Skkn một số biện pháp làm tốt công tác chủ nhiệm lớp 2

PHÒNG GIÁO DỤC - ĐÀO TẠO HẢI HẬU
TRƯỜNG TIỂU HỌC HẢI ĐÔNG

BÁO CÁO
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
MỘT SỐ BIỆN PHÁP LÀM TỐT CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM LỚP 2

TÊN TÁC GIẢ: NGUYỄN THỊ XN HƯỜNG
TRÌNH ĐỘ CHUN MƠN: ĐẠI HỌC
CHỨC VỤ: TỔ PHĨ TỔ 2-3, GIÁO VIÊN CHỦ NHIỆM LỚP
NƠI CƠNG TÁC: TRƯỜNG TIỂU HỌC HẢI ĐÔNG
HẢI HẬU – NAM ĐỊNH

NAM ĐỊNH, NGÀY 28 THÁNG 3 NĂM 2019

1

skkn


THÔNG TIN VỀ SÁNG KIẾN

1. Tên sáng kiến: Một số biện pháp làm tốt công tác chủ nhiệm lớp 2
2. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Trường tiểu học Hải Đông, huyện Hải Hậu,
tỉnh Nam Định
3. Thời gian áp dụng sáng kiến
Từ ngày 05 tháng 9 năm 2018 đến ngày 20 tháng 02 năm 2019
4. Tác giả
Họ và tên: Nguyễn Thị Xuân Hường
Năm sinh: 1994
Nơi thường trú: xã Hải Đông, huyện Hải Hậu, tỉnh Nam Định

Trình độ chun mơn: Đại học
Chức vụ cơng tác: Tổ phó tổ 2;3, Giáo viên chủ nhiệm lớp 2C
Nơi làm việc: Trường Tiểu học Hải Đông, huyện Hải Hậu, tỉnh Nam Định
Điện thoại: 0971625010
Tỷ lệ đóng góp tạo ra sáng kiến: 100%
5. Đồng tác giả (nếu có): Khơng
6. Đơn vị áp dụng sáng kiến:
Tên đơn vị: Trường Tiểu học Hải Đông, huyện Hải Hậu, tỉnh Nam Định
2

skkn


Địa chỉ: Xóm Trung Đồng, xã Hải Đơng, huyện Hải Hậu, tỉnh Nam Định
Điện thoại: 0228 3874 494

BÁO CÁO SÁNG KIẾN
MỘT SỐ BIỆN PHÁP LÀM TỐT CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM LỚP 2

I. Điều kiện hoàn cảnh tạo ra sáng kiến
Đã ba năm làm giáo viên chủ nhiệm lớp, tôi phần nào đã có kinh nghiệm.
Nhưng tơi vẫn thấy cơng việc của một giáo viên chủ nhiệm lớp ở tiểu học là rất
khó khăn, phức tạp. Mỗi giáo viên muốn làm tốt công tác chủ nhiệm phải là một
giáo viên giỏi về chun mơn, là một nhà tâm lí giỏi để hiểu học sinh, xử lí các
tình huống sao cho khéo léo, tế nhị và đạt hiệu quả giáo dục cao. Nếu giáo viên
khơng tâm huyết với nghề, khơng có tinh thần trách nhiệm cao thì khó mà hồn
thành nhiệm vụ. Chất lượng học tập của học sinh, nhân cách, đạo đức, lối
sống… của học sinh rồi sẽ ra sao? Chính vì hiểu rõ điều đó nên trong những
3

skkn


năm học qua, song song với việc giảng dạy tốt các môn học theo quy định. Tôi
luôn cố gắng phấn đấu làm tốt vai trò, nhiệm vụ của một giáo viên chủ nhiệm
lớp.
Thấu hiểu rõ vai trị của mình, bằng lòng nhiệt huyết và lương tâm trách
nhiệm nghề nghiệp, bản thân tơi ln cố gắng nỗ lực hết mình để giúp đỡ các
em trở thành người có ích cho xã hội. Tôi luôn tâm niệm: “Các em như những
trang giấy trắng”, chúng sẽ là những tác phẩm hay hoặc dở đều phụ thuộc những
gì ta vẽ lên trang giấy. Bên cạnh đó, học sinh tiểu học cịn chưa biết hành động
độc lập, giáo viên phải là người tổ chức hoạt động, làm sao cho từng em học
sinh có được cơng việc thích hợp và bộc lộ khả năng của mình. Giáo viên tiểu
học là một trong những “thần tượng” của học sinh, là tấm gương của các em.
Trong những giờ tới trường, giáo viên tiểu học hầu như lúc nào cũng ở cạnh các
em nhỏ, rất sát sao học sinh, kiểm tra theo dõi được từng hành vi của các em.
Bằng tấm gương của mình kết hợp với việc truyền thụ những giá trị chuẩn mực
thể hiện trong nội dung các mơn học, giáo viên tiểu học cịn góp phần to lớn
trong việc hình thành và phát triển nhân cách của các em qua công tác chủ
nhiệm lớp.
Năm học 2018 - 2019, tôi được nhà trường phân công chủ nhiệm lớp 2C
lứa tuổi nhỏ thứ hai cấp tiểu học. Vấn đề đặt ra cho tôi bây giờ là làm sao để các
em luôn cảm thấy ở tôi sự mới lạ, không nhàm chán, hướng các em đến sự đam
mê học tập và phấn đấu rèn luyện năng lực, phẩm chất tốt hơn năm học trước.

4

skkn

Từ những vấn đề trăn trở nêu trên, khi thực hiện tôi phải rút kinh nghiệm
qua từng năm, nghiên cứu, suy nghĩ tìm tịi, học hỏi những đồng nghiệp có uy
tín, có năng lực để cơng tác chủ nhiệm của mình đạt hiệu quả cao. Xuất phát từ
những lí do trên, tơi đã suy nghĩ tìm ra một số biện pháp để góp phần làm tốt
cơng tác chủ nhiệm. Chính vì vậy, tơi đã chọn đề tài: “ Một số biện pháp làm
tốt công tác chủ nhiệm lớp 2”.
II. Mô tả giải pháp
1. Mô tả giải pháp trước khi tạo ra sáng kiến
Ngồi cơng việc phụ trách tồn diện trước học sinh, cơng tác chủ nhiệm
lớp cũng có một ý nghĩa quan trọng. Giáo viên chủ nhiệm lớp là linh hồn của
lớp, là người tổ chức, cổ vũ tư tưởng cho học sinh. Giáo viên cùng với phụ
huynh học sinh tiến hành giáo dục các em. Nhưng công tác chủ nhiệm lớp
khơng phải là cơng việc đơn giản, nó ln là vấn đề trăn trở đối với hầu hết các
giáo viên tiểu học.
Mỗi lần được Ban giám hiệu phân công nhận lớp là lần nào cũng vậy, tôi
vừa mừng lại vừa lo. Mừng vì mình được cống hiến một phần cơng sức phục vụ
cho mái trường thân u của mình đó là trường Tiểu học Hải Đơng. Lo vì mỗi
năm đối tượng học sinh chậm tiến độ, học sinh cá biệt lại có những tính cách
khác nhau và làm thế nào để các em cố gắng, nỗ lực hết mình, chăm ngoan hơn
luôn là những trăn trở của tôi.

5

skkn


Tơi hiểu: người giáo viên giữ vai trị chủ đạo trong mọi hoạt động giáo dục
ở nhà trường. Là người tổ chức và điều khiển quá trình hình thành nhân cách trẻ
em, là người chịu trách nhiệm về công tác giáo dục trẻ em trước nhà trường,
Nhà nước và nhân dân. Đặc biệt, người giáo viên tiểu học hầu như chịu trách

nhiệm hồn tồn về lớp mình phụ trách.
Giáo viên tiểu học là người hướng dẫn, người đưa các em vào thế giới tri
thức, khoa học, văn hoá, nghệ thuật. Người giáo viên tiểu học cịn có nhiệm vụ
xây dựng tập thể trẻ em, tổ chức các hoạt động khác của học sinh để mở rộng tri
thức, rèn luyện kĩ năng, giáo dục ý thức và ứng xử, thoả mãn nhu cầu, hứng thú
và phát triển năng lực của học sinh.

2. Mơ tả giải pháp sau khi có sáng kiến
2.1 Biện pháp chung
Các em học sinh lớp 2 đa số đều ngoan ngoãn, ngây thơ tuy nhiên các em
vẫn chưa có ý thức cao trong học tập cũng như trong sinh hoạt. Ở lứa tuổi này
các em có nhiều thay đổi về nhận thức, tâm sinh lí, tình cảm và các mối quan hệ
xã hội. Các em dễ bị dụ dỗ, lôi kéo, bị xâm hại… Tuy nhiên các em vẫn chưa có
đủ khả năng từ chối, tự bảo vệ mình. Thêm vào đó thời buổi kinh tế thị trường,
các công ty mở ngày càng nhiều, phụ huynh mải kiếm tiền nên thời gian dành
cho con cái không nhiều dẫn đến các em mải chơi, bỏ bê việc học hành, dễ bị lôi
cuốn vào các tệ nạn xã hội…

6

skkn


Cụ thể: năm học 2018 - 2019, tôi chủ nhiệm lớp 2C có tổng số 34 học
sinh.
Trong đó có : + 5 em thuộc diện hộ nghèo
+ 1 em mẹ mất
+ 3 em bố yếu khơng có sức khỏe lao động
+ 2 em bố mẹ ly hôn ở với ông bà
+ Nhiều em bố mẹ đi làm ăn xa sống cùng ơng bà hoặc

người thân.
Khơng những thế trong lớp có 3 học sinh hay nghịch ngầm không tập
trung cho việc học, thường xun khơng làm bài tập và chưa có nề nếp giữ gìn
sách vở. Giáo viên phải phải mất nhiều thời gian nhắc nhở, ảnh hưởng đến việc
học tập của các bạn học sinh khác.
Điều quan trọng để thực hiện hiệu quả công tác của người giáo viên chủ
nhiệm là tình u trẻ, tâm huyết với nghề, phải có trình độ chun mơn, sự mẫu
mực, sáng tạo trong phương pháp để thu hút học sinh, phải dạy dỗ bằng cả nhiệt
huyết của mình: “Tất cả vì học sinh thân yêu”.
Xây dựng đội ngũ cán bộ lớp năng động và sáng tạo, giáo viên chủ nhiệm
phải kết hợp chặt chẽ với cán bộ lớp để cùng giúp các em thực hiện tốt nhiệm
vụ của mình.
Giải quyết mọi vướng mắc của học sinh một cách công bằng. Biết lắng
nghe và tôn trọng ý kiến của học sinh.
7

skkn


Thực hiện sinh hoạt lớp đều đặn, thi đua và tổng kết thi đua cơng bằng và
phải được duy trì xuyên suốt năm học.
Phối hợp kịp thời và chặt chẽ với phụ huynh học sinh cũng như các giáo
viên bộ mơn và các đồn thể trong trường.
2.2 Chức năng của giáo viên chủ nhiệm lớp
Giáo viên chủ nhiệm lớp tiểu học có chức năng cơ bản là quản lý, giáo
dục học sinh lớp mình phụ trách. Chức năng này được thể hiện như sau:
- Làm tốt công tác chủ nhiệm lớp sẽ là động lực quan trọng tác động vào
việc dạy học tốt.
- Xây dựng, tổ chức tập thể lớp thành một đơn vị vững mạnh.
- Tổ chức, điều khiển, lãnh đạo các hoạt động giáo dục nhằm nâng cao

chất lượng giáo dục toàn diện.
- Thiết lập và phát triển quan hệ với lực lượng giáo dục trong và ngoài
nhà trường để giáo dục học sinh.
Nói chung để làm cho cơng tác giáo dục được hồn chỉnh và đạt chất
lượng tồn diện thì người giáo viên phải coi trọng cơng tác chủ nhiệm lớp.
2.3 Những biện pháp cụ thể
Giáo viên chủ nhiệm chịu trách nhiệm chính về việc giáo dục năng lực ,
phẩm chất học sinh trong lớp. Công việc của giáo viên chủ nhiệm lớp là vô vàn,

8

skkn


không thể thống kê hết được. Trong sáng kiến kinh nghiệm này, tơi chỉ đi sâu
vào 3 nội dung chính sau đây:
+ Xây dựng nề nếp lớp học.
+ Xây dựng: “Lớp học thân thiện, học sinh tích cực”.
+ Xây dựng mối quan hệ giữa giáo viên và phụ huynh, giáo viên và học
sinh.
Sau đây là các biện pháp tôi đã tiến hành:
2.3.1 Xây dựng nề nếp lớp học
Công việc: “Xây dựng nền nếp lớp học” được tôi tiến hành từng buớc như
sau:
Bước 1. Tìm hiểu học sinh lớp mình phụ trách
Sau khi nhận lớp, tôi gặp gỡ giáo viên chủ nhiệm của năm học trước để
trao đổi về tình hình học sinh. Tôi ghi chép cụ thể vào sổ riêng để tiện theo dõi
và có cách giải quyết riêng với từng em.
Để thực hiện tốt chức năng quản lý, giáo dục học sinh, ngay từ khi nhận
lớp, giáo viên chủ nhiệm lớp phải tìm hiểu và nắm vững về từng học sinh lớp

mình phụ trách thơng qua phiếu thơng tin sau:
GIỚI THIỆU BẢN THÂN
1. Họ và tên:……………………………………………………………............
2. Là con thứ……trong gia đình.
9

skkn


3. Hồn cảnh gia đình (hộ nghèo, hộ cận nghèo, gia đình chính sách)...............
.................................................................................................................................
4. Kết quả học tập năm lớp 1:..............................................................................
5. Mơn học u thích:..........................................................................................
6. Mơn học cảm thấy khó:..................................................................................
7. Góc học tập ở nhà: (Có, khơng)......................................................................
8. Những người bạn thân nhất trong lớp:............................................................
............................................................................................................................
9. Sở thích:...........................................................................................................
10. Địa chỉ gia đình: ..........................................................................................
Số điện thoại của gia đình:..............................................................................
11. Em có ý kiến, đề nghị với GVCN và nhà trường:.........................................
................................................................................................................................
12.Phụ huynh nhận xét về con em mình:...........................................................
..............................................................................................................................
13. PHHS có kiến nghị gì với nhà trường và ban giám hiệu:..............................
.................................................................................................................................
Tìm hiểu hồn cảnh gia đình của học sinh, hồn cảnh kinh tế, cơng việc
bố mẹ trong xã hội, nếp sống của gia đình, sự quan tâm của bố mẹ đến vấn đề
10

skkn


giáo dục con cái để từ đó giáo viên có thể tìm ra những nguyên nhân về hiện
tượng tâm lý của học sinh.
Tìm hiểu và nắm được đặc điểm của từng học sinh: tìm hiểu xem những
học sinh nào bị khuyết tật (cận, nói lắp, điếc…), tìm hiểu trình độ nhận thức,
năng lực hoạt động, mối quan hệ với tập thể, với những người xung quanh và
năng lực trí tuệ của học sinh để sắp xếp chỗ ngồi cho phù hợp.
Ví dụ: Trong lớp 2C tơi chủ nhiệm năm học 2018 - 2019 có nhiều em
như: em Vũ Văn Nam, Lê Thị Bảo Ngọc, Mai Bảo Nam… nhận thức rất nhanh
nhưng sau đó lại hay qn ngay trí nhớ của các em khơng bền. Từ đó, tơi cho
học sinh rèn luyện thường xuyên, lặp đi lặp lại kiến thức đã học nhiều lần để
ghi nhớ bền vững, phối hợp cùng giáo viên bộ môn để giúp đỡ các em học tập
tốt hơn.
Tìm hiểu về xu hướng, hứng thú và động cơ của học sinh trong học tập và
các hoạt động khác, từ đó giáo viên hiểu được nguyên nhân để hướng dẫn, giáo
dục học sinh đạt kết quả tốt.
Ví dụ: Trong thực tế, có một số em học yếu các bộ mơn như Tốn hoặc
Tiếng Việt nhưng các mơn năng khiếu như Âm nhạc, Mĩ thuật, Thể dục... thì
học rất tốt do các em có hứng thú và say mê các mơn học này. Từ đó, tơi đã kết
hợp với giáo viên bộ môn rèn nề nếp cho các em, hướng dẫn các em chơi các
môn thể thao để rèn luyện sức khỏe cũng như tính cẩn thận.

11

skkn


Tóm lại: Muốn thực hiện những điều nói trên yêu cầu người giáo viên

phải :
- Nghiên cứu hồ sơ học sinh (học bạ, lý lịch của học sinh ở lớp dưới ).
- Quan sát hằng ngày các hoạt động và mối quan hệ của học sinh.
- Thăm gia đình học sinh và trò chuyện trao đổi với phụ huynh học sinh.
- Sắp xếp chỗ ngồi hợp lý cho học sinh.
Bước 2. Xây dựng nền nếp lớp học
Công việc đầu tiên của tôi là củng cố, xây dựng nề nếp cho các em. Xếp
lại chỗ ngồi và họp bầu Hội đồng tự quản của năm học mới. Việc xếp chỗ ngồi
cũng là vấn đề mà tôi phải cân nhắc. Làm sao để lựa chọn bạn ngồi chung bàn
không gây mất trật tự, hỗ trợ nhau trong việc học và làm việc theo nhóm thuận
tiện, xếp chỗ dàn đều số học sinh có nhận thức tốt, khá, trung bình giữa các
nhóm, tổ. Để tạo sự cân bằng trong thi đua và cùng nhau phấn đấu tốt hơn. Tuy
nhiên, hàng tháng tôi cũng có sự thay đổi chỗ ngồi nếu thấy tình hình thực tế
chưa hợp lí. Cịn việc bầu Hội đồng tự quản và các Ban của lớp, tôi để các em tự
chọn, tơi chỉ tham gia sau khi đã có ý kiến của số đơng học sinh. Tiếp theo đó
cùng cả lớp thảo luận về nội quy của nhà trường và một số điều do lớp đặt ra để
các bạn trong Hội đồng tự quản lớp dễ theo dõi, kiểm tra giúp nhau cùng tiến bộ.
Tất cả các em đều được tham gia ý kiến, các em cùng nhau trao đổi xem có
điểm nào các em thấy khó thực hiện tơi sẽ giải thích và giúp các em làm tốt hơn.
Sau đó tiến hành phát động thi đua giữa các tổ. Tuy nhiên đối với các em học
12

skkn


sinh hay vi phạm các nội quy của lớp, trường. Thì tơi sẽ áp dụng các biện pháp
giáo dục vừa mềm mỏng vừa kiên quyết, điều quan trọng là giúp em hiểu ra lỗi
sai để sửa.
Lớp tôi chia làm 5 ban: ban học tập 7 em, ban nền nếp 7 em, ban vệ sinh
sức khỏe có 7 em, ban văn nghệ thể dục thể thao có 7 em, ban đối ngoại có 6

em. Tơi phát cho Hội đồng tự quản mỗi một thành viên một quyển vở để làm sổ
ghi chép những công việc của tổ khi cần thiết. Nhiệm vụ của chủ tịch, phó chủ
tịch và các trưởng ban trong hội đồng tự quản được tôi nêu rất rõ.
Việc bầu chọn và xây dựng Hội đồng tự quản của lớp là một công việc
rất quan trọng mà người giáo viên chủ nhiệm nào cũng cần phải làm ngay sau
khi nhận lớp mới. Để tạo dựng và rèn luyện cho các em thể hiện tinh thần dân
chủ và ý thức trách nhiệm đối với tập thể, nên tôi tổ chức cho các em ứng cử và
bầu cử để chọn lựa hội đồng tự quản của lớp. Tiến trình bầu chọn Hội đồng tự
quản được diễn ra như sau:
- Trước hết, tơi phân tích để các em hiểu rõ về vai trị và trách nhiệm của
người chủ tịch, phó chủ tịch hội đồng tự quản.
- Tơi khuyến khích các em xung phong ứng cử. Sau đó chọn 5 học sinh
tiêu biểu để cả lớp bầu chọn.
- Tổ chức cho học sinh bỏ phiếu: Chủ tịch đồng tự quản cũ phát cho mỗi
học sinh 1 phiếu trống (phiếu chỉ có chữ kí của tôi). Tôi hướng dẫn học sinh
cách bầu chọn: ghi tên 3 bạn mình chọn vào phiếu.
13

skkn


- 3 học sinh đạt số phiếu cao nhất được các bạn bình chọn giữ chức vụ:
em Bùi Thị Huyền Trang - chủ tịch Hội đồng tự quản, phó chủ tịch Hội đồng
tự quản em Bùi Thị Khánh Ngân, Mai Tiến Đàn. Lần đầu tiên các em được bỏ
phiếu, được thể hiện quyền “dân chủ’ của mình, tơi thấy các em rất vui, rất hào
hứng, và 3 em được bầu chọn cũng cảm thấy tự hào.
Bước 3. Phân công nhiệm vụ cụ thể cho Hội đồng tự quản lớp
Sau khi đã bầu chọn được Hội đồng tự quản của lớp, tôi giao nhiệm vụ cụ
thể cho từng em như sau:
* Nhiệm vụ của chủ tịch hội đồng tư quản

- Theo dõi, kiểm tra mọi hoạt động của lớp.
- Điểm danh và ghi sĩ số của lớp vào góc trên (bên phải bảng) ngay sau
khi xếp hàng vào lớp.
- Điều khiển các bạn xếp hàng vào lớp, xếp hàng chào cờ đầu tuần, xếp
hàng tập thể dục.
- Giữ trật tự lớp khi giáo viên chữa bài, khi giáo viên có việc phải ra khỏi
lớp và khi lớp dự lễ chào cờ đầu tuần.
- Đề nghị giáo viên tuyên dương, phê bình cá nhân hoặc các Ban có
thành tích tốt.
* Nhiệm vụ của phó chủ tịch hội đồng tự quản (Phụ trách học tập, đối
ngoại)

14

skkn


- Tổ chức lớp truy bài 15 phút đầu giờ, giúp đỡ các bạn học yếu học bài,
làm bài.
- Điều khiển các bạn trao đổi, thảo luận hoặc trả lời câu hỏi trong tiết học
khi giáo viên yêu cầu.
- Theo dõi việc học tập của lớp.
- Làm mọi việc của chủ tịch khi chủ tịch vắng mặt hoặc nghỉ học.
* Nhiệm vụ của phó chủ tịch hội đồng tự quản ( Phụ trách văn nghệ,
lao động, thể dục thể thao)
- Phân công, theo dõi và kiểm tra các tổ trực nhật và chịu trách nhiệm tắt
điện, quạt, đóng cửa sổ khi ra về. Theo dõi, kiểm tra các bạn khi tham gia các
buổi lao động, các buổi hoạt động giữa giờ do trường, lớp tổ chức.
Bước 4. Xây dựng nội quy lớp
Giáo viên chủ nhiệm tổ chức các em đưa ra nội quy lớp mình.

(Nội quy lớp học: phần phụ lục ảnh 1)
2.3.2 Xây dựng “Lớp học thân thiện, học sinh tích cực”
Năm học 2018 - 2019, là năm học tiếp tục thực hiện phong trào “Xây
dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”. Nhằm nâng cao chất lượng giáo
dục toàn diện, đặc biệt là giáo dục đạo đức, nhân cách và kĩ năng sống cho học
sinh. Muốn phong trào này ở mỗi trường đạt hiệu quả thì mỗi giáo viên chủ
nhiệm phải tích cực “xây dựng lớp học thân thiện, học sinh tích cực”. Có nhiều
15

skkn


“lớp học thân thiện, học sinh tích cực” thì mới có “trường học thân thiện, học
sinh tích cực”.
“Xây dựng lớp học thân thiện” là tạo ra môi trường học tập thân thiện, an
toàn, gần gũi với học sinh, làm cho học sinh cảm thấy “mỗi ngày đến trường là
một niềm vui”. Xây dựng được “lớp học thân thiện” thì sẽ có “học sinh tích
cực”. Xây dựng được lớp học thân thiện, học sinh tích cực thì sẽ hạn chế được tỉ
lệ học sinh lưu ban, bỏ học, sẽ nâng cao được chất lượng giáo dục tồn diện cho
học sinh. Cơng việc “xây dựng lớp học thân thiện, học sinh tích cực” được tôi
tiến hành từng bước như sau:
Bước 1. Trang trí lớp học xanh- sạch- đẹp
Lớp học thân thiện phải có cây xanh, phải ln sạch sẽ, ngăn nắp và được
trang trí đẹp, đảm bảo tính thẩm mĩ và tính giáo dục cao.
(Ảnh minh hoạ - phần phụ lục - Ảnh 2; Ảnh 3)
- Trang trí lớp đẹp, hài hịa đảm bảo tính thẩm mĩ và tính giáo dục cao.
Phần trang trí lớp, tơi giao trực tiếp cho từng tổ: mỗi tổ phải sưu tầm tranh ảnh
liên quan đến các môn học và chọn 5 bài vẽ đẹp nhất để trưng bày. Tranh, ảnh
các em sưu tầm được dán vào giấy khổ lớn theo từng môn học (Tự nhiên và xã
hội, Mĩ thuật, Âm nhạc , Đạo đức) và được bao bên ngồi bằng giấy bóng trong

suốt. Sau đó đóng lên vách tường xung quanh lớp.
Tơi cịn cùng với học sinh đề ra 10 yêu cầu cơ bản đối với học sinh của một
lớp học thân thiện, học sinh tích cực.
16

skkn


10 YÊU CẦU CƠ BẢN CỦA MỘT
“LỚP HỌC THÂN THIỆN, HỌC SINH TÍCH CỰC “
1. Khơng có học sinh chán học, bỏ học và nghỉ học khơng có lí do.
2. Lớp học phải được trang trí đẹp, phù hợp, có tính thẩm mĩ và tính giáo
dục cao.
3. Phải sử dụng có hiệu quả và bảo quản tốt các thiết bị, đồ dùng dạy học;
sử dụng tiết kiệm điện, nước.
4. Lớp học phải sạch sẽ trong suốt buổi học, bàn ghế phải ngay ngắn,
khơng có học sinh xả rác bừa bãi.
5. Có tập thể bạn học thân thiện: khơng nói tục, chửi tục, phải ln hịa nhã
với bạn bè và giúp đỡ nhau trong học tập.
6. Lớp học phải an toàn, khơng có nguy hiểm, khơng có tai nạn xảy ra.
7. Học sinh phải tích cực tham gia các hoạt động tập thể, rèn luyện kĩ năng
sống, giữ gìn vệ sinh môi trường, cam kết không vi phạm luật giao thông.
8. Học sinh học đủ các môn học theo qui định, chất lượng học tập ngày
càng được nâng cao và vượt trội so với năm học trước.
9. Học sinh tích cực tham gia các hoạt động từ thiện như: thăm hỏi bạn khi
đau ốm, động viên chia sẻ với những bạn có hồn cảnh khó khăn, tặng sách cũ
cho thư viện trường,…

17

skkn


10. Lớp học là mơi trường bình đẳng nam nữ, khơng phân biệt giàu nghèo,
khơng có hiện tượng học sinh bị phạt, bị kiểm điểm phê bình trước tồn trường.
Hằng ngày, tôi nhắc nhở các em thực hiện 10 yêu cầu của “lớp học thân
thiện, học sinh tích cực”. Khi có học sinh chưa hồn thành nhiệm vụ, tơi u cầu
em đó đọc lại 10 yêu cầu và nêu rõ nhiệm vụ nào mình chưa làm được để sửa
chữa, khắc phục. Nhờ vậy, các em mới tự giác thực hiện, số lượng học sinh vi
phạm nội qui của nhà trường, của lớp ngày càng giảm dần.
Trưởng ban lao động phân công theo dõi các tổ làm trực nhật hàng ngày.
Trưởng ban chịu trách nhiệm phân công, điều khiển các bạn trong tổ làm trực
nhật. Nhưng một tuần đầu, tôi phải đi sớm để hướng dẫn các em làm vệ sinh lớp
như: quét lớp từ trong ra ngoài, từ trên cửa sổ, trên bục giảng xuống dưới; cách
cầm chổi và đưa chổi sao cho nhanh sạch nhưng không bụi; cách trải khăn bàn,
cách lau bảng, cách sắp xếp bàn ghế,... Cứ sau mỗi giờ ra chơi, tổ trực nhật phải
đổ rác và trà rửa sạch sọt rác rồi cất vào lớp. Sang tuần thứ hai, tôi mới giao cho
trưởng ban vệ sinh sức khỏe kiểm tra công việc trực nhật hàng ngày. Tổ nào
khơng làm tốt, lớp phó lao động có quyền yêu cầu tổ đó làm trực nhật thêm một
ngày. Và trong mỗi tiết học, học sinh phải thể hiện tinh thần “tự quản” - tự theo
dõi lẫn nhau, nhắc nhở nhau giữ sạch lớp trong suốt buổi học.
Để tránh tình trạng các em mua nước mang vào lớp treo lên cửa sổ, để
trong ngăn bàn hoặc để ngay trên mặt bàn làm đổ gây ướt sách vở, làm lớp học
dơ bẩn gây mất trật tự và mất thời gian quét dọn, nhà trường đã có nước sạch
ngay tại lớp học. Vì vậy, tơi qui định các em khi uống nước cần rót vừa đủ uống,
18

skkn

và uống hết, không được để thừa, vừa đảm bảo vệ sinh, vừa khơng làm bẩn lớp,
và cịn hạn chế lượng rác thải gây ô nhiễm môi trường.
Đối với bồn hoa của lớp, mỗi tổ sẽ chăm sóc một tuần. Qui định bồn hoa
phải sạch cỏ, đất không khô trắng, khơng có cành gãy và lá khơ. Cơng việc kiểm
tra, nhắc nhở là của lớp phó lao động. Tổ nào khơng làm tốt sẽ bị phạt chăm sóc
bồn hoa thêm một tuần.
Bước 2. Xây dựng mối quan hệ thầy- trò và bạn bè trong lớp
* Xây dựng mối quan hệ thầy - trị
Theo quy luật phản hồi của tâm lí, tình cảm của thầy trước sau cũng sẽ
được đáp lại bằng tình cảm của học trị. Lịng nhân ái bao dung, đức vị tha của
người thầy ln có sức mạnh lớn để giáo dục và cảm hóa học sinh: “ lớp học
thân thiện”chỉ có được khi người thầy có tấm lịng nhân hậu, bao dung, hết lịng
vì học sinh thân u của mình. Có như thế học sinh mới chăm ngoan, tích cực và
ham thích đi học.
Ngay từ đầu, tơi yêu cầu học trò phải cố gắng làm cho đúng. Nếu chưa
đúng thì phải làm lại cho đúng mới thơi. Đúng là đúng từ việc làm, nghiêm là
nghiêm trong việc làm chứ không phải ở thái độ khắt khe, gay gắt. Quan hệ cơ
bản nhất của tơi và học trị là quan hệ hợp tác làm việc: tôi giao việc - học trị
làm; tơi hướng dẫn - học trị thực hiện.
Khi giao việc, tơi chỉ nói một lần, nhưng chỉ nói khi lớp trật tự. Với cách
làm này, tự nhiên thầy sẽ trở nên nói ít, học trị sẽ làm nhiều. Làm việc như thế
19

skkn


nào thì đạo đức, ý thức sẽ kèm theo như thế ấy. Làm đến nơi đến chốn thì y thức
kỉ luật cũng đến nơi đến chốn.
Hành vi của giáo viên sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến tâm lí cũng như sự hình
thành tính cách của trẻ. Vì vậy, khi lên lớp, tơi ln chú ý đến cả cách đi đứng,

nói năng, cách ăn mặc, cách cầm sách, chữ viết, thái độ,... để học trị noi theo.
Khơng vì bất cứ lí do gì mà tơi cho phép mình cẩu thả, qua loa trước mặt học
sinh.
Khi học sinh nào làm bài chưa đúng, tơi u cầu học sinh đó phải làm lại
chứ không nhận xét không tốt ngay. Tôi giúp đỡ, hướng dẫn học sinh làm lại
ngay tại lớp. Bởi tôi quan niệm rằng đối với học sinh tiểu học nhận xét kỹ không
phải để bắt lỗi, để la mắng học sinh mà nhằm phát hiện những chỗ chưa đúng
của học sinh, giúp các em làm lại cho đúng, cho hoàn thiện hơn. Với cách nói
đúng, làm đúng trong học tập, các em trở thành những con người tự tin, trung
thực, không gian dối.
Khi có học sinh mắc sai lầm, thiếu sót, tôi luôn cố gắng kiềm chế và tôn
trọng học sinh, tìm hiểu cặn kẽ thấu đáo ngun nhân để có biện pháp giúp đỡ
các em sửa chữa. Tôi không bao giờ có những lời nói, cử chỉ xúc phạm các em.
Ở tuổi này, lòng tự trọng của các em rất cao, chỉ một lời nói xúc phạm sẽ làm
ảnh hưởng đến tâm hồn trẻ thơ.
Qua các năm làm công tác chủ nhiệm lớp, tơi biết rằng một số những em
có hôm không học bài, làm bài nhưng lỗi không phải hồn tồn là do các em. Có
em ham chơi nên quên học bài, có em do bị mất căn bản từ các lớp dưới. Nhưng
20

skkn


cũng có em học yếu, hoặc khơng học bài làm bài là do những điều kiện khách
quan. Gia đình của các em đâu phải lúc nào cũng đầm ấm, hạnh phúc; đâu phải
em nào cũng may mắn dược bố mẹ, ông bà động viên trong mỗi bước học
tập.Và có biết bao nhiêu bố mẹ phải lo làm thuê, làm mướn kiếm sống hoặc vì
ăn chơi cờ bạc hay ốm đau bệnh tật,...nên khơng ngó ngàng gì đến việc học của
con cái, thậm chí các em cịn bị mắng chửi, bị đánh đập ... Những sóng gió đó đã
tác động đến tâm lí trẻ thơ, cản trở việc học tập của các em. Nếu như giáo viên

không biết được những nguyên nhân đó thì rất dễ nổi giận đùng đùng, rồi la
mắng, trừng phạt các em. Điều đó rất bất lợi cho quan hệ thầy- trị sau này. Vì
vậy, đứng trước một học sinh quậy phá, hay lơ đãng không học bài, làm bài, tôi
không kết án trừng phạt ngay mà bình tĩnh chờ đến hết buổi học gặp riêng các
em để hỏi cho rõ nguyên nhân. Lần đầu các em vi phạm, tôi nhẹ nhàng nhắc
nhở. Nếu lần thứ hai, các em vẫn tái phạm, tơi phải đến nhà tìm hiểu nguyên
nhân để có biện pháp giúp đỡ, giáo dục các em.
Hàng ngày, tơi ln khích lệ và biểu dương các em kịp thời, ca ngợi
những ưu điểm của các em nhiều hơn là phê bình khuyết điểm. Tơi cố tìm ra
những ưu điểm nhỏ nhất để khen ngợi động viên các em. Nhưng trong khi khen,
tôi cũng không quên chỉ ra những thiếu sót để các em khắc phục và ngày càng
hồn thiện hơn.
Khi nói chuyện, khi giảng, cũng như khi nghiêm khắc phê bình lỗi lầm
của học sinh, tơi ln thể hiện cho các em thấy tình cảm yêu thương của một
người thầy đối với học trò. Theo qui luật phản hồi của tâm lí, tình cảm của thầy
21

skkn


trước sau cũng sẽ được đáp lại bằng tình cảm của học trò. Lòng nhân ái, bao
dung, đức vị tha của người thầy ln có sức mạnh to lớn để giáo dục và cảm hóa
học sinh. “Lớp học thân thiện” chỉ có được khi người thầy có tấm lịng nhân
hậu, bao dung, hết lịng vì học sinh thân u của mình. Có một người thầy như
vậy thì chắc chắn học sinh sẽ chăm ngoan, tích cực và ham học, thích đi học.
* Xây dựng mối quan hệ bạn bè
Trong cuộc sống của mỗi con người, ngoài những người thân trong gia
đình ra, ai cũng cần có bạn bè để chia sẻ. Học sinh Tiểu học cũng vậy. Nếu các
em có nhiều bạn bè thân thiết trong lớp thì các em sẽ hợp tác vui vẻ với nhau và
sẽ giúp đỡ nhau cùng tiến bộ. Em học giỏi sẽ giúp những em học yếu; ngược lại,

em học yếu cũng dễ dàng nhờ bạn giúp đỡ mình học tập mà khơng phải e ngại,
xấu hổ (Học thầy không tày học bạn). Nhưng trong thực tế, một lớp học thường
xuất hiện nhiều nhóm học trò. Các em chia bè phái, phân biệt giàu nghèo, hay
nói xấu hoặc châm chọc nhau. Những em nữ thì hay dỗi hay hờn giận. Cịn các
em nam thì hay nóng tính. Tuy các em chưa gây ra chuyện gì nghiêm trọng
nhưng nó vẫn ảnh hưởng xấu đến tình cảm bạn bè và chất lượng học tập của lớp.
Là một giáo viên chủ nhiệm, tôi luôn quan tâm đến vấn đề này. Xây dựng được
mối quan hệ bạn bè đồn kết, gắn bó thì tơi sẽ xây dựng được nề nếp lớp học,
tiến tới xây dựng môi trường học tập thân thiện. Từ mơi trường học tập thân
thiện đó, chất lượng học tập của lớp chắc chắn sẽ được nâng cao. Để xây dựng
mối quan hệ bạn bè thân thiết, đồn kết, gắn bó, sẵn sàng giúp đỡ nhau trong

22

skkn


học tập, tôi luôn tạo ra các hoạt động, các vấn đề đòi hỏi sự hợp tác của nhiều
học sinh. Cách làm cụ thể như sau:
Trong mỗi tiết học, tôi thường xuyên chia nhóm ngẫu nhiên. Tiết học này,
các em chung nhóm với bạn này, nhưng tiết sau, các em lại chung nhóm với bạn
khác. Lúc đầu có em chưa chịu, tuy ngồi chung nhóm nhưng có em lại quay mặt
ra chỗ khác, khơng ai chịu làm nhóm trưởng hoặc đùn đẩy nhau không chịu ghi
kết quả thảo luận vào phiếu, dẫn đến khơng hồn thành nhiệm vụ. Trước tình
trạng đó, tơi sẽ nhận xét ghi nhận kết quả của từng nhóm và lấy kết quả đó
chung cho tất cả các thành viên của nhóm. Do đó, những em hồn thành tốt sẽ tự
giác giúp đỡ bạn. Cứ như vậy, dần dần việc hợp tác của học sinh trong lớp đã
được cải thiện.
Tơi khuyến khích học sinh tự viết ra những điều em chưa đồng ý về việc
làm, cách cư xử của chủ tịch Hội đồng tự quản lớp, các phó chủ tịch hoặc của

một bạn nào đó trong lớp chứ khơng nói xấu, khơng xa lánh bạn. Căn cứ vào
những điều các em viết ra, nếu là những điều tốt thì tơi đọc cho cả lớp nghe rồi
tun dương ngay trước lớp. Cịn những điều các em phê bình thì tơi phải điều
tra nẵm rõ đúng hay sai. Sau đó mới góp y riêng với những học sinh bị bạn phê
bình, yêu cầu các em phải xin lỗi bạn và phải sửa chữa.
Khi có chuyện xích mích giữa em này với em kia, tôi kịp thời can thiệp
không để mâu thuẫn kéo dài gây ảnh hưởng xấu đến tình bạn. Tôi gặp gỡ trao
đổi riêng với từng học sinh hoặc nhóm học sinh để biết rõ đầu đi. Sau đó phân
tích rõ ai đúng, ai sai. Ai sai thì phải nhận lỗi và xin lỗi bạn. Sau đó giảng hòa và
23

skkn


bắt tay nhau vui vẻ trở lại. Đầu năm học, tơi thỏa thuận với cả lớp rằng nếu
trong lớp mình có bạn nào đau ốm phải nằm viện thì cả lớp sẽ quyên góp tiền để
mua quà đến thăm bạn, động viên bạn an tâm chữa bệnh, những em ở gần nhà sẽ
thay nhau chép bài cho bạn. Khi bạn khỏi bệnh, những học sinh giỏi sẽ giúp đỡ
bạn học tập để theo kịp chương trình. Vì vậy, trong năm học vừa qua, lớp tơi có
em Thùy Dung bị bệnh tiểu đường. Em phải đi viện thường xuyên thế nên em
được bạn bè giúp đỡ nên đã nhanh chóng theo kịp chương trình cùng với cả lớp.
Để tạo dựng cho các em một tình bạn bền đẹp với những kỉ niệm sâu sắc của
tuổi học trị, tơi tổ chức sinh nhật cho học sinh ngay tại lớp học trong giờ ra
chơi. Những em có ngày sinh trùng vào ngày thứ bảy, chủ nhật thì sẽ được tổ
chức vào sáng thứ bảy. Hình thức tổ chức do các em trong Hội đồng tự quản lớp
quyết định. Nhưng chủ yếu chỉ là múa hát, là những lời chúc mừng và một món
quà nhỏ khoảng vài chục ngàn đồng do cả lớp đóng góp. Xã Hải Đơng là xã
thuần nơng, gia đình học sinh chủ yếu làm nghề nơng. Nhưng có nhiều gia đình
đất đai ít, cha mẹ các em chủ yếu đi làm mướn. Có rất nhiều em khơng nhớ ngày
sinh của mình. Bởi các em chưa bao giờ được cha mẹ tổ chức sinh nhật, chưa

bao giờ được nhận một món quà mang ý nghĩa sâu sắc. Vì vậy, khi được cả lớp
tổ chức sinh nhật, nhiều em rất xúc động.
Bước 3. Tổ chức các hoạt động tập thể và các trị chơi vui tươi lành
mạnh
Thích sinh hoạt tập thể và tham gia các trị chơi bổ ích là nhu cầu, là sở
thích của hầu hết các học sinh tiểu học. Vì vậy, khi tổ chức cho các em sinh hoạt
24

skkn


tập thể và tham gia các trò chơi là giáo viên đã giúp các em “học mà chơi, chơi
mà học”, kiến thức và kĩ năng ở mỗi em sẽ được hình thành và rèn luyện một
cách nhẹ nhàng, tự nhiên, khơng gây căng thẳng, gị bó đối với các em. Ngoài
ra, tổ chức sinh hoạt tập thể và vui chơi cịn giúp các em phát triển và hồn thiện
nhân cách, bồi dưỡng năng khiếu và tài năng sáng tạo. Ngoài ra, việc tổ chức
các hoạt động tập thể còn là sợi dây gắn bó, kết nối, đồn kết các em lại với
nhau. Các hoạt động sinh hoạt tập thể và một số trị chơi đơn giản, gọn nhẹ, tơi
có thể tổ chức ngay trong mỗi buổi học chính khóa và cả các buổi sinh hoạt
ngoài giờ lên lớp.
* Tổ chức sinh hoạt tập thể và vui chơi trong buổi học chính khóa
Giữa 2 tiết học căng thẳng, tơi thường tổ chức cho các em múa hát tập thể,
biểu diễn văn nghệ, hát dân ca, diễn hài,...
Trong các tiết Tự nhiên và xã hội, Đạo đức, tôi tổ chức cho các em chơi
các trị chơi như: làm phóng viên; sắm vai xử lí các tình huống phịng tránh bị
xâm hại, từ chối các chất gây nghiện, bày tỏ thái độ đối với người bị nhiễm
HIV/AIDS,...và đóng vai xử lí các tình huống trong môn Đạo đức. Thông qua
các hoạt động này, các em cịn được hình thành và rèn luyện nhiều kĩ năng sống
cần thiết. Căn cứ vào phiếu điều tra đầu năm, tôi nắm được khả năng của từng
em nên tôi phân công vai diễn, múa hát hoặc giao việc phù hợp với từng em,

khuyến khích động viên các em tự tin bộc lộ năng khiếu của mình. Nhờ vậy, các
tiết học chính khóa trở nên sơi nổi, các em rất hào hứng tham gia. Thông qua các
hoạt động vui chơi, các em được làm, được trải nghiệm như trong cuộc sống
25

skkn