XÚC CẢM CỦA CHINH LÊ docx

XÚC CẢM CỦA CHINH LÊ



Khoảng năm 1990, tôi gặp Chinh Lê đi cùng với bố là ông Nguyễn Hải. Lúc đó cô
còn rất trẻ, xinh đẹp và làm thơ, có nhiệm vụ đem theo túi tiền, thanh toán cho
những khoản bia rượu của bố. Cô sinh năm thân, giờ dần, nên xem ra có phần sung
sướng hơn người. Năm 1988, gặp lại, Chinh Lê đã có gia đình, bớt đi chút phần thơ
mộng và đã có những cảm giác về số phận, sự không may và đau khổ. Thời gian
sau, đến thăm nhà cô ở Sài Gòn, Chinh Lê đã rất chững chạc, hỏi tôi ở Bắc thì đi
sắm ô tô đắt tiền loại nào. Tôi không cho đó là một lời châm biếm mà là sự tự nghi
ngờ về cuộc sống. Căn nhà rất đẹp, vuông vắn như một trang viên, giữa vườn có
lâu các như chùa một cột, gần ký túc xá của trường Mỹ thuật. Chinh Lê vẽ tranh và
nặn tượng ở đó, miệt mài, chăm chỉ, như chăm con cái vậy. Cô chú trọng dần đến
các giáo lý nhà Phật.
Bẵng từ đó đến nay, xem tranh Chinh Lê đã thấy đầy ắp sự khảo cứu về Thiền họa.
Bắt đầu bức vẽ là một ý tưởng giản đơn, lật ngược về sự phức tạp của nó chính là
đời sống trần tục lắm chuyện của người đời mà thường làm những điều vô nghĩa.
Bức họa chỉ có vài hình, vài nét, mầu rất kiệm, đúng như lối Thiền họa, đôi bức đã
rất tung tăng đến mức dường như họa sỹ đã quên mất ý tưởng của mình. Trong đó
tôi thích hai bức Sinh hoạt của các nhà sư, và Người mù không tắt đèn. Một bức rất
nên thơ, mầu sắc và hình vẽ tung tăng, không câu nệ cái gì, một bức có ý tưởng lạ.
Người mù không tắt đèn là một ý tưởng Phật giáo, con người luôn nệ vào phương
tiện khi chính họ chẳng cần đến phương tiện đó làm gì. Nhưng cả ý tưởng nọ lẫn
Chinh Lê lại không để ý rằng người mù không cần đèn để soi sáng mà để cảm nhận
hơi ấm. Đây cũng chính là Thiền, giữa cái tượng và cái nghĩa vừa là một vừa bất
nhất. Đối với họa sỹ, tôi nghĩ rằng cô đang mượn một con đường để thử đi, trên

con đường ấy nhìn ngắm sự vật trôi qua trước mặt, ái ố hỷ nộ, cái có giá trị nhất
thời lại vô nghĩa với cả chặng đường. Nhưng hôm nay, một ngày cụ thể, ai dám nói
mình đã ở ngoài vòng cái hôm nay đó.