Phịng giáo d ụ c đào t ạ o huy ệ n Đơng Tri ề u
T r ườ n g T H C S M ạ o K h ê 2
ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU:
M Ộ T S Ố PH ƯƠ NG PHÁP
T ổ ch ứ c trò ch ơ i trong gi ờ h ọ c mơn Tốn
l ớ p 8
N g ườ i t h ự c h i ệ n: Đ ặ ng Minh Đ ứ c
Đ ơ n v ị c ô n g t á c : T r ườ n g T H C S M ạ o K h ê 2
Đông Triều, ngày 8 tháng 5 năm 2008
I. PH Ầ N M Ở Đ Ầ U:
I.1 – Lý do ch ọ n đ ề tài :
V ớ i x u t h ế p h á t t r i ể n c ủ a x ã h ộ i n ói c h u n g v à s ự
p h á t t r i ể n c ủ a k h o a h ọ c n ó i r i ê n g , c o n n g ườ i c ầ n p h ả i c ó
m ộ t t r i t h ứ c , m ộ t t ư d u y n h ạ y b é n đ ể n ắ m b ắ t v à s ử d ụ n g
n h ữ n g t r i t h ứ c đ ó t r o n g c u ộ c s ố n g h à n g n g à y . M u ố n c ó
n h ữ n g t r i t h ứ c đ ó c o n n g ườ i c ầ n p h ả i h ọ c , n h à tr ườ n g l à
m ộ t tr o n g n h ữ n g n ơ i c u n g c ấ p h à n h tr a n g đ ó .
B ộ m ô n t o á n t r o n g tr ườ n g T H C S n h ấ t l à t o á n l ớ p 8
l à m ộ t b ộ m ô n r è n l u y ệ n t í n h t ư d u y n h ạ y b é n c ủ a h ọ c s i n h ,
n ó đ ị i h ỏ i n g ườ i h ọ c p h ả i n h ì n n h ậ n v ấ n đ ề d ườ i m ọ i g ó c
đ ộ , p h ả i l i ê n h ệ g i ữ a b à i t o á n đ ã g i ả i , n h ữ n g k i ế n th ứ c đ ã
b i ế t đ ể g i ả i q u y ế t . V ì v ậ y n g ườ i t h ầ y p h ả i c h o h ọ c s i n h
n ắ m đ ượ c c á c d ạ n g t o á n c ơ b ả n v à h ướ n g m ở r ộ n g c ủ a b à i
t o á n đ ó . T ừ đ ó đ ể h ọ c s i n h p h á t t r i ể n t ư d u y v à h ì n h t h à n h
k ỹ n ă n g g i ả i t o á n . M u ố n đ ạ t đ ượ c đ i ề u đ ó p h ả i đ ò i h ỏ i
t í n h t í c h c ự c , t í n h t ư d u y c ủ a n g ườ i h ọ c n h ư n g p h ươ n g
p h á p c ủ a n g ườ i t h ầ y c ũ n g r ấ t q u a n t r ọ n g , l à m c h o h ọ c s i n h
h ứ n g t h ú , s a y m ê , h ọ c m ộ t n h ư n g c ó t h ể l à m đ ượ c h a i , b a ,
từ đơn giản đến phức tạp.
Tuy nhi ên trong khi dạy học m ơn Tốn 8 chúng ta
cịn nhiều khó khăn, hạn chế:
- Đ â y l à n h ữ n g n ă m đ ầ u t h ự c h i ệ n c h ươ n g tr ì n h s á c h
g i á o k h o a T o á n 8 m ớ i , n h i ề u b ỡ n g ỡ , h ạ n c h ế c h ư a
đ ượ c k h ắ c p h ụ c . G i á o v i ê n c ò n c h ư a t h ự c s ự n h u ầ n
n h u y ễ n t r o n g v i ệ c đ ổ i m ớ i p h ươ n g p h á p d ạ y h ọ c .
- Cấu trúc sách giáo khoa có nhiều bài lặp lại, nếu cứ
dập khn dạy theo sách giáo khoa có thể dẫn đến sự
nhàm chán cho học sinh.
T r o n g k h i đ ó m ộ t t r o n g n h ữ n g y ê u c ầ u c ủ a v i ệ c đ ổ i m ớ i
p h ươ n g p h á p d ạ y h ọ c l à p h á t h u y t í n h t í c h c ự c , s á n g t ạ o
c ủ a h ọ c s i n h , h ọ c s i n h p h ả i t h ự c s ự s a y m ê h ọ c t ậ p . M u ố n
n h ư v ậ y g i á o v i ê n p h ả i t ổ c h ứ c t i ế t h ọ c c ó s ự h ứ n g t h ú
t r o n g h ọ c t ậ p , p h ả i t ạ o đ ượ c k h ơ n g k h í t h i đ u a t r o n g m ỗ i
tiết học.
Trong qu á tr ình t ổ chức cho h ọc sinh l ớp 8 h ọc To án t ôi
c ũ n g đ ã á p d ụ n g m ộ t b i ệ n p h á p t í c h c ự c l à t ổ c h ứ c c á c tr ị
chơi Tốn học cho học sinh.
I.2 – M ụ c đích nghiên c ứ u :
L à m ộ t g i á o vi ê n d ạ y l ớ p 8 t ô i c ả m n h ậ n đ ượ c m ộ t đ i ề u
ở đ ộ t u ổ i h ọ c s i n h l ớ p 8 c á c e m c ò n h ạ n c h ế r ấ t n h i ề u v ề ý
thức học tập.
M ụ c đ í c h c ủ a đ ề t à i n à y l à g i ú p c h o g i á o v i ê n x â y d ự n g
đ ượ c m ộ t t i ế t h ọ c s a o c h o g â y đ ượ c h ứ n g t h ú h ọ c t ậ p c h o
h ọ c s i n h , t ạ o c h o h ọ c s i n h s ự c h ú ý n i ề m đ a m m ê h ọ c t ậ p
bộ mơn Tốn.
G i ú p c h o g i á o v i ê n c ó k i n h n g h i ệ m “ T ổ c h ứ c t r ò c h ơ i T o á n
h ọ c ” đ ú n g v ớ i n n ộ i d u n g k i ế n th ứ c c ủ a b à i , đ ồ n g t h ờ i s á n g
t ạ o l i n h h o ạ t v ậ n d ụ n g c á c p h ươ n g p h á p d ạ y h ọ c t ạ o c h o
các em có sự say mê, hứng thú học tập.
I.3 – Th ờ i gian, đ ị a đi ể m :
T r o n g n ă m h ọ c 2 0 0 7 2 0 0 8 t ô i đ ượ c n h à t r ườ n g p h â n
cơng dạy bộ mơn Tốn lớp 8.
T r o n g q u á t r ì n h g i ả n g d ạ y t ừ đ ầ u n ă m đ ế n g i ờ t ô i đ ã c ố
g ắ n g n g h i ê n c ứ u v à t ổ c h ứ c m ộ t s ố tr ò c h ơ i T o á n h ọ c t r o n g
m ộ t s ố n h ữ n g t i ế t d ạ y h ọ c T o á n c ủ a l ớ p 8 C 7 – T r ườ n g
THCS Mạo Khê 2 – Mạo Khê Đơng Triều – Quảng Ninh.
I.4 Đóng góp v ề lý lu ậ n – th ự c ti ễ n :
* H ọ c s i n h l ớ p 8 đ a n g ở t h ờ i đi ể m p h á t tr i ể n . T â m s i n h l ý
c ủ a c á c e m c ó n h i ề u p h ứ c t ạ p : K h ơ n g c ị n b é n h ư n g c h ư a
l ớ n , c á c e m t h í c h t ì m t ị i , k h á m p h á n h ữ n g đ i ề u m ớ i l ạ ,
t h í c h l à m n h ữ n g đ i ề u t o t á t n h ư n g k h ả n ă n g c ủ a c á c e m
k h ô n g đ á p ứ n g đ ượ c . T ạ i th ờ i đi ể m n à y , n ế u g i á o v i ê n đ ị n h
h ướ n g t ố t , t ổ c h ứ c t ố t c h o c á c e m h o ạ t đ ộ n g th ì c ó th ể
k h ơ i đ ượ c n h i è u t i ề m n ă n g tr o n g c á c e m , g i ú p c á c e m đ ạ t
n h i ề u k ế t q u ả t ố t h ơ n t r o n g c á c h o ạ t đ ộ n g n ó i c h u n g v à
hoạt động học tập nói riêng.
H ọ c s i n h l ớ p 8 n ó i c h u n g c ò n h a m c h ơ i , c ó s ự é p b u ộ c t ừ
g i a đ ì n h , c á c e m p h ả i t ậ p t r u n g v à o h ọ c t ậ p , n h i ề u k h i t ạ o
lên sự nặng nề gị bó.
D o y ê u c ầ u n g à y c à n g c a o , c á c g i á o v i ê n đ ề u đ ò i h ỏ i c á c
e m p h ả i n ắ m đ ượ c k i ế n th ứ c c ủ a m ô n m ì n h p h ụ tr á c h . C ó
n h i ề u t i ế t h ọ c d o s ự t ổ c h ứ c c h ư a t ố t , g i á o v i ê n t ạ o l ê n s ự
nặng nề cho các em.
C h í n h v ì v ậ y , c á c h t ố t n h ấ t l à l à m c h o c á c e m t i ế p c ậ n v ớ i
k i ế n t h ứ c m ộ t c á c h t ự n h i ê n , v ừ a s ứ c v à h à o h ứ n g . G i á o
v i ê n n ê n t ổ c h ứ c c á c h o ạ t đ ộ n g m a n g t í n h c h ấ t : “ H ọ c m à
c h ơ i , c h ơ i m à h ọ c ” . M ộ t tr o n g n h ữ n g b i ệ n p h á p , t h e o t ơ i l à
cần thiết là tổ chức các trị chơi Tốn học cho học sinh.
* T ổ c h ứ c t r ò c h ơ i T o á n h ọ c c h o h ọ c s i n h c ó n h i ề u t á c
dụng:
Tạo hứng thú học tập cho học sinh.
Tạo khơng khí thi đua trong nhóm, lớp.
R è n t í n h đ o à n k ế t , p h ố i h ợ p tr o n g h ọ c t ậ p .
R è n t í n h đ ộ c l ậ p , t ự ti n , b ì n h t ĩ n h t ự t i n t r o n g c á c t ì n h
huống.
* T r o n g q u á t r ì n h h ướ n g d ẫ n h ọ c s i n h l ớ p 8 h ọ c t ậ p m ô n
T o á n . T ô i đ ã t ổ c h ứ c đ ượ c m ộ t s ố t r ò c h ơ i . X i n t r a o đ ổ i
c ù n g c á c t h ầ y c ô g i á o . K í n h m o n g n h ậ n đ ượ c s ự đ ó n g g ó p ý
kiến.
II. PH Ầ N N Ộ I DUNG:
II.1 – Ch ươ ng 1 : T ổ ng quan
Đ ể t r o n g m ộ t t i ế t h ọ c đ ạ t đ ượ c t h à n h c ô n g . H ọ c s i n h
c ó s ự h ứ n g t h ú , s a y m ê h ọ c t ậ p n g ư ò i g i á o v i ê n c ầ n p h ả i c ó
n h ữ n g p h ươ n g p h á p t ố i ư u . N h ư t ô i đ ã đ ề c ậ p ở p h ầ n
t r ướ c . T ổ c h ứ c t r ò c h ơ i c h o h ọ c s i n h t r o n g m ộ t t i ế t h ọ c
c ũ n g l à m ộ t p h ươ n g p h á p r ấ t t ố i ư u , r ấ t q u a n tr ọ n g .
D o đ ó c h ú n g t a c ầ n n g h i ê n c ứ u v à đ ư a m ộ t s ố tr ò c h ơ i T o á n
h ọ c v à o t r o n g n h ữ n g gi ờ d ạ y . T r o n g n ă m h ọ c 2 0 0 7 – 2 0 0 8
v ừ a q u a t ô i c ũ n g đ ã c ố g ắ n g n g h i ê n c ứ u v à s ư u t ầ m m ộ t s ố
t r ò c h ơ i : T r ò c h ơ i “ ô c h ữ ” , tr ò c h ơ i “ c h ạ y t i ế p s ứ c ” , t r ò
c h ơ i “ n ế u t h ì ” , t r ị c h ơ i “ G h é p b ì a ” đ ể đ ư a v à o m ộ t s ố
các tiết dạy cụ thể.
C ó t h ể c ị n r ấ t n h i ề u n h ữ n g t r ò c h ơ i T o á n h ọ c k h á c , t ô i
đ a n g c ố g ắ n g n g h i ê n c ứ u v à v ậ n d ụ n g c h ú n g v à o t r o n g
những giờ dạy.
II.2 – Ch ươ ng 2 : N ộ i dung v ấ n đ ề nghiên
c ứ u:
II.2.1 – Tr ò ch ơ i “ Ch ạ y ti ế p s ứ c”:
II.2.1.1/ Chu ẩn b ị:
G i á o v i ê n c h i a l ớ p t h à n h n n h ó m( Đ ể đ ả m b ả o t r ậ t t ự
t r o n g g i ờ h ọ c v à q u ả n l ý h ọ c s i n h t h ì t ô i t h ườ n g c h ọ n 4
n h ó m c h ơ i ) , m ỗ i n h ó m 4 h ọ c s i n h , s a o c h o m ỗ i n h óm đ ề u c ó
h ọ c s i n h gi ỏ i , h ọ c s i n h k h á , h ọ c s i n h tr u n g b ì n h … T r o n g
mỗi nhóm học sinh tự đánh số từ 1 đến 4.
G i á o v i ê n c h u ẩ n b ị 4 n ộ i d u n g c ô n g v i ệ c đ ượ c đ á n h s ố t ừ 1
đ ế n 4 . M ỗ i n ộ i d u n g đ ượ c p h ô t ô t h à n h 4 b ả n v à c h o v à o
một phong bì riêng.
C á c c ơ n g v i ệ c đ ượ c c h ọ n t h e o n g u y ê n t ắ c : T h ự c h i ệ n c ô n g
v i ệ c 1 đ ượ c k ế t q u ả 1 , d ù n g k ế t q u ả 1 đ ể t h ự c h i ệ n c ô n g
v i ệ c 2 , d ù n g k ế t q u ả 2 đ ể t h ự c h i ệ n c ô n g v i ệ c 3 , d ù n g c ô n g
v i ệ c 3 đ ể t h ự c hi ệ n c ô n g v i ệ c 4 .
II.2.1.2/ Cách chơi:
T ổ c h ứ c m ỗ i n h ó m h ọ c s i n h n g ồ i t h e o h à n g d ọ c , h à n g
n g a n g h a y v ò n g t r ò n q u a n h 1 c á i b à n t u ỳ t h e o đ i ề u k i ệ n
riêng của lớp.
G i á o v i ê n p h á t đ ề s ố 1 c h o h ọ c s i n h s ố 1 c ủ a c á c n h ó m , đ ề
số 2 cho học sinh số 2 …
K h i c ó h i ệ u l ệ n h , h ọ c s i n h s ố 1 c ủ a c á c n h ó m n h a n h c h ó n g
m ở đ ề s ố 1 , g i ả i r ồ i c h u y ể n g i á t r ị x t ì m đ ượ c c h o b ạ n s ố
2 c ủ a n h ó m m ì n h . K h i n h ậ n đ ượ c g i á tr ị x đ ó , h ọ c s i n h s ố 2
m ớ i đ ượ c p h é p m ở đ ề , t h a y g i á t r ị c ủ a x v à o , g i ả i p h ươ n g
t r ì n h đ ể t ì m y r ồ i c h u y ể n đ á p s ố c h o b ạ n s ố 3 c ủ a n h ó m
m ì n h . H ọ c s i n h s ố 3 c ũ n g l à m t ươ n g t ự … H ọ c s i n h s ố 4
c h u y ể n g i á t r ị t ì m đ ượ c c ủ a t c h o g i á o v i ê n .
Nhóm nào nộp kết quả đúng đầu tiên thì thắng cuộc.
I I . 2 . 1 . 3 / T á c d ụ n g :
T r ò c h ơ i n à y g i ú p c á c e m r è n t í n h đ ộ c l ậ p , t ự t i n , b ì n h
t ĩ n h t r o n g c á c t ì n h h u ố n g c ó t h ể b ị r ố i ( Đ ứ c t í n h n à y r ấ t
cần thiết khi học sinh làm bài thi hoặc kiểm tra).
II.2.1.4/ Áp dụng:
Sử dụng cho các hoạt động củng cố, luyện tập.
* Ví dụ: ( Cho tiết 46 Đại số – Luyện tập)
P h o n g b ì 1 : G i ả i p h ươ n g t r ì n h 2( x – 2 ) + 1 = x – 1 .
P h o n g b ì 2: T h ế g i á tr ị x( b ạ n s ố 1 v ừ a t ì m đ ượ c ) v à o
r ồ i t ì m y t r o n g p h ươ n g t r ì n h ( x + 3 ) y = x + y .
P h o n g b ì 3: T h ế g i á tr ị c ủ a y ( b ạ n s ố 2 v ừ a t ì m đ ượ c )
1
3
v à o r ồ i t ì m z t r o n g p h ươ n g t r ì n h +
3z 1
3y 1
=
6
3
P h o n g b ì 4 : T h ế g i á tr ị c ủ a z ( b ạ n s ố 3 v ừ a t ì m đ ượ c )
1
3
v à o r ồ i t ì m t t r o n g p h ươ n g t r ì n h z ( t 2 1 ) = ( t 2 + t) , v ớ i
điều kiện t > 0.
S a u k h i h ọ c s i n h h o à n t h à n h , n ộ p k ế t qu ả . G i á o v i ê n
chiếu đề bài và đáp án lên màn hình.
Cụ thể:
B ạ n s ố 1 g i ả i p h ươ n g t r ì n h 2 ( x – 2) + 1 = x – 1 đ ượ c t ậ p
nghiệm là S = {2}
B ạ n s ố 2 t h ế g i á t r ị x = 2 b ạ n s ố 1 v ừ a t ì m đ ượ c v à o
p h ươ n g t r ì n h ( x + 3) y = x + y v à t ì m y .
T a c ó : ( 2 + 3) y = 2 + y y = 0 , 5
B ạ n s ố 3 t h ế g i á t r ị y = 0 , 5 b ạ n s ố 2 v ừ a t ì m đ ượ c v à o
1
3z 1
3y 1
=
và tìm z.
3
6
3
1
3z 1
3.0,5 1
2
Ta có : +
=
z =
3
6
3
3
2
B ạ n s ố 4 t h ế g i á t r ị z = b ạ n s ố 3 v ừ a t ì m đ ượ c v à o
3
1
p h ươ n g t r ì n h z ( t 2 1 ) = ( t 2 + t ) v ớ i đ i ề u k i ệ n t > 0
3
2
1
v à t ì m t . T a c ó : ( t 2 1) = ( t 2 + t) t = 2
3
3
p h ươ n g t r ì n h +
Giáo viên xác định và cơng bố đội thắng cuộc.
II.2.2 – Tr ị ch ơ i “n ế u th ì”:
II.2.2.1/ Chu ẩn b ị:
G i á o v i ê n c h i a l ớ p t h à n h 3 n h ó m , c h i a b ả n g l à m 3 p h ầ n n h ư
sau:
Nhóm 1
Nếu
Thì
Nhóm 2
Nếu
Thì
Nhóm 3
Nếu
Thì
II.2.2.2/ Cách chơi:
G i á o v i ê n n ê u l u ậ t c h ơ i , y ê u c ầ u c h ỉ đ ượ c s ử d ụ n g n h ữ n g
k i ế n t h ứ c ở m ộ t p h ầ n n à o đ ó ( T r o n g 1 b à i , t r o n g m ộ t
c h ươ n g) d o g i á o vi ê n y ê u c ầ u .
K h i c ó h i ệ u l ệ n h b ắ t đ ầ u , m ộ t e m c ủ a n h ó m l ê n b ả n g v i ế t
m ệ n h đ ề n ế u , q u a y x u ố n g l ớ p g i a o p h ấ n c h o h ọ c s i n h t h ứ
2 . H ọ c s i n h 2 l ê n b ả n g vi ế t m ệ n h đ ề t h ì , q u a y x u ố n g l ớ p
g i a o p h ấ n c h o h ọ c s i n h 3 . . . C ứ n h ư th ế c h o đ ế n k h i c ó
h i ệ u l ệ n h h ế t gi ờ . N h ó m n à o v i ế t đ ượ c n h i ề u n h ấ t c á c c â u
đúng thì chiến thắng.
II.2.2.3/ Tác dụng:
G i ú p c h o h ọ c s i n h n h ớ l ạ i n h ữ n g k i ế n t h ứ c c ũ đ ã h ọ c m ộ t
c á c h t ự n h i ê n , h à o h ứ n g v à n h a n h c h ó n g . M ặ t k h á c t ạ o c h o
c á c e m s ự g a n h đ u a , c ố g ắ n g v ươ n l ê n tr o n g h ọ c t ậ p .
II.2.2.4/ Áp dụng:
D ù n g c h o c á c t i ế t ô n t ậ p h o ặ c c á c h o ạ t đ ộ n g c ủ n g c ố , k i ể m
tra bài cũ.
* V í d ụ : ( C h o t i ế t 5 2 h ì n h h ọ c Ô n t ậ p c h ươ n g I I I )
Chuẩn bị bảng như tr ên.
Giáo viên chia lớp thành 3 nhóm.
G i á o v i ê n n ê u y ê u c ầ u : D ù n g c á c k i ế n th ứ c c ủ a b à i “ K h á i
n i ệ m h a i t a m g i á c đ ồ n g d ạ n g ” v à “ C á c t r ườ n g h ợ p đ ồ n g
d ạ n g c ủ a t a m g i á c ; t a m g i á c v u ô n g ” , h ã y l ầ n l ượ t l ê n h o à n
thiện bảng.
S a u k h i h ọ c s i n h t h ự c h i ệ n , g i á o v i ê n đ ư a k ế t q u ả l ê n m à n
hình.