Nhận biết phản ứng quá mẫn với Abacavir pot

Nhận biết phản ứng quá mẫn với
Abacavir
VCHAP
Chương trình hợp tác về AIDS
giữa Việt Nam - CDC - trường ĐH Y Harvard
Trường hợp bệnh
•
Một nam thanh niên 24 tuổi đã được điều trị với
AZT/3TC/NVP khoảng một năm trước đây khi anh ta
bị viêm phổi do PCP
•
Sau khi điều trị PCP, bác sỹ nói rằng anh đã thất bại
điều trị ARV với phác đồ bậc I và cần đổi sang phác
đồ bậc II
•
Bác sỹ chọn Abacavir, DDI và Nelfinavir
•
3 tuần sau khi điều trị với phác đồ này anh ta bắt đầu
có sốt, đau bụng và thở nhanh
Tăng cảm ứng với abacavir

Phản ứng đặc hiệu

Chưa biết rõ cơ chế

Gặp ở 5% bệnh nhân trong mọi thử nghiệm lâm sàng

Dấu hiệu lâm sàng tiêu biểu

Có thể quản lý được bằng cách ngưng dùng abacavir
Các loại phản ứng đặc hiệu do thuốc

Phản ứng Thuốc
Phản ứng ở da Nevirapine, efavirenz
Phản ứng phản vệ (IgE) Penicillin
Độc tính trên gan Halothane, nevirapine
Thiếu máu không tái tạo Chloramphenicol
Phản ứng quá mẫn Abacavir, nhiều loại thuốc khác
Martin A, et al. AIDS 2005; 19:97–99.
Bourezane Y, et al. Clinical Infectious Diseases 1998; 27:321–1322.
Warren KJ, et al. The Lancet 1998; 351:567.
Bossi P, et al. Clinical Infectious Diseases 2000; 30:227–228.
Carr A, et al. AIDS 1996; 10:635–641.
Barner A, Myers M. Lancet 1998; 351:1133.
Hetherington SV, et al. Clinical Therapeutics 2001; 23:1603–1614.
Cơ chế vẫn chưa biết rõ
Các bằng chứng gợi ý đến sự tham gia của các yếu tố di truyền, miễn dịch
và chuyển hóa:

Các yếu tố di truyền ảnh hưởng đến đáp ứng miễn dịch và có thể góp phần vào việc
cơ thể cảm ứng với thuốc
•
– các biến dị ở vùng B kháng nguyên bạch cầu của người (human leukocyte antigen (HLA) B
region ) làm tăng tính cảm ứng thành phản ứng quá mẫn với thuốc
(ví dụ như alen HLA-B57)

Các yếu oố chuyển hóa cũng có tác động quan trọng
Mallal S. et al. The Lancet 2002; 359:727–732.
Hetherington S. et al. Lancet 2002; 359:1121–1122.
Hughes A. et al. Pharmacogenomics 2004; 5:203–211.
Martin A. et al. PNAS 2004; 101:4180–4185.
Haas D. et al. 11th CROI. 8–11 February 2004. Abstract 133.

Hetherington SV, et al. Clinical Therapeutics 2001; 23:1603–1614.
Thời gian khởi phát phản ứng mẫn cảm
93% trường hợp báo cáo xảy ra trong 6 tuần đầu
dùng abacavir
0
20
40
60
80
100
120
140
1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29 31 33 35 37 39 41
Thời gian khởi phát (ngày)
Thời gian khởi phát trung bình là 11 ngày
Số trường hợp quá mẫn
Các triệu chứng được báo cáo với tần xuất ≥10% (n
= 1.803)
Hetherington SV, et al. Clinical Therapeutics 2001; 23:1603–1614.
100
96% trường hợp co sốt, phát ban hoặc có cả hai triệu
chứng này
0
10
20
30
40
50
60
70

80
90
Sốt
Ban
Buồn nôn/nôn
Khó chịu/mệt mỏi
Đau cơ,
đ
au khớp
Nhức đầu
Tiêu lỏng
Ngứa
Đau bụng
Khó thở
Ho
% trường hợp
Tần xuất các triệu chứng phối hợp trong các thử
nghiệm lâm sàng (n = 206)
6%
3%
3%
2%
2%
1%
4%
1%
78%
≥ 3 triệu chứng
Tiêu hóa và toàn thân
Chỉ ở da

Da và toàn thân
Phát ban và sốt
Da và sốt
Toàn thân và hô hấp
Da và tiêu hóa
Khác
Đa triệu chứng thường điển hình ở đa số trường hợp mẫn cảm với thuốc
Hernandez J, et al. XV IAC 2004. Abstract TuPeB4521.
Các triệu chứng phân biệt: cúm và phản ứng mẫn
cảm
Các sự kiện thường gặp khi :
Cúm Quá mẫn
Ho và không có các triệu chứng đường Các triệu chứng tiêu hóa và phát tiêu hóa
ban
Các triệu chứng đường hô hấp và
tiêu hóa
Các xét nghiệm không thể giúp phân biệt nhiễm bệnh cúm hoặc phản ứng mẫn cảm
Keiser, et al. Int. J. STD AIDS 2003; 14:478–81.
Hetherington SV, et al. 7th Conference on Retroviruses and Opportunistic Infections. 2000. Abstract 60.
Nhóm triệu chứng hô hấp
%

t
ấ
t

c
ả

c

á
c

p
h
ả
n

ứ
n
g
Các triệu chứng hô hấp khi quá mẫn với abacavir
0
5
10
15
20
Nhịp tim nhanh
Ho
Viêm họng
Viêm nhu mô
Truệu chứng khác
Viêm mũi xoang
Suy hô hấp
Dãn rộng phế quản
Tràn dịch màng phổi
Thở rít
Mẫn cảm với Abacavir – bất thường về xét nghiệm

Phổ biến

–
Giảm tế bào lympho: tác dụng tái phân bố
–
Tăng các men gan

Ít gặp
–
Tăng creatine phosphokinase: có thể rõ rệt
–
Giảm nhẹ tiểu cầu: không có ý nghĩa trên lâm sàng
–
Thận: tăng creatinine huyết thanh
–
Phổi: film phổi có thể bình thường hoặc biểu hiện thâm nhiễm lan tỏa 2
bên phổi hoặc khu trú ở thùy, phân thùy phổi

Các bất thường về xét nghiệm sẽ hết sau vài ngày ngưng dùng thuốc
abacavir
Tóm tắt phản ứng quá mẫn khi dùng Abacavir

Gặp khoảng 5% bệnh nhân

Xuất hiện trong 6 tuần đầu, nhưng cũng có thể xảy ra muộn
hơn

Có triệu chứng của nhiều cơ quan tham gia
–
Sốt , phát ban, khó chịu, các triệu chứng đường tiêu hóa
và hô hấp là các triệu chứng thường gặp nhất , nhưng …


Triệu chứng đặc hiệu không phải lúc nào cũng có
Mẫn cảm với abacavir – Tránh gặp phản ứng
nặng và tránh tử vong

Tiếp tục dùng thuốc dù đã có phản ứng quá mẫn  các triệu chứng
nặng hơn

Ngưng dùng abacavir  Hết nhanh các triệu chứng

Dùng lại bất cứ phác đồ điều trị nào có abacavir sau khi đã bị phản
ứng thuốc  tác dụng bất lợi nặng hơn, có thể đe dọa tính mạng, bao
gồm hạ huyết áp và tử vong

Cấm thử dùng thuốc trở lại

Không có bằng chứng về việc dùng abacavir gián đoạn sẽ liên quan
đến tăng nguy cơ phản ứng quá mẫn
Các yếu tố tiên đoán quan trọng trong việc báo cáo
phản ứng mẫn cảm với abacavir (n = 7. 818)
Dân Châu Phi
Sử dụng phần ghi chép phản ứng quá
mẫn Abacavir trong mẫu bệnh án
Phái nam
CDC loại C
OR: 0.52
OR: 2.21
OR: 0.70
OR: 0.74
0 1 2 3
Tỉ số chênh và độ tin cậy 95%

Yếu tố tiên đoán
Cutrell AG, et al. Annals of Pharmacotherapy 2004; 38:2171–2172.

Quản lý: Tư vấn bệnh nhân

Thảo luận các triệu chứng
–
Dùng thẻ cảnh báo như là công cụ để bắt đầu cuộc thảo
luận với bệnh nhân
–
Tờ hướng dẫn trong hộp thuốc

Lập kế họach liên lạc khi xảy ra phản ứng thuốc

Bệnh nhân (hoặc cha mẹ hoặc người chăm sóc trẻ) cần phải
biết rõ các dấu hiệu và triệu chứng của phản ứng quá mẫn
với abacavir
Quản lý phản ứng mẫn cảm với abacvir

Bệnh nhân và thầy thuốc nên biết các dấu hiệu và triệu chứng của
phản ứng quá mẫn với abacavir

Khuyên bệnh nhân nên thông báo cho thầy thuốc biết nếu xuất hiện
các triệu chứng giống như phản ứng mẫn cảm

Trong trường hợp nghi ngờ, hãy ngưng dùng thuốc abacavir

Ngưng dùng abacavir vĩnh viễn sau khi chẩn đoán có phản ứng quá
mẫn


Thu lại thuốc abacavir chưa sử dụng từ bệnh nhân

Nếu có phản ứng quá mẫn với abacavir, KHÔNG ĐƯỢC thay thế
bằng Trizivir
®
, Ziagen
®
hoặc Kivexa
®