Skkn một số biện pháp giáo dục kỷ năng sống cho trẻ 3 4tuổi

CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
-------------------------------------

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG CHO
TRẺ 3-4 TUỔI

Quảng Bình, ngày 20 tháng 12 năm 2016

skkn


CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
-------------------------------------

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG CHO
TRẺ 3-4 TUỔI

skkn


I. PHẦN MỞ ĐẦU
1.1. Lý do chọn đề tài:
Như chúng ta đã biết trong thời đại hiện nay tiếp thu nhiều nền văn hố khác
nhau nên đâu đó vẫn cịn nhiều câu chuyện thương tâm về đạo đức lễ giáo của con
người, việc mà tôi và các bạn đã nghe và thấy trên thông tin đại chúng, trong cuộc
sống hằng ngày.
Nghiên cứu gần đây về sự phát triển của não trẻ cho thấy rằng khả năng giao

tiếp với mọi người, khả năng biết tự kiểm soát, thể hiện các cảm giác của mình, biết
cách ứng xử phù hợp với các yêu cầu, biết giải quyết các vấn đề cơ bản một cách tự
lập có những ảnh hưởng rất quan trọng đối với kết quả học tập của trẻ tại trường. Vì
thế, ngày nay trên thế giới rất nhiều trường mầm non áp dụng phương pháp học trung
tính là phương pháp học tập thơng qua các giao tiếp tích cực với những người khác.
Ở Việt nam, từ năm học 2008-2009, Bộ Giáo dục- Đào tạo đã phát động phong
trào “ Xây dựng trường học thân thiện- học sinh tích cực”, với yêu cầu tăng cường sự
tham gia một cách hứng thú của học sinh trong các hoạt động giáo dục trong nhà
trường và tại cộng đồng với thái độ tự giác, chủ động và ý thức sáng tạo. Trong năm
nội dung thực hiện có nội dung rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh.
Về phía các bậc cha mẹ trẻ em ln quan tâm đến việc làm sao để kích thích
tính tích cực học tập của trẻ, ai cũng muốn con mình được học đọc và học viết ngay
trong những năm tháng học ở mẫu giáo, đặc biệt là các bậc cha mẹ có con chuẩn bị
vào lớp một.
Đới với giáo viên mầm non thường tập trung lo lắng cho những trẻ có những
vấn đề về hành vi và khả năng tập trung trong những năm tháng đầu tiên trẻ đến
trường. Đơn giản là vì những trẻ này thường khơng có khả năng chờ đến lượt, không
biết chú ý lắng nghe và làm việc theo nhóm, điều này làm cho trẻ không thể tập trung
lĩnh hội những điều cô giáo dạy! Vì vậy, giáo viên phải tốn rất nhiều thời gian vào đầu
năm học để giúp trẻ có được những kỹ năng sống cơ bản ở trường mầm non. Nghi
thức văn hóa trong ăn uống là một nét văn hóa mà trong thời đại cơng nghiệp hóa,

skkn


hiện đại hóa nhưng ít được quan tâm chú ý tới và ít người biết được rằng: Văn hóa
trong ăn uống là một trong những tiêu chí đánh giá nhân cánh của con người. Vì thế,
trẻ cần được rèn luyện kỹ năng thực hiện các nghi thức văn hóa ăn uống.
Bỡi vậy giáo dục kỹ năng sống cho trẻ là nhiệm vụ trọng tâm làm cơ sở cho trẻ phát
triển toàn diện đủ năng lực đức, tài trở thành những con người mới trong công cuộc

xây dựng đất nước giàu mạnh. Qua thực tế áp dụng dạy trẻ, thực tế hiện nay trong
trường mầm non, chúng tôi thấy rằng sự quan tâm đúng mức tới giáo dục kỷ năng
sống cho trẻ mẫu giáo thực sự chưa đầy đủ lắm. Chính vì vậy tơi mạnh dạn xin được
chọn đề tài: “Một số biện pháp giáo dục kỷ năng sống cho trẻ 3- 4tuổi” để nghiên
cứu.
1.2 Điểm mới của đề tài, Phạm vi áp dụng đề tài:
Xuất phát từ vai trò quan trọng của “Giáo dục kỹ năng sống” đối với trẻ, tôi thấy
việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ là một việc làm vơ cùng quan trọng và có ý nghĩa.
Nhưng làm thế nào để giáo dục kỹ năng sống cho trẻ một cách có hiệu quả? Đặc biệt
là lứa tuổi 3-4 là lứa tuổi đầu tiên của nhóm mẫu giáo , Điều này quả không dễ dàng
đối với tất cả các giáo viên mầm non.
Với đề tài này tôi biết đã thu hút được sự quan tâm nghiên cứu của rất nhiều bạn
đồng nghiệp trong ngành. Điểm mới của đề tài này: Giáo dục “Kỹ năng sống” cho trẻ
là giáo dục cách sống tích cực trong xã hội hiện đại . Giáo dục cho trẻ những kỹ năng
mang tính cá nhân và xã hội nhằm giúp trẻ có thể chuyển kiến thức , thái độ , cảm
nhận thành những khả năng thực thụ , giúp trẻ biết xử lý hành vi của mình trong các
tình huống khác nhau trong cuộc sống ..
Phạm vi áp dụng đề tài:
Việc rèn luyện kỹ năng sống cho trẻ thì bất kì nơi đâu, bất kì lúc nào và ở lĩnh vực nào
chúng ta cũng có thể áp dụng được nhưng bản thân tơi là một giáo viên mầm non đang
dạy lớp 3-4 tuổi nên tôi muốn tập trung khai thác thế mạnh của trẻ trong phạm vi
trường mầm non. Vì thế phạm vi đề tài của tôi áp dụng cho trẻ 3-4 tuổi ở trường mầm
non.

skkn


II. PHẦN NỘI DUNG
2.1. Thực trạng của công tác giáo dục kỹ năng sống cho trẻ ở trường Mầm
non

Trong quá trình rèn kỹ năng sống cho trẻ nhằm thực hiện tốt hình thức dạy học
“ Lấy trẻ làm trung tâm”, tôi đã gặp những thuận lợi và khó khăn sau:
Thuận lợi :
Năm học 2016-2017 nhà trường đã chỉ đạo 100% nhóm lớp thực hiện hình thức
dạy học lấy trẻ làm trung tâm. Với những biện pháp cụ thể để rèn kỹ năng sống cho
học sinh một cách chung nhất cho các bậc học, đây chính là những định hướng giúp
giáo viên thực hiện như: Rèn luyện kỹ năng ứng xử hợp lý với các tình huống trong
cuộc sống, thói quen và kỹ năng làm việc, sinh hoạt theo nhóm; rèn luyện sức khỏe và
ý thức bảo vệ sức khỏe, kỹ năng phịng, chống tai nạn giao thơng, đuối nước và các tai
nạn thương tích khác: rèn luyện kỹ năng ứng xử văn hóa, chung sống hịa bình, phịng
ngừa bạo lực và các tệ nạn xã hội.
Trường học nơi tôi công tác là ngôi trường được xây mới khang trang sạch sẽ
nên thuận lợi trong việc thực hiện nội dung xây dựng môi trường giáo dục sạch đẹp,
an toàn cho trẻ.
Phân chia nhóm lớp theo độ tuổi rỏ ràng theo từng khu vực nên giáo viên dễ
tìm hiểu đặc điểm tâm sinh lý của từng nhóm lớp mình phụ trách.
Khó khăn:
* Đối với giáo viên mầm non
Một số giáo viên chưa hiểu nhiều về nội dung phải dạy trẻ lứa tuổi mầm non
những kỹ năng sống cơ bản nào, chưa biết vận dụng từ những kế hoạch định hướng
chung để rèn luyện kỹ năng sống cho trẻ mầm non.
Trẻ ở khu vực nông thôn nên đa số kỹ năng giao tiếp và quan hệ với bạn, người
lớn và khả năng ứng xữ rất hạn chế. Trẻ rất rụt rè, kỹ năng vệ sinh và phục vụ bản
thân hầu như chưa có.Đa số phụ huynh còn mang nặng tư tưởng “ Trời sinh voi thì trời

skkn


sinh cỏ” , chưa quan tâm đến quá trình phát triển của bé ở độ tuổi này cần phải biết và
được trang bị những gì?...

Cơ sở vật chất của trường có nhưng chưa phong phú để đáp ứng tốt cho việc
chăm sóc và giáo dục trẻ.
Từ những thuận lợi và khó khăn trong quá trình thực hiện, tôi đã suy nghĩ, nghiên
cứu tài liệu để tạo điều kiện thuận lợi giúp cha mẹ dạy trẻ mầm non các kỹ năng sống
qua đề tài: “Kinh nghiệm dạy trẻ mầm non kỹ năng sống ”

* Kết quả khảo sát thực tế đầu năm học : Khi chưa thực hiện đề tài kết quả như
sau:
TT

Khả năng

Số trẻ
KS

Đạt

1

+ Mạnh dạn tự tinh

6/35

17%

2

+Kỹ năng hợp tác

6/35

17%

3

+Phát âm rõ lời

8/35

23%

4

+Kỹ năng tự lập, tự phục vụ

6/35

17 %

5

+Lễ phép

5/35

14%

6

+Kỹ năng vệ sinh

13/35

37%

7

+Kỹ năng thích khám phá học hỏi

10/35

25%

8

+Kỹ năng tự kiểm sốt bản thân

12/30

34%

- Nhìn vào bảng khảo sát trên tôi thấy những biện pháp thông thường, chưa có biện
pháp mới tác động thì chất lượng đạt được trên trẻ về các mức độ yếu còn ở mức rất
cao, số trẻ kỹ năng tự phục vụ và hợp tác cịn thấp. Vì vậy tơi đã suy nghĩ trăn trở làm
thế nào để có biện pháp hữu hiệu nhất trong việc thực hiện nâng cao hiệu quả cho trẻ
mẫu giáo lớn 3-4 tuổi có kỹ năng sống đạt hiệu quả cao.
2.2. Các giải pháp
2.2.1: Xác định nhiệm vụ cơ bản trong việc dạy trẻ kỹ năng sống
Giáo viên có thể làm được gì để dạy kỹ năng sớng cho trẻ?

skkn


Giáo viên cần tích cực đổi mới phương pháp giảng dạy nhằm khuyến khích sự
chuyên cần, tích cực của trẻ, giáo viên cần phải biết khai thác phát huy năng khiếu,
tiềm năng sáng tạo ở mỡi trẻ. Vì mỗi đứa trẻ là một nhân vật đặc biệt, phải giáo dục trẻ
như thế nào để trẻ cảm thấy thoải mái trong mọi tình huống của cuộc sống.
- Giáo viên cần thường xuyên tổ chức các họat động giáo dục chăm sóc giáo
dục trẻ một cách thích hợp tuân theo một số quan điểm: Giúp trẻ phát triển đồng đều
các lĩnh vực: thể chất, ngơn ngữ, nhận thức, tình cảm- xã hội và thẩm mỹ. Phát huy
tính tích cực của trẻ, giúp trẻ hứng thú, chủ động khám phá tim tòi, biết vận dụng vốn
kiến thức, kỹ năng vào việc giải quyết các tinh huống khác nhau.
- Giáo viên cần giúp trẻ có được những mối liên kết mật thiết với những bạn
khác trong lớp, trẻ biết chia sẻ chăm sóc, trẻ cần phải học về cách hành xử, biết lắng
nghe trình bày và diễn đạt được ý của mình khi vào trong các nhóm trẻ khác nhau,
giúp trẻ ln cảm thấy tự tin khi tiếp nhận các thử thách mới. Điều này liên quan tới
việc đứa trẻ có cảm thấy thoải mái, tự tin hay không đối với mọi người xung quanh,
cũng như việc mọi người xung quanh chấp nhận đứa trẻ đó như thế nào? Cần chuẩn bị
cho trẻ sự tự tin, thoải mái trong mọi trường hợp nhất là trong việc ăn uống để chúng
ta không phải xấu hổ vì những hành vi khơng đẹp của trẻ.
- Thường xun liên hệ với phụ huynh để kịp thời nắm tình hình của trẻ, trao
đổi với phụ huynh những nội dung và biện pháp chăm sóc và giáo dục trẻ tại nhà, bàn
bạc cách giải quyết những khó khăn gặp phải.
2.2.2: Cụ thể hóa nội dung của những kỹ năng cơ bản mà giáo viên cần dạy trẻ:
+ Kỹ năng sống tự tin : Một trong những kỹ năng đầu tiên cần chú tâm là phát
triển sự tự tin, lòng tự trọng của trẻ. Nghĩa là giúp trẻ cảm nhận được mình là ai, cả về
cá nhân cũng như trong mối quan hệ với những người khác. Kỹ năng sống này giúp trẻ
ln cảm thấy tự tin trong mọi tình huống ở mọi nơi.
+ Kỹ năng sống hợp tác: Bằng các trò chơi, câu chuyện, bài hát giúp trẻ học
cách cùng làm việc với bạn, đây là một công việc không nhỏ đối với trẻ lứa tuổi này.

Khả năng hợp tác sẽ giúp trẻ biết cảm thông và cùng làm việc với các bạn.

skkn


+ Kỹ năng thích tị mị, ham học hỏi, khả năng thấu hiểu: Đây là một trong
những kỹ năng quan trọng nhất cần có ở trẻ vào giai đoạn này là sự khát khao được
học, sử dụng nhiều tư liệu và ý tưởng khác nhau để khêu gợi tính tị mò tự nhiên của
trẻ. Nhiều nghiên cứu cho thấy rằng, các câu chuyện hoặc các hoạt động và tư liệu
mang tính chất khác lạ thường khêu gợi trí não nhiều hơn là những thứ có thể đốn
trước được.
+ Kỹ năng giao tiếp: cần dạy trẻ biết thể hiện bản thân và diễn đạt ý tưởng của
mình cho người khác hiểu, trẻ cần cảm nhận được vị trí, kiến thức của mình trong thế
giới xung quanh nó. Đây là một kỹ năng cơ bản và khá quan trọng đối với trẻ. Nó có
vị trí chính ́u khi so với tất cả các kỹ năng khác như đọc, viết, làm toán và nghiên
cứu khoa học. Nếu trẻ cảm thấy thoải mái khi nói về một ý tưởng hay chính kiến nào
đó, trẻ sẽ trở nên dễ dàng học và sẽ sẵn sàng tiếp nhận những suy nghĩ mới. Đây chính
là yếu tố cần thiết để giúp trẻ sẳn sàng học mọi thứ.
+Ngoài ra, ở trường mần non giáo viên cần dạy trẻ nghi thức văn hóa trong ăn
uống qua đó dạy trẻ kỹ năng lao động tự phục vụ, rèn tính tự lập như: Biết tự rửa tay
sạch sẽ trước khi ăn, chỉ ăn uống tại bàn ăn, biết cách sử dụng những đồ dùng, vật
dụng trong ăn uống một cách đúng đắn, ăn uống gọn gàng, không rơi vãi, nhai nhỏ
nhẹ không gây tiếng ồn, ngậm miệng khi nhai thức ăn, biết mời trước khi ăn, cảm ơn
sau khi ăn, biết tự dọn, cất đúng chỗ bát, chén, thìa … hoặc biết giúp người lớn dọn
dẹp, ngồi ngay ngắn, ăn hết suất. không làm ảnh hưởng đến người xung quanh.
2.2.3 Giáo dục kỹ năng sống cho trẻ thông qua hoạt động vui chơi:
Đối với trẻ mầm non, hoạt động vui chơi chiếm vai trò chủ đạo trong hoạt động
của trẻ ở trường. Thơng qua giờ chơi, trẻ được đóng các vai khác nhau trong xã hội,
trẻ đóng vai và tái hiện lại những gì trẻ nhìn thấy trong cuộc sống. Tất cả những kiến
thức  và kinh nghiệm cuộc sống mà trẻ có sẽ được  trẻ  thể hiện qua họat động vui

chơi. Chính vì vậy, tơi rất chú trọng đến việc tạo các tình huống khi trẻ đóng vai để trẻ
tìm cách giải quyết, cũng như  quan sát những điều trẻ thể hiện được những kiến thức
mà trẻ đã có.

skkn


1. Ví dụ : Ở   góc “Gia đình”, khi tơi đóng giả một người lạ đến gõ cửa  khi trẻ ở
nhà một mình, thì trẻ biết nhắc nhau “Đừng mở cửa , phải đợi bố mẹ về
đã”.Hoặc tôi cho trẻ ở nhóm gia đình cùng đi siêu thị và đưa ra tình huống :
“Con bị lạc bố mẹ ở siêu thị” thì trẻ biết ra nhờ cơ bán hàng gọi điện thoại cho
bố mẹ, cháu đóng vai người bán hàng cũng nhắc trẻ: Cháu chờ ở đây với cô đợi
bố mẹ đón.
Tơi đóng một vai làm người đi đường và rủ bé : Đi cùng cô để  cô dắt về với mẹ.
 Các trẻ trong nhóm đã nhắc nhau: “Đừng đi, nếu khơng sẽ bị bắt cóc đấy”.
Hoặc với trị chơi “Đi ô tô” tôi cũng chú ý xem cách thể hiện của trẻ để có những gợi
mở kịp thời như : Các bác đã thắt dây an toàn chưa, đừng thị đầu, thị tay ra ngồi khi
xe đang chạy nhé.
Với nhóm “ Nấu ăn” , tơi cũng lưu ý đến những thao tác mà trẻ   mà trẻ thể
hiện vai của mình :
Ví dụ : bắc nồi lên bêp ga đặt đã đúng giữa bếp chưa nếu không sẽ dễ đổ và xảy
ra tai nạn, nấu xong phải nhớ tắt bếp, bắc nồi phải dùng cái lót tay để khơng bị bỏng.
Với cách dạy trẻ bằng nhiều hình thức khác nhau, lúc thông qua nội dung các
bài thơ, bài hát, câu chuyện để lồng vào giáo dục trẻ kỹ năng sống giúp trẻ ghi nhớ
một cách thoải mái, nhớ lâu và khơng gị bó áp đặt trẻ. Đặc biệt với hình thức đặt ra
các tình huống cho trẻ được toạ đàm, nói lên cách sử lý của mình sau đó cơ sẽ giúp trẻ
tổng hợp lại và tìm ra phương pháp tối ưu nhất. Chính hình thức này giúp trẻ mạnh
dạn, tự tin, phát triển ngôn ngữ và giao tiếp cho trẻ. Với cách  thảo luận , mỗi cá nhân
đưa ra cách  giải quyết cho phù hợp giúp trẻ biết vận dụng vốn hiểu biết , kiến thức
của mình đã có để giải quyết vấn đề. Đó cũng chính là một kỹ năng sống rất cần thiết

cho trẻ trong cuộc sống hiện tại cũng như sau này.
2.2.4: Giáo dục kỹ năng sống cho trẻ thông qua hoạt động học:

skkn


Bởi vì lứa tuổi mầm non “Trẻ học thơng qua chơi” do đó các nội dung cần truyền
thụ cho trẻ cần phải được lựa chọn lịng ghép tích hợp từ nhiều môn học khac nhau để
trẻ tiếp cận thông tin một cách dễ dàng. Đối với trẻ mầm non, rèn kỹ năng sống cho trẻ
là dạy cho trẻ kỹ năng ứng xử hợp lý các tình huống trong cuộc sống, thói quen và kỹ
năng làm việc sinh hoạt theo nhóm , rèn luyện sức khoẻ và ý thức bảo vệ bảo vệ sức
khoẻ,kỹ năng phòng chống tai nạn , rèn luyện kỹ năng ứng xử văn hoá ….
Một trong những kỹ năng xây dựng trường học an toàn, lớp học an tồn đó là kỹ
năng phịng chống tai nạn, biết tự bảo vệ mình vơ cùng cần thiết . Ngay từ nhỏ, trẻ cần
được giáo dục kỹ năng ứng biến khi gặp các tình huống khó khăn. Đó chính là những
kỹ năng mà trẻ cần được trang bị để đề phòng bất trắc xảy ra.
Với trẻ mẫu giáo bé, trẻ cịn nhỏ tuổi , kinh nghiệm sống chưa có nên kỹ năng
phòng chống tai nạn ở trẻ còn hạn chế . Trẻ chưa nhận thức được mối nguy hiểm xảy
ra xung quanh trẻ và cách nhận biết, phòng tránh và xử lý cho phù hợp.
Chính vì vậy, với nội dung này, ngay từ đầu năm học cùng với giáo viên trong
lớp, tôi đã suy nghĩ, nghiên cứu đưa ra những nguy cơ cụ thể có thể xảy ra mất an toàn
với trẻ và  đưa  vào dạy trẻ ở mọi thời điểm trong ngày. Những nội dung đó được gắn
vào các chủ điểm trong năm một cách phù hợp.
Khi đã đưa ra được  những nội dung phù hợp với trẻ thì việc lựa chọn phương
pháp, biện pháp để chuyển tải đến trẻ đạt hiệu quả tối ưu nhất cũng rất quan trọng.
Xuất phát từ đặc điểm tâm sinh lý của trẻ mầm non là tư duy trực quan hình
tượng, những kiến thức giáo dục  cho trẻ phải cụ thể, gần gũi dễ hiểu đối với trẻ.
Chính vì vậy, tơi đã lựa chọn những phương pháp sau để dạy trẻ:
Để dạy trẻ biết mạnh dạn tự tin, gần gũi cô giáo bạn bè Ở chủ đề: Trường Mầm
non tôi đưa kế hoạch giáo dục thơng qua bài thơ: Bé khơng khóc nữa của nhà thơ Vũ

Thị Minh Tâm . Chủ đề “ Thế giới động vật” để giáo dục trẻ biết thương yêu quan

skkn


tâm giúp đở bạn bè và mọi người xung quanh thông qua câu chuyện “ Bác voi tốt
bụng”
Dạy cho trẻ Kỹ năng tự phục vụ ở chủ đề Trường Mầm non thông qua bài thơ “
Giờ ăn”. Chủ đề thế giới thực vật thông qua câu chuyện: Bàn chải răng:
 *Xuất phát từ đặc điểm tâm lý của trẻ mầm non là rất thích nghe kể chuyện. Nội dung
các câu chuyện  thường để lại ấn tượng cho trẻ khó phai mờ.  Chính vì vậy tơi đã  sáng
tác một số câu chuyện lồng  vào đó các tình huống để giáo dục trẻ.  Giúp trẻ  tiếp nhận
một cách hứng thú, tự nguyện.
- Ở chủ đề “ Nước và mùa hè”. Với  đặc thù  trẻ đang sống ở thành phố,  vì vậy ngồi
việc giáo dục trẻ tránh xa ao, hồ, hố nước nguy hiểm mà mơi trường sống của trẻ ít
gặp.  Thì  nhà vệ sinh cũng  nhiều tình huống có thể gây  nguy hiểm cho trẻ. Chính vì
vậy, tơi đưa ra những tình huống để  dạy trẻ cách sử dụng an tồn trong  phịng tắm
bằng cách đưa vào câu chuyện để trẻ rút ra bài học kinh nghiệm cho mình bằng cách
sưu tầm một số mẫu chuyện nhỏ xung quanh cuộc sống của chúng ta để giáo dục trẻ
như:
             CHUYỆN : TRONG PHÒNG TẮM .
Hơm nay, trời rất nóng. Vừa về đến nhà Bơng đã giục mẹ :
“ Mẹ ơi, con nóng quá, cho con đi tắm”.
Mẹ nhắc:
“ Con ngồi một tí cho ráo mồ hôi đã rồi hãy vào tắm nếu không sẽ dễ bị cảm đấy ”
Bông ngồi ở quạt cho đỡ mồ hôi rồi vào tắm .
 Mẹ lấy ghế cho Bông ngồi rồi nhẹ nhàng xả nước gội đầu cho Bông. Gội đầu xong
mẹ bảo:
“ Con ngồi đây  kì cọ cho sạch đi nhé, mẹ ra cắm nồi cơm rồi mẹ vào tắm cho, con cẩn
thận sàn nhà trơn lắm đấy”.

skkn


Mẹ ra rồi, Bơng thích thú đùa nghịch với dịng nước mát. nên vặn nước rồi đùa nghịch
với dòng nước. Hứng trí bé cịn đứng lên nhảy nhót vừa té nước vừa cười khanh
khách. Bỗng “ Oạch” Bông bị trượt chân ngã đầu đập xuống nề đau điếng.Bơng khóc
ầm lên gọi mẹ.
  Mẹ vội vàng chạy vào đỡ Bông dậy, xem xét xem Bơng có sao khơng. May mà chỉ
hơi sưng.
Mẹ nói : “ Mẹ đã nhắc con phải cẩn thận rồi mà, sàn nhà tắm khi có nước vào sẽ
rất trơn, nếu không cẩn thận sẽ bị ngã rất nguy hiểm. lần sau khi tắm con phải cẩn thận
, đứng tại chỗ hoặc ngồi xuống ghế  con nhớ chưa nào?.
- Vâng ạ.
Từ đấy, mỗi khi đi tắm Nhật luôn lấy ghế ngồi , không bao giờ đùa nghịch trong nhà
tắm nữa.
 Qua câu chuyện tôi giúp trẻ rút ra bài học :
- Sàn nhà tắm rất trơn, tuyệt đối không chạy nhảy, leo trèo sẽ dễ bị ngã . Đó cũng là
tình huống bất trắc xảy ra khơng chỉ với trẻ mà đơi khi cịn xảy ra với cả người lớn về
sự thiếu cẩn trọng cả mình ..
2.2.5 : Giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mọi lúc mọi nơi.
Từ việc phối hợp với phụ huynh, tơi có thêm thơng tin về các kỹ năng sống của
trẻ ở nhà . Từ đó tơi có kế hoạch cụ thể và lựa chọn phương pháp giáo dục kỹ năng
sống cho trẻ phù hợp bằng cách giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mọi lúc mọi nơi.
Để việc làm có hiệu quả, trước tiên tôi thực hiện nghiêm túc chế độ giờ giấc
trong sinh hoạt hàng ngày của trẻ. Đây là một trong những nhân tố giáo dục có tác
dụng thúc đẩy mạnh mẽ phẩm chất cá nhân, khả năng tuân thủ yêu cầu của người lớn

skkn

và khả năng định hướng về thời gian cho trẻ. Tôi đã căn cứ vào nội dung cụ thể của
từng hoạt động để lựa chọn nội dung lồng ghép cho phù hợp.
Thơng qua giờ đón trẻ, tơi lồng ghép giáo dục kỹ năng giao tiếp cho trẻ ( Biết
lễ phép chào cô, chào bố mẹ, hỏi han bạn….Hoặc tôi lồng ghép kỹ năng tự phục vụ
bản thân và chấp hành quy định của lớp.
Ví dụ : Tơi dạy trẻ biết cất cặp vào giá, biết xếp dép lên giá, đi vệ sinh đúng nơi quy
định…..)
Thơng qua hoạt động có chủ định, đây là một trong những hoạt động để tôi tích
hợp có hiệu quả nội dung giáo dục kỹ năng sống cho trẻ. Tôi căn cứ vào nội dung của
từng tiết học để tích hợp một cách hài hồ, khơng ơm đồm.
Ví dụ : Qua tiết học KPKH: Trị chuyện một số bộ phận trên cơ thể, tôi dạy trẻ kỹ
năng sau: Kỹ năng chăm sóc bản thân: Trẻ có một số kỹ năng và có ý thức giữ gìn,
bảo vệ các bộ phận trên cơ thể. Kỹ năng giao tiếp tự tin: Khi trả lời phải đứng thẳng,
mắt nhìn thẳng vào cơ, nói to, rõ ràng….Kỹ năng tn thủ quy tắc giờ học như muốn
nói phải giơ tay, chờ đến lượt cơ mời mới được nói, khơng nói leo, tập chung chú ý
nghe cơ…Chính vì thế trẻ lớp tơi học rất ngoan, trong giờ học biết chú ý lắng nghe,
tuân thủ theo sự hướng dẫn của cô và đặc biệt rất tự tin khi trả lời câu hỏi cô đưa ra.
Thơng qua hoạt động ngồi trời tơi đã lồng ghép dạy trẻ nhiều kỹ năng khác
nhau.
Ví dụ : Qua việc trò chuyện quan sát Cầu trượt. Trẻ nhận biết được một số nguyên
nhân gây ngã, gây tai nạn và biết cách phòng tránh nguy cơ gây ngã. Các kỹ năng tơi
dạy trẻ đó là:
Kỹ năng giao tiếp: Trẻ biết lắng nghe cô, bạn, nêu ý kiến, chia sẻ thông tin.
Kỹ năng xử lý tình huống: Khi ngồi trên cầu trượt bé cần làm gì?( Vịn hai tay
vào 2 thành của cầu trượt, rồi đẩy người cho trượt xuống. Nếu bạn nào trượt nhanh bị
ngã thì thì bạn chơi cùng nhanh chóng đở bạn dậy hoặc chạy đến gọi cơ …)
Kỹ năng ra quyết định: Làm gì hay khơng làm gì để phịng tránh ngã? ( Khơng
trượt q nhanh, khơng xô đẩy bạn khi ngồi trên Cầu trượt, vịn chắc thanh cầu
trượt…)

skkn


Thơng qua giờ hoạt động góc, chúng ta biết rằng: “Trẻ học bằng chơi, chơi mà
học”. Vì thế qua việc tham ra chơi ở các góc thì các kỹ năng sống đựơc trẻ tiếp thu
một cách dễ dàng nhất.
Ví dụ : Qua góc chơi phân vai mẹ con, trẻ học được các kỹ năng như: Kỹ năng giao
tiếp ( giao tiếp giữa mẹ với con, trẻ biết nói nựng con, dặn dị con), kỹ năng chăm sóc
( biết lấy nước cho con uống, xúc bột cho con ăn), kỹ năng hợp tác ( trẻ học được cách
chơi trong nhóm như biết trò chuyện chia sẻ với bạn bên cạnh…. Sau khi chơi xong
trẻ biết cất đồ chơi đúng nơi quy định.
Khơng chỉ ở góc phân vai trẻ mới học được các kỹ năng sống mà ở tất cả các
góc chơi khác thì các kỹ năng của trẻ đều có thể được cũng cố và phát huy.
Ví dụ: Ở góc xây dựng, trẻ có kỹ năng hợp tác, làm việc theo nhóm. Trẻ ở lớp tơi đã
biết tự phân vai chơi cho nhau và chơi rất đồn kết, khơng tranh giành đồ chơi của
nhau và đã biết cùng nhau tạo nên cơng trình đẹp.
Qua việc tổ chức bữa ăn cho trẻ, tôi tập cho trẻ làm một số công việc tự phục
vụ qua đó hình thành ở trẻ một số kỹ năng sử dụng đồ dùng ăn, uống đúng cách và
hành vi văn hoá văn minh như:
- Cách dùng ca, cốc, bát, thìa.
- Cách rót nước, chia thức ăn.
- Chuẩn bị bàn ghế cho bữa ăn ( tự kê bàn ghế, gấp khăn lau, tự chia đĩa, chia bát…)
- Trẻ được tập luyện một số thói quen hành vi văn minh trong ăn uống ( Trẻ biết mời
cô, mời bạn, biết vệ sinh cá nhân trước và sau khi ăn, biết giữ vệ sinh chung và hành
vi văn hố như khơng nói chuyện khi ăn, ho hoặc ngáp phải quay ra ngoài đồng thời
lấy tay che miệng, biết nhặt cơm rơi bỏ vào đĩa và lau tay…)
Khi tổ chức giấc ngủ cho trẻ, tơi dạy trẻ biết tự mình lấy cất gối đúng nơi quy
định, biết lau chùi chân trước khi lên sạp, đi nhẹ, nói khẽ, khơng làm ồn khi bạn đang
ngủ.

Ngồi ra tơi cịn lồng ghép giáo dục kỹ năng sống cho trẻ vào các hoạt động
khác trong ngày như ăn phụ chiều, hoạt động chiều, vệ sinh, trả trẻ....Bằng việc tạo

skkn


tình huống có vấn đề để trẻ suy nghĩ và giải quyết qua đó trẻ được cũng cố các kỹ
năng của mình.
Tóm lại, cần giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mọi lúc mọi nơi, đảm bảo tính liên
tục để mỗi kỹ năng, phẩm chất mới được hình thành sẽ trở thành thói quen, thành
thuộc tính vững chắc trong nhân cách trẻ. Tuy nhiên khơng nên lạm dụng tích hợp quá
nhiều sẽ làm ảnh hưởng đến kết quả của hoạt động chính cũng như sẽ gây tâm lý nặng
nề cho trẻ khi tham ra vào các hoạt động đó. Sau mỗi hoạt động, tôi nhận xét đánh giá
các kỹ năng đạt được trên trẻ bởi đây cũng là một trong những biện pháp giáo dục kỹ
năng sống cho trẻ rất hiệu quả.
Nội dung giáo dục “ Lấy trẻ làm trung tâm” trong đó có các chỉ số và tiêu chí :
Nhà trường cần tổ chức các hoạt động văn nghệ, thể thao một cách thiết thực, khuyến
khích sự tham gia chủ động, tự giác của học sinh. Tổ chức các trò chơi dân gian và các
hoạt động vui chơi giải trí tích cực khác phù hợp với lứa tuổi của học sinh.
- Làm đồ chơi dân gian; sáng tác bài hát, điệu múa thể loại dân ca cho trẻ ở lứa
tuổi mầm non.
- Tăng cường tổ chức các trò chơi dân gian và các hoạt động văn nghệ, vui chơi
giải trí tích cực khác phù hợp với lứa tuổi của trẻ mầm non. Đưa ca dao hò khoan Lệ
Thuỷ vào chương trình giáo dục trẻ.
Duy trì biện pháp tăng cường cho trẻ chơi các trò chơi dân gian trong giờ hoạt
động ngoài trời, trẻ được xem các câu chuyện cổ tích, hỏi đáp về nội dung các câu
chuyện.
Tổ chức các hoạt động văn nghệ, vui chơi giải trí tích cực khác phù hợp với lứa
tuổi của trẻ mầm non. Huy động và tạo điều kiện để có sự tham gia hoạt động đa dạng
và phong phú của cha mẹ trẻ em, các tổ chức, lực lượng xã hội, cá nhân trong việc

giáo dục văn hóa, truyền thống, giáo dục lòng yêu nước cho trẻ.
Tổ chức cho trẻ mẫu giáo đến thăm nhà bạn trong chủ đề gia đình theo từng tổ,
từng nhóm trẻ. Hoạt động trên nhằm phối hợp với các bậc cha mẹ để có thể giúp trẻ
phát triển kỹ năng cảm xúc và xã hội bằng cách tạo ra các mối liên kết bạn bè tại gia
đình.

skkn


Các hoạt động tự chọn được duy trì mỗi tháng có sự tham gia trực tiếp của cha
mẹ để cùng nặn, cùng vẽ giúp con mình hồn thành sản phẩm, phối hợp với giáo viên
một cách chặt chẽ và hợp lý. Giáo viên chủ động thay đổi nội dung, hình thức tổ chức
và luân phiên thay đổi thành phần tham dự để tất cả các bậc cha mẹ đều có sự tham
gia trực tiếp của cha mẹ để cùng chơi với trẻ qua đó rèn luyện kỹ năng hợp tác với
đồng đội để chiến thắng, kỹ năng giao tiếp và kỹ năng sống tự tin, khả năng nhận thức
của trẻ cũng được phát triển.
Tổ chức hoạt động nghệ thuật cho trẻ, tổ chức hoạt động phát triển tư duy qua
có sự tham gia trực tiếp của cha mẹ để cùng chơi với trẻ qua đó rèn luyện tính kiên
nhẫn, kỹ năng hợp tác với cha mẹ, ông bà để chiến thắng yêu cầu thử thách của luật
chơi, phát triển kỹ năng giao tiếp, kỹ năng sống tự tin, phát triển tình cảm, nhận thức ở
trẻ.
Tổ chức văn nghệ gồm nhiều thể loại, đa dạng nội dung, hình thức biểu diễn
nhằm huy động sự tham gia của cha mẹ trẻ em, các tổ chức, lực lượng xã hội, cá nhân
trong việc giáo dục văn hóa, truyền thống, giáo dục lòng yêu nước cho trẻ và qua đó
tuyên truyền về hiệu quả giáo dục mầm non
Đồng thời hàng tuần vào sáng thứ hai tổ chức cho toàn trường tập thể dục buổi sáng
qua những nhạc, qua đó giúp trẻ phát triển kỹ năng vận động và giáo dục trẻ lòng yêu
quê hương, đất nước.
2.2. 6: Phối hợp tuyên truyền các bậc cha mẹ cách dạy trẻ kỹ năng sống cho trẻ.
Bên cạnh việc dạy trẻ ở trường, tôi cũng chú trọng đến việc trao đổi với phụ huynh

để cùng phối hợp dạy kỹ năng sống cho trẻ. Tuyên truyền cho phụ huynh hiểu khơng
nên làm hộ con, phải dậy trẻ tính tự lập từ bé.  Trẻ càng được hướng dẫn sớm về cách
tự vệ , nhận biết những mối nguy hiểm từ xung quanh và cách xử lý thì sẽ vững vàng
vượt qua những thử thách trong mọi tình huống. Điều đó được chứng minh rõ ràng từ
thức tế. Chính vì vậy, cách bảo vệ trẻ tốt nhất  chính là dạy trẻ biết cách tự bảo vệ bản
thân.

skkn


 

Việc dạy trẻ những kỹ năng đó phải là một q trình . Nhiều phụ huynh cho

rằng con mình cịn quá bé để hiểu được những điều đó  cũng như nghĩ rằng trẻ mẫu
giáo vẫn được sống trong sự bao bọc , bảo vệ tuyệt đối của bố mẹ. Những trên thực
tế , không phải lúc nào cha mẹ cũng ở bên con khi có tình huống xấu.
Thời gian gần đây, có nhiều trẻ em bị lạm dụng, xâm hầim thủ phậm lại chính là
người thân quen như  bạn bố mẹ, hàng xóm quen biết.. Chính vì vậy, người lớn phải
khéo léo, tế nhị kể cho con nghe những tình huống  xấu có thể gây hại cho bé và giúp
con biết cần xử lý như thế nào . Cô giáo phối hợp cùng phụ huynh khéo léo dạy trẻ
cách giữ gìn và bảo vệ các cơ quan , bộ phận trên cơ thể . Giúp trẻ chủ động , cảnh
giác với tình huống khi có người quan  tâm thái q đến cơ thể của trẻ. Dạy trẻ một số
cách phản kháng và bảo vệ bản thân. 
Trong cuộc sống hàng ngày, nên dạy trẻ cách xử lý những tình huống bất trắc
mà trẻ có thể gặp phải dưới hình thức trị chuyện, tạo tình huống, gợi mở giúp trẻ tìm
ra cách giải quyết. Khơng áp đặt , cấm đốn trẻ .
 

Thay vì “ Con khơng được làm thế này, thế kia “ thì ta nên đưa ra các tình

huống cụ thể thông qua thực tế giúp trẻ hiểu tại sao không được làm như thế, nếu xảy
ra thì sẽ phải làm như thế nào ?
Chính từ những suy nghĩ tìm cách xử lý ở các  tình huống cụ thể đó giúp trẻ dần
có kỹ năng suy đốn,  biết áp dụng những kiến thức kinh nghiệm mình đã có để tìm
cách giải quyết . Từ đó trẻ có thể vận dụng với những tình huống khác trong thực tế
hàng ngày mà trẻ gặp . Dần hình thành cho trẻ  những kinh nghiệm, những kỹ năng
biết  bảo vệ mình trong cuộc sống sau này.
 Tuyên truyền để các bậc phụ huynh hiểu rằng : Giáo dục kỹ năng sống  là giúp
trẻ nâng cao năng lực để tự  lựa chọn giữa những giải pháp khác nhau. Quyết định
phải xuất phát từ trẻ . Nội dung giáo dục phải xuất phát từ chính nhu cầu và kinh

skkn


nghiệm của trẻ . Trẻ cần có điều kiện để cọ sát các ý kiến khác nhau, trao đổi kinh
nghiệm, tập tành, thực hành và áp dụng.
Bên cạnh đó, yêu cầu phụ huynh phối hợp cùng cô giáo trong việc thống nhất phương
pháp giáo dục trẻ:
        - Tin tưởng vào trẻ và năng lực của trẻ.
        - Tôn trọng ý kiến của trẻ , không áp đặt ý kiến của mình .
        - Khơng nói dài và nói nhiều , khơng đưa lời giải đáp có sẵn mà hãy đưa câu hỏi
để trẻ tự tìm tịi.
       - Khơng vội vàng phê phán đúng -  sai mà kiên trì giúp trẻ  biết tranh luận và có
thể đưa ra kết luận của mình.
Có thể thấy, trẻ thường dễ dàng kết bạn khi chơi theo đôi bạn trong môi
trường của riêng chúng hơn là chơi trong một nhóm bạn tại trường. Một số trẻ có khó
khăn trong việc kết bạn hoặc chia sẻ với bạn theo nhóm lớn, lại có thể hình thành mối
liên kết thân thiết với bạn mới trong môi trường gia đình của trẻ. Cha mẹ có thể giúp
trẻ phát triển kỹ năng cảm xúc và xã hội bằng cách tạo ra các mối liên kết bạn bè tại

gia đình. Cha mẹ hãy hỏi trẻ muốn mời ai về nhà chơi? Mối quan hệ này được trẻ duy
trì khi đến trường, khi có được mối liên kết với một trẻ nào đó trong lớp, các mối quan
hệ khác sẽ hình thành tiếp theo một cách dễ dàng hơn.
- Tuyên truyền để cha mẹ trẻ không nên bực bội khi trẻ về đến nhà hoặc cho
rằng trẻ chỉ biết chơi suốt ngày. Cha mẹ cần có niềm tin với sự hướng dẫn của giáo
viên và năng khiếu tò mò bẩm sinh của trẻ, trẻ có thể lĩnh hội kinh nghiệm nhằm giải
quyết các vấn đề quan trọng, đọc, làm toán, thử nghiệm một số kỹ năng khoa học khi
chơi với nhau.
- Cha mẹ trẻ cần phối hợp với giáo viên một cách chặt chẽ và hợp lý bằng việc
tham gia tình nguyện vào quá trình giáo dục trong nhà trường. Cha mẹ nên tham gia

skkn


vào các buổi trao đổi với giáo viên, tham gia các buổi họp của nhà trường và dự một
số giờ học, dự các hoạt động ngoại khoá; chỉ bằng cách đó thơi cha mẹ đã giúp trẻ
hiểu rằng học là phải học cả đời.
- Cần giáo dục để trẻ cảm thấy thoải mái tự tin trong mọi tình huống của cuộc
sống. Nếu cha mẹ muốn giáo dục trẻ biết tự giữ kỷ luật, trước hết cần đánh thức sự tự
ý thức của trẻ, cố gắng khơi gợi để trẻ luôn nghĩ về bản thân mình một cách tích cực
và đừng bao giờ phá vở suy nghĩ tích cực về bản thân trẻ.
- Trong gia đình, việc dạy trẻ những nghi thức văn hóa trong ăn uống rất cần
thiết. Để trẻ có được những kỹ xảo, thói quen sử dụng đồ dùng một cách chính xác và
thuần thục và khéo léo, khơng chỉ địi hỏi trẻ phải thường xun luyện tập, mà còn
phải đáp ứng được những nhu cầu của trẻ, đó là cung cấp cho trẻ những mẫu hành vi
văn hóa, những hành vi đúng, đẹp, văn minh của chính cha mẹ và những người xung
quanh trẻ.
Trước hết, người lớn phải gương mẫu, yêu thương, tôn trọng, đối xử công bằng
với trẻ và đảm bảo an tòan cho trẻ.
Tạo điều kiện tốt nhất cho trẻ vui chơi

Giáo viên cần tạo các tình huống chơi trong chế độ sinh hoạt hàng ngày của trẻ.
Vì đối với trẻ chơi trị chơi có một vai trò rất quan trọng trong việc rèn kỷ năng sống
cho trẻ. Trẻ lớn lên, học hành và khám phá thơng qua trị chơi. Các hành động chơi địi
hỏi trẻ phải suy nghĩ, giải quyết các vấn đề, thực hành các ý tưởng.
Ví dụ: Giáo viên có thể giới thiệu với trẻ về chữ cái và các con số thơng qua các
trị chơi đóng vai, các trị chơi xây dựng, các trãi nghiệm văn học và âm nhạc.
Liên tục đọc sách, trò chuyện, kể chuyện cho trẻ nghe
- Giáo viên cần tranh thủ đọc sách cho trẻ nghe trong mọi tình h́ng như những
giờ hoạt động góc ở một nhóm nhỏ, hoặc đọc sách trẻ nghe trong giờ trưa đối với
những trẻ khó ngủ.
- Tăng cường kể cho trẻ nghe các câu chuyện cổ tích qua đó rèn luyện đạo đức
cho trẻ, giúp trẻ hoàn thiện mình, biết đọc sách, dạy trẻ yêu thương bạn bè, yêu thương

skkn


con người. Tạo hứng thú cho trẻ nhỏ qua các truyện bằng tranh tùy theo lứa tuổi, gợi
mở tính tò mò, ham học hỏi, phát triển khả năng thấu hiểu ở trẻ.
Ví dụ: Khi kể chuyện “ Ba cơ gái” giáo viên đặt những câu hỏi gợi mở như:
Nếu là con khi hay tin mẹ bị ốm, con sẽ làm gì? gợi mở tính tò mò thay đổi đoạn kết
của truyện có hậu hơn, đặt tên khác cho câu chuyện v,v….
- Trong gia đình, cha mẹ luân phiên cùng anh chị lớn đọc sách cho trẻ nghe,
hoặc thống nhất giờ đọc sách của gia đình, vào giờ đó các thành viên trong gia đình
đều đọc sách, báo hoặc đọc một thứ gì đó của mình.
- Khi cịn nhỏ cha mẹ cần dành ra 15 phút / ngày để trò chuyện, đọc sách cho trẻ
nghe các loại sách phù hợp với lứa tuổi. Khi trẻ có thể tự đọc được lúc đó việc đọc
sách trở thành là niềm vui có giá trị và có ý nghĩa hơn giúp trẻ phát triển sự ham hiểu
biết, tìm tòi phát triển nhân cách của trẻ.
Cơ giáo, cha mẹ ln khuyến khích trẻ nói lên quan điểm của trẻ, nói chuyện
với các thành viên trong lớp, trong gia đình về cảm giác và về những lựa chọn của

mình, cần giúp trẻ hiểu rằng nên có thông số để theo đó mà lựa chọn, cố gắng không
chỉ trích các quyết định của trẻ. Việc này sẽ hình thành kỹ năng tự kiểm sốt bản thân,
rèn luyện tính tự tin cho trẻ khi tham gia các hoạt động và các buổi thảo luận tại
trừơng sau này.
Cô giáo, cha mẹ giúp trẻ phát triển sở thích, ý thích của mình và đảm bảo rằng
ngừơi lớn có thể cung cấp thêm phương tiện để trẻ thực hiện ý thích đó.
Ví dụ: như trẻ thích vẽ, ngồi việc cho trẻ học năng khiếu vẽ thì cơ giáo, cha mẹ
có thể cho trẻ thêm bút màu, giấy vẽ và hãy chỉ cho trẻ cách lưu giữ các bức tranh để
tạo thành một bộ sưu tập tranh vẽ của chính trẻ hoặc triển lãm tranh của trẻ ở góc nhỏ
trong nhà.
Cơ giáo, cha mẹ cần dạy trẻ những nghi thức văn hóa trong ăn uống, biết cách
sử dụng các đồ dùng ăn uống; hơn nữa trẻ sẽ được dạy cách sử dụng các đồ dung đúng
chức năng một cách chính xác và thuần thục.Việc này được thực hiện trong giờ học,
giờ sinh hoạt hàng ngày của trẻ tại lớp và trong bửa cơm gia đình.

skkn