Sốt xuất huyết: Nghiên cứu cách phòng chống mới potx

Sốt xuất huyết: Nghiên cứu cách phòng
chống mới

Gần đây báo chí đề cập đến việc muỗi kháng sốt xuất huyết (SXH). Thực tế đây
chỉ mới là nghiên cứu ở Úc với mục tiêu ngăn chặn sự lây lan bệnh SXH bằng cách
làm cho muỗi gây bệnh này vô sinh hay giảm tuổi thọ của chúng.

Muỗi Aedes Aegypty cái cắn người bị SXH và hút luôn siêu vi trùng Dengue - tác
nhân gây ra SXH - lẫn trong máu vào ống tiêu hóa của nó. Khi có điều kiện truyền
bệnh ngay, các siêu vi trùng Dengue sẽ xâm nhập vào trong các mạch máu của
ngườ
i lành qua những vết muỗi cắn và làm họ bị SXH. Khi chưa có điều kiện lây
ngay, các siêu vi trùng này tiếp tục tồn tại, phát triển trong ống tiêu hóa và tuyến
nước bọt của muỗi, chờ cơ hội lây nhiễm.

Làm cho muỗi… vô sinh

Những biện pháp từ trước đến giờ được áp dụng trong nỗ lực phòng chống SXH là
tiêu diệt muỗi và lăng quăng. Hiện giờ, song song với những nỗ l
ực tiêu diệt muỗi
đã có vài cách tiếp cận mới để phòng chống SXH. Một trong những cách đó là tạo
ra những giống muỗi có ít hoặc không có khả năng truyền virut Dengue từ người
này sang người khác.

Các nhà khoa học Úc mới đây đã tìm ra được giống muỗi có khả năng như vậy,
tạm gọi là muỗi có tiềm năng ngăn chặn sự lan rộng của bệnh SXH. Muỗi này
được tạo ra b
ằng cách làm cho muỗi Aedes bị nhiễm vi khuẩn ruồi giấm
Wolbachia.

Loại vi khuẩn này gây ra cho muỗi Aedes nhiều thay đổi, bao gồm: Một là, giảm

một nửa tuổi thọ của muỗi Aedes, nhờ đó giảm khả năng lây truyền bệnh SXH từ
muỗi. Chỉ muỗi trưởng thành mới có khả năng lây truyền virut SXH, nên việc rút
ngắn tuổi thọ của muỗi làm giảm đáng kể khả năng lây truyền bệnh. Hai là, tăng
khả năng miễn nhi
ễm virut cho muỗi, nhờ đó muỗi không truyền virut sang người
khi đốt. Ba là, côn trùng đực mang vi khuẩn ruồi giấm này không có khả năng sinh
sản, do vậy sẽ làm giảm số lượng muỗi được sinh ra.

Vi khuẩn Wolbachia có khả năng phát tán nhanh chóng trong quần thể muỗi, chỉ
cần đưa một lượng nhỏ muỗi bị nhiễm vi khuẩn này vào tự nhiên sẽ làm cho gần
như hầu hết muỗi ở nơi đ
ó nhiễm Wolbachia. Điều này khiến khả năng truyền
SXH của quần thể muỗi ở địa phương đó giảm đáng kể.

Sang năm Việt Nam sẽ thử nghiệm

Tuy nhiên đây chỉ là lý thuyết, để được công nhận muỗi nhiễm vi khuẩn ruồi giấm
có khả năng đề kháng với SXH cần phải chứng minh bằng hai nghiên cứu thực
nghiệm.

Nghiên c
ứu thứ nhất nhằm chứng minh khả năng phát tán mạnh của vi khuẩn
Wolbachia trong quần thể muỗi. Tháng 2-2011, các nhà nghiên cứu Úc đã tiến
hành thả khoảng 300.000 muỗi nhiễm Wolbachia vào thị trấn Yorkeys Knob và
Gordonvale. Sau bốn tháng, các nhà nghiên cứu phát hiện 100% muỗi mà họ bắt
được ở Yorkeys Knob và 90% muỗi ở Gordonvale có mang Wolbachia. Nhưng hai
tuần sau, tỉ lệ này chỉ còn 95% ở Yorkeys Knob và 81% tại Gordonvale.

Các nhà nghiên cứu cho rằng điều này xảy ra là do mùa khô đến đã mang những
con mu

ỗi không nhiễm bệnh ở những vùng xung quanh vào hai thị trấn trên. Kết
quả này cho thấy vẫn còn muỗi Aedes bình thường trong cộng đồng những nơi thí
nghiệm, mà ở đâu có muỗi Aedes thì ở đó còn có nguy cơ bị SXH.

Nghiên cứu thứ hai nhằm chứng minh khả năng làm giảm lây lan bệnh ở những
vùng có tần suất bị SXH cao của muỗi nhiễm Wolbachia. Hiện nghiên cứu thứ hai
này vẫn chưa được tiến hành. Do v
ậy, chúng ta chưa biết khả năng thật sự của
muỗi nhiễm vi khuẩn ruồi giấm Wolbachia này như thế nào.

Trong y khoa, một khi chưa được chứng minh bằng thực nghiệm thì cho dù hay
đến đâu cũng chỉ là lý thuyết thôi, chưa có giá trị. Việt Nam chưa tiến hành thử
nghiệm giai đoạn một (đã lên kế hoạch thử nghiệm vào năm 2012), cho nên chưa
có thể kết luận điều gì về vai trò của muỗi nhiễm Wolbachia trong phòng chống
SXH ở nước ta.
