Tế bào gốc tạo máu và ứng dụng

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM THÁI NGUYÊN
KHOA CNSH - CNTP

CÔNG NGH SINH H C NG V TỆ Ọ ĐỘ Ậ
Chuyên đề : T B OẾ À GỐC TẠO MÁU V À ng d ngỨ ụ

Gi ng viả ên : Nguyễn Văn Duy
Nhóm thực hiện : 0
Thành viên nhóm
1.Mạc Văn Dương
2. Nguyễn Thị Thanh Dung
3.Đỗ Thị Hào
4.Nguyễn Thị Thu Hằng
5.Mông Thị Hương
6 . Lý Thị Liễu
ĐẶT VẤN ĐỀ

Tế bào gốc tạo máu (HSC: Hematopoietic Stem Cell) đã được
nghiên cứu hơn nửa thế kỷ nay và là một trong những lĩnh vực
tiến bộ và nổi bật nhất trong y sinh học hiện đại.
Trong những năm gần đây lĩnh vực này phát triển mạnh được
sử dụng cho các lĩnh vực như: huyết học, ngoại khoa, tim mạch,
mắt, da liễu…
Nghiên cứu TBG nói chung và TBG tạo máu nói riêng là lĩnh
vực khoa học rất đặc biệt và chuyên sâu, liên quan đến các ngành
y học, sinh học đòi hỏi nhiều chi phí, sức lực. Tuy nhiên, lĩnh vực
này hứa hẹn nhiều thành công trong chữa trị bệnh nan y.
II. NỘI DUNG
1.Khái niệm
•

Tế Bào Gốc (TBG): là tế bào còn non trẻ, chưa biệt hóa có thể
tái tạo và phân chia thành các tế bào có khả năng đảm nhiệm
các chức năng khác nhau trong điều kiện nhất định.
•
Tế bào gốc tạo máu (HSC): là những tế bào tạo ra các tế bào
máu và tế bào miễn dịch, đảm nhiệm quá trình duy trì tái tạo
máu một cách hằng định, sản xuất ra hàng tỷ tế bào máu mỗi
ngày.
•
Chúng có thể biệt hóa thành tế bào máu như: bạch cầu, hồng
cầu, tiểu cầu.

Phân loại
Về lịch sử, tế bào HSC của chuột đã được xác định nhờ việc sử dụng
xét nghiệm tạo dòng in vivo với các tế bào được đánh dấu.
Tế bào gốc tạo máu tồn tại ba quần thể chính sau đây:
-
Tế bào HSC dài hạn ( Long term HSC- LT HSC) : Là các tế bào
HSC tự làm mới vĩnh viễn : Những HSC này thiếu marker bề mặt
PIk2 (fetal liver kinase 2, một receptor tyrosin kinase) và có mức
biểu hiện thấp marker Mac 1 ( một kháng nguyên biệt hóa
macropphage) và không biểu hiện CD4.
-
Tế bào HSC ngắn hạn ( Short term HSC – ST HSC ) : Những tế
bào này có thể tự làm mới in vivo sau khi cấy ghép trong vòng
khoảng 6 tuần, chúng biểu hiện mức thấp marker bề mặt Mac 1 và
có thể biểu hiện hay không biểu hiện CD4.
Phân loại
•
- Các tế bào tiền đa tiềm năng , chúng có khả năng tự làm

mới ngắn và khó phát hiện dưới các điều kiện cấy ghép.
Nhóm tế bào này không biểu hiện Thy 1.1 và có sự biểu
hiện thấp của Mac 1 và CD4.
2.Đặc điểm và chức năng
 Đặc điểm:
•
Về hình thái học : các tế bào gốc tạo máu giống như tế bào
lympho. Chúng không dính, tròn, có nhân tròn.
•
Chúng có khả năng di động từ tủy xương ra máu ngoại vi khi có
sự hỗ trợ của yếu tố kích thích bạch cầu hạt thuộc địa (G-CSF).
•
Có tính vạn năng
 Chức năng:
•
Có khả năng tự làm mới,tự phục hồi biệt hóa thành các tế bào
khác ( TB lympho T, TB lympho B, TB NK)
G.Địa chỉ liên hệ thực hiện ghép tế bào gốc
Có thể liên hệ với:
- Trưởng các khoa Lâm sàng, nơi mà bệnh nhân đang điều trị.
+ ThS. Võ Thị Thanh Bình -Trưởng khoa Ghép Tế bào gốc
(H8): SĐT: 0978.134.273
+ ThS. Bạch Quốc Khánh - Phó Viện trưởng: SĐT: 0903.415.050

- Hoặc với GS.TS.Nguyễn Anh Trí - Viện Trưởng: SĐT:
0903.217.517.

Trong 6 năm trở lại đây, Viện Huyết học – Truyền máu
Trung ương đã tiến hành ghép thành công cho 62 ca
bệnh.

Chỉ riêng năm 2012 vừa qua đã ghép được cho 22 bệnh
nhân, trong đó có 13 bệnh nhân được ghép tự thân và 9
bệnh nhân được ghép đồng loại.
H. Thành tựu đã đạt được
•
Bùi Thị Thanh Hương (1979), mắc bệnh Đái huyết sắc tố niệu kịch phát ban
đêm đã điều trị 6 năm nay và ở giai đoạn thiếu máu nặng phụ thuộc vào truyền
máu.
•
Tiến triển của bệnh nhân: sau ca ghép ngày thứ 10 đã mọc mảnh ghép không
cần phải truyền máu.
•
sau ghép 30 ngày, quần thể tế bào bệnh lý giảm còn khoảng 10% so với 60%
trước ghép, và sẽ khỏi hẳn sau ghép.

Trong điều trị các bệnh lý ung thư- ung thư máu.

Ca mổ ghép tế bào gốc cho bệnh nhân Cao Xuân Hiệp (21 tuổi,
Đồng Nai) bị bệnh “ bạch cầu cấp dòng tủy” vừa được bệnh viện
tiến hành bằng phương pháp ghép tự thân, với nguồn lấy tế bào
gốc từ tế bào máu ngoại vi của chị gái ruột Cao Thị Nguyệt đã
thành công mỹ mãn.
Anh Cao Xuân Hiệp (phải) và chị gái trong buổi công bố ca ghép thành công - Ảnh: CTV
•
Viện Huyết học - Truyền máu Trung ương, ngày 24/12/2013

bệnh nhân Nguyễn Đình Nam Trường (sinh năm 2003) bị Lơ
xê mi cấp thể M2 (ung thư máu) đã chính thức xuất viện
trong niềm hân hoan của gia đình cũng như tập thể y bác sỹ
của viện.
Bệnh nhi Nguyễn Đình Nam Trường sau hơn 1
tháng được ghép tế bào gốc đồng loại điều trị bệnh
ung thư máu
Các y bác sĩ trong ekip ghép tế bào gốc tạo máu cho bệnh nhi Trường chia sẻ
niềm vui với gia đình

•
2012, Diệu Thuần _ cô gái bị bệnh ung thư máu( máu trắng) đã
được điều trị tại Bệnh viện Huyết học Truyền máu Trung ương
Hà Nội sau hơn một tháng điều trị mọi kết quả xét nghiệm tủy
đều có kết quả khả quan.
•
Th.s Võ Thị Thanh Bình, Trưởng khoa ghép tế bào gốc của bệnh
viện cho biết, các chỉ số tế bào máu đãtrở lại gần như bình
thường,đặc biệt xét nghiệm về tổn thương di truyền đã cho kết
quả âm tính, sinh sinh học phân tử PCR gene bệnh cũng âm
tính
•
Tới thời điểm này Thuần đã hoàn toàn lui bệnh, đang trong thời
gian bình phục sức khỏe, tiếp tục được theo dõi.
Trong điều trị các bệnh tự miễn
•
Một số bệnh tự miễn như:
•
- Bệnh tiểu đường

-
Lupus ( ban đỏ hệ thống)
-
Tim mạch
-
Thiếu máu, tan máu
•
Viêm khớp dạng cấp ( tham khảo thêm trong “đề tài nghiên cứu
xây dựng quy trình sử dụng tế bào gốc tạo máu tự thân để điều trị
các tổn thương cơ, xương, khớp khó liền” của PGS.TS. Nguyễn
Thị Thu Hà nguyên Chủ nhiệm khoa Huyết học Bệnh viện TƯQĐ
108, Bộ quốc phòng.
-
…
Công nghệ mô
Yêu cầu trong kỹ nghệ mô xương:
- Các tế bào nuôi cấy ( TBG tạo máu )
-
Cần sự có mặt của các yếu tố tăng trưởng
Quy trình thực hiện:
•
Nuôi cấy tế bào tủy xương trong cấu trúc không gian 3
chiều để sửa chữa mô tổn thương.
- vật liệu không gian 3 chiều đảm bảo yêu cầu : có khả
năng tự phân hủy và không gây độc cho tế bào của cơ thể
nhận.
•
Sử dụng tế bào gốc máu để phát triển thành mô ghép
•
Đưa vào vị trí tổn thương cần được sửa chữa.

Các ứng dụng không liên quan đến ghép
•
Tạo ra mạch máu từ cấy tế bào gốc máu dưới da động vật:
Rakesh Jain, một bác sĩ của bệnh viện Đa khoa Massachusetts tại Mỹ,
cùng các đồng nghiệp cấy tế bào gốc lên bề mặt não của chuột. Sau hai
tuần, những tế bào gốc phát triển thành các mạch máu. Một số mạch
máu trong số đó tồn tại tới 280 ngày. Tuy nhiên, mạch máu của họ chỉ
tồn tại trong thời gian ngắn( không cấy trên bề mặt não)
Việc tạo ra mạch máu từ tế bào gốc có thể dẫn tới nhiều liệu pháp điều
trị mới đối với một số bệnh như tiểu đường và bệnh tim.