Tìm hiểu bài Đàn Ghita của Lorca – Thanh Thảo - văn mẫu

I. Đọc văn bản
những tiếng đàn bọt nước
Tây Ban Nha áo choàng đỏ gắt
li-la li-la li-la
đi lang thang về miền đơn độc
với vầng trăng chếnh choáng
trên yên ngựa mỏi mòn
Tây Ban Nha
hát nghêu ngao
bỗng kinh hoàng
áo choàng bê bết đỏ
Lor-ca bị điệu về bãi bắn
chàng đi như người mộng du
tiếng ghi ta nâu
bầu trời cô gái ấy
tiếng ghi ta lá xanh biết mấy
tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan
tiếng ghi ta ròng ròng
máu chảy
không ai chôn cất tiếng đàn
tiếng đàn như cỏ mọc hoang
giọt nước mắt vầng trăng
long lanh trong đáy giếng
đường chỉ tay đã đứt
dòng sông rộng vô cùng
Lor-ca bơi sang ngang
trên chiếc ghi ta màu bạc
chàng ném là bùa cô gái Di-gan
vào xoáy nước
chàng ném trái tim mình
vàng lặng yên bất trợt

li-la li-la li-la …
II. Tìm hiểu văn bản
1/ Bản sắc dân tộc của hình tượng Lorca (Khổ 1)
Lor ca là một nhà thơ nổi tiếng, ông không chỉ là một người con sứng đáng của đất nước TBN, ông còn là
tiếng nói, là niềm vui nỗi buồn của đất nước mình. Nhờ những vần thơ tài hoa của ông mang đậm chất
dân gian, mà người ta nghe thấy tiếng hoàng hôn than khóc ánh bình minh. Tiếng đàn ghi ta cất lên làm
sao xuyến tiếng đôi thằn lằn thì thầm bên tảng đá ven sông, tiếng cát lạo sạo dưới chân cặp người yêu bên
nhau. Cũng nhờ tiếng thơ của ông, đất nước TBN hiện lên với chiều dài lịch sử với những sắc màu độc
đáo nồng nhiệt. Nhưng vẫn phản phất đâu đó những nỗi buồn.
Nhân cách cao đẹp và số phận oan khốc của Lorca đã khiến Thanh Thảo ngưỡng mộ và xúc động sâu sắc,
tạo được sự đồng cảm giữa người sáng tác và người đọc, gợi được những nét đặc trưng của văn hóa TBN,
nơi nuôi dưỡng tâm hồn của Lorca.
Một trong hình ảnh mang đậm bản sắc của TBN chính là hình ảnh áo choàng đỏ.
- Hình ảnh “áo choàng đỏ” nhắc nhở môn đấu bò tót, một hoạt động văn hóa khiến TBN nổi tiếng thế
giới. Nhưng đây không phải đấu trường giữa đấu sĩ với bò tót mà là đấu trường đặc biệt giữa khát vọng
đấu tranh dân chủ của công dân Lorca với nền chính trị độc tài của khát vọng cách tân nghệ thuật trong
chàng nghệ sĩ Lorca với nền nghệ thuật già nua. Màu áo đỏ gắt tráng lệ, bỗng biến thành bê bết đỏ, màu
đỏ đau thương đã nhốm máu thi nhân, đã hủy diệt cái đẹp.
- Nhìn theo góc độ nào cũng chỉ thấy con người tự do, nhà cách tân nghệ thuật mong manh, đơn độc đi
tìm cái đẹp trong thế giới bạo tàn, trong nền cảm thông của nhà thơ VN- Thanh thảo.
Ngoài ra các hình ảnh: “Vầng trăng”, “yên ngựa”, “cô gái Di-gan” và âm thanh “li-la” cũng gợi một
không gian văn hóa đậm đà bản sắc TBN. Hình tượng Lorca nổi bật trên cái nền văn hóa đó thật cao quý.
Đó là một tràng kị sĩ lang thang đơn độc, một ca sĩ dân gian TBN hát nghêu ngao. Bởi Lorca không chỉ
đơn độc trong sáng tạo nghệ thuật, mà còn đơn độc trong mục đích đấu tranh chân chính. Đất nước TBN
với nền chính trị độc tài, vẫn không ngừng ngêu ngao những âm thanh cùng mục đích với Lorca. Dù nỗi
bất hạnh của cuộc đời ai cũng cảm thấy nhưng tất cả như muốn ngóng chờ địa vị đó ở Lorca. Vì thế TBN
trở nên kinh hoàng khi nghe tin Lorca bị giết hại. Hình ảnh Lorca bị điệu về bãi bắn với cây đàn, chàng đã
như người mộng du.
Cùng với bầu trời đồng cỏ, dòng sông tạo một ấn tượng đau sót về hình ảnh một con người chân chính
đang chập chờn đi vào cõi chết. Chàng nghệ sĩ đi đến cái chết mà tâm hồn và tiếng đàn của chàng vẫn say

đắm trong cái đẹp của cuộc sống và nghệ thuật. Chàng thả hồn vào tiếng ghita nâu, tiếng ghita lá xanh
biết mấy. Màu nâu của vỏ đàn, mà của đất, màu xanh của tình yêu và cuộc sống. Bởi lẽ đối với người
TBN thì loại nhạc cụ này tự nhiên hể như hơi thở như nỗi buồn mênh mang, mà bất cứ người TBN nào
cũng đã hấp thụ cùng sữa mẹ, nó cũng hệt như tiếng hát ru con mà Lorca được những người phụ nữ láng
giềng hát cho nghe thủa ấu thơ. Chàng đối diện với tiếng ghita tròn bọt nước vỡ tan, tiếng ghi ta ròng
ròng máu chảy, đối diện với họng súng quân thù. Mà tâm hồn còn mải miết hướng về bầu trờ cô gái ấy,
hướng về tình yêu và cuộc sống dân chủ tươi đẹp không màng cái chết cận kề. Lá bùa ném trôi vào xoáy
nước khép lại cuộc đời người chiến sĩ chống Phát xít kiên cường. Những người yêu dấu của đất nước
TBN như tiếng đàn với âm thanh Lili thơm sắc hoa Tử Linh Hương thì mãi lan tỏa trên dòng sông cuộc
sống vĩnh hằng.
2/Giây phút bi phẫn của cuộc đời Lozca (Khổ 2+3)
- Ông bị bọn Phát xít sát hại rồi ném xác xuống giếng để phi tang . Với tính cách trung thực yêu tự do,
yêu cái đẹp và một tâm hồn tràn đầy khát vọng về cuộc sống tươi sáng cho nhân dân mình. Việc Lorca
đến với cuộc đấu tranh chống áp bức là tất yếu
- 1936 ông và một số người cùng chí hướng trong đó có cả các đảng viên cộng sản thành lập liên đoàn trí
thức chống Phát xít.
- 16/07/1936 ông trở về quê hương, để dự hội thánh. Đó cũng là những ngày bùng lên cuộc nội chiến giữa
lực lượng dân chủ TBN với lực lượng Phát xít phản động. Trên đường đi ông bị bọn phản động chặn-bắt.
Rồi bị sử bắn tại mảnh đất gần quê hương (Gốc cây Olive) vào một sáng 8/1936 cạnh gốc cây Olive. Cái
chết của Lorca là sự kiện gây chấn động lớn không chỉ ở TBN mà còn với toàn thế giới, không chỉ lúc
bấy giờ mà con âm vang tới nhiều năm sau.
- Thanh Thảo muốn phục sinh thời khắc bi tráng đó để tỏ sự ngưỡng mộ đau sót bằng hình ảnh biểu tượng
nghệ thuật Lorca qua một hình ảnh quen thuộc và độc đáo đàn Ghita, khổ 2 và 3 đã tập trung khắc họa ấn
tượng về cái chết bi phẫn của Lorca.
- Đối lập và nhân hóa là 2 hình tượng nghệ thuật nổi bật mà Thanh Thảo đã dùng trong bài thơ:
- Đối lập giữa khát vọng tự do của người nghệ sĩ với thế lực tàn ác của bọn Phát xít. Đối lập giữ tiếng
đàn, tiếng hát yêu đời vô tư, với hiện thực phũ phàng đến kinh hoàng, hiện thực đẫm máu. Áo choàng bê
bết đỏ, tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan, tiếng ghi ta ròng ròng máu chảy. Trên tất cả là sự đổi lập giữa
tình yêu cái đẹp với nhưng thế lực dã man tàn bạo.
- Hình ảnh tiếng Ghita ròng ròng máu chảy, được tạo ra bằng nghệ thuật nhân hóa có sức ám ảnh rất đặc

biệt: Âm nhạc đã thành thân phận, tiếng đàn đã thành thân thể, sinh thể, linh hồn của người nghệ sĩ bất tử.
- Tác giả còn sử dụng những biện pháp hoán dụ: tiếng đàn để chỉ nghệ sĩ Lorca, áo choàng bê bết đỏ chỉ
cái chết bi phẫn của nhà thơ. Biện pháp so sánh và chuyển đổi cảm giác theo thuyết tương giao của lối thơ
tượng trưng siêu thực trong bài thơ, khiến những hình ảnh thơ là những hình ảnh ẩn dụ sâu sắc.
+ Tiếng ghita nâu: tình yêu say đắm
+ Tiếng ghita lá xanh: của sự sống và cái đẹp muôn đời
+ Tiếng ghita tròn bọt nước: cái chết bất ngờ
+ Tiếng ghita ròng ròng máu chảy: nỗi đau bi phẫn.
- Âm thanh đã vỡ nhòa thành màu sắc hình khối, đường nét, gợi bao xúc động xót thương trước cái chết
bất ngờ của người con TBN yêu quý.
3/ Niềm tin vào sự bất tử của tiếng đàn Lorca(Phần còn lại)
- Cái chết của Lorca thật bất ngờ và đau xót. Ông không có một phần riêng không ai nhìn thấy thi thể của
ông. Ông đã trở thành một phần máu thịt của đất nước TBN nhưng hồn ông hòa vào núi sông TBN toàn
bộ cuộc đời Lorca gây ấn tượng như một mùa hè không thể nào quên rực rỡ và chan hòa ánh nắng bởi
chàng nghệ sĩ tài hoa, người anh hùng chống Phát xít đã bị giết hại một cách đê hèn. Thân thể của Lorca
có thể mục nát dưới đáy giếng, cây đàn của chàng có thể bị bạo lực đập vỡ nát. Nhưng linh hồn và tiếng
đàn của chàng thì mãi ngân vang.
- Hình ảnh ấn dụ “tiếng đàn” tượng trưng cho nghệ thuật của Lorca, cho tình yêu con người và yêu tự do
mà ông suốt đời theo đuổi thì sẽ sống mãi. Lorca là một ca sĩ yêu tự do mà đơn độc. Chàng một mình
lang thang hát lên niềm khát vọng của nhân dân mình. Chàng từng dự cảm về cái chết của mình và mong
muốn khi tôi chết hãi chôn tôi với cây đàn ghita trong cát, giữa bạt ngàn rừng cam và thơm mát đồng cỏ.
Thế thì lời thơ, tiếng đàn như cỏ mọc hoang của Thanh Thảo dường như là chính hình ảnh của Lorca của
người nghệ sĩ TBN bất tử đã thấm vào cảm súc của nhà thơ VN sinh sau Lorca cả nửa thế kỉ.
- Hãy để cho tiếng đàn ấy trở về với thiên nhiên, với sự sống vĩnh hằng, bởi đây là cái đẹp không ai có thể
hủy diệt, nó sẽ sống, sẽ lan truyền mãi, giản dị mà kiên cường như cỏ dại .“Không ai chôn cất tiếng đàn,
tiếng đàn như cở mọc hoang” . Hình tượng tiếng đàn còn gợi nỗi sót thương của một thiên tài, và nỗi xót
tiếc của một hành trình cách tân nghệ thuật dang dở của Lorca, với nền văn chương của TBN. Bở lẽ nhà
cách tân Lorca đã chết nghệ thuật thiếu vắng kẻ dẫn đường, nghệ thuật thành thứ: “cỏ mọc hoang” . Tất
cả đã đọng lại thành những hình ảnh đẹp và buồn được viết theo lối tượng trưng. Tạo thành những trùng
phúc giao thoa ánh xạ vào nhau, gợi những suy tư đa chiều bộc lộ sự chân trọng và niềm tin mãnh liệt của

tác giả và sự bất diệt của tiếng đàn Lorca. Những hình ảnh đó là: “giọt nước mắt vầng trăng” “long lanh
đáy giếng” “dòng sông” “lá bùa” “chiếc ghita nâu” . Lorca bị giết hại và bị ném thi thể xuống giếng. Ông
nằm đó long lanh như làn nước mắt khổng lồ, giọt nước mắt sáng trong khóc thương và ngợ ca người con
yêu quí của TBN. Ông nằm đó như vầng trăng long lanh soi tỏ một con người đã chết cho đất nước, cho
sợ phồn sinh của nền dân chủ.
- Hình ảnh đường chỉ tay đã đứt: ẩn dụ về số phận nghiệt ngã, nhắc tới chi tiết Lorca bị thủ tiêu, bị ném
xác xuống giếng, hình ảnh này cũng gợi số phận ngắn ngủi giữa dòng sông-dòng đời vô tận. Lorca bị thủ
tiêu, bị ném xác xuống giếng đó là vết thương mãi chưa lành ở TBN như báo chí phương Tây từng viết.
Và ghita chuyển màu bạc gợi cái chết và sự siêu thoát cái chết của Lorca trong niềm kính cẩn của mọi
người.
- Các hành động ném lá bùa, ném trái tim, bơi sang ngang cũng có ý nghĩa tượng trung cho một sự giã từ,
một sự chọn lựa di chúc: “hi tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn ghi ta” của Lorca.Trong bài thơ ghi nhớ
được lấy làm đề từ của bài thơ của Thanh Thảo, như một chìa khóa ngầm hướng người đọc hiểu thông
điệp sâu sắc của bài thơ. Nó không chỉ bộc lộ tình yêu say đắm của Lorca với nghệ thuật với xứ sở Tây
Ban Cầm, mà còn có ý nghĩa sâu xa hơn. Cái chết thực sự của một nhà cách tân là khi những khát vọng
của anh ta không có ai tiếp tục. Nhưng cái chết đau đơn hơn của một nhà cách tân khi tên tuổi còn là cái
chết của anh được đưa lên bệ thờ và sự sáng tạo nghệ thuật của anh trở thành bức tường kiên cố cản trở sự
cách tân văn chương của những người đến sau.
Nhân danh lòng kính trọng Lorca hãy để Lorca có được sự giải thoát thực sự . Lorca bơi sang ngang trên
chiếc ghita màu bạc. Cây đàn ghita đã cùng bên Lorca hát lên lời hát Lo-xi-a. Trên khắp xứ sở TBN tươi
đẹp rực rỡ nắng trời thơm mát hoa cỏ, với những con người TBN phóng thoáng giờ đây chuyển màu bạc,
vĩnh biệt đi vào cõi bất tử, lời thơ chan chứa yêu thương, ngưỡng mộ đau sót, đồng cảm của nhà thơ VN.
Lorca chọn con đường đi và chấp nhận số phận của mình. Nhà thơ Thanh Thảo dường như đau sót
ngưỡng mộ cũng đồng tình với Lorca, ném trái tim mình và lặng yên bất chợt, nhưng tiếng hát tiếng đàn
thơm sắc hoa Tử Linh Hương, của người nghệ sĩ không chết lila, lila
III. Kết luận
1.Giá trị nghệ thuật
Bài đàn ghi ta của Lorca là bài thơ có cấu trúc cách tân vừa có cấu trúc tự sự, vừa có cấu trúc nhạc gồm
bè trầm và phần nhạc đệm của chuối âm ghita lila, lila, lila,…
Bài thơ có phong cách tượng trưng, pha màu sắc siêu thực gần gũi với phong cách thơ của Lorca. Đây là

trường phái nghệ thuật ra đời những năm 20 của thế kỉ 20. Chú ý cái tôi đa ngã, cấu trúc thơ nổi không
vần đã đảo lộn ngữ pháp cổ điển cũng rất gần gũi với phong cách thơ của Lorca. Một nhà thơ VN –
Thanh Thảo đã có một Lorca trong lòng như vậy nên đàn ghi ta của lorca được xem như là sự gặp gỡ đẹp
tạo thành phút bùng nổ của năng lượng sáng tạo của Thanh Thảo
Hình ảnh thơ phong phú, ngôn từ mới mẻ góp phần làm nên diện mạo phong phú của thơ ca Việt Nam
sau năm 1975
2/Nội dung tư tưởng
Bài thơ là tiếng nói tri ân của Thanh Thảo với nghệ thuật chân chính và nghệ sĩ Lorca, từ đó bài thơ xây
dựng được hình tượng Lorca đẹp và cảm động với nhiều khía cạnh khác nhau:
- Một nghệ sĩ tự do và cô đơn
- Một cái chết oan phẫn bởi những thế lực tàn ác
- Một tâm hồn cao quý bất diệt
=> Đây là một hình tượng bi tráng về người nghệ sĩ chân chính trong một môi trường bạo lực thống trị
Thanh Thảo đã từng viết: Lorca là nhà thơ của những giấc mơ, của những linh cảm nhoi nhói, một nhà
thơ có thể biến giấc mơ thành nhịp điệu, có thể biến những linh cảm thành ngôn từ. Lorca siêu thực một
cách tự nhiên, và hiện thực một cách tự nhiên