Skkn kinh nghiệm dạy trẻ làm quen văn học ở trường mẫu giáo

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
ĐỀ TÀI:
“MỘT VÀI KINH NGHIỆM DẠY TRẺ LÀM QUEN VĂN HỌC Ở
TRƯỜNG MẪU GIÁO”
I. ĐẶT VẤN ĐỀ:
Như chúng ta đã biết trong mọi thời đại giáo dục chiếm một vị trí quan trọng
trong xã hội.
Trong hệ thống giáo dục quốc dân giáo viên mầm non là người thầy đầu tiên đặt
nền móng cho việc đào tạo nhân cách con người cho xã hội tương lai. Có điều tuỳ theo
mỗi thời đại mà giáo dục sẽ được tổ chức kiểu này hay kiểu khác. Tuỳ theo mỗi độ
tuổi mà giáo dục khác nhau. Tuổi mẫu giáo trẻ mới bắt đầu trong q trình học nói.
Chính vì vậy hoạt động làm quen với văn học giúp trẻ hình thành và phát triển ngơn
ngữ tìm hiểu về thế giới xung quanh, góp phần khơng nhỏ vào việc giáo dục tồn diện
cho trẻ.

skkn


II. CƠ SỞ LÝ LUẬN:
Thực tế cho ta thấy rằng những biểu hiện về thái độ tình cảm, suy nghĩ của con
người khi tiếp xúc với một tác phẩm văn học rất đa dạng và phong phú Ví dụ: Như
những vui buồn khi đọc tác phẩm văn học dẫn đến những biểu hiện khóc cười của
người đọc từ đó cho ta thấy rằng nghệ thuật của các tác phẩm văn học đã có một sức
mạnh kỳ diệu. nhưng đối với trẻ ở lứa tuổi mẫu giáo vấn đề cảm thụ và hiểu tác phẩm
văn học mới chỉ là bước đầu vì tư duy của trẻ cịn hạn chế, vốn kinh nghiệm chưa cao.
Trẻ em chưa thể hiểu được ý nghĩa tìm ẩn trong mỗi câu chuyện thế nhưng trẻ rất thích
được nghe người lớn kể chuyện, thích đọc thơ hoặc những bài đồng dao, ca dao phù
hợp với lứa tuổi. Mục đích của việc cho trẻ làm quen văn học là giúp cho trẻ hình
thành và phát triển ngơn ngữ là phương tiện hình thành đạo đức cho trẻ biết u ghét
rõ ràng. Làm quen văn học cịn hình thành cho trẻ lịng u thiên nhiên, Tổ quốc, tình
u thương con người rộng lớn. Hình thành và phát triển thói quen tốt trong sinh hoạt

tập thể đó là tính tổ chức kỷ luật tự chủ mạnh dạn trước mọi người. Dạy trẻ làm quen
văn học còn là phương tiện nâng cao khả năng trí tuệ, giúp trẻ phát triển trí nhớ, trí

skkn


tưởng tượng, cũng cố kiến thức trẻ qua học tập vui chơi- Cuộc sống. Khơng những thế
văn học cịn là nguồn sữa mẹ nuôi dưỡng, phát triển tâm hồn cho trẻ,
truyền cho các cháu vẽ đẹp truyền thống của cha ơng, lịng nhân ái thuỷ chung tính
cơng bằng u lẽ phải, đức cần cù chăm chỉ, yêu nước thương nòi tự tin, lạc quan, yêu
đời.
III. CƠ SỞ THỰC TIỄN:
Năm nay tôi được nhận dạy lớp Mẫu giáo nhỡ Thôn Mậu Lâm tỉ lệ trẻ chưa
được học mẫu giáo bé rất cao 85%. Đa số cháu cịn khóc nhè trên lớp. Điều đó đối với
tơi khơng quan trọng nhưng quan trọng là trẻ rất hạn chế về ngôn ngữ. Thời gian đầu
tơi nhận thấy trẻ hay nói trổng, trả lời câu cụt, đa số trẻ dùng từ không đúng từ. Sử
dụng câu chưa đúng với ý nghĩa trong câu. Tôi bỗng nghĩ để trẻ dễ giao tiếp và lĩnh
hội kiến thức tốt cần phải giúp trẻ hình thành và phát triển ngôn ngữ ngay từ tuổi mẫu
giáo, để trẻ hiểu vấn đề qua lời nói của người

skkn


khác và biết diễn đạt vấn đề qua lời nói của mình. Đó là một điều cần thiết nhưng
khơng phải là dễ.
IV. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU:
Đối với trẻ ở lứa tuổi này

rất dễ nhớ nhưng cũng rất mau quên, tu duy của

trẻ còn hạn chế, vốn kinh nghiệm chưa cao, sự hiểu biết về cuộc sống chưa có kinh
nghiệm. Vì vậy ta cần cho trẻ làm quen văn học ở mọi lúc mọi nơi và trong giờ học
nhằm giúp trẻ hình thành và phát triển ngơn ngữ lĩnh hội kiến thức được dễ dàng.
1. Làm quen văn học ở mọi lúc mọi nơi:
Vào buổi sáng đón trẻ, giờ hoạt động ngồi trời, ngồi cơng việc nhắc trẻ chào
ba mẹ, giữ vệ sinh tơi thường hay trị chuyện với trẻ theo chủ điểm của chương trình
học.
Ví dụ: Chủ điểm một số ngành nghề. Tơi trị chuyện với trẻ về gia đình có bao
nhiêu người bố mẹ con làm nghề gì, anh chị làm nghề gì, làm ở đâu, làm ra những sản
phẩm gì, hoặc trị chuyện với trẻ về cơng việc của một số ngành nghề trong xã hội, ích
lợi của cơng việc đó, nghề đó làm ra những sản phẩm gì, con lớn lên thích làm nghề

skkn


gì... Tơi cảm thấy có tác dụng rất lớn đối với trẻ. Trong lúc trị chuyện cơ đã cung cấp
cho trẻ nhiều vốn từ giúp trẻ hiểu nghĩa của câu, nói trọn câu, diễn đạt mạch lạc.
Khơng những trẻ cịn tìm hiểu về thế giới xung quanh làm quen với kiến thức mới,
giúp trẻ bước vào tiết học một cách dễ dàng. Vì vậy trong lúc trị chuyện với trẻ cơ
phải nói rõ ràng, chính xác, ngắn gọn, đủ nghĩa giúp trẻ học nói tốt hơn. Qua thời gian
thực hiện tôi nhận thấy các cháu mạnh dạn hồn nhiên rất thích trị chuyện với người
lớn. Đặc biệt có một vốn từ rất đáng kể.
2. Làm quen văn học qua các giờ học khác:
Trong mọi giờ học khác đều có thể tích hợp mơn làm quen văn học có thể là
những bài thơ, đồng dao, câu chuyện đã học hoặc chưa được học.
Ví dụ: Giờ học: Tìm hiểu về mơi trường xung quanh chủ điểm gia đình
" Gia đình của bé". Cơ trị chuyện với trẻ về gia đình, gia đình con có những ai, có bao
nhiêu người, thuộc gia đình đơng con hay ít con, gia đình lớn hay gia đình nhỏ. Trong
giờ học cơ nên giáo dục trẻ thương u những người trong gia đình, giúp đỡ bố mẹ,
ơng bà. Cho trẻ đọc thơ " Thương ông, giúp mẹ "...Hoặc dạy trẻ "Làm chú bộ đội" .Có

skkn


thể tích hợp vào văn học cung cấp vốn từ cho trẻ qua việc cơ trị chuyện với trẻ về chú
đội đưa vào bài thơ " Chú bộ đội hành quân trong mưa"... Qua các giờ học khác ta tích
hợp cho trẻ làm quen văn học vào những lúc trò chuyện với trẻ theo đề tài đưa vào thơ
chuyện, đồng dao vào giờ học. Bên cạnh việc cung cấp vốn từ cho trẻ cịn giúp trẻ tìm
hiểu về xung quanh. Hình thành cho trẻ tình cảm đối với con người, cuộc sống, giúp
cho các giờ học sinh động, hấp dẫn tránh sự nhàm chán vào giờ học giúp trẻ lĩnh hội
kiến thức dễ dàng.
3. Làm quen văn học trên giờ hoạt động chính:
Do đặt điểm của lứa tuổi nên giáo dục học sinh mẫu giáo cần tiến hành theo
phương châm " Học mà chơi, chơi mà học" theo chương trình đổi mới hình thức dạy
học.
Vào đầu giờ học cơ trị chuyện với trẻ theo nội dung đề tài hoặc cho trẻ đi tham
quan mơ hình, tranh ảnh đồng thời trị chuyện theo nội dung bức tranh để dẫn dắt trẻ
đến nội dung tác phẩm văn học. Khi trị chuyện cơ cần sử dụng từ tượng thanh, tượng
hình, các từ láy hoặc có thể gợi hỏi để trẻ nói cảm xúc của mình qua bài thơ, câu

skkn


chuyện. Có thể tích hợp qua một số mơn học khác: Toán- Khám phá khoa học- giáo
dục âm nhạc... Một cách nhẹ nhàng thoáng qua để giờ học sinh động phong phú, sau
đó cơ giới thiệu bài thơ hoặc câu chuyện sắp học.
- Cô đọc hoặc kể diễn cảm câu chuyện bài thơ một hai lần, giúp trẻ cảm nhận âm
điệu, cảnh đẹp nội dung bài thơ câu chuyện.
- Sau đó giảng nội dung bài thơ cho trẻ hiểu rồi cơ kể trích dẫn làm rõ những ý
chính trong bài thơ, câu chuyện, giảng một vài từ khó trong bài thơ câu chuyện, giúp

trẻ hiểu nghĩa của từ và cung cấp vốn từ cho trẻ.
- Tiếp đến đàm thoại theo nội dung bài thơ, câu chuyện giúp trẻ hiểu nội dung và
nhớ trình tự nội dung, phân biệt các nhân vật trong chuyện nhớ lại trình tự chuyện đặc
biệt là để trẻ tự do giao lưu với cô hoặc thảo luận với nhau về các nhân vật trong
chuyện.
- Bây giờ cô mới cho trẻ đọc thơ cùng cô hoặc kể chuyện khi trẻ đọc thơ cô cần
chú ý sữa sai khi trẻ phát âm cách ngắt nhịp thơ cho trẻ thi đua với nhau nhằm giúp trẻ
thi đua học tốt.

skkn


- Sau đó cho trẻ đọc thơ hoặc kể chuyện theo tranh có thể cơ viết nội dung bài
thơ câu chuyện dưới bức tranh để trẻ có thể kể theo ngôn ngữ của trẻ để trẻ khắc sâu
qua tranh vẽ.
- Có câu chuyện cơ cho trẻ đóng kịch theo nội dung chuyện trẻ tự phân các vai
đóng kịch. Nhằm giúp trẻ nhớ lại trình tự chuyện có thể trẻ thể hiện bằng ngơn ngữ vì
đóng kịch là một hình thức để phát triển ngơn ngữ, phát triển trí nhớ và giáo dục tinh
thần tập thể cho trẻ. Qua đóng kịch trẻ truyền lại được nội dung chuyện làm sống lại
tâm trạng hành động ngôn ngữ của các nhân vật trong chuyện đồng thời thể hiện tình
cảm và sự đánh giá của trẻ đối với các nhân vật.
- Kết thúc giờ học cho trẻ chơi một trị chơi nhẹ có nội dung phù hợp với nội
dung bài thơ, câu chuyện đang học.
- Trẻ làm tranh chuyện, cắt dán tranh để trẻ nhớ lại trình tự nội dung câu chuyện.
Kinh nghiệm qua việc dạy trẻ tôi nhận thấy: Muốn cho trẻ cảm thụ tốt âm điệu,
nhịp điệu bài thơ khi đọc mẫu cho trẻ nghe cô nên đọc thật êm dịu, nhẹ nhàng, chú ý

skkn

ngắt nhịp, đọc nhấn mạnh vào các từ mang tính nhịp điệu hoặc khi kể chuyện trẻ nghe
cô kể phải diễn cảm, thể hiện giọng nói điệu bộ,cử chỉ từng nhân vật trong truyện.
Những bài đồng dao,ca dao có thể cô ngâm cho trẻ nghe. Trong một hoạt động
chung làm quen với văn học cần đảm bảo các nội dung: thay đổi các hình thức giới
thiệu, cơ kể chuyện hoặc đọc thơ hay, Kết thúc cho trẻ chơi một trò chơi nhẹ có nội
dung phù hợp,trong một tiết học được tổ chức thực hiện như trẻ được chơi với
cô,được gần gũi trị chuyện cùng cơ để trẻ thoải mái khơng gị bó trẻ. Về đội hình
khơng cứng nhắc mà thay đổi liên tục nhiều đội hình khác nhau trong một giờ học để
trẻ thoải mái, nhanh nhẹn.
Trong một giờ học cô nên tuyên dương lớp kiệp thời những trẻ đọc thơ, kể
chuyện hay, đóng kịch tốt để khuyến khích trẻ học tốt hơn. Tuyệt đối không chê trẻ,
nhẹ nhàng sửa sai đối vơi những trẻ thực hiện chưa đúng. Việc dạy học phụ thuộc vào
việc giáo dục.Do đó nội dung các bài dạy không chỉ đôn thuần là một nội dung cần
dạy cho trẻ, mà còn là một phương tiện giáo dục,. Vì vậy tơi ln quan sát và nhận xét

skkn


xem trong q trình học tập trẻ có có hoạt động khơng? Tìm hiểu ngun nhân vì sao
trẻ khơng hồ đồng cùng với bạm để có hướng tìm cách đưa trẻ hoà nhập với bạm bè .
4. Làm quen văn học thơng qua giờ hoạt động góc:
Trong một giờ hoạt động chung trẻ không thể thuộc được câu chuyện hoặc
thuộc bài thơ, vì ở lứa tuổi này trẻ rất dể nhớ mà mau quên. Ta cần cho trẻ làm quen
văn học ở mọi lúc mọi nơi và hoạt động góc. Gìờ hoạt động góc trẻ được tham gia
chơi rất hồn nhiên mạnh dạn, có thể chơi trị chơi:" cơ giáo " ở góc phân vai, một cháu
làm cơ giáo dạy cháu đọc thơ hoặc kể chuyện giúp trẻ nhớ lại trình tự chuyện hoặc
cũng cố những bài thơ đã được học .
Ví dụ: Chơi về chủ điểm: " Trường Mầm non " thì cháu ở góc phân vai trị chơi
" Cô giáo " dạy cháu đọc thơ:" Cô giáo của em ", "Trường em "... Hoặc trẻ được chơi
ở góc học tập xem sách, truyện tranh chữ to, tạo cho trẻ cảm giác là trẻ có thể đọc

được quyển truyện đó hoặc có kể biết rằng quyển truyện đó nói về cái gì? trẻ có thể
dựa vào tranh để khám phá ra các nhân vật, khám phá nghĩa của từ của câu, hoặc trẻ
có thể tự vẽ, cắt dán tập làm sách, truyện tranh theo chủ điểm. Tôi nhận thấy qua giờ

skkn


họat động góc trẻ mạnh dạn, thích giao tiếp và phát triển nhiều vốn từ, cũng cố lại
những kiến thức đã học. Đặc biệt là trẻ rất thích tự lập trong lúc tự làm sách truyện
tranh,phấn khởi và rất thích tham gia chơi ở góc này .
5. Làm quen văn học thơng qua góc Phát triển ngơn ngữ .
Trong lớp tơi có làm một góc gọi là góc phát triển ngôn ngữ. Vào lúc chiều tôi
dành thời gian tôi đưa các cháu chơi ở góc này, cơ đọc tranh truyện, thơ cho trẻ nghe,
trước khi đọc tôi trao đổi với trẻ về nội dung quyển truyện tranh, thơ, gợi ý nội dung
qua trang bìa nói tên truyện, tên bài thơ, miêu tả hình ảnh của từng trang, tơi chỉ n về
tranh minh hoạ về nội dung câu chuyện bài thơ được thể hiện trong tranh như thế nào.
Sau đó đàm thoại với trẻ về nội dung câu chuyện và giúp trẻ hiểu rõ về câu chuyện,
thơ.Qua việc thực hiện hoạt động chơi ở góc này trẻ tạo thành thói quen rất thích tham
gia chơi cùng cơ.
6. Làm quen văn học thông qua các ngày hội, ngày lễ:
Qua các buổi sinh hoạt ngày hội, ngày lễ cũng cần cho trẻ Làm quen với văn
học, trong đó có hát múa đọc thơ, kể chuyện, đóng kịch, có chuẩn bị mũ các con vật,

skkn


hoa văn nghệ ... Nhận thấy trẻ rất thích đến buổi chiều cuối tuần, giống như trẻ được
chơi thoải mái, được nghỉ sau một tuần học, thế nào trẻ vẫn có học,cũng cố lại kiến
thức đã học, học dưới hình thức biểu diễn văn nghệ. Cứ vài tháng tôi lại tổ chức hội thi
" Bé kể chuyện, đọc thơ hay " có nhận xét và có quà cho những cháu đạt giải. Trong

hội thi có mời đơng đảo phụ huynh của lớp tham dự. Nhận thấy nhiều phụ huynh rất
phấn khởi về những kết quả của con mình, có tác dụng rất lớn đến việc đưa con tới lớp
Mẫu giáo. Để phụ huynh có hướng phát huy năng khiếu ở trẻ, trong cuộc thi trẻ rất hào
hứng, mạnh dạn, tự tin tham gia vào hoạt động, thích được biểu diễn và say mê khi
biểu diễn .
Trong các ngày hội, ngày lễ tôi hay bàn bạc với nhà trường nên dành nhiều thời
gian cho các cháu được tham gia kể chuyện, đọc thơ, đóng kịch. Đó cũng là một hình
thức tun truyền ngành học rất lớn, trẻ rất thích tự làm và được khen giúp trẻ phát
triển về trí tuệ, nhanh nhẹn, mạnh dạn trước mọi người và cảm nhận được vẽ đẹp,cái
hay của văn học .

skkn


Qua việc áp dụng một số biện pháp trong và ngồi giờ học. Lớp tơi chất lượng
về mơn Làm quen năn học tăng lên khá rõ, Các cháu rất thích học bộ mơn này,rất
mạnh dạn khi giao tiếp, thích trị chuyện cùng người lớn và đặc biệt rất thích tham gia
vào hoạt động khơng chỉ có làm quen văn học .
V. Kết quả nghiên cứu:
Làm quen học đối với các cháu Mẫu giáo là một vấn đề thiết thực mới là khó.
Nhưng chúng ta biết rằng văn học là kho kinh nghiệm quý báu về phương diện, nó là
nơi lưu trữ truyền thống dân tộc. Trẻ em làm quen với văn học ngay từ những bài hát
ru đầu tiên mà trẻ em ghi nhận qua lời ru à ơi của mẹ. Rồi trẻ được làm quen với bài
thơ, câu đố, những câu chuyện lôi cuốn các cháu vào các hoạt động tập thể, hoạt động
nhận thức. Từ đó mà chất lượng lớp tôi tăng lên rất đáng kể. Đến nay cháu đọc thơ, kể
chuyện, chất lượng rất cao đạt từ 80-85%. Tôi rất tự hào và phấn khởi, không những
các cháu đọc thuộc những bài thơ, đồng dao, câu chuyện mà còn rất hồn nhiên, mạnh
dạn mê say khi biểu diễn trẻ mạnh dạn khi giao tiếp những câu nói của trẻ đã khác đi
rất nhiều so sánh đầu năm, trẻ đã nói trọn câu, biết dùng từ ngồi sự tưởng tượng .

skkn


VII. Kết luận:
Đúng vậy giáo dục Mầm non giữ một vị trí quan trọng trong sự phát triển của
xã hội, trong quá trình hình thành nhân cách con người. Do vậy công tác giáo dục
Mầm Non phải được tiến hành một cách khoa học có mục đích có hệ thống nhằm tạo
dựng những nền tảng ban đầu vững chắc đúng đắn cho quá trình phát triển sau này của
mỗi cá nhân trẻ là chủ nhân tương lai của xã hội. Nhận thức được điều đó tơi đã khơng
ngừng học hỏi nghiên cứu để chăm sóc giáo dục các cháu ở tất cả các hoạt động nhằm
tạo điều kiện cho trẻ phát triển ngôn ngữ trong giao tiếp nhằm làm quen văn học được
tốt hơn, góp phần đào tạo cho thế hệ trẻ thành những con người phát triển tồn diện.Vì
trẻ em hôm nay thế giới ngày mai .
Tham khảo sáng kiến kinh nghiệm
/>
skkn