Phát Thải Khí Độc Vào Môi Trường - Exposing Toxic Gas To Environment doc

Phát Thải Khí Độc Vào Môi Trường - Exposing
Toxic Gas To Environment
Theo tin tức báo chí ở Việt Nam ngày 09/07/2006, khu công nghiệp ở Đà
Nẵng phát thải nhiều khí độc vào môi trường như khí Monoxid Carbon ,
Nitric Oxid , và khói chì vượt quá định mức cho phép từ 2 đến 65 ngàn lần.
Hôm nay PV xin trao đổi với TS Mai Thanh Truyết về vấn đề nầy.
Trước hết xin Ông cho thính giả biết sự độc hại của khí thải Monoxid
Carbon, Nitric Acid và khói chì đối với công nhân nhà máy và môi trường
như thế nào ?
Ba hóa chất vừa kể trên là ba kẻ thù chính của con người, hậu quả của quá
trình phát triển công nghiệp, nhất là công nghệ luyện kim. Tin tức từ khu
công nghiệp Đà Nẵng chỉ là một điển hình trong phát triển chung của VN.
Theo Cơ quan An toàn Sức khỏe trong Công nghiệp cũng như các định
mức độc tố của Bộ Y tế Hoa Kỳ, monoxid carbon là một khí có ái lực
(affinity) đối với hồng huyêt cầu gấp 210 so với oxy. Do đó, khi có sự hiện
diện của Monoxid Carbon trong máu, khả năng hấp thụ oxy của hồng huyết
cầu giảm nhanh và oxy không thể được dẫn truyền đi khắp nơi để nuôi cơ
thể. Nếu nồng độ của Monoxid Carbon trong không khí đạt đến 400 phần
triệu, người công nhân hít phải không khí bị nhiễm độc nầy trong vòng một
giờ đầu tiên thì chưa bị ảnh hưởng, nhưng trong giờ thứ hai trở đi, tình
trạng ngất xỉu có thể xảy ra. Nghĩa là trong giờ đầu tiên, con người chưa bị
ảnh hưởng nhiều vì Monoxid Carbon đang còn trong giai đoạn kết hợp với
hồng huyết cầu. Nhưng sau đó, vì thiếu oxy cho cơ thể cho nên người công
nhân sẽ thở mạnh, ngắn, hơi thở đứt quảng khi lượng Monoxid Carbon
trong máu lên đến 20 đến 30%. Từ 30 đến 50%, thần kinh sẽ bị giao động,
chóng mặt, thị giác không còn hoạt động được nữa và sẽ đưa đến hôn mê.
Nếu bị tiếp nhiễm trên 50% Monoxid Carbon, có thể bị tử vong sau đó.
Còn về nitric oxids. Đây là một khí độc, gây khó chịu cho da và mắt trước
tiên khi bị tiếp nhiễm. Thông thường, nitric oxids xuất hiện dưới dạng khí
khi acid nitric tác dụng lên chất hữu cơ như gỗ, mạc cưa, hay acid nitric
đun nóng, hoặc các chất hữu cơ có chứa nitrogen bị đốt cháy. Trong các lò

luyện kim, hay hàn xì, nitrogen và oxy trong không khí gây ra phản ứng để
tạo ra Nitric Oxid. Đặc tính của Nitric Oxid là hòa tan trong nước để tạo
thành acid nitric hay acid nitrous. Đây là phản ứng trong cơ thể khi hấp thụ
nitric oxids qua đường khí quản. Các acid tạo thành làm cho cổ họng và
cuống phổi bị khô vì mất nước. Các acid vừa mới tạo thành sẽ bị trung hòa
bằng cách kết hợp với các mô trong cơ thể. Và chất sau nầy sẽ làm cho các
động mạch nở lớn làm giảm áp suất của máu gây chứng nhức đầu chóng
mặt. Nếu nồng độ tiếp nhiễm từ 60 đến 150 phần triệu, người công nhân sẽ
bị khô mũi và cổ họng, ho và đau ngực. Nếu sau đó được hít thở không khí
sạch, thì sẽ được hồi phục trong vòng một giờ. Nếu bị tiếp nhiễm liên tục
trong 24 giờ, hơi thở sẽ bị đứt quảng, mất ngũ, có thể bị chứng cyanosis (
máu xanh ở móng tay như trong trường hợp trẻ sơ sinh bị nhiễm nitrate ) và
sau cùng có thể đi đến tử vong.
Sau cùng đối với khói chì, kim loại nầy đã được Cơ quan Bảo vệ Môi
trường Hoa Kỳ xếp vào loại gây ra ung thư cho con người. Phổi và thận là
hai cơ quan trực tiếp bị ảnh hưởng. Nhiễm độc hơi chì là một mối ưu tư
hàng đầu trong tất cả loại nhiễm độc trong công nghiệp. Chì đi vào cơ thể
qua đường khí quản, thực quản hay qua các mô da dưới dạng bụi, khói, hay
khí ẩm. Thông thường con người bị tiếp nhiễm nhiều nhất dưới dạng chì
hữu cơ. Khi chì đi vào cơ thể, một phần sẽ không bị hấp thụ và được tống
khứ ra ngoài bằng đường đại tiện. Phần còn lại sẽ đóng trong túi mật. Chì
xâm nhập qua đường khí quản độc hại hơn chì qua đường thực quản. Khi bị
tiếp nhiễm chì bám vào tế bào máu, làm cho tế bào bị vỡ ra gây chứng thiếu
máu (anemia). Và điểm đến sau cùng của chì trong cơ thể là thận, gan, hệ
thống thần kinh và tế bào máu.
Ở Hoa Kỳ có khi nào mức độc hạị đã từng lên quá cao như ở Đà Nẵng
không? Người ta làm sao để xử lý những loại khí độc hại đó ?
Hoa Kỳ qua Cơ quan Bảo vệ Môi trường và Cơ quan An toàn Sức khỏe
trong công nghiệp đã có quy định rõ ràng các giới hạn cho phép phát thải
tối đa vào không khí của từng hóa chất độc hại. Đối với Monoxid Carbon

và NOx thì nồng độ phát thải không quá 50 phần triệu còn đối với chì phải
dưới 200 ug/m3. Trong lịch sử công nghệ Hoa Kỳ, chúng tôi chưa thấy tài
liệu hay tai nạn nghề nghiệp nào trong các tạp chí An toàn sức khỏe. Vã lại,
một trong những quy định bắt buộc của Hoa Kỳ là trước khi cấp giấy phép
xây dựng một nhà máy, nhà đầu tư cần phải nộp hai văn bản quan trọng.
ngoài quy trình sản xuất ra. Đó là: nghiên cứu tác động môi trường và việc
thiết lập hệ thống xử lý phế thải rắn, lỏng và khí của nhà máy. Do đó
trường hợp như đã xảy ra ở Đà Nẵng đã không xảy ra cho Hoa Kỳ hay các
quốc gia có phát triển cao.
Để xử lý những khí độc trên, các nhà máy trước khi phát thải vào không
khí, đã lấp đặt những hệ thống xử lý như màng lọc có chứa hóa chất xử lý
tùy theo công nghệ sản xuất, xử dụng hệ thống lọc bằng than hoạt tính qua
tính chất hấp thu của than v.v
Chính phủ Mỹ hay Âu châu làm gì để kiểm soát mức khí thải, các công ty
vi phạm phải chịu hình phạt như thế nào ?
Như đã giải thích ở phần trên là trước khi thành lập một cơ sở sản xuất các
cơ quan trách nhiệm kiểm soát rất kỹ hệ thống xử lý của cơ sở trước hết. Và
ngay sau khi nghiệm thu để cho cơ sở bắt đầu đi vào hoạt động, những đợt
kiểm tra xảy ra rất thường xuyên và có định kỳ ngắn hạn trong thời gian
đầu. Thêm nữa, vẫn có những đợt kiểm tra đột xuất, nghĩa là không thông
báo trước cho cơ sở sản xuất. Tuy nhiên dù kiểm soát chặt chẽ thế nào đi
nữa cũng vẫn xảy ra vi phạm. Và khi một cơ sở bị lập thủ tục vi phạm,
chính cơ sở đó phải thiếp lập một dự án sửa chữa (corrective action) vi
phạm trong một thời gian ngắn nhất do cơ quan Cơ quan An toàn Sức khỏe
trong công nghiệp quy định. Nếu quá hạn quy định cơ sở phải chịu hình
phạt bằng hiện kim rất nặng, trung bình 25 ngàn Mỹ kim cho một ngày vi
phạm.
Ông có đề nghị giải pháp nào cho tình trạng nầy ở VN hay không?
Vì VN không có kế hoạch phát triển chung và đồng bộ. Việc phát triển
công nghệ ở VN thường do cá nhân và địa phương đảm trách, do đó có

nhiều bất cập và hệ lụy xảy ra sau một thời gian khai thác một cơ sở công
nghiệp. Một trong những hệ lụy lớn là sự ô nhiễm môi trường và ảnh hưởng
lên sức khỏe của người công nhân.
Do đó, các cơ sở sản xuất công nghiệp nặng và tạo ra nhiều khí thải độc hại
như công nghệ luyện kim cần phải được xây dựng ở những nơi xa thành
phố, thưa dân cư. Hệ thống xử lý phế thải phải được lấp đặt theo quy định
trong nghiên cứu tác động môi trường ghi trong Bộ luật Môi trường của
VN từ năm 1993. Tiếc thay điều đó không được thực hiện nghiêm chỉnh
cho nên tình trạng như khu công nghiệp Đà Nẵng, tuy là cá biệt nhưng cũng
có thể được diễn dịch ra tình trạng chung cho cả nước. Và sau cùng VN cần
phải áp dụng những quy trình tiên tiến, sạch, xử dụng ít nguyên liệu để đạt
được hiệu năng tối đa trong sản xuất.
Làm được ba điều trên, thiết nghĩ VN sẽ đi một bước dài trong phát triển
trước tiến trình toàn cầu hóa trên thế giới.



TS Mai Thanh Truyết , Kiều bào Mỹ