Skkn một số biện pháp xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm cho trẻ 5 6 tuổi ở trường mầm non

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
MỘT SỐ BIỆN PHÁP XÂY DỰNG MÔI TRƯỜNG GIÁO DỤC LẤY TRẺ
LÀM TRUNG TÂM CHO TRẺ 5-6 TUỔI TRONG TRƯỜNG MẦM NON

Quảng Bình, tháng 12 năm 2016

skkn


CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
MỘT SỐ BIỆN PHÁP XÂY DỰNG MÔI TRƯỜNG GIÁO DỤC LẤY TRẺ
LÀM TRUNG TÂM CHO TRẺ 5-6 TUỔI TRONG TRƯỜNG MẦM NON

Họ và tên: Nguyễn Thị Yến
Chức vụ: Giáo viên
Đơn vị: Trường mầm non Hồng Thủy

Quảng Bình, tháng 12 năm 2016

skkn


1. PHẦN MỞ ĐẦU
1.1 Lý do chọn đề tài:
D.Iravkin đã từng nói: “Để làm một thầy giáo giỏi, trước hết phải biết yêu cái

điều mình dạy và những người mình dạy”.Hiện nay, bậc học mầm non đang được Đảng
và nhà nước ta quan tâm đặc biệt hàng đầu bởi đây là giai đoạn bắt đầu hình thành và
phát triển nhân cách con người và chính cơ giáo, gia đình, nhà trường là những người
phải có trách nhiệm giúp trẻ phát triển một cách toàn diện cả về thể chất lẫn tinh thần,
phát triển đồng bộ về các mặt. Đặc điểm chính của trẻ lứa tuổi mầm non là vui chơi
nhưng vui chơi ở đây là hình thức cơ bản giúp trẻ phát triển khả năng suy nghĩ, giao
tiếp tích cực. Đặc biệt đối với trẻ 5-6 tuổi ngoài nhiệm vụ phát triển tư duy cho trẻ cịn
có nhiệm vụ hình thành cho trẻ những kĩ năng sống để chuẩn bị sẵn sàng cho trẻ vào
lớp 1.
Các nhà giáo dục cũng đã thừa nhận rằng cách tiếp cận tốt nhất để giáo dục trẻ 06 tuổi đó là lấy trẻ làm trung tâm và ứng dụng các phương pháp dạy học tích cực để
thúc đẩy sự phát triển tính chủ động, khả năng tư duy và giải quyết vấn đề cho trẻ. Cách
tiếp cận tốt thường thể hiện tính tích hợp cao và kết nối việc học với thực tế đời sống
của trẻ.
Có danh nhân từng nói: “Mọi người đều hấp thụ được hai thứ giáo dục, một thứ
là do người khác tạo ra, còn một thứ quan trọng hơn nhiều là do chính mình tự tạo ra
cho mình”.Là một giáo viên mầm non, tôi cũng đã nhận thấy được việc xây dựng môi
trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm là một việc làm rất cần thiết, qua đó chúng ta có
thể cung cấp kiến thức cho trẻ mà trẻ cũng có thể tự khám phá, trải nghiệm để tích luỹ
kiến thức cho mình.
Mỗi đứa trẻ là một cá thể riêng biệt, chúng khác nhau về thể chất, tình cảm, xã
hội, trí tuệ, hồn cảnh gia đình, văn hóa và tâm lý. Do đó, mỗi trẻ em có hứng thú, cách
học và tốc độ học tập khác nhau và chúng đều có thể thành cơng. Trẻ học mà chơi, chơi
mà họcmột cách tốt nhất khi có người lớn hỗ trợ và mở rộng những gì chúng đang hứng

skkn


thú và đang thực hiện.Songsong với việc lập kế hoạch giáo dục lấy trẻ làm trung tâm,
mỗi nhà trường cũng cần phải xây dựng môi trường hoạt động cho trẻ được trải nghiệm.
Môi trường giáo dục trong trường mầm non là tổ hợp những điều kiện tự nhiên - xã hội

cần thiết, trực tiếp ảnh hưởng đến hoạt động chăm sóc, giáo dục trẻ ở trường mầm non.
Hiệu quả của những hoạt động này nhằm góp phần thực hiện tốt mục tiêu, nhiệm vụ
chăm sóc giáo dục trẻ. Có nhiều cách phân loại mơi trường giáo dục: Có quan điểm cho
rằng, môi trường giáo dục mầm non bao gồm môi trường tự nhiên (như các điều kiện
khơng khí, ánh sáng, nguồn nước, cây xanh, địa điểm trường) và môi trường xã hội
(bao gồm: bầu khơng khí giao tiếp trong trường mầm non, phong cách làm việc, mối
quan hệ giữa con người với con người, giữa trường mầm non với các tổ chức kinh tế, xã
hội, văn hóa khác...). Một quan điểm khác lại phân chia môi trường giáo dục thành môi
trường vật chất và môi trường xã hội.Môi trường vật chất trong trường mầm non bao
gồm các trang thiết bị, đồ dùng, đồ chơi, không gian phục vụ cho việc tổ chức các hoạt
động sinh hoạt hằng ngày của trẻ.Môi trường vật chất tạo cho trẻ những cơ hội tốt để trẻ
thỏa mãn nhu cầu hoạt động và phát triển tồn diện về mặt thể chất, trí tuệ thẩm mĩ, đạo
đức, xã hội.Mơi trường xã hội được hiểu là tồn bộ những điều kiện xã hội như chính
trị, văn hóa, các mối quan hệ giúp trẻ hình thành nhân cách của mình. Mơi trường xã
hội đặc biệt được nhấn mạnh ở đây là môi trường giao tiếp trong trường mầm non, bao
gồm sự giao tiếp giữa cô và trẻ, giữa trẻ với trẻ và giữa trẻ với những người xung
quanh. Mơi trường này vừa mang tính chất sư phạm, vừa mang tính chất gia đình. Việc
phân loại mơi trường có thể khác nhau, song đều quan trọng đối với giáo dục mầm non.
Theo tơi, mơi trường đó cần phải cung ứng các điều kiện cần thiết để kích thích và phục
vụ trẻ hoạt động một cách tích cực, chăm sóc trẻ tốt... qua đó, nhân cách trẻ sẽ được
phát triển tốt và thuận lợi.
Đối với nhà giáo dục, việc xây dựng môi trường giáo dục phù hợp sẽ là phương
tiện, là điều kiện để họ phát triển phù hợp với từng trẻ và từng lứa tuổi. Đối với phụ
huynh và xã hội, q trình xây dựng mơi trường giáo dục sẽ thu hút được sự tham gia

skkn


của các bậc phụ huynh và sự đóng góp của cộng đồng xã hội để thỏa mãn mong đợi của
họ đối với sự phát triển của trẻ trong từng giai đoạn, trong từng thời kì.

Biết được tầm quan trọng của việcxây dựng môi trườnggiáo dục đối với trẻ mầm
non, với mục đích mong muốn tổ chức cho trẻ 5-6 học tập, trải nghiệm, tôi đã mạnh dạn
lựa chọn đề tài: Một số biện pháp xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm
cho trẻ 5-6 tuổi ở trường mầm non.
1.2. Phạm vi áp dụng đề tài:
Đề tài này được lựa chọn nghiên cứu trong phạm vi lớp mẫu giáo lớn 5-6 tuổi
trong trường mầm non
Điểm mới của đề tài: Xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm. Vận
dụng được những môi trường phù hợp tổ chức cho trẻ5-6 tuổi được học tập, trải
nghiệm, khám phá dưới mọi hình thức.

2. PHẦN NỘI DUNG
2.1. Thực trạng trước khi nghiên cứu “Một sốbiện pháp xây dựng môi
trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm cho trẻ 5-6 tuổi ở trường mầm non”
Những năm gần đây, việc nâng cao chất lượng giáo dục là một trong những vấn
đề được quan tâm hàng đầu trong xã hội. Trong bối cảnh toàn ngành Giáo dục và Đào
tạo đang nỗ lực đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát huy tính tích cực, chủ
động của học sinh trong hoạt động học tập mà phương pháp dạy học là cách thức hoạt
động của giáo viên trong việc tổ chức hoạt động học tập nhằm giúp học sinh chủ động
đạt các mục tiêu học tập.
          Nghị quyết TW2 ban chấp hành TW khóa VIII đã chỉ rõ nhiệm vụ quan trọng của
ngành GD&ĐT đó là:“Đổi mới mạnh mẽ phương pháp GD&ĐT, khắc phục lối truyền
thụ một chiều, rèn luyện thành nếp tư duy sáng tạo của người học. Từng bước áp dụng
các phương pháp giáo dục tiên tiến và phương tiện hiện đại vào quá trình dạy học”.

skkn


Việc tổ chức các hoạt động giáo dục theo quan điểm “lấy trẻ làm trung tâm” là
yêu cầu xuyên suốt trong quá trình thực hiện chương trình giáo dục mầm non. Nhằm

thực hiện có chất lượng, đạt hiệu quả nội dung này, phòng giáo dục đã chỉ đạo các
trường mầm non đẩy mạnh việc tổ chức các hoạt động giáo dục trẻ theo quan điểm “lấy
trẻ làm trung tâm” phù hợp với điều kiện thực tế của trường, lớp và khả năng của trẻ;
đẩy mạnh tích hợp, chú trọng giáo dục đạo đức, hình thành và phát triển kỹ năng sống,
hiểu biết xã hội phù hợp với độ tuổi của trẻ.Điều quan trọng là giáo viên phải nắm được
nhu cầu, hứng thú, khả năng của từng trẻ để có cách giảng dạy phù hợp.Và cũng chính
sự khác nhau đó, địi hỏi nhiệm vụ của giáo viên mầm non là phải tạo cho trẻ có nhiều
cơ hội để học.Vì vậy, các trường mầm non nên tạo môi trường cho trẻ học tập. Môi
trường ở đây không chỉ dừng lại ở trong lớp học mà tận dụng tất cả không gian trong và
ngoài lớp học nhằm tạo điều kiện cho trẻ được học, được trải nghiệm, được khám phá
mọi lúc, mọi nơi theo phương châm “học mà chơi, chơi mà học” phù hợp với từng độ
tuổi khác nhau. Cụ thể như cho trẻ trải nghiệm thực tế bằng việc tổ chức cho trẻ đi tham
quankhu trồng rau, dã ngoại ngoài trời, tham quan các di tích lịch sử ở địa phương (chủ
đề Quê hương, đất nước, Bác Hồ): tổ chức văn nghệ,đưa ca dao,dân ca hò khoan Lệ
Thủy,trò chơi dân gian vào các hoạt động và mọi lúc mọi nơi. Tổ chức các hội thi có sự
phối hợp giữa trẻ, phụ huynh, cô giáo và địa phương như: dinh dưỡng và an tồn giao
thơng (dưới hình thức tiểu phẩm), thi làm đồ dùng dạy học, thử tài của bé…”
Những yếu tố đặt ra để phấn đấu thì nhiều nhưng những yêu cầu đạt được hiện
nay vẫn cịn khá khiêm tốn.
Nhìn chung đa số giáo viên mầm non có trình độ chun mơn cao, nhận thức
được tầm quan trọng của việc giáo dục lấy trẻ làm trung tâm ở trường mầm non. Nhưng
bên cạnh đó việc tổ chức các hoạt động giáo dục cho trẻ cũng như vấn đề xây dựng môi
trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm cịn có nhiều bất cập như: trẻ chưa hứng thú với
các hoạt động, năng khiếu của giáo viên cịn hạn chế.
Bên cạnh đó, nhận thức của phụ huynh về phương pháp giáo dục lấy trẻ làm
trung tâm còn hạn chế. Nhiều phụ huynh vẫn còn áp đặt con, muốn con học nhiều, học

skkn

giỏi trong khi đó lại chưa có biện pháp để con học một cách tích cực, hiệu quả. Hiện
nay phụ huynh đã quan tâm chăm sóc đến con cái nhiều hơn, luôn bao bọc con, sợ con
bị bệnh, sợ con bị vấp ngã, bị bẩn... mà chưa biết được rằng trẻ mầm non học mà chơi,
chơi mà học, trẻ thích tiếp xúc với mơi trường xung quanh, thích được khám phá, trải
nghiệm qua đó trẻ tích lũy kiến thức kinh nghiệm cho mình.
Năm học 2016 – 2017 bản thân tơi được nhà trường phân công giảng dạy lớp
mẫu giáo lớn 5-6 tuổi, tôi chủ động khảo sát về các mặt để nắm bắt tình hình tâm sinh
lý của từng trẻ cũng như tác dụng của việc xây dựng môi trường giáo dục tác động đến
trẻ để có kế hoạch giáo dục.
Các mặt đánh giá

Hứng thú

Không hứng thú

Môi trường trong lớp học thẩm mĩ, gần

20/32

12/32

21/32

11/32

18/32

14/32

gũi với trẻ

Môi trường cho trẻ hoạt động ngồi trời
thiết kế phù hợp, thân thiện với trẻ
Mơi trường giao tiếptích cực, gần gũi
* Thuận lợi:
- Được sự quan tâm của các cấp lãnh đạo: phòng giáo dục và UBND xã, trường
mầm non nơi tôi đang công tác.
- Lớp được trang bị các thiết bị, đồ dùng thuận tiện, phù hợp với từng độ tuổi
của trẻ.
- Lớp có 2 giáo viên, các giáo viên của lớp nhiệt tình, u nghề mến trẻ có trình
độ chun mơn đạt chuẩn và trên chuẩn.
- Ban giám hiệu nhà trường luôn đi sâu đi sát, tạo điều kiện thuận lợi cho giáo
viên có đủ phương tiện để chăm sóc và dạy trẻ như mở các lớp bồi dưỡng công nghệ
thông tin cho giáo viên, bồi dưỡng về chuyên môn nghiệp vụ…
- Đa số phụ huynh của lớp nhiệt tình, quan tâm chu đáo tới con em và thường
xuyên trao đổi với giáo viên về tình hình học tập của con em mình.

skkn


* Khó khăn :
-Cơ sở vật chất của trường đã có nhiều chuyển biến tích cực song cịn thiếu 1 số
phòng học, phòng chức năng và một số trang thiết bị phục vụ cho công tác giảng dạy
đặc biệt là các trang thiết bị hiện đại ( màn chiếu, các thiết bị nghe nhìn....)
       - Hàng năm giáo viên trong trường thuyên chuyển nhiều. Số giáo viên mới về
trường còn một số chưa nhận thức đầy đủ về phương pháp “lấy trẻ làm trung tâm”, còn
lúng túng trong việc vận dụng chương trình giáo dục mầm non mới vào thực tế giảng
dạy, tách rời mang nặng cung cấp kiến thức cho trẻ, chưa phát huy tính tích cực, chủ
động ở trẻ, giáo viên chưa biết tạo môi trường để trẻ được học tập, tham quan khám phá
ở mọi lúc mọi nơi.
- Sân chơi cho trẻ hoạt động ngồi trời cịn chật hẹp.

- Số lượng trẻ của lớp khá đông ảnh hưởng nhiều tới các hoạt động của trẻ.
- Năng khiếu của một số giáo viên còn hạn chế trong việc tạo mơi trường hấp dẫn,
kích thích sự tị mị khám phá của trẻ.
- Một số trẻ còn nhút nhát, chưa chủ động trong các hoạt động nên việc xây dựng
môi trường học tập lấy trẻ làm trung tâm cho trẻ không được linh hoạt..
2.2. Một số biện pháp xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm
cho trẻ 5-6 tuổi ở trường mầm non:
Mơi trường nói chungđược hiểu là tổng thể các yếu tố tự nhiên và xã hội tác động
tương hỗ với nhau tạo nên một khung cảnh sống với những điều kiện để con người tồn
tại và phát triển. Từ khái niệm đó, chúng ta có thể định nghĩa: Môi trường giáo dục
trong trường mầm non là tổ hợp những điều kiện tự nhiên và xã cần thiết và trực tiếp
ảnh hưởng đến hoạt động chăm sóc giáo dục trẻ ở trường mầm non và hiệu quả của
những hoạt động này nhằm góp phần thực hiện tốt mục tiêu, nhiệm vụ chăm sóc giáo
dục trẻ.
2.2.1. Xây dựng mơi trường lớp học thân thiện, phù hợp để kích thích trẻ
hoạt động tích cực.

skkn


Môi trường thân thiện và thẩm mĩ sẽ gây hứng thú cho trẻ và góp phần hình
thành mối quan hệ thân thiện, tự tin giữa giáo viên với trẻ và giữa trẻ với trẻ.
Tổ chức môi trường giáo dục trong trường, lớp mầm non có vai trị quan trọng
đối với sự phát triển về thể chất, ngơn ngữ, trí tuệ, tình cảm - kỹ năng xã hội, khả năng
thẩm mỹ, sáng tạo của trẻ. Vì vậy, việc thiết kế mơi trường giáo dục trong trường mầm
non phải tuân thủ các nguyên tắc sau:
- Cần bố trí các khu vực chơi, hoạt động trong lớp và ngoài trời phù hợp, thuận
tiện cho việc sử dụng của cơ và trẻ;
- Cần tính đến không gian thực tế của trường để cân đối diện tích các khu vực;
- Cần đảm bảo tính mục đích. Tính mục đích ở đây có 2 nghĩa: một là môi trường

giáo dục phải hướng vào việc phát triển toàn diện của trẻ nhằm đạt được mục tiêu giáo
dục mầm non nói chung và mục tiêu cuối độ tuổi nói riêng. Muốn đạt được điều đó thì
nghĩa thứ hai là thiết kế môi trường phải phù hợp với mục đích tổ chức các hoạt động.
- Trang trí mơi trường lớp học cần phù hợp với tính chất của các hoạt động, phù
hợp với từng lứa tuổi. Trong lớp cần bố trí khơng gian phù hợp dành cho hoạt động
chung của lớp và hoạt động theo sở thích, khả năng của nhóm nhỏ hoặc cá nhân. Có
khu vực dành riêng để chăm sóc đối với trẻ có nhu cầu đặc biệt. Với mỗi độ tuổi, mơi
trường giáo dục sẽ có những nét riêng. Ví dụ: với trẻ mẫu giáo bé, đồ chơi có thể khơng
cần q nhiều về chủng loại và chủ yếu là đồ chơi có sẵn cho trẻ sử dụng, nhưng với trẻ
lớn hơn thì cần chú ý đến sự đa dạng phong phú của các loại đồ chơi đặc biệt là những
nguyên vật liệu mở và phương tiện cho trẻ được sáng tạo, tự làm đồ chơi phục vụ cho ý
tưởng chơi của trẻ;
- Cần thu hút sự tham gia của trẻ vào việc xây dựng môi trường giáo dục càng
nhiều càng tốt. Đây là những cơ hội quý báu để trẻ ứng dụng kiến thức và kỹ năng trẻ
đã được học theo cách của mình mà khơng bị gị bó, đặc biệt vào các thời điểm như
chơi và hoạt động ở các góc vào buổi sáng và vào giờ hoạt động chiều.
Lớp học ở trường mầm non thường có một phịng gọi là phịng sinh hoạt chung
dành cho trẻ thực hiện các hoạt động ở đó. Vì vậy tạo mơi trường vật chất trong lớp học

skkn


đáp ứng được nhu cầu, hứng thú cho trẻ thì cần có các phịng đảm bảo quy định, phù
hợp với trẻ. Phịng học phải đủ ánh sáng, thống mát về mùa hè, ấm áp về mùa đông
nên tôi đã lưu ý khi bố trí, sắp xếp khơng gian lớp học khơng che chắn ở các cửa sổ
cũng như cửa chính để tránh tình trạng che khuất ánh sáng. Các trang thiết bị, điều kiện
đảm bảo yêu cầu an toàn, vệ sinh: hệ thống điện, nước, thiết bị chống cháy nổ, hộp y
tế...; đủ nước sạch phục vụ cho nhu cầu sinh hoạt của cơ và trẻ hằng ngày cũng góp
phần không nhỏ trong việc tạo ra môi trường thân thiện đối với trẻ.
Mơi trường phản ánh màu sắc văn hóa dân tộc bởi những đồ dùng, trang phục,

các phong tục tập quán... cung cấp cho trẻ những hiểu biết về nền văn hóa địa phương
và của các dân tộc khác nhau.Tạo mơi trường có khơng gian phù hợp với cuộc sống
thực hàng ngày của trẻ. Đảm bảo kết hợp các hoạt động tập thể, theo nhóm nhỏ và cá
nhân; các hoạt động trong lớp và ngồi trời. Tơn trọng nhu cầu, sở thích hoạt động và
tính đến khả năng của mỗi trẻ.
Trong lớp học không thể thiếu những mảng tường được trang trí hấp dẫn, bắt mắt
trẻ với những hình ảnh sinh động, phù hợp với tầm nhận thức của trẻ, do đó để lớp học
thêm lơi cuốn trẻ tơi đã phối hợp với giáo viên trong lớp trangtrí ảnh, biểu bảng
treo/dán ngang tầm mắt trẻ, màu sắc hài hòa không quá rực rỡ. Chúng tôi tận dụng
những sản phẩm trẻ tự làm ra để trang trí xung quanh lớp học để kích thích hứng thú
của trẻ cho các hoạt động khác. Là giáo viên dạy lớp 5 tuổi, tôi nhận thức được tầm
quan trọng của việc cho trẻ làm quen chữ số và chữ cái Tiếng Việt mọi lúc mọi nơi
trang bị kiến thức cho trẻ vào lớp một nên tơi đã trang trí các mảng tường bằng chữ viết
to theo đúng mẫu quy định, trang trí thêm cây chữ cái gây được hứng thú cho trẻ đến
khám phá, học tập. Với cách trang trí tạo mơi trường mở, dễ dàng thay đổi qua các chủ
đề, tôi chọn cách trang trímơi trường lớp học với những màu sắc sinh động, những nhân
vật ngộ nghĩnh, không vẽ tranh cố định trên tường, khơng trang trí che chắn ánh sáng
cửa sổ.
Mơi trường có khơng gian, cách sắp xếp phù hợp, gần gũi, quen thuộc với cuộc
sống thực hàng ngày của trẻ; phản ánh kinh nghiệm, văn hóa của địa phương; ln thay

skkn


đổi để tạo ra sự hấp dẫn mới lạ đối với trẻ. Các góc hoạt động chính được duy trì
thường xun, chúng khơng cần phải di chuyển đi hoặc đóng lại.Vì vậy chúng ta cần
suy nghĩ cẩn trọng về việc bố trí các góc này.Việc sắp xếp phải rất linh hoạt để có thể
sắp xếp lại. Ví dụ: để thay đổi sự tập trung của góc hoạt động đóng vai từ trị chơi gia
đình sang trị chơi bệnh viện, hoặc tạo ra không gian cho giờ ngủ trưa bằng cách di
chuyển một số giá để đồ. Khi thiết kế các góc hoạt động này tơi đã lưu ý một số vấn đề

sau:


Sắp xếp: những hoạt động tương đồng thì ở gần nhau (hoạt động tĩnh xa hoạt
động động);



Giới hạn không gian: chiếu, giá, đồ dùng;



Nhiều góc sẽ ở trong phịng, nhiều góc sẽ ở ngồi trời;



Kiểu lưu chuyển: chắc chắn rằng sự di chuyển qua lại trong phịng hay ngồi trời
đều phải hạn chế tối đa sự cản trở. Đảm bảo rằng trẻ có thể di chuyển dễ dàng
giữa các góc mà khơng va chạm vào nhau hoặc vấp ngã hay va chạm vào đồ vật;



Có đồ chơi, học liệu và phương tiện đặc chủng cho từng góc;



Các góc phải được bày biện hấp dẫn;



Không gian để chơi và di chuyển xung quanh: cần giới hạn số trẻ trong những
không gian nhỏ.
Nhận thức được điều đó tơi đã trao đổi và cùng thống nhất với giáo viên trong

lớp về kế hoạch, biện pháp trang trí sắp xếp tạo mơi trường, các góc hoạt động trong
lớp phù hợp với diện tích lớp cũng như các đồ dùng đồ chơi trong lớp phù hợp với tâm
sinhlý trẻ, có tính thẩm mỹ cao và kích thích tính tích cực của trẻ. Trong mỗi góc chơi
tơi thiết kế mảng mở, tất cả các giá đồ chơi vừa tầm của trẻ, các nguyên vật liệu để ở
trạng thái mở, dễ lấy, dễ cất, các mảng mở tơi thường làm bằng nhựa trong có các sản
phẩm do chính tay trẻ làm để gài vào làm trang trí cho góc đó, để kích thíchtính chủ
động sáng tạo của trẻ.

skkn


Khơng cần thiết phải có một khơng gian rộng thống cố định vì nó có thể sẽ làm
giảm khơng gian của các góc hoạt động thú vị và vì vậy sẽ hạn chế việc học và chơi của
trẻ trong các góc hoạt động này.

Bố trí khơng gian các góc hợp lý.
Học liệu và phương tiện trong góc hoạt động cần được bố trí hợp lý đảm bảo
rằng trẻ có thể thể hiện các ý tưởng và khơng bị gị bó. Học liệu đó giúp:


Hỗ trợ giáo viên lập kế hoạch học tập cho trẻ, kích thích trẻ tham gia và làm
phong phú hoạt động chơi và học của trẻ;



Có thể thay đổi tùy theo giáo viên dự định và tùy vào hứng thú, khả năng của trẻ;



Phong phú, đa dạng và được bổ sung khi cần;



Được bày biên một cách hấp dẫn;



Sắp đặt hợp lý và thuận tiện;



Mang tính mở, không cố định trẻ phải sử dụng theo cách nào cho đúng;



Nguyên vật liệu tự nhiên và phế liệu;



Phản ánh rõ sự khác biệt văn hóa (mang màu sắc vùng miền, địa phương) của trẻ
trong trường và của cộng đồng.

skkn


Sự đa dạng của đồ dùng đồ chơi.

Học liệu và phương tiện trong góc hoạt động đóng vai trị khơng nhỏ trong quá
trình học và chơi của trẻ. Vì vậy các đồ dùng và học liệu mà tôi cung cấp cho các góc
hoạt động cần được lên kế hoạch thật cẩn thận để phối hợp với giáo viên lớp cùngthực
hiện cho việc học của trẻ và để thu hút trẻ tham gia, cũng như tạo ra các cơ hội học tập
khác.
Như vậy tạo môi trường lớp đẹp, thân thiện ở trong mỗi góc chơi, nhóm chơi sẽ
tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên muốn rèn trẻ cá biệt yếu kém hoặc củng cố kỹ
năng cho trẻ.Từ đó giúp trẻ phát triển hơn về khả năng tưởng tượng sáng tạo từ đó trẻ
mạnh dạn tự tin tham gia vào các hoạt động.
2.2.2. Xây dựng mơi trường bên ngồi lớp học phong phú đa dạng gần gũi
với trẻ.

skkn


Mơi trường ngồi lớp học là yếu tố góp phần tích cực trong các hoạt động nâng
cao chất lượng chăm sóc giáo dục tồn diện trẻ.Ở trường mầm non của tơi đã tập trung
xây dựng mơi trường giáo dục ngồi lớp học an toàn, đẹp, hấp dẫn trẻ. Hầu hết các
thành viên trong trường đều quan tâm, mong muốn đạt được đó là diện tích đất trong
nhà trường, diện tích sân vườn và diện tích các khu vực bổ trợ cho hoạt động ngồi trời
của trẻ.Có diện tích đất đủ rộng, nhà trường có thể bố trí các khu vực cho trẻ hoạt động
vui chơi, sinh hoạt, học tập ngoài trời một cách khoa học và phù hợp hơn.Chúng tôi
nghiên cứu, tìm hiểu để bố trí diện tích sân tập thể dục cho trẻ toàn trường và khu chơi
thể thao (cột bóng rổ, thang leo, ống chui, đu tay…); khu vực chơi với đồ chơi ngoài
trời (cầu trượt, đu quay, bập bênh...); khu vực chơi “giao thông”; khu vực chơi với đất,
cát, nước, đá, sỏi...; khu vực trẻ trồng rau, trồng cây và chăm sóc cây cối, con vật ni;
khu chơi với các nhân vật cổ tích, hay cịn gọi là “vườn cổ tích”; khu trồng cỏ, trồng
hoa, trồng cây cảnh, cây ăn quả, cây bóng mát trên sân trường; khu tạo sân cỏ... hệ
thống đường đi lối lại trên sân; độ cao của hệ thống tường bao, độ rộng của cổng và
biển trường; khu đặt bảng tuyên truyền, hộp thư cha mẹ... Đặc biệt, với yếu tố thời tiết

khí hậu khắc nghiệt chúng tôi đã xác định sân chơi của trẻ rất cần có cây xanh bóng
mát, hệ thống mái tơn mái lá góp phần tạo bóng mát cho sân chơi của trẻ nhưng cũng
không thể thay thế cho hệ thống cây bóng mát được, việc trồng các cây bóng mát vẫn
phải được chú trọng.
Mơi trường giáo dục phải thực sự an tồn và có tính thẩm mỹ cao. Đảm bảo vệ
sinh về nguồn nước, khơng khí, vệ sinh an toàn trong ăn uống. Các trang thiết bị, đồ
dùng, đồ chơi phải được bảo dưỡng thường xuyên, giữ gìn vệ sinh và tạo sự hấp dẫn đối
với trẻ.Có hàng rào bảo vệ xung quanh khu vực trường. Ngoài ra, môi trường giáo dục
cũng cần tạo cho trẻ cảm giác an toàn về mặt tâm lý: được yêu thương, được tơn trọng
và đáp ứng các nhu cầu chính đáng.

skkn


Trẻ đang tham gia hoạt động.
Trong những năm gần đây với chuyên đề nâng cao chất lượng giáo dục phát triển
vận động (GDPTVĐ) cho trẻ trong trường mầm non, môi trường trong nhà trường đã
được cải thiện, điều kiện phục vụ hoạt động giáo dục PTVĐ được tăng cường; từng
bước chuẩn hóa, cơ sở vật chất, trang thiết bị, dụng cụ giáo dục PTVĐ cho trường, lớp
mầm non được đầu tư xây dựng.Việc sắp xếp, bố trí các khu vực hoạt động cho trẻ
cũng cần phải được tính tốn phù hợp với khuôn viên của nhà trường và tận dụng tối đa
cơ hội cho trẻ được trải nghiệm với các thiết bị trên sân.Biết được những đặc điểm đó
chúng tơi sắp xếp đồ dùng đồ chơi cho trẻ hoạt động ngồi trời như xích đu, cầu trượt,
bập bênh rải đều khắp sân trường để trẻ các lớp đều được chơi mà không gây ùn tắc hay
chen lấn nhau. Chúng tôi cũng lưu ý đến sắp xếp các đồ dùng đồ chơi theo khu vực lớp
học của từng độ tuổi để đảm bảo tính an tồn cho các cháu như xích đu, bập bênh thì bố
trí cho các cháu độ tuổi nhà trẻ và mẫu giáo bé còn đu quay, cầu trượt, thang leo, đu tay
thì bố trí gần các lớp mẫu giáo nhỡ và mẫu giáo lớn.
Vớikhu vận động, chúng tơi tận dụng các nguồn ngun vật liệu sẵn có ở địa
phương đặc biệt là nguồn nguyên liệu tự nhiên và phế liệu đểlàm đa dạng, sinh động

skkn


các đồ dùng đồ chơi như ống chui hình con sâu được làm từ lốp xe, xích đu bằng lốp
xe, đường đi liên hoàn từ đường gồ ghề bằng lốp xe đến cầu khỉ bằng tre nứa kích
thíchtrẻ khám phá, phát triểncác vận động khác nhau của trẻ.
Ở vườn cổ tích chúng tơi trồng cỏ, làm các con vật ngộ nghĩnh như voi, hươu,
ngựa một cách khéo léo từ các ống nhựa và lốp xe phế thải giúp trẻ khám phá, trải
nghiệm một cách thoải mái nhất. Trẻ hướng về cội nguồn bằng cách hóa thân thành chị
Tấm, bác nơng dân qua trang phục dân gian, các đồ vật bằng tre nứa, hột hạt…ở khu
gian hàng của bé. Trẻ cũng được tìm hiểu về cuộc sống xung quanh qua cây đa, giếng
nước, bụi chuối, đống rơm… hay được trải nghiệm với các con vật như cho gà ăn, nghe
tiếng chim hót.
Một phần khơng thể thiếu là các khơng gian xanh trong trường mầm non. Hội thi
“Môi trường xanh – sạch – đẹp- thân thiện” góp phần khơng nhỏ trong việc tạo cảnh
quan ngôi trường ngày càng khang trang và hấp dẫn trẻ.Những vườn hoa, cây cảnh đầy
màu sắc được các cơ tạo hình lạ mắt ln khiến trẻ muốn vào khám phá. Các chậu hoa
được bố trí dọc các hành lang hay góc thiên nhiên các lớp là cơ hội để trẻ được trải
nghiệm chăm sóc cỏ cây, hoa lá. Việc che phủ bóng mát khi trẻ hoạt động ngồi trời
cũng được các cô quan tâm nên hệ thống cây xanh, cây bóng mát được trồng và bổ sung
qua hàng năm như cây bàng, cây hoa sữa, cây sanh và được quy hoạch theo diện tích
khn viên trường vì vậy khi trẻ tham gia các hoạt động ngoài trời rất thích thú.
Việc tạo mơi trường giáo dục bên ngồi lớp học được chú ý đồng bộ và đa dạng,
phong phú về chủng loại thực sự đã giúp trẻ hịa mình vào thiên nhiên, gần gũi với
thiên nhiên và có được những trải nghiệm một cách tối đa.
2.2.3. Xây dựng môi trường xã hội tích cực tạo điều kiện cho trẻ học mà
chơi, chơi mà học.
Trường mầm non là môi trường thuận lợi để hình thành các kỹ năng xã hội cho
trẻ như đảm bảo môi trường giao tiếp thân thiện, hịa đồng, ấm cúng, cởi mở giữa cơ và

trẻ, giữa trẻ với trẻ, giữa trẻ với môi trường xung quanh. Quan hệ giữa cô và trẻ, người
lớn với trẻ phải thể hiện tình cảm u thương, thái độ tơn trọng, tin tưởng trẻ, tạo cơ hội

skkn


cho trẻ bộc lộ những suy nghĩ, tâm tư nguyện vọng của mình. Tạo điều kiện cho trẻ
giao tiếp và thể hiện sự quan tâm của mình đối với mọi người, đối với sự vật hiện tượng
gần gũi xung quanh. Mọi cử chỉ, lời nói, việc làm của cơ giáo và người lớn phải luôn
mẫu mực để trẻ noi theo. Mối quan hệ giữa trẻ với trẻ là quan hệ bạn bè cùng học cùng
chơi, đoàn kết, hợp tác, chia sẻ, đồng cảm, học hỏi lẫn nhau. Giáo viên cần nhạy cảm để
tận dụng các mối quan hệ giữa trẻ với trẻ để giáo dục trẻ và có sự thống nhất giữa
trường mầm non, gia đình và cộng đồng xã hội trong việc chăm sóc, giáo dục trẻ.
Bên cạnh đó tôi cũng xây dựng qui ước với trẻ về qui định trong lớp học và giao
tiếp giữa trẻ với trẻ trong lớp.Việc rèn nền nếp được thực hiện ngay khi đón trẻ vào
năm học mới. Chúng tơi qui ước với trẻ cách lấy đồ dùng đồ chơi đúng nơi qui định,
hay qui định với trẻ về cách giao tiếp trong khi chơi, không la hét quá to, không chạy
nhảy xô đẩy nhau, có sự giao tiếp thân mật trong các vai chơi, các bạn trai nhường nhịn
các bạn gái, cùng tham gia vào các vai chơi vui vẻ, không tranh giành đồ chơi của nhau
và biết giúp đỡ bạn trong quá trình chơi.Với quan điểm lấy trẻ làm trung tâm, chúng tôi
tận dụng tối đa các sản phẩm của trẻ để trang trí lớp, trẻ được vẽ, xé nặn các sản phẩm
để trang trí các góc, các buổi chơi trẻ được hoạt động với chính sản phẩm của mình đã
làm nên trẻ rất thích thú. Những hoạt động giao tiếp qua vai chơi người mua người bán
dạy trẻ biết thể hiện thái độ ân cần niềm nở với khách hàng qua đó tạo được mối quan
hệ thân thiện giữa trẻ với trẻ khi chơi.
Không chỉ tạo môi trường thân thiện cho trẻ hoạt động, giao tiếp, chúng tơi cịn
thống nhất mang đến cho trẻ một khơng khí lớp học thật ấm áp tràn ngập yêu
thương, cô giáo cũng giống như một người bạn lớn để trẻ có thể an tâm chia sẻ
những thắc mắc, băn khoăn cũng như những “bức xúc” rất trẻ con của mình.
Đổi mới phương pháp dạy học  “lấy trẻ làm trung tâm” tạo điều kiện để giáo viên

thể hiện năng lực, học tập, trao đổi kinh nghiệm trong q trình tổ chức hoạt động phát
huy tính tích cực chủ động sáng tạo của trẻ. Biết được điều đó, tơi chú trọng trong việc
lựa chọn các câu hỏi tốt, các dạng câu hỏi mở nhằm phát huy tính tích cực chủ động
sáng tạo của trẻ. Mặt khác khuyến khích trẻ đặt câu hỏi.Đây chính là động lực thúc đẩy

skkn


trẻ tích cực tham gia vào các hoạt động một cách có hiệu quả nhất. Tơi cịn đổi mới
trong việc vận dụng các phương pháp, biện pháp giáo dục một cách linh hoạt, sáng tạo,
tổ chức cho trẻ hoạt động với các hình thức, giao tiếp giữa giáo viên và trẻ kết hợp mở
rộng giao tiếp giữa trẻ với trẻ; hoạt động cá nhân, theo nhóm nhỏ và cả lớp, phù hợp với
độ tuổi của nhóm/lớp, với khả năng của từng trẻ, với khả năng, nhu cầu và hứng thú của
trẻ và với điều kiện thực tế của lớp.
Đểthu hút được sự chú ý của trẻ vừa dễ lại vừa khó vì trẻ rất hào hứng trước những điều
mới lạ nhưng dễ chán với những gì quen thuộc. Mà đặc biệt đặc điểm tâm lý lứa tuổi
của trẻ rẻ ở lứa tuổi mẫu giáo bé (5-6 tuổi) khả năng chú ý, ghi nhớ cao, khả năng sáng
tạo cực kỳ phong phú và đa dạng. Trẻ có thể tập trung tối đa 30 đến 35 phút và ít bị ảnh
hưởng tác động từ bên ngồi.Trong khi đó việc trẻ tập trung, ghi nhớ có chủ đích và
hứng thú trong giờ hoạt động chung là rất quan trọng vì đây là hoạt động giúp trẻ lĩnh
hội một cách bài bản, đầy đủ và khoa học nhất các kiến thức đơn giản và vừa sức về các
lĩnh vực phát triển khác nhau. Tôi nhận thấy rằng nếu khơng thay đổi, làm mới các biện
pháp và hình thức dạy học khác nhau, trẻ sẽ không hứng thú và sẽ khơng đạt hiệu quả
cao. Từ đó nghiên cứu các tài liệu, suy nghĩ thay đổi các hình thức sao cho sinh động,
hấp dẫn bằng những câu nói nhẹ nhàng, nét mặt vui tươi, sử dụng các trò chơi tạo tình
huống bất ngờ để thu hút sự chú ý của trẻ, trẻ nào cũng hào hứng, khơng gị bó mà vẫn
đạt kết quả cao mà lại phát huy được tính tích cực của trẻ.
Thơng qua hoạt động “ Đổi mới phương pháp dạy học lấy trẻ làm trung tâm”
giáo viên  không chỉ quan tâm tới trẻ "học được cái gì" mà chú trọng "học như thế
nào", tức là cho trẻ những trải nghiệm học tập tích cực để phát triển đam mê ham học

hỏi của trẻ và khả năng tự học. Mặt khác tạo điều kiện cho trẻ được trải nghiệm, tìm
tịi, khám phá mơi trường xung quanh dưới nhiều hình thức đa dạng, đáp ứng nhu cầu,
hứng thú của trẻ theo phương châm “Chơi mà học, học bằng chơi”!
2.2.4.Sử dụng có hiệu quả môi trường giáo dục và cơ sở vật chấtở trường
mầm non.

skkn


Theo tơi để sử dụng một cách có hiệu quả cơ sở vật chất, đồ dùng đồ chơi trong
và ngoài lớp học, đảm bảo trẻ mầm non ở trường được an toàn, đáp ứng yêu cầu giáo
dục phát triển thể chất, nhận thức, tình cảm, thẩm mỹ cho trẻ là vấn đề giáo viên mầm
non luôn phải nghiên cứu hàng ngày trong q trình chăm sóc, giáo dục trẻ. Mục tiêu
này địi hỏi tơi và giáo viên cùng lớp phải luôn luôn sáng tạo trong việc tận dụng môi
trường, trang trí nó, làm đẹp nó, làm mới nó mỗi ngày để có sự đổi mới trong nội dung
cho trẻ khám phá. Ví dụ: Cũng là lối đi trong vườn hoa, có hơm đặt tên cho nó là đường
đến nhà bà với những trang trí như ngơi nhà của bà, vườn rau, cây cối, có hơm tơi lại
đặt là đường đến lễ hội mùa xuânvới những trang trí lễ hội; Cũng là vườn cây cảnh,
hôm nay tôi hướng dẫn trẻ tưới nước cho cây với những dụng cụ vừa sức với trẻ, ngày
mai lại hướng dẫn trẻ nhìn ngắm quan sát, phát hiện cây có gì mới so với hơm qua,
khuyến khích trẻ trang trí cho vườn cây đẹp hơn, mới lạ hơn với những đồ dùng do cô
chuẩn bị và trẻ lựa chọn...Như vậy, việc sử dụng môi trường xung quanh, cơ sở vật chất
và đồ dùng đồ chơi vào chăm sóc giáo dục trẻ gắn liền với từng kế hoạch giáo dục của
mình đưa ra trong ngày.
Mặt khác, việc sử dụng có hiệu quả mơi trường xung quanh, cơ sở vật chất và các
đồ dùng đồ chơi còn được lồng ghép vào việc rèn luyện các kĩ năng cho trẻ.Ở trong lớp
học, chúng ta tạo thói quen cho trẻ giữ gìn, bảo quản đồ dùng đồ chơi, sắp xếp đồ dùng
đồ chơi sau khi chơi xong. Hằng ngày, rèn cho trẻ kĩ năng tự phục vụ như đánh răng
rửa mặt, rửa tay, để đồ dùng cá nhân đúng nơi quy định hay kĩ năng lao động trực nhật
như sắp xếp bàn ghế đúng nơi quy định, các tổ thay phiên nhau tưới nước cho cây…Ở

mơi trường ngồi lớp học, chúng ta giáo dục cho trẻ có thói quen bảo vệ mơi trường
như nhặt rác, bỏ rác đúng nơi quy định, không hái hoa giẫm lên cây, bảo quản các đồ
chơi ngoài trời…từ đó hình thành cho trẻ thói quen tốt,hành vi văn minhvà có được
những kĩ năng sống cần thiết ngay từ nhỏ.
Bên cạnh đó, việc xây dựng mơi trường giáo dục và sử dụng có hiệu quả,an tồn,
thân thiện thì ý thức của giáo viên và phụ huynh cũng rất quan trọng. Chúng ta cần đưa
ra quy định với các bậc phụ huynh như không đưa xe vào trường khi đưa đón con,

skkn


không giẫm lên hoa lên cỏ, không vứt rác bừa bãi, không mua quà vặt cho con mang
vào trường, đưa đón trẻ tận tay cho cơ giáo…Giáo viên và các thành viên trong nhà
trường là người tạo ra một môi trường giáo dục an tồn, hiệu quả thì việc giữ gìn, tơn
tạo mơi trường xung quanh, cơ sở vật chất trong trường là vô cùng quan trọng. Các giáo
viên và thành viên trong trường thay phiên nhau chăm sóc bồn hoa cây cảnh, lao động
vệ sinh phong quang trường lớp, luôn đưa ra những ý tưởng sáng tạo trong việc làm
mới môi trường đặc biệt là các đồ dùng đồ chơi ở khu vận động phù hợp với trẻ kích
thích hứng thú của trẻ.
Chính vì vậy, việc xây dựng mơi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm đã khó thì
việc sử dụng mơi trường giáo dục một cách có hiệu quả lại càng khó hơn và cần sự
chung tay của tất cả mọi người từ nhà trường – gia đình – xã hội.
2.2.5. Tăng cường cơng tác tun truyền, phối kết hợp với phụ huynh:
Đối với tôi sự kết hợp giữa gia đình và nhà trường để giáo dục trẻ đóng một vai
trị hết sức quan trọng, nhất là với trẻ lứa tuổi này, trẻ rất nhanh quên nếu như khơng có
ai nhắc cho trẻ nhớ, cũng thơng qua phụ huynh giáo viên có thể biết được những tâm
sinh lý của trẻ đó và ngược lại, thơng qua giáo viên phụ huynh có thể biết được việc
học của con em mình. Và tơi cũng nhận thức được rằng phụ huynh là một nguồn lực
mạnh mẽ hỗ trợ các loại nguyên vật liệu có sẵn ở địa phương, khi làm đồ dùng đồ chơi
tơi kêu gọi phụ huynh đóng góp những nguyên vật liệu có sẵn giúp đỡ việc học của con

em mình được tốt hơn.
Để việc phối kết hợp giữa phụ huynh và giáo viên được tốt hơn tôi lên kế hoạch
cần phối hợp hàng tháng ở bảng cha mẹ cần biết bám sát vào việc xây dựng môi trường
giáo dục lấy trẻ làm trung tâm. Trước hết là để nâng cao tầm nhận thức của phụ huynh
về quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm, tôi và giáo viên cùng lớp đã sưu tầm
những bài viết những hình ảnh sinh động để trang trí ở góc tun truyền với phụ huynh
nhằm mang lại những kiến thức thiết thực giúp cho phụ huynh hiểu rõ được việc nuôi
dạy trẻ theo phương pháp lấy trẻ làm trung tâm là không áp đặt trẻ, luôn tôn trọng trẻ và
tạo mọi điều kiện để trẻ được trải nghiệm.

skkn