Một số tác phẩm nổi tiếng trong lịch sử nghệ thuật Công Giáo thể hiện chủ đề: pot

Một số tác phẩm nổi tiếng trong lịch sử nghệ
thuật Công Giáo thể hiện chủ đề: "Hạ xác Chúa
Giêsu từ Thập Tự Giá"


Trong suốt thời kỳ Phục Hưng (tk 14-16) lan sang tận cuối thời Baroque (tk
16-17), vẽ cảnh hạ xác Chúa Giêsu xuống khỏi Thập Tự Giá là một thách thức
lớn đối với các họa sĩ.
Trước hết là thách thức về mặt kỹ thuật. Cụ thể hơn, là thách thức của
nguyên tắc “vẽ đúng” theo cách nhìn “hiện thực” và theo các tiêu chuẩn thẩm
mỹ về tính “cao cả”: làm thế nào để diễn tả hình ảnh Chúa Giêsu đã chết
được đưa xuống khỏi Thập Tự Giá trong dáng dấp quặt quẹo mà không làm
mất đi vẻ uy nghiêm của Người và không làm kinh sợ…
Tiếp theo, là thách thức về mặt tư tưởng. Cụ thể hơn, là thách thức của cách
lý giải chủ đề và biểu hiện nghệ thuật. Hình ảnh Chúa Giêsu bị đóng đinh trên
Thập Tự Giá, tuy đau thương, nhưng biểu hiện thẩm mỹ, căn bản vẫn là tinh
thần BI TRÁNG, và tự nó đã bao gồm một ý nghĩa BIỂU TƯỢNG “THẦN
THIÊNG” Hình ảnh Chúa Giêsu sống lại, đi ra hay bay lên từ mộ đá, đã là
hình ảnh khẳng định cho sự CHIẾN THẮNG và đã có ý nghĩa THẦN KỲ… Ở
cả hai chủ đề này, cách lý giải chủ đề, mang đầy tính lý tưởng và gần như sẵn
có, bởi vậy, sự thể hiện không trở nên quá khó Chủ đề “Hạ xác Chúa Giêsu
xuống khỏi Thập Tự Giá” thì khác hẳn. Nó gần như thuần tuý chỉ là câu
chuyện đời thường. Làm thế nào để thể hiện những hình ảnh đau thương đời
thường này mà không sa vào các tình cảm bi lụy thế tục, vẫn chuyển tải được
ý nghĩa thiêng liêng cần có…
Bởi những thách thức như vậy, mà họa sĩ nào cũng muốn lao vào để "đo
lường tầm vóc" của mình! May thay, không ít người đã thành công, nên cuối
cùng, cho đến ngày nay, chúng ta đã được nhìn thấy không ít tuyệt tác trong

chủ đề này.
Ở đây, tôi xin giới thiệu vài tác phẩm tiêu biểu nhất.
Trước tiên, phải kể đến bức tranh khổ lớn (220 x 262cm) của họa sĩ người Hà
Lan Roger van der Weyden (1399-1464) sáng tác năm 1435.
Theo các nhà viết sử nghệ thuật, đây là tác phẩm đầu tiên thể hiện thành công
chủ đề hạ xác Chúa Giêsu xuống khỏi Thập Tự Giá, và là tác phẩm đáng chú
ý nhất thể hiện sự chín muồi của tác giả. Do hoà trộn giữa phong cách tượng
trưng Trung Cổ trong cách thể hiện không gian và phong cách tả thực Phục
Hưng trong cách thể hiện hình ảnh nhân vật, bức tranh đã có dáng dấp của
một hoạt cảnh sân khấu vừa sống động vừa nghiêm trang. Sự sống động thể
hiện qua sắc thái biểu cảm ở từng gương mặt, từng hình vi của các nhân vật.
Và câu chuyện Kinh Thánh đã được thể hiện một cách trọn vẹn… Thân hình
Chúa Giêsu, được xoay toàn bộ mặt trước về phía người xem, trở thành trung
tâm của tác phẩm. Các phụ nữ khóc lóc đóng khung tâm điểm này ở cả hai
bên. Thánh Gioan cúi về phía trước, giống như Thánh nữ Maria Mađalêna ở
phía bên kia, cố gắng vô vọng để đỡ lấy Đức Trinh Nữ đang ngã xỉu trong
chuyển động tương ứng với chuyển động của thân mình Chúa Giêsu đang
được đưa xuống. Vẻ câm lặng của các ông già càng làm nổi bật những cử chỉ
diễn cảm của các vai chính… Bằng phong cách “sân khấu hóa” này, Rogier đã
nối truyền thống Gothic-kiểu-thức-hóa đến gần với nghệ thuật hiện đại Phục
Hưng. Đó là một đóng góp lớn mang tính lịch sử, giúp hòa hợp những đòi hỏi
mới được đặt ra cho nghệ thuật với mục đích tôn giáo cổ xưa.
Tác phẩm này, ban đầu, được vẽ cho một nhà nguyện ở Leuven, Hà Lan,
nhưng từ thế kỷ 16, nó đã thuộc sở hữu của người Tây Ban Nha. Đến nay, nó
đang được đặt tại bảo tàng Prado, Madrid, Tây Ban Nha. Xin xem ảnh tranh
và một số chi tiết:



Cuối cùng, phải kể đến “Hạ xác Chúa Giêsu xuống khỏi Thập Tự Giá” (158-

117cm) sáng tác năm 1634 của họa sĩ người Hà Lan Rembrandt van Rijn
(1606-1669). Nói cuối cùng, bởi theo các nhà nghiên cứu lịch sử và phê bình
mỹ thuật phương Tây, sau tác phẩm của họa sĩ bậc thầy dùng ngôn ngữ ánh
sáng này, hầu như không còn tác phẩm nào có thể thể hiện cảnh hạ xác chúa
Giêsu xuống khỏi Thập Tự Giá vừa hiện thực, gần gũi vừa mang lại những
xúc cảm thiêng liêng đến vậy.
Rembrandt sáng tác bức tranh này khi mới 28 tuổi. Nhưng từ lâu trước đó,
ông đã được xem là một bậc thầy diễn tả “sự vận động của tâm hồn”. Ông có
vẻ như có thể nhìn thấu vào tâm tư của mọi loại người và biết họ sẽ cư xử ra
sao trong bất cứ tình huống cho sẳn nào. Chính tài năng này, đã làm cho
những bức tranh minh họa các câu chuyện trong Kinh Thánh của ông rất
khác biệt với tất cả mọi thứ từng được thực hiện trước đó. Ông thâm nhập
vào tinh thần của những câu chuyện và nỗ lực hình dung chính xác cái tình
thế hẳn đã xảy ra, và nỗi xúc động cũng như cách xử sự của con người trong
khoảnh khắc ấy. Hình ảnh trong tranh, qua cách thể hiện tài tình của ông, cho
thấy, đây là câu chuyện hoàn toàn hiện thực, với những con người mà dáng
dấp và hành vi như ta vẫn gặp trong đời sống hằng ngày. Nhưng cái ánh sáng
lung linh thì lại hết sức tuyệt diệu, vừa rất thực vừa mang đầy sắc thái “siêu
thực” của chiều sâu nội tâm. Thực tại được nhìn thấy, dường như đang ẩn
chứa những sự thật khác cần được chiêm nghiệm. Rất khó diễn tả bằng lời,
nhưng rõ ràng nó đã làm người xem rung động…
Tác phẩm này đang thuộc sở hữu của bảo tàng Hermitage ở St. Petersburg