Skkn sử dụng phiếu học tập nhằm phát huy tính tích cực trong giảng dạy môn hóa học ở thcs

Sử dụng phiếu học tập nhằm phát huy tính tích cực trong giảng dạy mơn hóa học ở THCS

Phần thứ nhất
ĐẶT VẤN ĐỀ
Mơn Hố học là một trong những mơn có vị trí quan trọng trong chưng trình
giáo dục ở trường trung học cơ sở. Mơn Hóa ở trường trung học cơ sở cung cấp
cho học sinh những kiến thức cơ bản, có hệ thống, tương đối tồn diện về lĩnh
vực hố học, nó góp phần vào việc phát triển tư duy khoa học của học sinh, nó
rèn cho học sinh những phẩm chất cơ bản: tỉ mỉ, cẩn thận, tiết kiệm, đoàn kết,
hợp tác; giúp xây dựng cho các em một thế giới quan khoa học đáp ứng nhu cầu
ngày càng cao về tiến bộ của khoa học công nghệ.
Qua giảng dạy mơn Hố học ở trường trung học cơ sở (THCS), tôi nhận thấy
những năm học gần đây có nhiều học sinh chỉ chú trọng vào học tập hai mơn
Văn, Tốn để thi vào trung học phổ thơng (THPT) vì ở Hà Nội chưa qui định
thi mơn thứ ba như các tỉnh bạn nên các em ít quan tâm đến các bộ mơn khác
trong đó có mơn Hóa học (mặc dù đây là môn khoa học tự nhiên rất mới, đến
lớp 8 các em mới được học và tương đối khó). Mặt khác thời lượng dành cho
mơn Hố học ở bậc THCS là 2tiết/tuần không phải là nhiều. Và kiến thức, kỹ
năng của các em chủ yếu được rèn luyện ở trên lớp. Thực tế một tiết học hố
học khơng những cung cấp cho học sinh các khái niệm, tính chất hố học cơ bản
mà cịn rèn cho học sinh các thao tác thí nghiệm nên mỗi tiết học hoá học
thường diễn ra với cường độ rất cao. Chính vì thế dù đã cố gắng nhưng nhiều
học sinh vẫn lúng túng khi tiến hành thí nghiệm và khi giải các bài tập hoá học;
một số học sinh trung bình - yếu cịn khơng nắm bắt kịp nhiệm vụ cơ giáo đề ra,
khơng thể tìm được hướng thực hiện những nhiệm vụ khó nên có tâm lý sợ mơn
Hố học. Điều này khiến việc phối hợp giữa giáo viên và học sinh đặc biệt là với
học sinh trung bình, trung bình– yếu trở nên khó khăn. Chính vì vậy việc giáo
viên thiết kế tiết học Hoá học trong 45 phút nhằm phát huy được tính tích cực
của nhiều học sinh đảm bảo cho học sinh nắm bắt và giải quyết được nhiều
nhiệm vụ trong tiết học phù hợp với sức mình ( như làm thí nghiệm hố học,
phát hiện các kiến thức mới, hiểu được các khái niệm, vận dụng được kiến thức

đã học để giải thích các hiện tượng thực tế và làm được bài tập vận dụng)… là
vấn đề mà tôi trăn trở. Tôi đã kết hợp sử dụng các phương tiện hiện đại để hỗ
trợ, kết hợp với thiết kế và sử dụng một số mẫu Phiếu học tập trong các tiết dạy
của mình và thấy một số dấu hiệu tương đối khả quan. Bởi vậy tôi xin đưa ra
một vài kinh nghiệm trao đổi với các các đồng nghiệp về vấn đề:
“Sử dụng phiếu học tập nhằm phát huy tính tích cực trong giảng dạy mơn
hóa học ở THCS”

1/25

skkn


Sử dụng phiếu học tập nhằm phát huy tính tích cực trong giảng dạy mơn hóa học ở THCS

Phần thứ hai
GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. Những nội dung lí luận liên quan trực tiếp đến vấn đề nghiên cứu.
Sử dụng phiếu học tập là một kỹ thuật dạy học trực tiếp, được áp dụng trong
phương pháp dạy học hợp tác, dạy học theo nhóm, dạy học tìm tịi và giải
quyết vấn đề, dạy học theo dự án và chủ đề tích hợp, trong các mơ hình dạy
học hiện đại, hướng vào người học. Sự kết hợp kĩ thuật này với những kĩ thuật
dạy học khác trong các kiểu phương pháp dạy học dựa vào người học và hoạt
động của người học nhằm đổi mới quá trình dạy học hiện nay.
Đơn giản có thể coi Phiếu học tập là phiếu giao việc của giáo viên cho học
sinh, phiếu hướng dẫn học sinh làm việc. Song để thực hiện vấn đề này bên
cạnh những thuận lợi cũng gặp rất nhiều khó khăn.
a. Thuận lợi:
Trường Trung học cơ sở Phan Đình Giót là một trường ở trung tâm Quận
Thanh Xuân- Hà Nội, được sự quan tâm của các cấp lãnh đạo, nhà trường đã có

được một cơ sở vật chất tương đối khang trang với phịng học bộ mơn Hố được
trang bị các phương tiện hỗ trợ dạy học hiện đại như: máy tính, máy đa vật thể,
projecter. Chính vì vậy việc sử dụng Phiếu học tập trong tiết học là tương đối
thuận lợi.
b. Khó khăn:
Người giáo viên dạy Hố học ngồi việc chuẩn bị giáo án trước khi lên lớp
còn phải chuẩn bị dụng cụ, hố chất cho các thí nghiệm. Nhiều thí nghiệm khó
thành cơng, giáo viên cịn phải lựa chọn hố chất và tiến hành làm thử để tìm ra
cách làm đảm bảo thí nghiệm đạt hiệu quả khi lên lớp. Sử dụng phương tiện hiện đại
và phiếu học tập trong tiết học thì giáo viên Hố học lại càng thêm vất vả. Người
giáo viên phải nghiên cứu bài để thiết kế bài giảng, thiết kế phiếu học tập, lựa chọn
các nội dung, bài tập; lựa chọn cách trình bày phiếu học tập sao cho đơn giản, dễ
hiểu, phù hợp trình độ học sinh.
2. Thực trạng vấn đề:
Hố học là mơn học mới với học sinh THCS. Trong quá trình dạy học Hoá
học, giáo viên phải tổ chức các hoạt động cho học sinh tìm hiểu kiến thức mới,
tiến hành thí nghiệm, nghiên cứu thí nghiệm và làm bài tập. Vì vậy trong mỗi
tiết hóa học yêu cầu học sinh phải đạt được các kỹ năng cơ bản về cách xử lý
thơng tin, làm thí nghiệm, quan sát thí nghiệm, làm bài tập vận dụng. Trước
mỗi hoạt động giáo viên đã hướng dẫn tỉ mỉ trước cả lớp bằng lời hoặc kết hợp
với giao bài trên bảng phụ. Tuy nhiên khi học sinh bắt tay vào hoạt động, các
em đều tiến hành rất chậm gây mất thời gian do không nắm bắt được đầy đủ các
yêu cầu của giáo viên (không nhớ đủ các yêu cầu, chữ trên bảng phụ xa, khó
nhìn). Đặc biệt với hoạt động làm thí nghiệm và quan sát thí nghiệm học sinh gặp
phải một số khó khăn sau:
- Không nhớ được đầy đủ các bước tiến hành thí nghiệm nên lúng túng khi làm
thí nghiệm.
2/25

skkn

Sử dụng phiếu học tập nhằm phát huy tính tích cực trong giảng dạy mơn hóa học ở THCS

- Khơng biết cách ghi hiện tượng hoặc chưa ghi đầy đủ các hiện tượng quan sát
được.
- Do không biết cách ghi lại hiện tượng thí nghiệm nên các em gặp khó khăn
khi báo cáo kết quả thí nghiệm.
Vì thế nên hiệu quả của các bài tập cũng như các thí nghiệm hố học mà giáo
viên đưa ra cịn hạn chế.
3. Các biện pháp đã tiến hành:
Nhằm phát huy tính tích cực trong giảng dạy mơn Hóa học ở trường THCS tơi
đã thiết kế và sử dụng một số mẫu Phiếu học tập:
- Thiết kế phiếu học tập kiểm tra bài cũ.
- Thiết kế phiếu học tập hướng dẫn( nghiên cứu) thí nghiệm hóa học.
- Thiết kế phiếu học tập tìm hiểu kiến thức thông qua việc việc liên hệ các kiến
thức cũ để phát hiện kiến thức cũ.
- Thiết kế phiếu học tập củng cố.
Sau đây là một số ví dụ về thiết kế và sử dụng một số mẫu Phiếu học tập được
sử dụng trong giảng dạy nhằm phát huy tính tích cực của học sinh:
VD1: Phiếu học tập cho tiết 17- Bài 12: Sự biến đổi chất
Khi dạy bài này, tôi sử dụng 2 loại phiếu học tập sau:
Phiếu học tập 1sử dụng cho hoạt động 2: Tìm hiểu kiến thức mới thơng
qua thí nghiệm hố học
Phiếu học tập 2 sử dụng cho hoạt động củng cố.
* Thiết kế phiếu học tập 1: Để tiện cho việc thực hiện thí nghiệm và nghiên cứu
thí nghiệm tơi thiết kế phiếu dưới dạng bảng và để phân biệt với các dạng phiếu
khác tôi đặt tên loại phiếu này: Phiếu hướng dẫn (nghiên cứu) thí nghiệm
* Cách sử dụng phiếu học tập 1:
- Tơi tổ chức cho học sinh hoạt động nhóm, tiến hành thí nghiệm nghiên cứu.

- Sau khi phát phiếu học tập cho các nhóm tơi hướng dẫn các nhóm làm thí
nghiệm và u cầu hồn thành phiếu sau:
Nhóm: …………………………….Lớp 8
PHIẾU HƯỚNG DẪN NGHIÊN CỨU THÍ NGHIỆM
Tiến hành thí nghiệm theo nhóm lớn(10 phút) và ghi hiện tượng quan sát được
vào bảng sau:
STT
Cách tiến hành thí nghiệm
Hiện tượng- giải thích
Thí
-Trộn bột sắt với bột lưu huỳnh, cho vào ống
nghiệm nghiệm
3
- Đưa ống nghiệm lại gần nam châm.
- Đun nóng ống nghiệm trên đèn cồn một lát
rồi ngừng đun.
- Đưa ống nghiệm vừa đun lại gần nam châm.
Thí
-Ống 1: Đựng đường để so sánh
nghiệm - Ống 2:Đun nóng đường trên ngọn lửa đèn
4
cồn
3/25

skkn


Sử dụng phiếu học tập nhằm phát huy tính tích cực trong giảng dạy mơn hóa học ở THCS

Ưu điểm của phiếu này:

- Dựa vào phiếu học sinh có thể nắm được mục tiêu của việc tiến hành thí
nghiệm.
- Phiếu tóm tắt từng bước tiến hành thí nghiệm nên nếu học sinh gặp khó khăn
trong q trình thí nghiệm thì các em có thể kiểm tra lại các bước trong phiếu.
- Học sinh cũng dễ dàng ghi lại các hiện tượng tương ứng với từng thao tác thí
nghiệm một cách nhanh chóng và chính xác hơn khi sử dụng phiếu nên khơng
mất nhiều thời gian ghi chép vì vậy các em có thể tập trung vào nhiệm vụ chính
là làm thí nghiệm và quan sát thí nghiệm.
- Do ghi đủ các hiện tượng quan sát được nên học sinh cũng tự tin hơn khi báo
cáo kết quả thí nghiệm.
- Sau khi báo cáo giáo viên có dùng máy tính chiếu phần đáp án để học sinh
quan sát. Qua đó các em có thể dễ dàng theo dõi và tự đánh giá hoạt động thí
nghiệm của nhóm mình cũng như các nhóm bạn.
 Tác dụng: Tăng hiệu quả của thí nghiệm nghiên cứu trong tiết Hố học.
Đáp án:
Nhóm: …………………………….Lớp 8
PHIẾU HƯỚNG DẪN NGHIÊN CỨU THÍ NGHIỆM

Tiến hành thí nghiệm theo nhóm lớn(10 phút) và ghi hiện tượng quan sát được
vào bảng sau:
STT
Cách tiến hành thí nghiệm
Hiện tượng- giải thích
Thí
-Trộn bột sắt với bột lưu huỳnh, cho vào
nghiệm ống nghiệm
->ống nghiệm bị nam
3
- Đưa ống nghiệm lại gần nam châm.
châm hút vì trong ống

- Đun nóng ống nghiệm trên đèn cồn một nghiệm có sắt.
lát rồi ngừng đun.
-> Hỗn hợp nóng
- Đưa ống nghiệm vừa đun lại gần nam sáng, thu được chất
rắn màu xám đen.
châm.
-> Ống nghiệm không
bị nam châm hút vì
khơng cịn sắt.
Thí
- Ống 1: Đựng đường để so sánh
-> Tinh thể màu trắng.
nghiệm - Ống 2:Đun nóng đường trên ngọn lửa -> Chất rắn màu đen, có
4
đèn cồn
hơi nước trên thành ống
nghiệm.
Sau đó giáo viên gợi ý để học sinh phát hiện ra các chất mới- chất có tính chất
khác so với các chất ban đầu (chất rắn màu xám không bị nam châm hút và chất
rắn màu đen, hơi nước).
Dựa vào kiến thức đã học về hiện tượng vật lý giáo viên hỏi: Các hiện tượng
ở thí nghiệm 3; 4 có phải là hiện tượng vật lý khơng?
4/25

skkn


Sử dụng phiếu học tập nhằm phát huy tính tích cực trong giảng dạy mơn hóa học ở THCS

HS trả lời: Khơng phải vì các chất biến đổi thành chất khác

GV giới thiệu các hiện tượng ở thí nghiệm 3, 4 là hiện tượng hoá học và yêu
cầu học sinh rút ra định nghĩa về hiện tượng hoá học.
Sau khi dạy xong bài học để kiểm tra và đánh giá được sự tiếp thu kiến thức
của học sinh tôi dùng phiếu học tập 2 cho hoạt động củng cố: “Phiếu học tập
củng cố- phiếu bài tập”. Tôi phân loại học sinh: Với học sinh trung bình- yếu
tơi phát phiếu bài tập 1. Đối với học sinh khá giỏi tôi yêu cầu các em làm bài
tập trong phiếu bài tập 2. Học sinh làm bài cá nhân, sau đó tơi u cầu các em
chấm chéo: học sinh làm phiếu 1 chấm bài cho học sinh làm phiếu 2 và ngược
lại.
Họ và tên:.................................Lớp:...................
PHIẾU BÀI TẬP 1(TiẾT17)
Điền các từ thích hợp vào chỗ trống để được câu hồn chỉnh:
Với các..........(1)..... có thể xảy ra những biến đổi thuộc hai loại hiện tượng.
Khi có sự thay đổi về ...(2... mà (3).... vẫn giữ nguyên thì biến đổi thuộc loại
hiện tượng..(4).........cịn khi có sự biến đổi....(5)......này thành ..(6).........khác, sự
biến đổi đó thuộc loại hiện tượng....(7).........
Về mùa hè thức ăn thường bị thiu là hiện tượng..(8).......
Mực hòa tan vào nước là hiện tượng...(9)....

Họ
và
tên:...
:.....................................Lớp..................................
PHIẾU HỌC TẬP 2( Tiết 17)
Trong các hiện tượng dưới đây, hiện tượng nào là hiện tượng vật lí(HTVL), hiện
tượng nào là hiện tượng hóa học (HTHH):
a. Về mùa hè vành xe đạp bằng sắt bị han gỉ nhanh hơn mùa đông.
b. Thủy tinh nóng chảy được thổi thành bình cầu.
c.Khí phút ra khi mở chai nước ngọt.
d. Ma trơi là ánh sáng xanh (ban đêm) do photphin PH3, cháy trong khơng khí.

e. Mực hòa tan vào mực.
f. Về mùa hè thức ăn thường bị thiu.
g. Sự quang hợp của cây xanh
h. Dây tóc bóng đèn điện nóng và sáng lên khi có dịng điện chạy qua.

5/25

skkn


Sử dụng phiếu học tập nhằm phát huy tính tích cực trong giảng dạy mơn hóa học ở THCS

Cuối cùng giáo viên chiếu đáp án để học sinh tự đối chiếu:
PHIẾU BÀI TẬP 1(TiẾT17)
Điền các từ thích hợp vào chỗ trống để được câu hồn chỉnh:
Với các chất có thể xảy ra những biến đổi thuộc hai loại hiện tượng. Khi có
sự thay đổi về hình dạng, trạng thái mà chất vẫn giữ nguyên thì biến đổi
thuộc loại hiện tượng vật lí cịn khi có sự biến đổi chất này thành chất khác, sự
biến đổi đó thuộc loại hiện tượng hóa học
Về mùa hè thức ăn thường bị thiu là hiện tượng hóa học
Mực hịa tan vào nước là hiện tượng vật lí

Họ
và
tên:...
:.....................................Lớp..................................
PHIẾU HỌC TẬP 2( Tiết 17)
Trong các hiện tượng dưới đây, hiện tượng nào là hiện tượng vật lí(HTVL), hiện
tượng nào là hiện tượng hóa học (HTHH):
a. Về mùa hè vành xe đạp bằng sắt bị han gỉ nhanh hơn mùa đơng. (HTHH)

b. Thủy tinh nóng chảy được thổi thành bình cầu. (HTVL)
c.Khí phút ra khi mở chai nước ngọt. (HTVL),
d. Ma trơi là ánh sáng xanh (ban đêm) do photphin PH3, cháy trong khơng khí.
(HTHH)
e. Mực hịa tan vào mực. (HTVL),
f. Về mùa hè thức ăn thường bị thiu. (HTHH)
g. Sự quang hợp của cây xanh. (HTHH)
h. Dây tóc bóng đèn điện nóng và sáng lên khi có dịng điện chạy qua. (HTVL),
HTHH: a,d, f, g.

HTVL: b, c, e, h.

Ví dụ 2: Phiếu học tập cho Tiết 54: Nước:
Ở bài học này tôi dùng 3 phiếu học tập cho 3 hoạt động:
- Phiếu học tập nghiên cứu thí nghiệm dùng cho hoạt động 1, 2: Tìm hiểu về
sự phân huỷ nước và tìm hiểu về sự tổng hợp nước.
- Phiếu học tập củng cố dùng cho hoạt động 3: Củng cố.
Ở hoạt động 1 tôi cho học sinh quan sát thí nghiệm về sự phân hủy nước qua
đĩa thí nghiệm:
6/25

skkn


Sử dụng phiếu học tập nhằm phát huy tính tích cực trong giảng dạy mơn hóa học ở THCS

Thí nghiệm về sự phân huỷ nước

Tôi sử dụng Phiếu nghiên cứu thí nghiệm để hướng dẫn học sinh quan sát
thí nghiệm và ghi lại hiện tượng từ đó phát hiện ra kiến thức mới. Tôi yêu cầu

học sinh điền các thông tin vào các ơ trống để hồn thành bảng trong phiếu.
Khác với hoạt động nghiên cứu thí nghiệm do học sinh tự tiến hành ở ví dụ 1. Ở
hoạt động này do quan sát thí nghiệm ảo nên các em phải tinh ý và tập trung hơn
mới phát hiện được hiện tượng. Bởi vậy trong quá trình học sinh quan sát, để tập
trung chú ý của các em vào việc phát hiện các hiện tượng, tránh phân tán vào
các hình ảnh khơng quan trọng thì sau khi phát phiếu giáo viên cần hướng dẫn kĩ
hơn. Khi học sinh quan sát, giáo viên cũng nên nhắc nhở các em mỗi khi đến
đoạn phim cần phát hiện hiện tượng bằng các câu hỏi đơn giản tương ứng với
các yêu cầu trong phiếu như:
 Khi đóng mạch điện em thấy hiện tượng gì?
 Hãy ghi lại thể tích của các khí sinh ra ở cực (–) và cực (+) của nguồn
điện.
 Em thấy người ta dùng cách nào để thử các khí sinh ra ở 2 cực của nguồn
điện và khi thử em thấy hiện tượng gì?
Phiếu nghiên cứu thí nghiệm như sau:

7/25

skkn


Sử dụng phiếu học tập nhằm phát huy tính tích cực trong giảng dạy mơn hóa học ở THCS

Nhóm: …..Lớp 8
PHIẾU HỌC TẬP 1

Quan sát thí nghiệm, thảo luận nhóm ghi lại hiện tượng và hồn thành bảng sau:
Thí nghiệm

Nhận xét hiện tượng

Kết luận- PTHH

Khi đóng mạch
điện
Thể tích các khí
ở các thời điểm
T1, T2(ml)

V khí

T1

T2

V khí cực((+):Vkhí cực((-): =

Cực (+)
Cực (-)

Thử các khí sinh - Ở cực(+):.................................... - Khí ở cực(+) là:
ra
- Ở cực (-):.................................. - Khí ở cực (-) là:
Cũng dùng phiếu này nhưng với lớp mà học sinh có trình độ tiếp thu chậm hơn
tơi cho thêm một số dữ kiện để gợi ý thêm :
Nhóm: …..Lớp 8
PHIẾU NGHIÊN CỨU THÍ NGHIỆM 1

Thí nghiệm
Khi đóng mạch

điện
Thể tích các khí
ở các thời điểm
T1, T2(ml)

Nhận xét hiện tượng

Kết luận- PTHH

-

- Cột nước ở 2 cực..................dần
V khí

T1

T2

V khí cực((+):Vkhí cực((-): =

Cực (+)
Cực (-)

Thử các khí sinh - Ở cực(+):....................................
ra
- Ở cực (-):..................................

- Khí ở cực(+) là:

- Khí ở cực (-) là:

Tơi chiếu phần bài làm của 1-2 nhóm lên màn hình và u cầu các nhóm khác
nhận xét. Sau đó tơi chiếu đáp án chuẩn để cho học sinh đối chiếu. Qua đó giúp
các em nhớ được hiện tượng và viết được phương trình phản ứng.

8/25

skkn


Sử dụng phiếu học tập nhằm phát huy tính tích cực trong giảng dạy mơn hóa học ở THCS

ĐÁP ÁN PHIẾU NGHIÊN CỨU THÍ NGHIỆM 1

Thí nghiệm
Khi đóng mạch
điện
Thể tích các khí
ở các thời điểm
T1, T2(ml)

Nhận xét hiện tượng
- Sủi bọt khí ở 2 cực
- Cột nước ở 2 cực giảm dần
V khí

T1

T2

Cực (-)

20

60

Cực (+)

10

30

Thử các khí sinh - Ở cực(-): cháy với lửa màu
ra
xanh

Kết luận- PTHH
Nước bị phân hủy tạo ra
đf
khí: 2H2O 
2H2+O2
V khí cực((-):V khí cực((+): =2:1

- Khí ở cực(+) là: H 2

- Khí ở cực (-) là: O2

- Ở cực (+): làm than hồng cháy
Ở hoạt động 2: Tơi cho học sinh quan sát thí nghiệm mơ phỏng về quá trình
tổng hợp nước và yêu cầu các em hoạt động theo nhóm nhỏ (2 học sinh) và trả

lời các câu hỏi trong phiếu học tập thứ 2:
Nhóm:………. Lớp: .....
Phiếu học tập 2
Quan sát thí nghiệm về sự tổng hợp nước và trả lời các câu hỏi sau:
1. Trước khi đốt tia lửa điện, trong bình chứa mấy phần khí, là những khí gì?
.........................................................................................................
2. Sau khi phản ứng trong bình cịn lại mấy phần khí? Là khí gì? Giải thích vì
sao?
.........................................................................................................
.........................................................................................................
3. Các khí đã hố hợp với nhau theo tỉ lệ thể tích là bao nhiêu?
V khí……: Vkhí… = … : …

Sau khi học sinh dựa vào kết trả điền trong phiếu báo cáo trước lớp, tôi chiếu
đáp án và giải thích để học sinh rõ hơn về quá trình tổng hợp nước từ H 2 và O 2.

9/25

skkn


Sử dụng phiếu học tập nhằm phát huy tính tích cực trong giảng dạy mơn hóa học ở THCS

2. Sự tổng hợp nước
a) Trả
Trả lời câu hỏi:
1. Trướ
Trước khi đốt tia lửa điệ
điện,
trong bình chứ

chứa 4 phầ
phần
khí
khí:
4 phần: 2 phần H2 và 2 phần O2

2. Sau khi phả
phản ứng trong
bình cịn lại
1 phần khí O2

3. Các khí
khí đã hố
hố hợp với
nhau theo tỉ lệ thể
thể tích là:
Khí hidro

V khí H2 : V khí O2 =2: 1

Khí oxi
9:45:22 PM

5

Tơi nhấn mạnh: Trong quá trình tổng hợp nước hay phân huỷ nước đều thấy:
Vkhí H 2 : Vkhí O 2 = 2: 1 hay Vkhí H 2 = 2Vkhí O 2 . Từ đó khắc sâu kiến thức cho học
sinh giúp các em có thể áp dụng kiến thức để làm bài tập:
Ở hoạt động củng cố tôi cũng phân loại học sinh và đưa 2 dạng bài tập cho
học sinh hoạt động cá nhân .

Họ và tên : .........................Lớp 8 :
PHIẾU BÀI TẬP 1
Tiết 54: Nước (Ti ết 1)
Đốt cháy hoàn tồn 2,24 lit khí hidro (ở đktc)
a) Viết phương trình phản ứng?
b) Tính thể tích khí oxi cần dùng để đốt cháy hết lượng hidro ở trên?
c) Tính khối lượng nước tạo thành sau khi phản ứng kết thúc?
Phiếu bài tập dành cho học sinh trung bình và yếu, cịn phiếu 2 dành cho học
sinh khá và giỏi.

10/25

skkn


Sử dụng phiếu học tập nhằm phát huy tính tích cực trong giảng dạy mơn hóa học ở THCS

Họ và tên : .........................Lớp 8:
PHIẾU BÀI TẬP 2
Tiết 54: Nước (Ti ết 1)
Đốt hỗn hợp gồm 336ml khí hidro và 224ml khí oxi (ở đktc) bằng tia lửa điện
a) Viết phương trình phản ứng?
b) Sau phản ứng khí nào cịn dư? Dư bao nhiêu ml?
c) Tính khối lượng nước tạo thành sau khi phản ứng kết thúc?

HS có thể làm theo cách giải thông thường. Nhưng giáo viên sẽ hướng dẫn
học sinh suy luận và giúp các em tìm ra cách giải nhanh hơn.
Đáp án phiếu học tập 1:
Vkhí H 2 = 2Vkhí O 2 

Đáp án phiếu học tập 2:

1
1
VO2  VH 2  2,24  1,12(l )
2
2
nH 2O  nH 2  0,1(mol )
 mH 2O  n.M  0,1.18  1,8( g )

Nếu phản ứng hết thì:

Vkhí H 2 = 2Vkhí O 2

Theo đề bài:

Vkhí H 2 <2Vkhí O 2  Oxi dư VO2 dư = 5,6 (ml);

mH 2O  n.M  0,1.18  1,8( g )

11/25

skkn


Sử dụng phiếu học tập nhằm phát huy tính tích cực trong giảng dạy mơn hóa học ở THCS

Ví dụ 3: Phiếu học tập Tiết 5: Tính chất hố học của Axit (hóa 9)
Trong tiết học này tơi sử dụng hai phiếu học tập:
Phiếu 1: Tìm hiểu tính chất hố học của axit:“Phiếu học tập tìm hiểu khái

niệm mới”: Phiếu hướng dẫn học sinh làm thí nghiệm
PHIẾU HỌC TẬP 1
Nhóm...........
Lớp:
’
Tiến hành thí nghiệm theo nhóm lớn(10 ) và ghi hiện tượng quan sát được vào
bảng sau:
STT
Tiến hành thí nghiệm
Hiện tượng
Kết luậnPTHH
Thí
Nhỏ 1 giọt dung dịch
nghiệm 1 HCl(hoặc H2SO4 lỗng)
vào:
- Giấy q tím.
- Mảnh phenolphtalein
Thí
Nhỏ 3ml dd HCl hoặc
nghiệm 2 H2SO 4 loãng vào :
Ống 1 đựng mẩu Zn.
Ống 2 đựng mẩu Cu
Thí
Nhỏ 3ml dd HCl hoặc
nghiệm 3 H2SO 4 lỗng vào :
- Ống 1 đựng Cu(OH)2.
- Ống 2 đựng dd NaOH có
pha
vài
giọt

phenolphtalein.
Thí
Cho 1 ít CuO vào ống
nghiệm 4 nghiệm, sau đó nhỏ 2ml
dd HCl hoặc H 2SO4 vào
ống nghiệm đó.
Ưu điểm của phiếu này: Cũng giống như bài “ Sự biến đổi chất”
Để học sinh nghiên cứu bài mới có hiệu quả tơi cho các em làm thí nghiệm
nghiên cứu bài mới theo phiếu hướng dẫn thí nghiệm. Các em tự mình làm thí
nghiệm , quan sát hiện tượng và tự rút ra kết luận về tính chất hóa học của axit.
Sau khi làm thí nghiệm, các nhóm báo cáo kết quả và nhận xét, bổ sung. Cuối
cùng giáo viên đưa đáp án và chốt kiến thức.

12/25

skkn


Sử dụng phiếu học tập nhằm phát huy tính tích cực trong giảng dạy mơn hóa học ở THCS

PHIẾU HỌC TẬP 1
Nhóm........... Lớp:
’
Tiến hành thí nghiệm theo nhóm lớn(10 ) và ghi hiện tượng quan sát được vào
bảng sau:
STT
Tiến hành thí
Hiện tượng
Kết luận- PTHH
nghiệm

Thí
Nhỏ 1 giọt dung
Dung dịch axit làm q tím
nghiệm dịch HCl(hoặc
chuyển sang màu đỏ.
1
H 2SO4 lỗng)
-Giấy q tím
vào:
chuyển đỏ.
- Giấy q tím.
- Mảnh
-Mảnh
phenolphtalein
phenolphtalein
Thí
Nhỏ 3ml dd HCl +/ Ống 1 Zn tan Dd axit tác dụng với nhiều kim
nghiệm hoặc H2SO4 lỗng và có khí thốt loại  muối+H2
2
vào :
ra.
Zn+2HCl  ZnCl2+H 2
Ống 1 đựng mẩu +/ Ống 2 khơng
Zn.
có hiện tượng.
Ống 2 đựng mẩu
Cu
Thí
Nhỏ 3ml dd HCl +Ống 1:
Axit + bazo  muối+H2O

nghiệm hoặc H2SO4 loãng Cu(OH)2 tan tạo Cu(OH)2+2HCl  CuCl2+2H2O
3
vào :
thành dung dịch NaOH+HCl  NaCl+H2O
màu xanh lam.
- Ống 1 đựng
Cu(OH)2.
+/ Ống 2: Dung
- Ống 2 đựng dd dịch từ màu hồng
NaOH có pha vài chuyển thành
khơng màu.
giọt
phenolphtalein.
Thí
Cho 1 ít CuO vào CuO tan dần tạo
nghiệm ống nghiệm, sau thành dung dịch
4
đó nhỏ 2ml dd màu xanh lam
HCl hoặc H2SO4
vào ống nghiệm
đó.

Dung dịch axit tác dụng với oxit
bazơ  muối + H2O
2HCl + CuO  CuCl2+H2O

Với phiếu học tập trên tôi thấy các em tiến hành thí nghiệm rất thuận lợi. Trong
khi các em làm thì tơi quan sát để hướng dẫn các em, sửa cho những nhóm cầm
ống nghiệm sai, cách lấy hố chất chưa đúng.

13/25

skkn


Sử dụng phiếu học tập nhằm phát huy tính tích cực trong giảng dạy mơn hóa học ở THCS

Phiếu 2: Được dùng trong phần củng cố:
PHIẾU HỌC TẬP 2
Em hãy nối các cụm từ trong cột A với các cụm từ trong cột B sao cho thích
hợp.
A

B

1. Nhỏ dung dịch axit HCl vào kim a. Al thấy có khí thốt ra.
loại.
b. Fe2O3 thì chất này tan tạo thành
2. Nhỏ axit vào q tím thì
dung dịch màu vàng nâu .
3. Nhỏ dung dịch axit H2SO4 vào bazơ c. Cu(OH)2, chất này tan tạo thành
dung dịch màu xanh.
4. Nhỏ dung dịch HCl vào oxit
d. Làm q tím chuyển thành màu đỏ.
Với phiếu này học sinh dễ dàng nhớ được tính chất hóa học của dung dịch Axit
Đáp án:
1–a;
2–d;
3 – c;
4–b

Ví dụ 4: Phiếu học tập Tiết 64: Protein- Hoá 9:
Khi dạy bài này tôi sử dụng 4 phiếu học tập:
Phiếu 1: Kiểm tra bài cũ: 2 phiếu dùng cho học sinh trung bình- yếu và học
sinh khá- giỏi
Họ và tên:………..Lớp: 9
Phiếu kiểm tra bài cũ 1
Tiết 54: Protein
1. Nêu đặc điểm cấu tạo của phân tử tinh bột và xen lulozơ. Viết công thức
dạng chung của tinh bột và xenlulozơ.
............................................................................................................
............................................................................................................
............................................................................................................
............................................................................................................
............................................................................................................
2. Nêu cách nhận biết tinh bột
............................................................................................................

14/25

skkn


Sử dụng phiếu học tập nhằm phát huy tính tích cực trong giảng dạy mơn hóa học ở THCS

Họ và tên:…………..Lớp: 9
Phiếu kiểm tra bài cũ 1:
Tiết 54: Protein
Hoàn thành dãy biến hoá sau:
Tinh bột  glucozơ Rượu etylic  axit axetic  etyl axetat rượu etylic

..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
Phiếu 2: Tìm hiểu khái niệm mới: tìm hiểu về thành phần và cấu tạo của phân tử
Protein “Phiếu học tập tìm hiểu khái niệm mới”
Lớp chậm hơn tôi dùng phiếu 1, lớp khá hơn tơi dùng phiếu 2
Nhóm:………..Lớp 9
PHIẾU HỌC TẬP 1
Bài 53: Protein.
Quan sát đoạn phim và hoàn thành bảng sau:
Nội dung

Protein

Tinh bột

Thành phần nguyên tố

C, H, O

Phân tử khối

Rất lớn

Mắt xích (tên gọi hoặc công
thức cấu tạo )

15/25

skkn


Sử dụng phiếu học tập nhằm phát huy tính tích cực trong giảng dạy mơn hóa học ở THCS

Nhóm:…………..Lớp 9

PHIẾU HỌC TẬP 2

Bài 53: Protein.
Quan sát đoạn phim và hoàn thành bảng sau:
Nội dung

Protein

Tinh bột

Thành phần nguyên tố
Phân tử khối
Mắt xích (tên gọi hoặc
cơng thức cấu tạo )
Dựa vào kết quả của các nhóm học sinh, giáo viên đưa câu hỏi:
1. Protein được tạo nên từ những nguyên tố hóa học nào?
2.Cấu tạo phân tử Protein có gì giống và khác so với tinh bột và xenlulozơ?
Với câu hỏi này học sinh dễ dàng nhận ra: so với tinh bột và xenlulozơ thì
Protein có thêm ngun tố Nito(N). Giáo viên nhận xét và chốt kiến
thức.

II. Thành phần và cấu tạo phân tử:

1. Thành phần nguyên tố:


C, H, O, N và 1 số nguyên tố khác như S, P và
1 số kim loại.

2. Cấu tạo phân tử:



Phân tử khối rất lớn: vài vạn, vài triệu đvC.
Gồm nhiều mắt xích là các aminoaxit (> 20 loại).
Aminoaxit đơn giản nhất: NH2CH2COOH

16/25

skkn


Sử dụng phiếu học tập nhằm phát huy tính tích cực trong giảng dạy mơn hóa học ở THCS

Giáo viên giới thiệu thêm các aminoaxit đều chứa nhóm -NH2 và nhóm –COOH
–COOH là nhóm chức của axit
–NH2 là nhóm chức của amin
nên aminoaxit còn được gọi là axit amin
Phiếu 3: Dùng cho hoạt động nghiên cứu về tính chất bị nhiệt phân huỷ của
protein và sự đông tụ của dung dịch protein:
Nhóm :...........Lớp 9
PHIẾU HƯỚNG DẪN THÍ NGHIỆM

Tiết 54: Protein
STT

Cách tiến hành TN

Hiện tượng

- Dùng kẹp gỗ, kẹp tóc hoặc lông gà,
lông
vịt.
TN1:
- Đốt cháy trên ngọn lửa đèn cồn.
→
(chú ý mùi)
Cho 2-3ml lòng trắng trứng hoặc
nước đậu nành vào 2 ống nghiệm:
- Ống 1: Cho thêm 1 ml nước, lắc →
TN2: nhẹ và đun nhẹ
- Ống 2: Cho thêm 1ml rượu, lắc →
nhẹ.

Cũng giống như với bài phiếu hướng dẫn thí nghiệm trong bài “Sự biến đổi
chất” học sinh cũng sẽ tiến hành thí nghiệm và ghi lại hiện tượng vào phiếu học
tập
Đại diện 1, 2 nhóm sẽ báo cáo kết quả thí nghiệm. Đại diện cá nhóm khác nhận
xét, bổ sung.
Giáo viên nhận xét và chốt kiến thức:
- TN1 Protein bị phân huỷ bởi nhiệt tạo thành các chất khí có mùi khét
- TN2 Dưới tác dụng của nhiệt độ và hố chất dung dịch protein bị kết tủa
(đơng tụ ).

Sau khi giảng xong bài mới tôi sử dụng loại phiếu học tập thứ 4 là Phiếu
học tập củng cố-Phiếu bài tập:

17/25

skkn


Sử dụng phiếu học tập nhằm phát huy tính tích cực trong giảng dạy mơn hóa học ở THCS

Họ và tên: …………………………….Lớp 9
PHIẾU BÀI TẬP 1
Bài 53: Protein
Em hãy khoanh tròn vào chữ cái trước câu em cho là đúng trong các câu
sau:
Câu 1: Amino axit là hợp chất cơ sở xây dựng nên:
A. Chất đường
C. Chất đạm
B. Chất béo
D. Chất xương.
Câu 2 : Để phân biệt lòng trắng trứng với hồ tinh bột, ta có thể dùng cách nào
sau đây :
I. Đun nóng 2 mẫu.
II. Dùng dung dịch iot
A. I sai, II đúng.
C. I đúng, II sai.
B. I, II đều đúng.
D. I, II đều sai.
Câu 3: Thành phần dinh dưỡng chính trong các bữa ăn của con người có chứa:
I. Protein.

II. Lipit.
III. Gluxit.
A. Chỉ có I và II.
C. Chỉ có I vafIII.
B. Chircos II và III.
D. Có cả I, II, III.
Câu 4: Trong cơ thể Protein chuyển hóa thành:
A. Aminoaxit.
C. Glucozo
B. Axit béo
D. Axits hữu cơ.

18/25

skkn


Sử dụng phiếu học tập nhằm phát huy tính tích cực trong giảng dạy mơn hóa học ở THCS

Họ và tên: …………………………….Lớp 9
PHIẾU BÀI TẬP 2
Bài 53: Protein
Câu 1 : Phân biệt các chất trong nhóm sau bằng phương pháp hố học.
Lịng trắng trứng, dung dịch gluczơ, saccrozơ và hồ tinh bột.
..........................................................................................................
..........................................................................................................
..........................................................................................................
..........................................................................................................
Câu 2: Có hai mảnh lụa giống nhau. Một được dệt bằng lụa tơ tằm và một được
dệt bằng sợi chế tạo từ gỗ bạch đàn. Em hãy nêu cách đơn giản để phân biệt

chúng.
.......................................................................................................... ...................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
................................................................................................................................
ĐÁP ÁN
- Phiếu củng cố 1 : 1 - C ; 2- B; 3- D; 4 - A
- Phiếu củng cố 2:
Câu 1: Nhận ra lịng trắng trứng bằng phản ứng đơng tụ, nhận ra hồ tinh
bột bằng iôt, nhận ra glucozơ bằng phản ứng tráng gương, còn lại là
saccarozơ.
Câu 2: Đốt 2 mảnh lụa mảnh nào cháy có mùi khét là mảnh lụa làm từ sợi tơ
tằm vì có nguồn gốc từ protein.

19/25

skkn


Sử dụng phiếu học tập nhằm phát huy tính tích cực trong giảng dạy mơn hóa học ở THCS

Ví dụ 5: Phiếu học tập Tiết 44: Bài luyện tập 5- Hóa 8
Để phát huy tính tích cực của học sinh trong tiết luyện tập tôi không làm
theo cách truyền thống là tổng kết các kiến thức cần nhớ sau đó mới cho học
sinh làm bài tập mà trong tiết dạy này tơi cho học sinh làm các bài tập điển
hình. Từ bài tập, học sinh sẽ tự tái hiện lại các kiến thức cơ bản trong chương 4:
Oxi và không khí. Phiếu học tập trong tiết luyện tập có vai trò như phiếu bài
tập( Phiếu này áp dụng với lớp khá)
Nhóm: …………….Lớp: 8

PHIẾU HỌC TẬP TIẾT 44:
BÀI LUYỆN TẬP 5
Bài tập 1: Hoàn thành các PTHH theo sơ đồ sau:
KMnO4
(4) MgO
(1)
(5)P O
KClO3 (2) O2
2 5
H2O
CO2 + H2O
(6)
(3)
(1) ..........................................................................................................................
(2) ..........................................................................................................................
(3) ..........................................................................................................................
(4) ..........................................................................................................................
(5) ..........................................................................................................................
(6) ..........................................................................................................................
1. PTHH nào thể hiện thể hiện tính chất hóa học của oxi?
………………………….
2. P.Ư nào dùng để điều chế oxi trong phịng TN, trong cơng nghiệp?
........................................................................................................................
3. P.Ư nào trong đó có xảy ra sự ơxi hóa?
....................................................................................................................

4. Phân loại các P.Ư trên:
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
5.Trong tự nhiên oxi có ở đâu? Hãy nêu thành phần của khơng khí?

...............................................................................................................................
...............................................................................................................................

20/25

skkn