Chiến dịch điện biên phủ đại tướng võ nguyên giáp

XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN
- Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật
- Bảo tàng Lịch sử quân sự Việt Nam
- Nhà xuất bản Bản đồ
- Đại tá Nguyễn Tâm, Trung tướng Hồng Cư, Trung
tướng, GS. TS. Phạm Hồng Sơn, Trung tướng Lê Hữu Đức,
Thiếu tướng Nguyễn Quang Bích, Thiếu tướng Nguyễn
Trung Kiên, Đại tá Đỗ Đức Kiên, Đại tá Hoàng Minh
Phương, Đại tá Trần Trọng Trung, Đại tá Đào Văn Trường,
Đại tá Lê Kim, Đại tá Trịnh Tráng, Đại tá Nguyễn Huyên,
Đại tá Trịnh Nguyên Huân, Đại úy Nguyễn Công Dinh, Đại
tá Lê Mã Lương, Thượng tá Lâm Hà, TS. Lưu Trần Luân,
Võ Hồng Nam, Võ Hạnh Phúc đã nhiệt tình cộng tác thu
thập tư liệu, bổ sung phần biên niên các sự kiện, chỉnh lý
bản đồ và giúp đỡ trong việc xuất bản cuốn sách.

4


LỜI GIỚI THIỆU
Cuộc tiến công chiến lược Đông Xuân 1953-1954 mà
đỉnh cao là trận quyết chiến chiến lược Điện Biên Phủ đã
giành thắng lợi vẻ vang, kết thúc oanh liệt cuộc kháng
chiến lâu dài của quân và dân ta chống quân xâm lược đế
quốc Pháp và bọn can thiệp Mỹ.
Năm 1958, nhân dịp kỷ niệm 4 năm chiến thắng Điện

Biên Phủ, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã viết bài cho báo
Nhân Dân dưới nhan đề Điện Biên Phủ và được Nhà xuất
bản Sự thật xuất bản hai lần vào các năm 1958, 1960 với
tên gọi Bài học thắng lợi của Chiến dịch Điện Biên Phủ,
trong đó nêu lên một số kinh nghiệm về chỉ đạo chiến
tranh của Đảng ta: vấn đề chỉ đạo chiến lược, vấn đề chỉ
đạo chiến dịch, mấy vấn đề chiến thuật, tinh thần quyết
chiến quyết thắng của quân đội, tinh thần phục vụ tiền
tuyến của nhân dân. “Tinh thần đoàn kết chiến đấu của
quân và dân ta, dưới sự lãnh đạo của Đảng, là yếu tố
quyết định thắng lợi. Và đó cũng là bài học kinh nghiệm vĩ
đại nhất”. Tác giả khẳng định: “Chính con đường đấu
tranh, dưới sự lãnh đạo của Đảng ta, đã đưa dân ta đến
chiến thắng Điện Biên Phủ. Con đường đoàn kết đấu
tranh đó nhất định sẽ đưa dân ta đến những thắng lợi mới
5


to lớn hơn, trong sự nghiệp xây dựng miền Bắc tiến lên
chủ nghĩa xã hội và đấu tranh để thực hiện thống nhất
nước nhà”.
Năm 1964, nhân dịp kỷ niệm 10 năm Chiến thắng
Điện Biên Phủ, trên cơ sở của bài viết Điện Biên Phủ đăng
trên báo Nhân Dân, Đại tướng đã bổ sung và viết cuốn
Điện Biên Phủ đầy đủ hơn, phong phú hơn. Tác giả đã
phân tích hình thái cuộc kháng chiến của ta vào mùa hè
năm 1953, vạch rõ âm mưu thâm độc của thực dân Pháp,
trình bày những chủ trương vô cùng sáng suốt của Đảng
ta, nhắc lại diễn biến của tình hình chiến sự, nêu rõ ý
nghĩa to lớn của Chiến thắng Điện Biên Phủ và của các

chiến thắng Đơng Xn nói chung. Tác giả kết thúc cuốn
sách với niềm tin: “Chiến thắng Điện Biên Phủ vĩ đại sẽ
mãi mãi cổ vũ nhân dân ta, dân tộc ta và các dân tộc bị áp
bức trên thế giới, kiên quyết tiến lên giành những thắng
lợi mới ngày càng to lớn. Với các thế hệ mai sau, Điện Biên
Phủ sẽ sống mãi”.
Năm 1979, nhân dịp kỷ niệm 25 năm Chiến thắng
Điện Biên Phủ, cuốn sách Điện Biên Phủ được xuất bản
với sự bổ sung toàn diện trong cả sáu phần của cuốn sách.
Với lập luận rõ ràng, lời bình sâu sắc, cách viết ngắn gọn,
súc tích, tác giả trình bày những suy nghĩ rút ra từ cuộc
kháng chiến lâu dài chống đế quốc Pháp và cuộc kháng
chiến chống đế quốc Mỹ - những suy nghĩ sau chiến dịch
Điện Biên Phủ 25 năm.
Nhận xét về địch, tác giả viết: "Nhìn lại âm mưu của
địch, thấy nổi lên một điểm là chúng luôn luôn chủ quan,
6


luôn luôn phạm sai lầm... Chúng luôn luôn chủ quan là vì
chúng khơng nắm được quy luật của chiến tranh nhân
dân, do đó khơng thể đánh giá đúng ngay bản thân lực
lượng của chúng, càng không thể lường hết được sức mạnh
to lớn của cả một dân tộc đang đứng lên đấu tranh vì độc
lập, tự do... Và trong chiến tranh, đã khơng nắm được quy
luật thì tất nhiên khơng tránh được những quyết định chủ
quan, dẫn đến sai lầm về chiến lược. Thất bại là tất yếu".
Về sự chỉ đạo chiến lược của Đảng, tác giả viết: "Cái
tinh túy nhất và cũng là nét đặc sắc nhất của sự chỉ đạo
chiến lược đó là ln ln chủ động, ln luôn tiến công,

giành lấy quyền chủ động, giữ vững và phát triển quyền
chủ động. Nắm vững quyền chủ động là biểu hiện cao nhất
của tư tưởng chiến lược tiến công. Phải nắm vững quyền
chủ động trong mọi tình huống, chủ động trong phản công,
chủ động trong tiến công, chủ động cả trong tình huống
tạm thời tiến hành phịng ngự. Có nắm được quyền chủ
động mới buộc được địch hành động theo ý định của ta,
mới có thể tạo nên thời cơ mới để tiến cơng tiêu diệt địch,
mới có thể liên tục tiến cơng qn địch".
Về bí quyết thắng lợi, tác giả viết: "Bí quyết thắng lợi
lớn nhất của dân tộc ta, của nhân dân ta trong sự nghiệp
đấu tranh chống ngoại xâm là đường lối đúng đắn, độc lập
tự chủ và sáng tạo của Đảng ta, là sự kết hợp hữu cơ giữa
sự lãnh đạo của Đảng với tinh thần quyết chiến và trí
thơng minh sáng tạo của qn và dân cả nước, giữa tinh
thần cách mạng tiến công triệt để của giai cấp cơng nhân
với truyền thống đồn kết đấu tranh bất khuất của dân
7


tộc, là sự phát triển ngày càng hoàn chỉnh của khoa học và
nghệ thuật quân sự đánh giặc, cứu nước của nhân dân ta,
là sự kết hợp chặt chẽ giữa sức mạnh của cả dân tộc được
tổ chức lại ở trình độ ngày càng cao với sức mạnh to lớn
của thời đại mới, tạo nên sức mạnh tổng hợp áp đảo, đánh
thắng mọi kẻ thù, giành lại độc lập và tự do cho Tổ quốc".
Năm 1989, nhân dịp kỷ niệm 35 năm Chiến thắng
Điện Biên Phủ, tác giả viết bài Quyết định khó khăn nhất
đăng trên báo Nhân Dân Chủ nhật, nói về sự thay đổi
phương châm tác chiến trong Chiến dịch Điện Biên Phủ.

Qua bài viết, người đọc thấy rõ tinh thần thận trọng và
kiên quyết, phong cách, bản lĩnh, tinh thần trách nhiệm
cao của người chỉ huy, cách xử lý mối quan hệ giữa tập thể
và cá nhân, bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng, bảo đảm
thắng lợi của chiến dịch, bảo đảm thực hiện lời dặn của
Bác Hồ: “Trận này quan trọng. Phải đánh cho thắng! Chắc
thắng mới đánh; không chắc thắng, không đánh”.
Tác giả nhận định: việc thay đổi phương châm tác
chiến là “một quyết định khó khăn nhất trong cuộc đời chỉ
huy của mình”. Chúng ta đều hiểu quyết định này có tầm
quan trọng đặc biệt trong Chiến dịch Điện Biên Phủ. Bài
viết có những trang sinh động về cuộc họp của Bộ Chính
trị, cuộc hành quân ra tiền tuyến, buổi gặp một số nhà
văn, nhà báo nước ngoài, cuộc họp Đảng ủy mặt trận, v.v..
Bài viết là một hồi ký đặc sắc, có nội dung qn sự và
chính trị sâu sắc, có tính văn học cao, được đông đảo bạn
đọc hoan nghênh.
Năm 1994, nhân dịp kỷ niệm 40 năm Chiến thắng
Điện Biên Phủ, tác giả viết bài Điện Biên Phủ - 40 năm
8


sau nhìn lại. Từ đỉnh cao thắng lợi ngày nay, nhìn lại cuộc
kháng chiến chống thực dân Pháp, cuộc kháng chiến
chống đế quốc Mỹ, những thành tựu và những thiếu sót
của cơng cuộc xây dựng đất nước, tác giả nói lên những
suy nghĩ của mình về những giá trị tinh thần và kinh
nghiệm thực tiễn của chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ
đối với nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã
hội chủ nghĩa theo đường lối đổi mới của Đảng.

Năm 1999, nhân dịp kỷ niệm 45 năm Chiến thắng
Điện Biên Phủ, trong bài Lừng lẫy Điện Biên, chấn động
địa cầu - trả lời phỏng vấn của Tạp chí Cộng sản, tác giả
đã kể về những ký ức và kỷ niệm sâu sắc của mình với
Bác Hồ kính yêu và Bộ Chính trị; phân tích ý nghĩa và
tầm vóc của Chiến thắng Điện Biên Phủ đối với dân tộc
Việt Nam và quốc tế.
Nhân dịp kỷ niệm 50 năm Chiến thắng Điện Biên
Phủ, tác giả viết bài Tinh thần Điện Biên Phủ sống mãi
trong sự nghiệp của chúng ta, tham gia Hội thảo quốc gia
Kỷ niệm 50 năm Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ và
công cuộc đổi mới, phát triển đất nước do Viện Khoa học
xã hội Việt Nam phối hợp với Tỉnh ủy và Ủy ban nhân dân
tỉnh Điện Biên tổ chức, ngày 7-3-2004...
Năm 2004, nhân dịp kỷ niệm 50 năm Chiến thắng
Điện Biên Phủ, được sự đồng ý của Đại tướng Võ Nguyên
Giáp, chúng tôi sưu tầm và tập hợp trong cuốn sách này
những bài viết của Đại tướng về Điện Biên Phủ.
Với tinh thần của Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ,
nhân dân ta, dưới sự lãnh đạo của Đảng, nêu cao truyền
thống "quyết chiến quyết thắng", phát huy những bài học
9


thắng lợi của Điện Biên Phủ, làm nên những Điện Biên
Phủ mới trong công cuộc đổi mới hiện nay, thực hiện
thắng lợi nhiệm vụ cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất
nước, cần kiệm xây dựng nước nhà, xóa bỏ nghèo nàn và
lạc hậu, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công
bằng, văn minh.

Để bạn đọc tiện theo dõi, trong lần xuất bản năm 2013,
sau khi cân nhắc thận trọng, được sự đồng ý của gia
đình Đại tướng Võ Nguyên Giáp, chúng tôi sắp xếp cuốn
sách thành bốn phần theo trật tự sau:
- Thư của Chủ tịch Hồ Chí Minh
- Điện Biên Phủ
- Các bài viết về Điện Biên Phủ
- Phụ lục
Nhân kỷ niệm 73 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc
khánh 2-9 (1945 - 2018), nhằm đáp ứng yêu cầu của đông
đảo độc giả, Nhà xuất bản tái bản cuốn sách quý này.
Xin trân trọng giới thiệu cuốn sách với bạn đọc.
Tháng 6 năm 2018
NHÀ XUẤT BẢN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA SỰ THẬT

10


THƯ CỦA CHỦ TỊCH HỒ CHÍ MINH
GỬI MẶT TRẬN ĐIỆN BIÊN PHỦ

11


12


THƯ GỬI CÁN BỘ VÀ CHIẾN SĨ
MẶT TRẬN ĐIỆN BIÊN PHỦ*
Thân ái gửi cán bộ và chiến sĩ mặt trận Điện Biên Phủ,

Thu Đơng năm nay, các chú lại có nhiệm vụ tiến quân
vào Điện Biên Phủ để tiêu diệt thêm sinh lực địch, mở
rộng thêm căn cứ kháng chiến, giải phóng thêm đồng bào
cịn bị giặc đè nén.
Năm ngối, các chú đã anh dũng chiến đấu, tiêu diệt
nhiều địch, đã thắng lợi to. Bác rất vui lòng.
Năm nay, sau những cuộc chỉnh huấn chính trị và
quân sự, các chú đã tiến bộ hơn. Các chú phải chiến đấu
anh dũng hơn, chịu đựng gian khổ hơn, phải giữ vững
quyết tâm trong mọi hoàn cảnh:
Quyết tâm tiêu diệt địch,
Quyết tâm giữ vững chính sách,
Quyết tâm tranh nhiều thắng lợi.
Bác và Chính phủ chờ tin thắng lợi để khen thưởng
các chú.
Chào thân ái và quyết thắng
Tháng 12 năm 1953
HỒ CHÍ MINH
___________
* Hồ Chí Minh: Tồn tập, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật,
Hà Nội, 2011, t.8, tr.378.

13


THƯ GỬI CHIẾN SĨ VÀ CÁN BỘ
NHÂN NGÀY KỶ NIỆM THÀNH LẬP
QUÂN ĐỘI NHÂN DÂN*
Gửi toàn thể chiến sĩ và cán bộ,
Nhân ngày kỷ niệm thành lập Quân đội nhân dân Việt

Nam, Bác có lời thân ái chúc mừng tồn thể cán bộ và chiến
sĩ. Từ ngày thành lập đến nay, quân đội ta đã trưởng thành
mau chóng về mọi mặt, đã lập nhiều chiến công oanh liệt, đã
thu nhiều thắng lợi vẻ vang.
Từ nay, để đưa kháng chiến đến thắng lợi, kiến quốc
đến thành công, Quân đội nhân dân ta phải:
- Ra sức thi đua diệt giặc lập công.
- Ra sức giúp đỡ đồng bào nông dân thực hiện chính
sách ruộng đất của Đảng và của Chính phủ.
- Cố gắng học tập chính trị và quân sự để tiến bộ mãi,
để xứng đáng là quân đội cách mạng của nhân dân.
Nhân dịp này Bác cho mỗi đại đoàn và mỗi liên khu
một lá cờ “Quyết chiến, quyết thắng” để làm giải thưởng
luân lưu. Các đơn vị hãy cố gắng thi đua để giật giải
thưởng vinh dự đặc biệt này.
Chào thân ái và quyết thắng
HỒ CHÍ MINH

___________
* Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t.8, tr.373.

14


THƯ GỬI CÁN BỘ CUNG CẤP
VÀ ĐỒNG BÀO DÂN CÔNG*
Thu Đông năm nay, các cô, các chú lại ra tiền tuyến để
cùng bộ đội diệt giặc, để giải phóng đồng bào ta.
Bác gởi lời thăm các cô, các chú, và mong các cô, các
chú ra sức thi đua:

- Chịu đựng gian khổ,
- Vượt mọi khó khăn,
- Giúp sức bộ đội, tranh nhiều thắng lợi,
- Hoàn thành nhiệm vụ vượt mức.
Đồng thời các cơ, các chú phải giữ vững chính sách của
Đảng và của Chính phủ.
Bác chờ thành tích của các cô, các chú để khen thưởng.
Chào thân ái và quyết thắng
HỒ CHÍ MINH

___________
* Hồ Chí Minh: Tồn tập, Sđd, t.8, tr.379.

15


THƯ GỬI CÁN BỘ VÀ CHIẾN SĨ
Ở MẶT TRẬN ĐIỆN BIÊN PHỦ*
Thân ái gửi toàn thể cán bộ và chiến sĩ ở mặt trận,
Các chú sắp ra mặt trận. Nhiệm vụ các chú lần này
rất to lớn, khó khăn, nhưng rất vinh quang.
Các chú vừa được chỉnh quân chính trị và chỉnh huấn
quân sự và đã thu được nhiều thắng lợi về tư tưởng và
chiến thuật, kỹ thuật. Nhiều đơn vị đã đánh thắng trên
các mặt trận. Bác tin chắc rằng các chú sẽ phát huy thắng
lợi vừa qua, quyết tâm vượt mọi khó khăn gian khổ để làm
trịn nhiệm vụ vẻ vang sắp tới.
Bác chờ các chú báo cáo thành tích để thưởng những
đơn vị và cá nhân xuất sắc nhất.
Chúc các chú thắng to.

Bác hôn các chú.
Chào thân ái và quyết thắng
Tháng 3 năm 1954
HỒ CHÍ MINH

___________
* Hồ Chí Minh: Tồn tập, Sđd, t.8, tr.433.

16


THƯ KHEN NGỢI BỘ ĐỘI, DÂN CÔNG,
THANH NIÊN XUNG PHONG
VÀ ĐỒNG BÀO TÂY BẮC ĐÃ CHIẾN THẮNG
VẺ VANG Ở ĐIỆN BIÊN PHỦ*
Quân ta đã giải phóng Điện Biên Phủ. Bác và Chính
phủ thân ái gửi lời khen ngợi cán bộ, chiến sĩ, dân công,
thanh niên xung phong và đồng bào địa phương đã làm
tròn nhiệm vụ một cách vẻ vang.
Thắng lợi tuy lớn nhưng mới là bắt đầu. Chúng ta
không nên vì thắng mà kiêu, khơng nên chủ quan khinh
địch. Chúng ta kiên quyết kháng chiến để tranh lại độc
lập, thống nhất, dân chủ, hồ bình. Bất kỳ đấu tranh về
quân sự hay ngoại giao cũng đều phải đấu tranh trường
kỳ gian khổ mới đi đến thắng lợi hoàn toàn.
Bác và Chính phủ sẽ khen thưởng những cán bộ, chiến
sĩ, dân công, thanh niên xung phong và đồng bào địa
phương có cơng trạng đặc biệt.
Chào thân ái và quyết thắng
Ngày 8 tháng 5 năm 1954

HỒ CHÍ MINH
___________
* Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t.8, tr.466.

17


THƯ GỬI TOÀN THỂ CÁN BỘ VÀ CHIẾN SĨ
Ở MẶT TRẬN ĐIỆN BIÊN PHỦ*
Trước hết Bác gửi lời thân ái thăm các chú thương binh.
Toàn thể các chú cũng như cán bộ và chiến sĩ ở toàn quốc
đã quyết tâm tranh được thắng lợi lớn để chúc thọ Bác.
Bác quyết định khao các chú. Khao thế nào tùy theo
điều kiện, nhưng nhất định khao.
Thế là Bác cháu ta cùng vui. Vui để cố gắng mới, để
khắc phục khó khăn mới và để tranh thắng lợi mới.
Bác và Chính phủ định thưởng cho tất cả các chú huy
hiệu “Chiến sĩ Điện Biên Phủ”. Các chú tán thành không?
Bác dặn các chú một lần nữa:
Chớ vì thắng mà kiêu, chớ chủ quan khinh địch, phải
luôn luôn sẵn sàng làm trọn nhiệm vụ Đảng và Chính phủ
giao cho các chú.
Bác hơn các chú
Bác
HỒ CHÍ MINH

___________
* Hồ Chí Minh: Tồn tập, Sđd, t.8, tr.470.

18