoạch và điều chỉnh, bổ sung kịp thời, phù hợp với tình hình thực tiễn
của trường.
- Cơng tác phổ biến văn bản; tuyên truyền, động viên khích lệ giáo viên
đổi mới phương pháp, hình thức dạy học và kiểm tra đánh giá kết quả học
tập của học sinh kịp thời, đúng người, đúng việc.
- Công tác bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho giáo viên đáp ứng nhu
cầu giảng dạy được coi trọng và duy trì thường xuyên.
- Tổ chức cho giáo viên sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học,
theo chủ đề, hội thảo chuyên đề xoay quanh đổi mới phương pháp, hình thức
dạy học và kiểm tra đánh giá nhằm giúp cho giáo viên học tập, chia sẻ, rút
kinh nghiệm lẫn nhau và áp dụng vào soạn giảng có chất lượng.
- Cơng tác kiểm tra đột xuất, kiểm tra chuyên đề liên quan đến đổi mới
phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá được duy trì thường xuyên từ đầu
đến cuối năm học.
- Giáo viên nhận thức được sự cần thiết phải đổi mới, nếu khơng thực hiện
đổi mới phương pháp, hình thức dạy học và kiểm tra đánh giá kết quả học tập
của học sinh, bản thân sẽ bị học sinh xem thường, danh dự “người thầy” giảm
sút.
2.2.3.2. Nguyên nhân của những hạn chế
- Số lượng học sinh/lớp tương đối đông, nội dung để học sinh lĩnh hội
trong một tiết học nhiều nhưng thời gian/ 1 tiết học chỉ 45 phút.
- Cơ sở vật chất, trang thiết bị, bàn ghế học sinh chưa thật phù hợp cho
việc áp dụng một số kỹ thuật dạy học đặc thù bộ mơn.
- Cịn một vài giáo viên ngại đổi mới, ngại khổ, ngại khó nên chưa mạnh
dạn đầu tư trong soạn giảng, kiểm tra đánh giá và đổi mới hình thức dạy học.
- Phổ Khánh thuộc xã nghèo bãi ngang ven biển, đời sống khó khăn, đa số
phụ huynh đi làm ăn xa nên việc nhắc nhở, hỗ trợ việc học tập của học sinh
ở nhà rất ít, do đó ảnh hưởng rất lớn đến đổi mới phương pháp, hình thức dạy
học và kiểm tra kết quả học tập của học sinh đối với giáo viên.

skkn

5


- Quy cách bàn ghế và cách bố trí bàn ghế trong phịng học như hiện nay
chỉ thích hợp với lối tương tác một chiều từ giáo viên đến học sinh, hạn chế
lối tương tác đa chiều trong lớp học bao gồm giáo viên - học sinh, học sinhhọc sinh.

skkn

6


PHẦN 3
GIẢI PHÁP THỰC HIỆN
3.1. CĂN CỨ THỰC HIỆN
3.1.1. Căn cứ pháp lý
- Nghị quyết 29-NQ/TW năm 2013 của Ban Chấp hành Trung ương về
đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp
hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa và hội nhập quốc tế.
- Công văn số: 3535 /BGDĐT-GDTrH ngày 27 tháng 5 năm 2013, về
việc: Hướng dẫn triển khai thực hiện phương pháp “Bàn tay nặn bột” và các
phương pháp dạy học tích cực khác.
- Cơng văn số: 5555/BGDĐT-GDTrH ngày 08 tháng 10 năm 2014, về
việc: Hướng dẫn sinh hoạt chuyên môn về đổi mới phương pháp dạy học và
kiểm tra, đánh giá; tổ chức và quản lí các hoạt động chuyên môn của trường
trung học/trung tâm giáo dục thường xuyên qua mạng.
- Công văn số: 5333/BGDĐT-GDTrH ngày 29/9/2014 về đổi mới kiểm

tra đánh giá định hướng phát triển năng lực học sinh.
- Công văn 8773/BGDĐT-GDTrH, ngày 30 tháng 12 năm 2010, về việc:
Hướng dẫn biên soạn đề kiểm tra.
- Công văn số 5333/BGDĐT-GDTrH ngày 29/9/2014 và công văn số
3333/BGD ĐT-GDTrH ngày 07/7/2016 của Bộ GD&ĐT về việc sử dụng định
dạng đề thi đánh giá năng lực tiếng Anh dành cho học sinh phổ thông từ năm
học 2015-2016.
- Các văn bản chỉ đạo thực hiện chuyên môn của Sở Giáo dục- Đào tạo
Quảng Ngãi và Phòng Giáo dục - Đào tạo Đức Phổ: Công văn số
1868/SGDDT-GDTrH ngày 26 tháng 10 năm 2017 của Sở GD&ĐT Quảng
Ngãi; công văn số 874/PGDĐT-THCS ngày 11/12/2017 của Phòng Giáo dục
và Đào tạo.
3.1.2. Cơ sở lý luận

skkn

7


3.1.2.1. Dạy học tích cực
Phương pháp dạy học tích cực là một thuật ngữ rút gọn, được dùng ở
nhiều nước để chỉ những phương pháp giáo dục , dạy học theo hướng phát
huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của người học. PPDH tích cực hướng tới
việc hoạt động hóa, tích cực hóa hoạt động nhận thức của người học, tức là
tập kết vào phát huy tính tích cực của người học chứ không phải là tập kết vào
phát huy tính tích cực của người dạy , tuy nhiên để dạy học theo phương pháp
tích cực thì thầy giáo phải nỗ lực nhiều so với dạy theo phương pháp thụ
động.
3.1.2.2. Đổi mới phương pháp dạy học
Đổi mới phương pháp dạy học là đổi mới cách tiến hành các phương pháp,

đổi mới các phương tiện và hình thức triển khai phương pháp trên cơ sở khai
thác triệt để ưu điểm của các phương pháp cũ và vận dụng linh hoạt một số
phương pháp mới nhằm phát huy tối đa tính tích cực, chủ động và sáng tạo
của người học. Mục đích cuối cùng của đổi mới phương pháp là làm thế nào
để học sinh phải thực sự tích cực, chủ động, tự giác, ln trăn trở tìm tịi, suy
nghĩ và sáng tạo trong quá trình lĩnh hội tri thức và lĩnh hội cả cách thức để có
được tri thức ấy nhằm phát triển và hồn thiện nhân cách của mình.
3.1.2.3. Hình thức dạy học
Hình thức tổ chức dạy học là cách tiến hành tổ chức quá trình học tập cho
học sinh phù hợ p với mục đích, nội dung bài học, nhằm làm cho bài học đạt
kết quả tối ưu.
Các hình thức tổ chức dạy học rất đa dạng. Căn cứ vào địa điểm diễn ra
q trình dạy học có hình thức dạy học trên lớp cả hình thức dạy học ngồi
lớp; xét theo số lượng học sinh, có hình thức dạy học tồn lớp, hình thức dạy
học theo nhóm, hình thức dạy học cá nhân,… Mỗi hình thức đều có những
đặc điểm riêng, có chức năng và vai trị nhất định trong quá trình dạy học,
song giữa các hình thức tổ chức dạy học ln có sự liên hệ mật thiết với
nhau, hỗ trợ lẫn nhau.
3.1.2.4. Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh

skkn

8


- Kiểm tra: Trong Đại từ điển Tiếng Việt, Nguyễn Như Ý định nghĩa kiểm
tra là xem xét thực chất, thực tế. Theo Bửu Kế, kiểm tra là tra xét, xem xét,
kiểm tra là sốt xét lại cơng việc, kiểm tra là xem xét tình hình thực tế để
đánh giá, nhận xét. Cịn theo Trần Bá Hồnh, kiểm tra là cung cấp những dữ
kiện, những thông tin làm cơ sở cho việc đánh giá.

Như vậy, các nhà khoa học và các nhà giáo dục đều cho rằng kiểm tra với
nghĩa là nhằm thu thập số liệu, chứng cứ, xem xét, sốt xét lại cơng việc thực
tế để đánh giá và nhận xét.
- Đánh giá: Đánh giá là quá trình hình thành những nhận định, phán đốn
về kết quả cơng việc dựa vào sự phân tích những thơng tin thu được, đối
chiếu với những mục tiêu, tiêu chuẩn đề ra, nhằm đề xuất những quyết định
thích hợp để cải thiện thực trạng, điều chỉnh nâng cao chất lượng và hiệu qủa
công việc. Theo Đại từ điển Tiếng Việt của Nguyễn Như Ý, đánh giá là nhận
xét bình phẩm về giá trị. Theo từ điển Tiếng Việt của Văn Tân thì đánh giá là
nhận thức cho rõ giá trị của một người hoặc một vật. Đánh giá trong giáo dục,
theo Dương Thiệu Tống là quá trình thu thập và xử lý kịp thời, có hệ thống
thơng tin  về hiện trạng và hiệu quả giáo dục. Căn cứ vào mục tiêu dạy học,
làm cơ sở cho những chủ trương, biện pháp và hành động trong giáo dục tiếp
theo. Cũng có thể nói rằng đánh giá là q trình thu thập phân tích và giải
thích thơng tin một cách hệ thống nhằm xác định mức độ đạt đến của các mục
tiêu  giáo dục về phía học sinh. Đánh giá có thể thực hiện bằng phương pháp
định lượng hay định tính.
Như vậy đánh giá là việc đưa ra những kết luận nhận định, phán xét về
trình độ học sinh. Muốn đánh giá kết quả học tập của học sinh thì việc đầu
tiên là phải kiểm tra, sốt xét lại tồn bộ cơng việc học tập của học sinh, sau
đó tiến hành đo lường để thu thập những thông tin cần thiết, cuối cùng là đưa
ra một quyết định. Do vậy kiểm tra và đánh giá kết quả học tập của học sinh
là hai khâu có quan hệ mật thiết với nhau. Kiểm tra nhằm cung cấp thông tin
để đánh giá và đánh giá thông qua kết quả của kiểm tra. Hai khâu đó hợp
thành một quá trình thống nhất là kiểm tra - đánh giá.

skkn

9

3.1.2.5. Quản lý trường học
Nhà trường là đơn vị cơ sở trực tiếp giáo dục – đào tạo, là cơ quan chuyên
môn của ngành giáo dục – đào tạo, hoạt động của nhà trường rất đa dạng,
phong phú và phức tạp, nên việc quản lý, lãnh đạo chặt chẽ, khoa học sẽ bảo
đảm đoàn kết, thống nhất được mọi lực lượng, tạo nên sức mạnh đồng bộ
nhằm thực hiện có chất lượng và hiệu quả mục đích giáo dục.
3.1.2.6. Quản lý việc đổi mới phương pháp dạy học
Quản lý việc đổi mới phương pháp dạy học được hiểu là những tác động
của hiệu trưởng đến toàn bộ con người, tổ chức và các điều kiện vật chất của
nhà trường nhằm làm cho việc đổi mới phương pháp dạy học đạt được mục
tiêu đã đề ra.
3.1.3. Căn cứ thực tiễn
- Đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên, công nhân viên và học sinh: Tổng số
giáo viên và nhân viên: 39, trong đó Hiệu trưởng: 01, Phó Hiệu trưởng: 01,
Giáo viên: 35, Kế toán: 01; Tổng số lớp học: 18; tổng số học sinh đầu năm
557/284 nữ. Đa số giáo viên được đào tạo chuyên môn đạt chuẩn và trên
chuẩn. Học sinh số đơng có đạo đức tốt, hiền ngoan có ý thức động cơ học tập
đúng đắn, đa số cha mẹ học sinh quan tâm đến việc học tập của con em mình.
Tuy nhiên vẫn cịn có một vài khó khăn: Đội ngũ giáo viên của trường đa số
còn trẻ về tuổi đời lẫn tuổi nghề, kinh nghiệm giảng dạy cịn hạn chế, cịn có
mơn giáo viên phải dạy trái tay như môn Công nghệ, Mỹ thuật.
- Cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học: Trường có 26 phịng được xây dựng
tầng hóa kiên cố, trong đó đã bố trí 14 phịng phục vụ giảng dạy, 02 phịng bộ
mơn, 01 phòng dạy giáo án điện tử, 01 phòng tin học, 01 phòng Hội đồng, 01
thư viện, 01 phòng truyền thống, 01 phịng đồn- đội, 01 phịng chứa thiết bị,
01 phịng Hiệu trưởng- kế tốn, 01 phịng phó Hiệu trưởng- văn thư ,01 phòng
dùng dạy âm nhạc; Trang bị đủ mỗi khối lớp 01 bộ đồ dùng dạy học theo
chuẩn quy định; có khoản 115 bộ bàn ghế học sinh đảm bảo chuẩn. Bên cạnh
thuận lợi đó thì cũng cịn nhiều khó khăn: chưa có nhà hiệu bộ; thiếu phịng

Lab và phịng nghe nhìn nên ảnh hưởng đến việc dạy tin học và dạy tiếng Anh

skkn

10


cho học sinh, các phịng bộ mơn chưa đủ chuẩn, số lượng máy tính chưa đủ
phục vụ giảng dạy cho số học sinh toàn trường, bàn ghế chưa đảm bảo quy
cách cịn nhiều nên ảnh hưởng đến hình thức tổ chức dạy học.
3.2. NỘI DUNG, PHƯƠNG PHÁP THỰC HIỆN
3.2.1. Nội dung
Các biện pháp chỉ đạo giáo viên của trường trung học cơ sở Phổ Khánh
tiến hành đổi mới phương pháp, hình thức dạy học và kiểm tra đánh giá kết
quả học tập của học sinh, với mục tiêu nâng cao chất lượng, hiệu quả giáo
dục của nhà trường, đáp ứng theo yêu cầu của Nghị quyết số 29/TW.
3.2.2. Phương pháp
Phương pháp điều tra, thu thập thông tin, quan sát, thống kê.
3.3. GIẢI PHÁP- BIỆN PHÁP THỰC HIỆN
3.3.1. Nâng cao nhận thức và bồi dưỡng nghiệp vụ cho giáo viên
Để đổi mới phương pháp, hình thức dạy học và đổi mới kiểm tra đánh giá
kết quả học tập của học sinh, địi hỏi người thầy khơng chỉ có bản lĩnh nghề
nghiệp vững vàng mà cịn phải tự mình vượt qua những thói quen đã ăn sâu,
bám rễ trong tiềm thức của bản thân. Nhận thức được những khó khăn đó bản
thân đã tham mưu với Hiệu trưởng triển khai đầy đủ các văn bản chỉ đạo của
cấp trên liên quan đến đổi mới phương pháp, hình thức dạy học và đổi mới
kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh; Tạo điều kiện để 100% giáo
viên được tham gia tập huấn chun mơn liên quan đến đổi mới phương pháp,
hình thức dạy học và đổi mới kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh,
đồng thời cử giáo viên cốt cán tổ chức tập huấn lại những nội dung liên quan

phải đổi mới mà giáo viên chưa hiểu kỹ tại trường; Tổ chức sinh hoạt chuyên
môn theo chủ đề, theo nghiên cứu bài học, hội thảo, sinh hoạt chuyên đề xoay
quanh đổi mới phương pháp dạy học, hình thức dạy học, kiểm tra đánh giá kết
quả học tập của học sinh … đúng kế hoạch đã lập và điều chỉnh bổ sung kịp
thời phù hợp với thực tế. Tổ chức cho giáo viên tham gia học bồi dưỡng
thường xuyên nội dung 3 theo kế hoạch của trường với nội dung của những

skkn

11


modul liên quan đổi mới phương pháp dạy học, hình thức dạy học, kiểm tra
đánh giá kết quả học tập của học sinh.
Với biện pháp trên, trong những năm qua đã có:
- 100% giáo viên của trường đã nhận thức rõ tầm quan trọng và ý nghĩa
của việc đổi mới phương pháp dạy học, hình thức dạy học, kiểm tra đánh giá
kết quả học tập của học sinh.
- 100% giáo viên bộ môn được tham gia tập huấn và dự tập huấn lại tại
trường những vấn đề mới, khó, chưa nắm rõ liên quan đến đổi mới phương
pháp dạy học, kiểm tra đánh giá.
- 100% giáo viên được Phòng giáo dục - Đào tạo Đức Phổ đánh giá kết
quả bồi dưỡng thường xuyên đạt loại khá, tốt.
3.3.2. Chỉ đạo đổi mới cách thiết kế bài dạy, lập kế hoạch bài học
Một giờ học tốt là một giờ học phát huy được tính tích cực, tự giác, chủ
động, sáng tạo của cả người dạy và người học nhằm nâng cao tri thức, bồi
dưỡng năng lực hợp tác, năng lực vận dụng tri thức vào thực tiễn, bồi
dưỡng phương pháp tự học, tác động tích cực đến tư tưởng, tình cảm, đem lại
hứng thú học tập cho người học. Ngoài những u cầu có tính chất truyền
thống như: bám sát mục tiêu giáo dục, nội dung dạy học, đặc trưng mơn

học; phù hợp với đặc điểm tâm sinh lí lứa tuổi học sinh; giờ học đổi mới
phương pháp dạy cịn có những yêu cầu mới như: được thực hiện thông
qua việc giáo viên tổ chức các hoạt động học tập cho học sinh theo hướng chú
ý đến việc rèn luyện phương pháp tư duy, khả năng tự học, nhu cầu hành
động và thái độ tự tin; được thực hiện theo nguyên tắc tương tác nhiều chiều:
giữa giáo viên với học sinh, giữa học sinh với nhau (chú trọng cả hoạt động
dạy của người dạy và hoạt động học của người học). Về bản chất, đó là giờ
học có sự kết hợp giữa học tập cá thể (hình thức học cá nhân) với học tập hợp
tác (hình thức học theo nhóm, theo lớp); chú trọng kết hợp học với hành, nâng
cao tri thức với rèn luyện các kỹ năng, gắn với thực tiễn cuộc sống; phát huy
thế mạnh của các phương pháp dạy học tiên tiến, hiện đại; các phương tiện,
thiết bị dạy học và những ứng dụng của công nghệ thông tin,…; chú trọng cả

skkn

12


hoạt động đánh giá của giáo viên và tự đánh giá của học sinh. Ngoài việc nắm
vững những định hướng đổi mới phương pháp dạy học như trên, để có được
những giờ dạy học tốt, người giáo viên cần phải nắm vững các kĩ thuật dạy
học. Chuẩn bị và thiết kế một giờ học cũng là một hoạt động cần có những kĩ
thuật riêng.
Để có được giờ học như trên, bản thân đã tham mưu với Hiệu trưởng chỉ
đạo giáo viên đổi mới cách thiết kế bài dạy, thay cấu trúc giáo án truyền
thống bằng cấu trúc giáo án mới đúng qui định của cơng văn 874/PGDĐTTHCS ngày 11/12/2017 của Trưởng Phịng Giáo dục- Đào tạo huyện Đức
Phổ.
Kết quả: 100% giáo viên soạn giáo án đảm bảo cấu trúc, đầy đủ các hoạt
động:
* HOẠT ĐỘNG 1: Khởi động- trải nghiệm- kết nối

* HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức
* HOẠT ĐỘNG 3: Luyện tập (Củng cố )
* HOẠT ĐỘNG 4: Vận dụng (nâng cao)
* HOẠT ĐỘNG 5: Tìm tịi và mở rộng (Hướng dẫn- dặn về nhà cho số
học sinh giỏi, khá,…)
* HOẠT ĐỘNG TIẾP NỐI (Hướng dẫn về nhà chuẩn bị bài cũ và nội
dung tiết sau)
Trong mỗi hoạt động giáo viên thể hiện rõ các kỹ thuật dạy học.
3.3.3. Chỉ đạo cải tiến các phương pháp dạy học truyền thống
 

Phương pháp dạy học truyền thống là những cách thức dạy học quen

thuộc được truyền từ lâu đời và được bảo tồn, duy trì qua nhiều thế hệ. Về cơ
bản, phương pháp dạy học này lấy hoạt động của người thầy là trung tâm.
Theo Frire - nhà xã hội học, nhà giáo dục học nổi tiếng người Braxin đã gọi
phương pháp dạy học này là "Hệ thống ban phát kiến thức", là q trình
chuyển tải thơng tin từ đầu thầy sang đầu trò. Thực hiện lối dạy này, giáo viên
là người thuyết trình, diễn giảng, là "kho tri thức" sống, học sinh là người
nghe, nhớ, ghi chép và suy nghĩ theo. Với phương pháp dạy học truyền thống,

skkn

13


giáo viên là chủ thể, là tâm điểm, học sinh là khách thể, là quỹ đạo. Giáo án
dạy theo phương pháp này được thiết kế kiểu đường thẳng theo hướng từ trên
xuống. Do đặc điểm hàn lâm của kiến thức nên nội dung bài dạy theo phương
pháp truyền thống có tính hệ thống, tính logic cao. Song do quá đề cao người

dạy nên nhược điểm của phương pháp dạy học truyền thống là học sinh thụ
động tiếp thu kiến thức, giờ dạy dễ đơn điệu, buồn tẻ, kiến thức thiên về lý
luận, ít chú ý đến kỹ năng thực hành của người học; do đó kỹ năng hành dụng
vào đời sống thực tế bị hạn chế.
Tuy nhiên trong hệ hệ thống các phương pháp dạy học truyền thống thì có
nhiều phương pháp đem lại hiệu quả cao, vẫn phải sử dụng trong giờ lên lớp
của một số mơn. Ví dụ: Phương pháp giảng giải minh hoạ trong dạy học Toán
là phương pháp dùng lời nói để giải thích nội dung toán kết hợp với việc dùng
các tài liệu trực quan để hỗ trợ cho việc giải thích này. Phương pháp này kết
hợp được giữa cái cụ thể và cái trừu tượng nên có ưu thế hơn phương pháp
thuyết trình trong việc gây hứng thú học tập, trong việc giúp học sinh hiểu,
nhớ kiến thức; Phương pháp gợi mở vấn đáp tương đối thích hợp trong dạy
học Tốn ở các lớp đầu cấp trung học cơ sở. Nó làm cho khơng khí lớp học
sơi nổi, sinh động ; kích thích hứng thú học tập và lòng tự tin của học sinh;
rèn luyện cho các em năng lực diễn đạt sự hiểu biết của mình bằng ngơn ngữ;
làm cho các em thu nhận kiến thức được nhanh chóng, chắc chắn.
Như vậy, mỗi phương pháp dạy học đều có những đặc điểm, ưu thế và
nhược điểm riêng. Khơng có phương thuốc nào có thể chữa được bách bệnh,
khơng có phương pháp dạy học nào là chìa khố vạn năng. Việc nghiên cứu
kỹ từng bài dạy, từng đặc điểm bộ môn và đối tượng người học và cải tiến các
phương pháp dạy học để áp dụng vào giảng dạy là cần thiết của mỗi giáo
viên để nâng cao chất lượng
3.3.4. Chỉ đạo tăng cường sử dụng phương pháp dạy học hiện đại
Phương pháp dạy học hiện đại là phương pháp dạy cho học sinh chủ động
trong suy nghĩ, tư duy và hành động. Trong phương pháp này, người thầy chỉ
giữ vai trò định hướng, đưa ra ý kiến gợi ý, hướng dẫn tìm kiếm tài liệu, tổ

skkn

14

chức các buổi thảo luận, tranh luận cho học sinh của mình. Từ đó học sinh sẽ
chủ động trong việc tìm kiếm thơng tin, tích lũy kinh nghiệm, rèn luyện khả
năng phán đoán và trưởng thành, tự tin hơn qua mỗi bài học. Đặc trưng cơ
bản của phương pháp dạy học hiện đại là:
 - Lồng ghép các bài học vào các hoạt động thực tế: Việc dạy học thông
qua các hoạt động thực tế sẽ giúp các bạn học sinh, tiếp nhận kiến thức nhanh
hơn. Qua đó, giáo viên khơng cần phải giảng dạy chi tiết, áp đặt các kiến thức
cho học sinh, sinh viên.
- Tự giác học tập: Phương pháp dạy học hiện đại mang lại rất nhiều ưu
điểm. Do đó, phương pháp này cũng yêu cầu người học phải tự giác tìm kiếm
tài liệu, tự suy nghĩ, tự khám phá và rút ra kinh nghiệm, … Không những thế
học sinh trước khi theo học tiết học sử dụng phương pháp này thì ln phải
chuẩn bị trước bài tập ở nhà nếu không muốn không thể theo kịp bài dạy.
 

- Phối hợp giữa học nhóm và tự học: Học sinh vừa phải tham gia các hoạt

động học nhóm để tăng khả năng giao tiếp, tính chủ động, tính tự giác và tạo
nguồn động lực học tập khi học nhóm. Đồng thời, các bạn cũng cần có những
buổi tự học để tập hợp kiến thức, tập trung suy nghĩ.

Cách học mới cho hiệu quả cao hơn nhiều lần
- Giáo viên và người học cùng nhau đánh giá: Nếu dạy học theo phương
pháp truyền thống thường chỉ có giáo viên mới cần đưa ra những nhận xét
đánh giá của mình đối với học sinh, sinh viên. Còn đối với phương pháp dạy
học hiện đại thì giáo viên cùng với người học cùng đưa ra đánh giá của mình.

skkn

15


Việc họ cùng đưa ra những ý kiến đánh giá, nhận xét sẽ dễ dàng tìm ra các
biện pháp khắc phục những chỗ cịn thiếu sót trong bài giảng của giáo viên.
* Kết quả: tất cả giờ dạy thuộc chuyên đề “Sinh hoạt chuyên môn theo
nghiên cứa bài học”, thao giảng, dự giờ đánh giá, dự giờ rút kinh nghiệm giáo
viên sử dụng các phương pháp hiện đại để tổ chức dạy học cho học sinh.
3.3.5. Chỉ đạo kết hợp đa dạng các phương pháp dạy học
Khơng có một phương pháp dạy học toàn năng phù hợp với mọi mục tiêu
và nội dung dạy học. Mỗi phương pháp và hình thức dạy học có những ưu,
nhược điểm và giới hạn sử dụng riêng. Vì vậy việc phối hợp đa dạng các
phương pháp và hình thức dạy học trong tồn bộ quá trình dạy học là phương
hướng quan trọng để phát huy tính tích cực và nâng cao chất lượng dạy học.
Dạy học tồn lớp, dạy học nhóm, nhóm đơi và dạy học cá thể là những hình
thức xã hội của dạy học cần kết hợp với nhau, mỗi một hình thức có những
chức năng riêng. Tình trạng độc tơn của dạy học tồn lớp và sự lạm
dụng phương pháp thuyết trình cần được khắc phục, đặc biệt thơng qua làm
việc nhóm.
Thực tiễn dạy học ở trường Trung học cơ sở Phổ Khánh hiện nay, nhiều
giáo viên đã cải tiến bài lên lớp theo hướng kết hợp thuyết trình của giáo viên
với hình thức làm việc nhóm, góp phần tích cực hố hoạt động nhận thức của
học sinh. Nhìn chung, giáo viên đã nhận thức được, việc bổ sung dạy học
tồn lớp bằng làm việc nhóm xen kẽ trong một tiết học mới chỉ cho thấy rõ
việc tích cực hố “bên ngồi” của học sinh. Để đảm bảo việc tích cực hố
“bên trong” giáo viên đã vận dụng dạy học giải quyết vấn đề và các phương
pháp dạy học tích cực khác.
3.3.6. Chú trọng các phương pháp đặc thù bộ mơn
Phương pháp dạy học có mối quan hệ biện chứng với nội dung dạy học. Vì

vậy bên cạnh những phương pháp chung có thể sử dụng cho nhiều bộ mơn
khác nhau thì việc sử dụng các phương pháp dạy học đặc thù có vai trị quan
trọng trong dạy học bộ môn. Các phương pháp dạy học đặc thù bộ môn được
xây dựng trên cơ sở lý luận dạy học bộ mơn. Do đó bản thân đã tham mưu

skkn

16


Hiệu trưởng chỉ đạo cho tổ chuyên môn, giáo viên thảo luận lựa chọn bài
học, tiến hành soạn giáo án và tổ chức giảng dạy, dự giờ rút kinh nghiệm và
áp dụng vào giảng dạy trên lớp. Cụ thể:
- Các mơn Vật lý, Hóa học, Sinh học, Cơng nghệ : chú trọng thực hiện
soạn giảng theo phương pháp “Bàn tay nặn bột”.
- Môn Lịch sử, Giáo dục, Địa lý: chú trọng dạy học theo dự án; dạy học
giải quyết vấn đề; dạy học nhóm.
- Mơn Tốn, Ngữ văn: chú trọng dạy học giải quyết vấn đề; dạy học nhóm.
- Mơn Tiếng Anh : dạy học nhóm, dạy học theo dự án,…
3.3.7. Tăng cường dạy học theo hình thức trải nghiệm, dạy học tham
quan
- Dạy học trải nghiệm là hình thức dạy học giáo viên tổ chức cho học sinh
tham gia trải nghiệm. Khái niệm thực tế, sau đó tổng kết lại để tăng cường
hiểu biết, phát triển kĩ năng, hình thành các giá trị sống và phát triển tìm năng
của học sinh.
- Tác dụng của dạy học trải nghiệm: Phương pháp buộc học sinh phải sử
dụng tổng hợp các giác quan (nghe, nhìn, chạm, ngửi,...), tăng khả năng lưu
giữ những điều đã học được lâu hơn; có thể tối đa hóa khả năng sáng tạo, tính
năng động và thích ứng của người học.Việc trải qua quá trình khám phá kiến
thức và tìm giải pháp giúp phát triển năng lực cá nhân và tăng cường sự tự tin;

việc học cũng trở nên thú vị hơn với học sinh và việc dạy trở nên thú vị hơn
với giáo viên. Khi chủ động tham gia tích cực vào q trình học, học sinh
được rèn luyện về tính kỷ luật. Học sinh cũng có thể học các kỹ năng sống mà
được sử dụng lặp đi lặp lại qua các bài tập, hoạt động, từ đó tăng cường khả
năng ứng dụng các kỹ năng đó vào thực tế.
Với phương pháp học thông qua trải nghiệm luyện được cho học sinh cả
về kiến thức và kĩ năng học tập, tìm tịi, phân tích và áp dụng thực tiễn. Nhờ
vậy, các em sẽ có được một kho tàng kiến thức vững chắc, trang bị cho bản
thân kĩ năng xã hội một cách toàn diện.

skkn

17


- Dạy học tham quan là hình thức dạy học sinh động, tạo hứng thú học tập
cho học sinh thông qua việc tham quan, quan sát thiên nhiên, giúp học sinh
thêm yêu quý, có ý thức bảo vệ thiên nhiên, bảo vệ môi trường sống.
Nhận thức rõ khái niệm, tầm quan trọng của dạy học trải nghiệm, dạy học
tham quan, bản thân đã chỉ đạo giáo viên bộ môn rà sốt nội dung chương
trình, lập kế hoạch chi tiết cho các tiết dạy theo hình thức trải nghiệm, tham
quan thiên nhiên trình Hiệu trưởng phê duyệt. Trên cơ sở kế hoạch đã phê
duyệt, giáo viên bộ môn tổ chức thực hiện.
* Kết quả: Tất cả các tiết học thực hành tham quan thiên nhiên thuộc môn
Sinh học 6 đều được tổ chức cho học sinh tham quan thiên nhiên; tất cả các
tiết thực hành liên quan đến nấu ăn, cắm hoa, may bao tay, bao gối, giáo viên
đều tổ chức dạy học trải nghiệm để các em tự làm, thể hiện niềm đam mê và
khả năng sáng tạo của học sinh. Mặt khác các bộ mơn Tốn, Sinh học, Hóa
học xác định việc tổ chức dạy học thực địa sẽ giúp học sinh thấy được giá trị
thực dụng của việc học tập kiến thức, đưa kiến thức các em đang học vào giải

quyết ngay các tình huống xảy ra trong thực tiễn cuộc sống nên giáo viên đã
tổ chức dạy học ngồi lớp học thơng qua tham quan thiên nhiên, đo đạt các
địa hình, khn viên nhà trường, tìm hiểu tác hại ơ nhiễm của việc sản xuất
gạch ngói bằng phương pháp thủ công trên địa bàn xã Phổ Khánh,...
3.3.8. Ứng dụng thành tố tích cực “quản lý lớp học” của trường học
mới vào tổ chức dạy học tại trường
Việc tổ chức và quản lý lớp học ở mơ hình trường học mới theo hướng Tự
giác -Tự quản - Dân chủ và Nhân văn, cơ động, linh hoạt, tổ chức theo yêu
cầu, đặc thù môn học khác nhau. Học sinh có thể học ở ngồi lớp, ngồi nhà
trường, với nhiều hính thức: học theo cá nhân, theo nhóm nhỏ.
Bàn ghế theo chuẩn của Bộ, thuận tiện cho việc sắp xếp, bố trí phù hợp với
hoạt động học của học sinh.Theo đó, lớp học mơ hình trường học mới hoạt
động, kỷ luật tích cực, khơng hình thức, học sinh tự chủ, tự quản, dân chủ,
thân mật và hợp tác.

skkn

18


* Kết quả: Áp dụng thành tố tích cực của trường học mới nêu trên nên hầu
hết các tiết dạy giáo viên đã kê bàn ghế thích hợp và tổ chức dạy học theo
nhóm, tạo mọi điều kiện để các em tự tìm tịi, trao đổi, lĩnh hội kiến thức dưới
sự hướng dẫn của giáo viên và sự điều hành của trưởng nhóm học sinh.
3.3.9. Tăng cường sử dụng phương tiện dạy học và công nghệ thông
tin hợp lý hỗ trợ dạy học
Phương tiện dạy học có vai trị quan trọng trong việc đổi mới phương pháp
dạy học, nhằm tăng cường tính trực quan và thí nghiệm, thực hành trong dạy
học. Việc sử dụng các phương tiện dạy học cần phù hợp với mối quan hệ giữa
phương tiện dạy học và phương pháp dạy học.

Đa phương tiện và công nghệ thông tin vừa là nội dung dạy học vừa là
phương tiện dạy học trong dạy học hiện đại. Đa phương tiện và cơng nghệ
thơng tin có nhiều khả năng ứng dụng trong dạy học. Bên cạnh việc sử dụng
đa phương tiện như một phương tiện trình diễn, cần tăng cường sử dụng các
phần mềm dạy học cũng như các phương pháp dạy học sử dụng mạng điện tử
(E-Learning). Phương tiện dạy học mới cũng hỗ trợ việc tìm ra và sử dụng
các phương pháp dạy học mới. Webquest là một ví dụ về phương pháp dạy
học mới với phương tiện mới là dạy học sử dụng mạng điện tử, trong đó học
sinh khám phá tri thức trên mạng một cách có định hướng.
* Kết quả:
- 100% giáo viên đã sử dụng đồ dùng dạy học hiện có để phục vụ giảng
dạy bộ môn.
- Nhiều giáo viên đã làm mới, cải tiến đồ dùng dạy học kém chất lượng
thành đồ dùng có chất lượng để sử dụng giảng dạy đạt hiệu quả cao.
- 100% giờ dạy nghe của môn Tiếng Anh được giáo viên sử dụng máy
cattset, băng, đĩa để dạy cho học sinh.
- 100% giờ thực hành thuộc các môn Lý, Hóa, Sinh, Cơng nghệ được giáo
viên tổ chức giảng dạy và sử dụng hóa chất, thiết bị, đồ dùng dạy học tại
phịng thực hành Lý- Cơng nghệ, Hóa- Sinh.

skkn

19


- Để tiết học sinh động, hấp dẫn lôi cuốn học sinh, giáo viên đã sử dụng
phần mềm I Mindmap, Violet và các phần mền đặc trưng của môn học như
Mathtype, Geometer|s sketchpad, Physicr, Chemitry, English study,… để
thiết kế giáo án phục vụ giảng dạy.
- Đa số giáo viên khai thác thiết bị hiện đại Tivi, Projeter để sử dụng phần

mềm thuyết trình trang chiếu Powerpont phục vụ tiết dạy.
- Thông qua mạng internet, nhiều giáo viên đã thường xuyên khai thác
nguồn thơng tin chính thống, kiến thức nâng cao đã được kiểm duyệt từ
google để phục vụ giảng dạy đồng thời hướng dẫn cho học sinh cùng tra cứu,
khám phá “kho tư liệu” vô giá này để phục vụ cho học tập và giải trí.
3.3.10. Chỉ đạo tổ chức sinh hoạt chuyên môn và tham gia sinh hoạt
chuyên môn trên trường học kết nối
Sinh hoạt chuyên môn không chỉ giúp mỗi giáo viên nâng cao năng lực
chuyên môn cho bản thân mà sinh hoạt chun mơn cịn là mơi trường để tình
đồng nghiệp nảy nở và phát triển giữa tất cả giáo viên, giúp họ hỗ trợ lẫn nhau
trong cơng tác; hình thành mơi trường học tập tốt đẹp cũng như truyền thống,
bản sắc văn hóa riêng của mỗi nhà trường. Nhận thấy tầm quan trọng đó,
trong những năm qua trường Trung học cơ sở Phổ Khánh đã tiến hành đổi
mới sinh hoạt chuyên môn ở cấp tổ, cụ thể: chỉ duy trì hình thức sinh hoạt
chuyên với nội dung

tổng kết đánh giá, triển khai công tác mới một

lần/tháng, tăng cường sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học, theo
chủ đề, hội thảo chuyên môn theo các chuyên đề: dạy học theo công văn
1868/SGDĐT, minh họa giáo án theo công văn 874/PGDĐT ở nhiều môn
học. Sau các lần sinh hoạt các tổ chuyên môn đã chia sẻ sản phẩm trên
trường học kết nối và áp dụng vào công tác giảng dạy của cá nhân. Hiệu quả
thiết thực nhất mang lại cho giáo viên: sau mỗi tiết dạy dưới dạng sinh hoạt
chuyên môn theo nghiên cứu bài học đã giúp giáo viên nắm vững và áp dụng
các kỹ thuật dạy đặc trưng của bộ môn, nắm vững phương pháp và hình thức
tổ chức cho học sinh tự học…
3.3.11. Đổi mới kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh

skkn

20